qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopa sdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdf

Transkript

1 qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqw ertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopa Dersin Kodu sdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdf ARA SINAV Yazar ghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghj Okul No klzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklz xcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwe rtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuio pasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg

2 ÇELİK YAPILAR 1. BİRLEŞİM ARAÇLARI Çeşitli hadde elemanlarının gerektiği gibi kesip hazırlandıktan sonra gene gerektiği gibi birleştirilmeleriyle çelik yapı oluşturulur.çelik elemanların bu birleşimlerinde yardımcı elemanlardan yararlanılmaktadır ki bunlara birleşim araçları adı verilir. Çelik yapılarda kullanılan birleşim araçları, Perçinler Bulonlar Kaynak tır.perçin ve kaynak aracılığıyla yapılan bir birleşimin, daha sonra,birleştirilen elemanları tahrib etmeden sökülmesi olanaksızdır. Bu nedenle perçin ve kaynak çelik yapılarda sökülemeyen birleşim araçları şeklinde tanımlanır BULON Bulon silindirik gövdeli, altı köşeli başlıklı, ucunda spiral diş kısmı bulunan bir birleşim aracıdır. Deliğine konduktan sonra diş açılmış ucuna, altına pul (rondela) konmak suretiyle somun takılır. Bulon detayı Çelik yapılarda bulonlar, tercih edilen bir birleşim aracıdır. Çelik yapı elemanlarının fabrikada sürekli denetim altında yapımında kullanılan kaynak, bulonlu birleşimlere göre malzemenin %10'a kadar azalmasını sağlamaktadır. "Shop Welds, Site Bolts - Fabrikada Kaynak, Şantiyede Bulon" genel kuralının aksine yetersiz veya kötü şantiye koşullarında yapılacak hatalı kaynağın tehlikeli sonuçlara yolaçabileceği bilinmektedir.

3 Bulonun şantiyede uygulaması Bulon başı bir anahtarla tutulup, diğer bir anahtarla somun saat hareketi yönünde döndürülerek sıkılır. Böylece, kolay bir işçilikle bulonlar yerlerine takılmış olur. Bu kolaylık nedeniyle, şantiyede yapılan montaj birleşimlerinin bulonlu birleşim olması tercih edilir KAYNAK Aynı veya benzer alaşımlı merallerin ısı etkisi altında birleştirilmesine kaynak denir. Bu birleştirme sırasında, bazı kaynak yöntemlerinde aynı veya benzer alaşımlı ilave bir metal (kaynak teli, kaynak elektrodu) kullanılır, bazılarında ise ilave metal kullanılmaz. Kaynak uygulaması ÇEKME ÇUBUKLARI Boylama ekseni doğrultusunda çekme kuvveti taşıyan elemanlara çekme çubuğu adı verilir. Çelik yapılarda çok uygulanan kafes kiriş taşıyıcılarının çubuk elemanı olarak kullanılır. Çubuk kesitleri tek ya da çok parçalı olarak düzenlenebilir. Çok parçalı en kesitlerde, parçalar birbirine konstrüktif açıdan 1,5~2 m de bir (çubuk boyunun en az üçte birlerinde) olmak üzere bağlanmalıdır. Kesitlerin en az bir simetri ekseni olmasına ve kafes gövdeli sistemlerde bunun kafes düzleminde bulunmasına özen gösterilir. Bağlantı niteliği taşıyan elemanlarda bu kural dışına çıkılabilir.

4 1.3. ÇEKME ÇUBUKLARININ EKLERİ Hadde profillerinin boyları standart olup sınırlıdır. Bu standart boydan daha uzun eleman söz konusu olduğunda (örneğin, bir kafes kirişin alt başlık çubuğu) veya profillerin ekonomik kullanılmaları istendiğinde, ek sorunun ortaya çıkar. Çekme çubuklarında önemli olan ek teşkilleri, Bulonlu veya Kaynaklı yapılabilirler. Bunlara ilişkin ayrıntılar aşağıda verilmiştir. 2. BASINÇ ÇUBUĞU Boylama doğrultuda basınç kuvveti taşıyan çubuklara basınç çubuğu denir. Örneğin yapıların kolonları ve kafes kirişlerin basınca çalışan çubukları bu anlamda çubuklardır. Basınç çubuklarında, etkiyen kuvvetin şiddetinin belli bir kritik değeri aşması halinde çubuk ekseni doğrusallığını kaybederek eğilmeye başlar ve bu olaya da basınç basınç çubuğunun burkulması adı verilir. Çelik yapılarda tüm basınç elemanları burkulmaya göre hesaplanırlar. Burkulma bir stabilite problemidir ve bu nedenle, basınç çubuklarında gerilme yerine stabilite problemi söz konusudur TEK PARÇALI BASINÇ ÇUBUĞU Tek profille teşkil edilen çubuklar ile parçaları bütün çubuklar boyunca doğrudan doğruya ve sürekli olarak birbirine birleşik çok parçalı çubuklar bu sınıfa girer. Bu şekilde üst sırada yer alan enkesitler gerçekten tek parçalı olmalarına karşın alt sıradakiler 2,3 hatta 4 parçalıdırlar. Ancak çok parçalılar kendi aralarında sürekli birleştirilmiş oldukları için tek parçalı enkesit gibi düşünülüp hesaplanırlar ve Parçaları sürekli birleştirilmiş çok parçalı basınç çubukları şeklinde alınırlar ÇOK PARÇALI BASINÇ ÇUBUĞU Çok parçalı basınç çubuğunun anlamı ara bağlantılarının bulunmasıdır.(tek parçalı çubuklar ara bağlantısızdır.) Burada, enkesiti oluşturan parçalar birbirinden ayrıktır. İki asal eksen x-x ve y-y nin özel konumları vardır. Eksenlerden biri, bazı enkesitlerde, enkesitteki parçaların hepsini kesmektedir, buna malzemeli eksen denmektedir. Diğer eksen ise, ya parçaların hiç birini kesmez, ya da parçalardan bir kısmını keser. Bunlara da Malzemesiz eksen adı verilir. Her iki eksen etrafındaki burkulma hesapları değişik şekilde yürütüldüğünden, en kesitteki malzemeli ve malzemesiz eksenlerin, doğru olarak belirlenmesi zorunludur. Herhangi bir en kesitte, bir eksen malzemeli, diğeri malzemesiz veya her iki eksen de malzemesiz olabilir, iki eksenin malzemeli olması söz konusu değildir. 3. KİRİŞLER Eğilme etkisi altındaki çubuklara kiriş denir. Çelik yapılarda kullanılan kirişler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir: 3.1. Profil Kirişler Genel Bilgiler En kesiti hadde profillerinden oluşan kirişlere bu ad verilir.

5 Hesap yöntemi Kirşlerin hesaplanmasında ilk aşama, kirişe etkiyen yük durumunu belirledikten sonra bu yükler altındaki moment ve kesme kuvvetlerinin değerlerini hesaplamaktır Ekleri Standart olarak belli boylarda haddelenen profillerin, kiriş elemanı şeklinde kullanılması sırasında sık sık eklenmeleri gündeme gelebilir. Örneğin, herhangi bir yapıda 5 m boyda I380 enkesitli, 12 adet kiriş imalatı yapılacağını varsayalım. Bütün kirişlerin eksiz yapılması halinde, şantiyeye gelen 6 adet 12m boydaki profillerden 6x2=12 m artık malzeme elde kalır Dolu gövdeli yapma kirişler Çeşitli kalınlıktaki levhaların çeşitli boyutlarda kesilerek uygun bir biçimde birleştirilmeleriyle oluşturulan kirişlere Dolu gövdeli yapma kirişler denir. Levhaların birleştirilmelerinde kullanılan birleşim aracı kaynak veya bulon olabilir Kafes kirişler Eksenel basınç ve eksenel çeke kuvvetlerinin etkisindeki çubukların belli bir sistem çerçevesinde oluşturdukları taşıyıcıya Kafes kiriş adı verilir. Bu çubuklar, kafes kirişin gövdesinde genellikle üçgen, ender olarak ta eşkenar dörtgen biçiminde boşluklar oluştururlar.