ÖRGÜT KURAMLARI. H. Cenk Sözen H. Nejat Basım. Derleyenler. Gözden Geçirilmiş 2. BASKI. Beta

Transkript

1 Derleyenler H. Cenk Sözen H. Nejat Basım ÖRGÜT KURAMLARI A. Selami Sargut Ali Danışman Ali Fıkırkoca H. Cenk Sözen H. Nejat Basım H. Okan Yeloğlu Harun Şeşen İpek Kalemci Tüzün Sait Gürbüz Ünsal Sığrı Yavuz Ercil Mert Aktaş R. Arzu Kalemci Cem Harun Meydan Fatih Çetin İrge Şener Mehmet Çakar Gözden Geçirilmiş 2. BASKI Beta

2 Yay n No : 2807 İşletme-Ekonomi Dizisi : Baskı Temmuz İSTANBUL 2. Baskı Aralık İSTANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma men ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask -Cilt : Beta Bas m A.fi. Kapak Tasar m : Yunus Öztürk : Pasifik Ofset Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3 Baha İş Merkezi A Blok Avcılar / STANBUL Tel: (Sertifika No ) Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Narl bahçe Sokak Damga Binas No: 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ Örgüt Kuramları kitabıyla ilgili olarak birçok değerli öğretim elemanı ile öğrencilerden aldığımız olumlu geri bildirimler, alana bu yönde hizmet etme imkânı elde etmiş olmamızın kanıtları olarak bizleri çok mutlu etmiştir. Kitabın ilk baskısının kısa sürede tükenmesi ve aynı yıl içerisinde ikinci baskının yapılacak olması, bu mutluluğumuzu bir kat daha artırmaktadır. Kitap ikinci baskıya hazırlanırken, dil ve anlatım açısından gözden geçirilmiş ve yeni bir yazarın katkılarıyla Örgüt Çalışmalarında Kaos ve Karmaşıklık Kuramları bölümü yeniden düzenlenmiştir. Okuyucu geribildirimlerinin bizim için çok değerli olduğunu bir kez daha vurgulayarak, Kitabın örgüt kuramlarıyla ilgili tüm taraflara yararlı olmasını dileriz. H.Cenk Sözen H.Nejat Basım Ankara, 2012

4

5 ÖNSÖZ Türkiye de son yıllarda, yönetim ve organizasyon alanına ilginin giderek arttığı; birçok hakemli akademik dergi, seminer, çalıştay, kongre ve açılan lisansüstü programlardan anlaşılmaktadır. Ancak, ilginin daha araçsal olan insan kaynakları yönetimi, örgütsel davranış ve stratejik yönetim alanlarına yoğunlaştığı da göze çapmaktadır. Dolayısıyla örgüt kuramı alanının, içerdiği felsefi bakış açısı nedeniyle, yayın niceliği bakımından daha az dikkat çektiği görülmektedir. Bu kitabın hazırlanmasındaki temel amaç, öncelikle yönetim ve organizasyon alanında lisansüstü öğrenim gören öğrenciler ve bu alanda çalışmalarını sürdüren ya da çalışma yapmayı düşünen meslektaşlarımıza örgüt kuramı alanında rehber niteliğinde bir kaynak oluşturmaktır. Buna ilave olarak Kitabın, yönetim ve organizasyon alanında çalışma yapan kişilerin yanında; ekonomi, sosyoloji, kamu yönetimi ve siyaset bilimi gibi alanlara da yararlı olabileceği değerlendirilmektedir. Bu anlayışla, ele alınan kuramlara ilişkin bilgi sunumunun, özgün kaynaklardan beslenen, olabildiğince açık bir anlatımla yapılmasına özen gösterilmiştir. Kitabın bir diğer özelliği de, bölüm yazarlarının örgüt kuramı alanında çalışmaları olan kişiler arasından belirlenmiş olmasıdır. Kitabın başlangıcında, Ülkemizde bu alanın gelişimine önemli katkıları olan, hocamız Prof.Dr.A.Selami Sargut un kuram olgusuna vurgu yaptığı bölüm yer almaktadır. Devamında örgüt kuramı alanının oluşumundan önceki klasik ve neoklasik yaklaşımlar ele alınmış, alanın ortaya çıkışını hazırlayan gelişmeler ve alanla ilgili ilk çalışmalar konu edilmiştir. Daha sonra sırasıyla koşul bağımlılık kuramı, ekonomi temelli yaklaşımlardan olan işlem maliyeti ve vekalet kuramları, örgütlerarası güç ilişkilerini açıklayan kaynak bağımlılığı kuramı, örgütsel değişimi evrimsel bir yaklaşımla inceleyen örgütsel ekoloji kuramı ve birlikte evrim yaklaşımı ele alınmaktadır. Devam eden bölümlerde ise, ülkemizde de oldukça ilgi çeken kurumsal ve makrokurumsal kuram ile yeni sayılabilecek yaklaşımlardan örgütsel ağlar ve kaos-karmaşıklık kuramlarına yer verilmiştir. Kitabın, ele alınan yaklaşımların anlaşılması ve kavranmasına ışık tutarak, örgüt kuramları ile ilgili tüm taraflara fayda sağlamasını dileriz. H.Cenk Sözen H.Nejat Basım Ankara, 2012

6

7 YAZARLAR Prof.Dr. A. Selami SARGUT Başkent Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü Doç.Dr. Ali Danışman Çukurova Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü Doç.Dr. Ali Fıkırkoca Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, İşletme Bölümü Doç.Dr. H. Cenk Sözen (Derleyen) Başkent Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü Doç.Dr. H. Nejat Basım (Derleyen) Başkent Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü Doç.Dr. H. Okan Yeloğlu Başkent Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Teknoloji ve Bilgi Yönetimi Bölümü Doç.Dr. Harun Şeşen Kara Harp Okulu, İşletme Bölümü Doç.Dr. İpek Kalemci Tüzün Başkent Üniversitesi, Ticari Bilimler Fakültesi, Turizm ve Otelcilik Bölümü Doç.Dr. Sait Gürbüz Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri Enstitüsü Doç.Dr. Ünsal Sığrı Kara Harp Okulu, İşletme Bölümü Doç.Dr. Yavuz Ercil Yrd.Doç.Dr. Mert Aktaş Toros Üniversitesi; İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi; İşletme Bölümü Yrd.Doç.Dr. R. Arzu Kalemci Çankaya Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü Dr. Cem Harun Meydan Kara Harp Okulu, Endüstri ve Sistem Mühendisliği Bölümü Dr. Fatih Çetin Kara Kuvvetleri Komutanlığı Dr. İrge Şener Çankaya Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü Dr. Mehmet Çakar Başkent Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü

8

9 İÇİNDEKİLER Kuramın Önceliği: Bilimsel Tavır Araçsalcılıkla Niye Uzlaşmaz? A. Selami Sargut... 1 Yönetimde Erken Dönem: Klasik ve Neoklasik Yaklaşımlar, İpek Kalemci Tüzün Örgüt Araştırmaları Alanının Doğuşu ve Gelişimi, Ünsal Sığrı Genel Sistem Kuramı ve Örgüt Araştırmaları, Fatih Çetin, Harun Şeşen Koşul Bağımlılık Kuramı, Mert Aktaş, İrge Şener İşlem Maliyeti Kuramı, R. Arzu Kalemci Vekâlet Kuramı, Cem Harun Meydan, Fatih Çetin Kaynak Bağımlılığı Kuramı, Cem Harun Meydan Örgütsel Ekoloji, H. Okan Yeloğlu Birlikte Evrim, Harun Şeşen, H. Nejat Basım Kurumsal Kuram, Mehmet Çakar, Ali Danışman Makrokurumsal Kuram, Ali Fıkırkoca Örgütsel Ağlar, H. Cenk Sözen, Sait Gürbüz Örgüt Çalışmalarında Kaos ve Karmaşıklık Kuramları, Yavuz Ercil, İrge Şener

10