MYO-ÖS Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu EKĐM 2010-DÜZCE

Transkript

1 MYO-ÖS Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu EKĐM 2010-DÜZCE REHABĐLĐTASYON AMAÇLI BĐLGĐSAYAR VERĐ TABANI YARDIMIYLA BÖLGESEL ENGELLĐ KĐŞĐ HARĐTASININ OLUŞTURULMASI Yrd.Doç.Dr. Faruk Durmaz 1 Öğr.Gör. Ersin Aslan 1 Ali Abadanoğlu 1 1 Turgutlu Meslek Yüksekokulu Celal Bayar Üniversitesi - MANĐSA faruk.durmaz@bayar.edu.tr ersin.aslan@bayar.edu.tr ÖZET Ülkemizde resmi kayıtlara göre yaklaşık 8,5 milyon engelli vatandaşımız bulunmaktadır[1]. Bu vatandaşlarımızın rehabilite edilebilmesi, ülkemizin önemli sosyal sorunlarından biridir. Bu sorunun temelinde de engelli vatandaşlarımızın hem sayı hem de bölgesel dağılımlarının tam olarak bilinememesi yatmaktadır. Sorunun çözümüne katkı sağlamak amacıyla yapılan bu çalışmada Turgutlu ilçemiz pilot bölge seçilerek ilçe hastanelerinden alınacak engelli kişilere ilişkin bilgilerin bir veri tabanında toplanması, engelli kişilerin bölgelere göre dağılımının yapılması, uygun sağlık personelinin atanması ve engelli vatandaşlarımızın rehabilite edilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada ilk olarak Manisa nın Turgutlu ilçesindeki internet üzerinden engelli kişilerin kendi bilgilerini internet sitesi üzerinden girmesine imkan sağlanmıştır. Linux tabanlı mysql veritabanı kullanılarak php script dili ile hazırlanmıştır. Çalışmanın tasarım tarafı hazırlanırken photoshop grafik editörü programı ve derleme kısmında dreamweaver web editör programları kullanılmıştır. Bu çalışma sonucunda projenin Turgutlu ilçemizdeki tüm hastanelere yaygınlaştırılması durumunda ilçemizin engelli sayısı, bölgesel dağılımı ve bu konuda görevlendirilecek sağlık personeli ihtiyacının tespit edilebileceği görülmüştür. Bu veriler doğrultusunda atanacak sağlık personeli ve oluşturulacak sosyal projeler ile engelli vatandaşlarımıza daha kaliteli hizmet sunulabilecek, bu hizmetin de tüm engelli vatandaşlarımıza ulaşması sağlanabilecektir. Anahtar Kelimeler: Linux server; php; MySQL; Photoshop. 1.GĐRĐŞ Ülkemizdeki engelli vatandaşların sorunlarına çözüm arayışı, çeşitli platformlarda sürekli olarak gündeme gelmektedir. Bu konuda 571 sayılı Başbakanlığa bağlı Özürlüler Đdaresi Başkanlığı`nın kurulmasına, ilişkin Kanun Hükmünde Kararname 1997 yılında yürürlüğe girmiş ve Başkanlık Ankara da faaliyete geçmiştir[2]. Đzmir Karabağlar Belediyesi de Mayıs 2010 da Engelli Danışma Merkezi kurmuş ve engelli haritası çıkarmayı hedeflemektedir[3]. Bu çalışmadan, günümüzün en temel iletişim ve bilgi araçlarından olan internet sitesi kullanılarak, engelli vatandaşlarımızın rehabilitasyon sorununun çözümüne katkı sağlayacak projelere bir başlangıç yapması amaçlanmaktadır. Birinci bölümde genel olarak internet sitesinin güvenli bir şekilde kurulmasında kullanılan yazılım ve programlar tanıtılmaktadır. Đkinci bölümde bu yazılım ve programlar yardımıyla oluşturulan engelli veri tabanı ve internet sitesinin uygulaması açıklanmaktadır. Sonuç ve öneriler bölümünde ise bu çalışmada tanıtılan projenin sağlayacağı yararlar ve devamında yapılabilecek daha geniş kapsamlı projeler konusunda bilgi verilmektedir. Sonuç olarak bu çalışma ile ortaya konulan projenin tüm Türkiye ye yaygınlaştırılması durumunda, engelli vatandaşlarımız için daha sağlıklı veriler elde edilebileceği ve oluşturulacak sosyal projelerle onların rehabilitasyonuna önemli ölçüde katkı sağlanacağı ortaya konulmuştur. 1

2 2. UYGULAMADA KULLANILAN YAZILIM VE PROGRAMLAR 2.1. Php Dili: Php, açık kaynak kodlu, sunucu tarafından işlenerek (Open Source Server Side Scripting Language) dinamik web sayfaları yaratılmasını sağlayabilen dillerden biridir. Basit ve yaygın program yazım teknikleriyle dinamik web sayfaları hazırlamak için en iyi çözümdür[4]. Php, bir script dilidir; yani kodları düz yazı dosyaları halinde kaydedilir ve kullanılacağı ortamda bir yorumlayıcı tarafından yorumlanır. Bu, php ile yazılacak programları derlemek, yani ortaya bir EXE veya çalıştırılabilir başka bir dosya çıkartmaya gerek olmadığı anlamına gelir. Fakat php script'lerini çalıştırabilmek için bu dili bilen bir programa ihtiyaç vardır. Bu programın tek başına (komut istemci penceresinde veya terminal ekranında) çalışması mümkün olduğu gibi, web sunucu tarafından da çalıştırılabilir olması gerekir. Başka bir deyişle web sunucu programının php yi anlar hale getirilmesini sağlamak zorunludur. Php ile her türlü işlevselliğe sahip programlar yazılabilir; yani php başlı başına uygulama alanları bulabilecek düzeye ulaşmıştır. Başka bir deyişle php ile oyun programından veritabanı yönetimine kadar hemen her türlü program yazılabilir. Php, web sunucuya bir takım işler yaptırmak için program yazma dilidir. Tıpkı CGI/Perl veya ASP ya da ColdFusion, Java gibi. Php kodları, oluşturulacak HTML sayfalarında HTML etiketlerinin arasında kendi özel ayracı içinde yazılır. HTML ile yetinmeyip php kullanılmasının sebebi, bu komutların HTML'in yapamayacağı şeyleri yapmasıdır. HTML'in yapamayacağı şeylerin başında, web sunucusunda yapılacak işler vardır. Sözgelimi HTML etiketleri kullanılarak, web sunucusundaki bir veritabanı dosyası açılıp, içindeki veriler okunamaz. HTML yoluyla web sunucusunun sabit disklerindeki düz yazı dosyaları da okunamaz ve bu disklere dosya yazılamaz. HTML etiketleri ile web ziyaretçilerinden bilgi edinilebilir ve bunlar sunucuya yollanabilir; ama o kadar. Bu bilgileri işe yarar şekle sokmak için sunucuda çalışan bir program gerekir. Sunucuda çalışan program, EXE ve DLL veya JSP (Java Server Pages) gibi bir gerçek program veya Perl, ASP ve PHP gibi script diliyle yazılmış bir program olabilir[5] Linux Server: Linux açık gelişim modeline göre geliştirilmiş güçlü bir işletim sistemidir. Diğer modern işletim sistemleri gibi Linux unda kendine özgü bir yapısı vardır. Bu tabakalı yapı sayesinde kullanıcı, bir işletim sisteminin kendisine sunduğu tüm olanaklardan yararlanır. Bir işletim sistemi kendi kaynaklarını kullanıcıya en yalın şekilde sunabilmeli ve yine benzer şekilde kullanıcının donanımdan bağımsız olarak rahat bir çalışma ortamı içinde bulunabilmesine olanak sağlamalıdır. Linux bundan çok daha fazlasına imkan vermektedir[6]. Açık kaynak kodlu olduğu için pek çok insan tarafından gözden geçirilir. Bu yüzden programlama bilen herkes hataları düzeltebilir MySQL Veri Tabanı Yönetim Sistemi[7]: MySQL, çok-kanallı, çok kullanılıcılı, hızlı ve sağlam bir veritabanı yönetim sistemidir. MySQL'e Python'dan Java'ya kadar birçok programlama dili ile erişilebilir. Apache ve php ile beraber web-veritabanı uygulamalarında çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Birden fazla işlemci ile kolaylıkla çalışabilmektedir. Tabloların kontrolü, optimizasyonu ve tamiri hızlı bir biçimde yapılabilmektedir. 2

3 Geliştiricileri tarafından, 500'den fazlası 7 Milyon kayıt içeren tablodan oluşan kendi veritabanlarını neredeyse 100 gigabyte civarında veriyi MySQL'de tuttukları söylenmektedir. Özellikle internet ortamında önem kazanan, çok esnek ve güçlü bir kullanıcı erişim kısıtlama, yetkilendirme sistemine sahiptir. MySQL, tuttuğu tablolarla, çok kullanıcılı bir sistemlerde söz konusu olan erişim hakları sorununu çok güzel çözmektedir. Stored procedure, trigger desteği bulunmamaktadır. Kullanıcı kısıtlamak için kullanılan görünüm (view) özelliği yoktur. Ancak MySQL'in gelişmiş bir erişim kısıtlama sistemi olduğu için görünüm özelliğine ihtiyaç duyulmamaktadır. Ayrıca görsel bütünlük (Oracle daki forms gibi) sağlama işinin programcıya bırakılması tercih edilmiştir. Ancak bu bir dezavantaj olarak görülmeyebilir. Çünkü pek çok veritabanı programcısı VTYS'lerdeki görsel bütünlüğün esnek olmayan, zorlayıcı bir özellik olduğunu düşünmektedir. MySQL çeşitli pratik çözümler için geliştirilirken, diğer veritabanı sunucuları akademik düzeyde belirli kurallar ve veritabanı bilimi ışığında geliştirilirler. Veritabanı uygulamalarının %80'inin, SQL özelliklerinin sadece %20'lik bir kısmına gerek duyduğu ilkesi çerçevesinde geliştirilir. MySQL farklı tablo tipleri ve işleme türleri ile esneklik sağlar. Eğer teknik olarak basit bir proje yapılacaksa, MySQL kullanıcı için biçilmiş kaftan olabilir. Eğer teknik olarak karmaşık bir proje yapılacaksa, geleneksel veritabanı sunucularında yer alan gelişmiş özelliklere ihtiyaç duyabilir Photoshop: Dünyada resim düzenlemek için bir bilgisayar programı denildiğinde akla ilk gelen Photoshop programıdır. Photoshop piyasanın en eski imaj editörlerinden biridir. Bunun yanısıra grafik programlarının vazgeçilmezi olan filtre, fırça, script, yani kısacası her yönde plug-in kabul etmesi ve de eklentilerin ücretsiz olarak çok kolay bir şekilde bulunmasını ve eklentileri kullanıcının kendisinin çok kolay olması da en önemli avantajlarındandır. Belgeler ve dosyalar paneller, çubuklar ve pencereler gibi çeşitli öğeler kullanılarak oluşturulur ve değiştirilebilir. Bu öğelerin herhangi bir düzenleme şekli çalışma alanı olarak adlandırılır. Photoshop çalışma alanı, görüntüleri oluşturmaya ve düzenlemeye odaklanmaya yardımcı olacak şekilde yerleştirilmiştir. Çalışma alanında görüntülerin öğelerini görmek, düzenlemek ve eklemek için menüler ve çeşitli araçlarla paneller yer alır. Varsayılan çalışma alanı düzeni her üründe değişse de tümünde öğeleri çoğunlukla aynı şekilde işlenir[8]. Yapılan programlarda ve web sitelerinde görülen görsel temaların hemen hepsi Photoshop kullanılarak yapılmaktadır. Peki neden Photoshop Fireworks veya Corel vb. program kullanılmıyor? Bunun nedeni photoshop un web tasarımı (şablonu) çıkarmak için çok elverişli bir program olmasıdır. 3

4 3. UYGULAMA Uygulamamızın kullandığı platformun çalışma sistemi şekil 1 de gösterilmektedir. Şekil 1.Engelli haritası platformu çalışma sistemi Şekil 1 de görüldüğü gibi kullanıcı web sunucusuyla bağlantı kurup istem gönderir ve veri alır. Web sunucusu, yorumlanması gereken php komut ve fonksiyonları php ye gönderir php veritabanı vb işlemleri gerektiği taktirde işlemleri yapar geri web sunucusuna iletir. Web sunucusu birleştirdiği html kodlarını kullanıcıya iletir kullanıcı web browser yardımıyla grafiksel olarak yorumlar. Şekil 2 de engelli haritası internet sitesinin ana sayfası görülmektedir. Bu ana sayfadan kullanıcı girişine, üyeliğe ve genel bilgilere ulaşılabilmeye izin verilmektedir. Şekil 2.Engelli haritası internet sitesi ana sayfası 4

5 Aşağıdaki yazılım kodları kullanılarak şekil 3 deki kullanıcı girişi menüsü oluşturulup, dışarıdan kullanıcı girişine izin verilmektedir. <?php // *** Validate request to login to this site. if (!isset($_session)) { session_start(); $loginformaction = $_SERVER['PHP_SELF']; if (isset($_get['accesscheck'])) { $_SESSION['PrevUrl'] = $_GET['accesscheck']; if (isset($_post['ad'])) { $loginusername=$_post['ad']; $password=$_post['sifre']; $MM_fldUserAuthorization = ""; $MM_redirectLoginSuccess = "index.php"; $MM_redirectLoginFailed = "index.php?hata=1"; $MM_redirecttoReferrer = false; mysql_select_db($database_engel, $engel); $LoginRS query=sprintf("select kullanici, sifre FROM uye WHERE kullanici=%s AND sifre=password(%s)", GetSQLValueString($loginUsername, "text"), GetSQLValueString($password, "text")); $LoginRS = mysql_query($loginrs query, $engel) or die(mysql_error()); $loginfounduser = mysql_num_rows($loginrs); if ($loginfounduser) { $loginstrgroup = ""; //declare two session variables and assign them $_SESSION['MM_Username'] = $loginusername; $_SESSION['MM_UserGroup'] = $loginstrgroup; if (isset($_session['prevurl']) && false) { $MM_redirectLoginSuccess = $_SESSION['PrevUrl']; header("location: ". $MM_redirectLoginSuccess); else { header("location: ". $MM_redirectLoginFailed); $md=""; if (isset($_get['md'])) { $md=$_get['md'];?> 5

6 Şekil 3.Engelli haritası internet sitesi kullanıcı girişi ekranı Şekil 2 deki ana sayfa üzerindeki üye ol sekmesi tıklanarak siteye yeni üyelerin giriş yapabilmesi için aşağıdaki yazılım kodları kullanılarak şekil 4 deki üye giriş formu menüsü oluşturulmuştur. if ((isset($_post["mm_insert"])) && ($_POST["MM_insert"] == "form1") && (isset($_post["sifre"])) && (isset($_post["sifre2"])) && ($_POST["sifre"]==$_POST["sifre2"]) && (isset($_post['uye_ad'])) && (isset($_post['mail'])) && (isset($_post['uye_il'])) && (isset($_post['uye_ilce'])) && (isset($_post['uye_adres'])) && (isset($_post['uye_engel'])) && (isset($_post['uye_dogtar'])) && ($_POST['uye_ad']!= "") && ($_POST['uye_il']!= "") && ($_POST['uye_ilce']!= "") && ($_POST['uye_adres']!= "") && ($_POST['uye_engel']!= "") && ($_POST['uye_dogtar']!= "") && ($_POST['sifre']!= "") && (isset($_post['kullanici_adi'])) && ($_POST['kullanici_adi']!="")) { $insertsql = sprintf("insert INTO uye (uye_ad, mail, uye_tar, uye_il, uye_ilce, uye_adres, kullanici, uye_engel, uye_cins, uye_dogtar, sifre) VALUES (%s, %s, %s, %s, %s, %s, %s, %s, %s, %s, password(%s))", GetSQLValueString($_POST['uye_ad'], "text"), GetSQLValueString($_POST['mail'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_tar'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_il'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_ilce'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_adres'], "text"), GetSQLValueString($_POST['kullanici_adi'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_engel'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_cins'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_dogtar'], "text"), GetSQLValueString($_POST['sifre'], "text")); mysql_select_db($database_engel, $engel); $Result1 = mysql_query($insertsql, $engel) or die(mysql_error()); 6

7 Şekil 4.Engelli haritası internet sitesi üye ol form ekranı Üyelik bilgilerinin güncellenebilmesi için de aşağıdaki yazılım kodları kullanılarak şekil 5 deki üye güncelleme formu menüsü oluşturulmuştur. if ((isset($_post["mm_update"])) && ($_POST["MM_update"] == "form1")) { $updatesql = sprintf("update uye SET uye_ad=%s, mail=%s, uye_il=%s, uye_ilce=%s, uye_adres=%s, uye_engel=%s, uye_cins=%s, uye_dogtar=%s, sifre=%s WHERE uye_id=%s", GetSQLValueString($_POST['uye_ad'], "text"), GetSQLValueString($_POST['mail'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_il'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_ilce'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_adres'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_engel'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_cins'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_dogtar'], "text"), GetSQLValueString($_POST['sifre'], "text"), GetSQLValueString($_POST['uye_id'], "int")); mysql_select_db($database_engel, $engel); $Result1 = mysql_query($updatesql, $engel) or die(mysql_error()); 7

8 Şekil 5.Engelli haritası internet sitesi üye bilgi güncelleme formu ekranı Üyenin sisteme girdikten sonra güvenli bir şekilde çıkabilmesi için aşağıdaki yazılım kodları kullanılarak şekil 6 daki üye çıkış menüsü oluşturulmuştur. <?php //initialize the session if (!isset($_session)) { session_start(); // ** Logout the current user. ** $logoutaction = $_SERVER['PHP_SELF']."?doLogout=true"; if ((isset($_server['query_string'])) && ($_SERVER['QUERY_STRING']!= "")){ $logoutaction.="&". htmlentities($_server['query_string']); if ((isset($_get['dologout'])) &&($_GET['doLogout']=="true")){ //to fully log out a visitor we need to clear the session varialbles $_SESSION['MM_Username'] = NULL; $_SESSION['MM_UserGroup'] = NULL; $_SESSION['PrevUrl'] = NULL; unset($_session['mm_username']); unset($_session['mm_usergroup']); unset($_session['prevurl']); $logoutgoto = "index.php"; if ($logoutgoto) { header("location: $logoutgoto"); exit; 8

9 ?> Şekil 6.Engelli haritası internet sitesi çıkış ekranı 4.SONUÇLAR VE ÖNERĐLER Bu çalışma sonucunda projenin Turgutlu ilçemizdeki tüm hastanelere yaygınlaştırılması durumunda ilçemizin engelli sayısı, bölgesel dağılımı ve bu konuda görevlendirilecek sağlık personeli ihtiyacının tespit edilebileceği görülmüştür. Bu veriler doğrultusunda atanacak sağlık personeli ve oluşturulacak sosyal projeler ile engelli vatandaşlarımıza daha kaliteli hizmet sunulabilecek, bu hizmetin de tüm engelli vatandaşlarımıza ulaşması sağlanabilecektir. Benzer şekilde projenin tüm ülke genelinde uygulanmasıyla, ülkemizde sayıları 8,5 Milyon olduğu tahmin edilen engelli vatandaşlarımızın gerçeğe çok yakın popülasyonu tespit edilebilecek ve onların rehabilitasyonuna önemli katkılar sağlanabilecektir. Gerek devletin resmi kurumları, gerekse yerel yönetimlerin desteği ile sağlık sektörünün engellileri kapsayan bölümünde tüm dünyaya örnek olabilecek projeler geliştirilebilecektir. Şekil 7 de örnek gösterildiği üzere, Türkiye nin engelli haritası oluşturulabilecektir. 9

10 Şekil 7.Türkiye engelli haritası 5.KAYNAKLAR [1] Türkiye Özürlüler Araştırmaları Temel Göstergeleri, T.C. Başbakanlık Özürlüler Đdaresi Başkanlığı 2002 Yılı Araştırma Raporu, Aralık [2] [3] [4] Saraç S., Php ye Giriş, Chip Bilgisayar Kültürü Dergisi, ISSN: , Sayı:2000/09, Sayfa 312, Eylül [5] Öcal H., Php, e-book, sayfa 6-7, [6] Çetin G., Linux Đşletim Sistemi, ISBN: X, Beşinci Baskı, Seçkin Yayıncılık, Sayfa 33, Ankara 2003 [7] Çokçetin B., Php, Mysql Tabanlı Uzaktan Eğitim Modülü Tasarımı, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eylül [8] 10