HEMŞİRELER İÇİN TAMAMLAYICI TERAPİLER EL KİTABI

Transkript

1 HEMŞİRELER İÇİN TAMAMLAYICI TERAPİLER EL KİTABI Tamamlayıcı Terapilerle Avrupa Birliği Standartlarında Hemşirelik Bakımının Geliştirilmesi Avrupa Birliği Erasmus+ Programı Mesleki Eğitim Projesi Antalya 2016

2

3 HEMŞİRELER İÇİN TAMAMLAYICI TERAPİLER EL KİTABI Tamamlayıcı Terapilerle Avrupa Birliği Standartlarında Hemşirelik Bakımının Geliştirilmesi Avrupa Birliği Erasmus+ Programı Mesleki Eğitim Projesi Antalya 2016

4 HEMŞİRELER İÇİN TAMAMLAYICI TERAPİLER Editör Prof. Dr. Zeynep ÖZER Yard. Doç. Dr. İlkay BOZ Arş. Gör. Gamze TESKERECİ Arş. Gör. Selma T. KAVRADIM Grafik Tasarım Sedat KURT ISBN: Baskı...Matbaası... İletişim Bilgileri: Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Kampüs Antalya Tel: info@bestcareproject.eu

5 Akdeniz Üniversitesi Antalya Valiliği Antalya Kamu Hastaneleri Birliği antalya.khb.saglik.gov.tr Sağlık ve Doğal Terapiler Derneği EURO-CERT Academy Centro Studi Delle Professioni Sanitare Athena School of Natural Therapies Bu kitap Tamamlayıcı Terapilerle Avrupa Birliği Standartlarında Hemşirelik Bakımının Geliştirilmesi projesi kapsamında hazırlanmıştır. Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Türkiye Ulusal Ajansı, yürütülen Erasmus+ Programı (Hayat boyu Öğrenme veya Gençlik Programı) kapsamında ve Avrupa Komisyonu ndan sağlanan hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Türkiye Ulusal Ajansı veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz. -

6

7 İÇİNDEKİLER Sayfa Önsöz Tamamlayıcı Terapiler Hakkında VII XI Prof. Dr. Zeynep ÖZER BİRİNCİ BÖLÜM AROMATERAPİ 5 Yard. Doç. Dr. İlkay BOZ Arş. Gör. Gamze TESKERECİ İKİNCİ BÖLÜM GEVŞEME TEKNİKLERİ 17 Yard. Doç. Dr. İlkay BOZ ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MASAJ 27 Yard. Doç. Dr. İlkay BOZ Arş. Gör. Gamze TESKERECİ V

8 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM REFLEKSOLOJİ 41 Prof. Dr. Zeynep ÖZER Arş. Gör. Selma TURAN KAVRADIM BEŞİNCİ BÖLÜM REİKİ 57 Prof. Dr. Zeynep ÖZER Arş. Gör. Selma TURAN KAVRADIM VI

9 ÖN SÖZ Tamamlayıcı terapiler bütüncül bir yaklaşım sağlama, hastalıkları önleme, öz bakımı artırarak bireyi güçlendirme, tıbbi ve cerrahi tedavinin neden olduğu yan etkileri azaltma, psiko-emosyonel endişeleri azaltma konusunda oldukça yararlıdır. Toplum tarafından tamamlayıcı terapilerin kullanımının giderek artması, hastaların kendi bakımlarında uygun ve güvenli kararlar almak istemeleri, sağlık bakım profesyonellerinin tamamlayıcı terapiler konusunda bilgi ve beceriye sahip olmalarını gerektirmektedir. Tamamlayıcı terapilerle ilgili sağlık profesyonellerinde farkındalığı artırmak amacıyla Erasmus + Programı 2014 Yılı Ana Eylem 2 Stratejik Ortaklıklar Mesleki Eğitim Projesi Kapsamında Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi koordinatörlüğünde yürütülen Avrupa Birliği Standartlarına Dayalı Tamamlayıcı Terapi Yöntemleri ile Hemşirelik Bakımının Geliştirilmesi (BestCARE) projesi hazırlanmıştır. BestCARE projesi ile onkoloji ve kadın doğum alanda hemşirelerin modern tıbbın paralelinde kullanılan tamamlayıcı terapilerden reiki, refleksoloji, aromaterapi, masaj terapi, gevşeme egzersizleri ile ilgili eğitim almasıyla yeterli ve profesyonel bilgiye sahip olması ve beceri düzeylerinin artması amaçlanmıştır. Bu el kitabı proje kapsamında hazırlanmış ve tamamlayıcı terapilerle ilgili farkındalık oluşturmak hedeflenmiştir.. Prof Dr Zeynep ÖZER Yard. Doç. Dr. İlkay BOZ 2016,Antalya VII

10

11 Teşekkür Tamamlayıcı Terapilerle Avrupa Birliği Standartlarında Hemşirelik Bakımının Geliştirilmesi (BestCARE) isimli projemize hibe ile destek veren Türkiye Ulusal Ajansı na Projemizin sürdürülmesinde katkılarından dolayı yerel ortaklarımız Antalya Valiliği bünyesinde Avrupa Birliği Projeleri Koordinasyon Merkezi, Antalya Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği ve Sağlık ve Doğal Terapiler Derneği, Avrupalı ortaklarımız Athena School of Natural Terapies, Eurocert European Academy ve Centro Studi Delle Professioni Sanitare yetkililerine ve ekip üyelerine, Bu kitabın grafik tasarım sürecindeki kurumsal katkılarından dolayı Antalya İl Sağlık Müdürü Dr. Sayın Ünal HÜLÜR e, Hemşirelik Bakımında Tamamlayıcı Terapiler kitabının grafik tasarımını yapan Grafiker Sayın Sedat KURT a, Kitabının hazırlanmasında verdiği değerli katkılardan dolayı proje ortağımız Sağlık ve Doğal Terapiler Derneği Başkanı Sayın Nihat AYÇEMAN a teşekkür ederiz. IX

12

13 Tamamlayıcı Terapiler Hakkında Tamamlayıcı terapiler, bireylerin sağlığını korumak ve kazanmak için modern tıbbın paralelinde uygulanan yöntemlerin tümüdür. Amerikan Kanser Birliği ve Ulusal Kanser Enstitüsü tamamlayıcı terapileri, modern tıp ile birlikte kullanılan terapiler olarak tanımlamaktadır. Tamamlayıcı terapilerin Avrupa da ve ülkemizde kullanımı oldukça yaygındır ve giderek artmaktadır. Amerika da 1998 yılında Ulusal Sağlık Enstitüsüne bağlı Ulusal Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Merkezinin kurulması ise bir dönüm noktası olmuştur. Bu merkezin amacı tamamlayıcı ve alternatif tıp uygulamalarının güvenilirliğini ve etkinliğini incelemek, etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış uygulamaların genel tedavilere katılımını sağlamaktır. Bu merkez beş sınıfta topladığı 200 den fazla tamamlayıcı tedavi yöntemi olduğunu bildirmiştir: 1. Zihin-beden uygulamaları: Meditasyon, düşleme, hayal kurma, dua, yoga, biyo-geribildirim, gevşeme, sanat, dans ve müzik terapileri 2. Biyolojik temelli terapiler: Bitkisel tedaviler, diyet destekleri, aromaterapi 3. Manüpülatif ve vücut temelli uygulamalar: Teröpatik masaj, osteopatik manipülasyon, refleksoloji, kayropraksi (omurgaya yönelik manipülasyonlar), hidroterapi 4. Enerji terapileri: Reiki, teröpatik dokunma, biyoenerji, akupunktur, biyoelektromanyetik terapiler 5. Alternatif tıp sistemleri/tüm tıbbi sistemler: Geleneksel Çin tıbbı, ayurvedi tıp, homeopati, naturapati XI

14 Tamamlayıcı Terapilerin Yararları Hasta ve hemşire arasında olumlu ilişki sağlar ve etkisini artırır Bütüncül bir yaklaşım sağlar Hastalıkları önler, öz bakımı artırır ve bireyi güçlendirir Bireyselleşmiş sağlık bakımı ve tedavi sağlar Tıbbi ve cerrahi tedavinin neden olduğu yan etkileri azaltır Psiko-emosyonel endişeleri azaltır Yaşam kalitesini, genel iyilik halini ve bakımdan memnuniyeti artırır. Bu kitapçıkta tamamlayıcı terapilerden en sık kullanılan refleksoloji, aromaterapi, reiki, masaj terapi ve gevşeme egzersizlerine yer verilmiştir. XII

15 Kaynaklar Kav, S., Hanoğlu, Z., Algier, L. (2008). Türkiyede Kanserli Hastalarda Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Yöntemlerinin Kullanımı: Literatür Taraması, Uluslararası Hematoloji-Onkoloji Dergisi, 1(18), Khorshid ve Yapucu, (2005). Tamamlayıcı Tedavilerde Hemşirenin Rolü, Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(2), Kurt, H., Keşkek,.Ö., Çil, T., Canataroğlu, A. (2013). Meme kanserli hastalarda tamamlayıcı/ alternatif tedavi kullanımı, Türk Onkoloji Dergisi 28(1): Ovayolu, Ö., Ovayolu, N (2013). Semptom Yönetiminde Kanıt Temelli Tamamlayıcı Yöntemler, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), Turan, N., Öztürk, A., Kaya, N. (2010). Hemşirelikte Yeni Bir Sorumluluk Alanı: Tamamlayıcı Terapi, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3 (1) XIII

16

17 AROMATERAPİ

18

19 BİRİNCİ BÖLÜM AROMATERAPİ Yard. Doç. Dr. İlkay BOZ Arş. Gör. Gamze TESKERECİ İÇERİK SAYFA 1.1. Aromaterapinin Tanımı Aromaterapinin Faydaları ve Uygulama Alanları Aromaterapi Uygulama Yöntemleri Aromaterapide Kullanılan Yağlar Temel -Taşıyıcı Yağlar Aromatik- Uçucu Yağlar Yağları Kullanma-Uygulama Prensipleri Aromaterapide Riskler ve Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Kaynaklar 11

20

21 1.1. Aromaterapinin Tanımı AROMATERAPİ AROMATERAPİ Aromaterapi, otlar, çiçekler ve bitkilerden damıtma ya da soğuk presleme yöntemiyle elde edilen esansiyel yağların, iyileştirici amaçlı kullanılması olarak tanımlanmaktadır. Esansiyel yağlar bitkilerin farklı bölümlerinden elde edilmektedir. Örneğin; Yapraklar: okaliptus, nane, turunç Çiçekler: lavanta, gül Ağaç yaprakları: turunç Meyveler: limon, madalina, portakal Ot: limon otu Ağaç: sandal, kafur Kabuk: tarçın Çiçek soğanı: sarımsak, soğan Kuru çiçek tomurcuğu: karanfil 1.2. Aromaterapinin Faydaları ve Uygulama Alanları Esansiyel yağların özelliklerine göre pek çok etkileri vardır. 5

22 AROMATERAPİ Bunlar: Antibakteriyel, antiviral, antifungal, antiparazit Hormonal düzenleyici İmmün sistemi uyarıcı Antispazmotik Antienflamatuar Antiemetik Relaksatif, ankiyete ve depresyonu azaltan Cildi koruyucu ve nemlendirici Yara iyileştirici Sinüs tıkanıklığını azaltıcı etkisi mevcuttur Aromaterapi Uygulama Yöntemleri Aromaterapide kullanılan esansiyel yağlar inhalasyon, masaj, difüzyon, kompres ya da banyo şeklinde uygulanabilmektedir. İnhalasyon-Buğu İnhalasyon uygulaması, çoğunlukla solunumla ilgili problemler için kullanılmakta ve sıcak su dolu bir kaba birkaç damla esansiyel yağ damlatılarak uygulanmakta- 6

23 dır. Buhar birkaç dakika kadar inhale edilmektedir. Başın üzeri bir havlu ile kapatılır ve gözler kapalı şekilde birkaç dakika derin nefes alınarak uygulanır. AROMATERAPİ Masaj Masajı uygulaması, temel yağlarla esansiyel yağların kullanılarak bedendeki yumuşak dokuların manipülasyonu olarak tanımlanmaktadır. Kullanılan yağın özelliğine bağlı olarak sakinleştirici ya da uyarıcı olabilmektedir. Kompres Kompresyon uygulaması, esansiyel yağları içeren sıcak ya da soğuk kompresler kas ağrılarında, burkulmalarda ya da baş ağrılarında kullanılabilmektedir. Suyun içine istenilen yağlardan birkaç damla karıştırılarak bez veya pamuk gibi materyallerle vücudun istenilen bölgesine 5 10 dakika süreli tekrarlarla kompres yapılmaktadır. Banyo Banyo uygulaması, esansiyel yağlar banyo küvetlerinde suya eklenerek cilt problemlerini gidermek ya da sakinleştirmek amacıyla kullanılabilmektedir. Uygulama dakika sürmektedir. 7

24 AROMATERAPİ Ortamı Kokulandırma Ortamın kokulandırılması, ev, iş yeri ve çalışma ortamının iyi kokması için hoş kokulu aromatik yağdan birkaç damla tercih edilir. Bunun için aromaterapi kaseleri, su kabı, taşlar ve çeşitli lambalar kullanılabilmektedir Aromaterapide Kullanılan Yağlar Aromaterapide kullanılan yağlar temel ve aromatik yağlar olarak ikiye ayrılmaktadır Temel -Taşıyıcı Yağlar Bu yağlar aromatik yağları taşıyan yağlardır. Bu yağlara bitkisel yağlar, temel yağlar, taşıyıcı ya da karışım yağlar da denir. Aromaterapide en çok avokado, buğday, kabak çekirdeği, ceviz, çuha çiçeği, fındık, hindistan cevizi, jojoba, zeytin, keten, şeftali çekirdeği, tatlı badem, susam, üzüm çekirdeği, soya ve kayısı çekirdeği kullanılmaktadır Aromatik- Uçucu Yağlar Aromaterapide kullanılan aromatik yağlar kullanım alanları ve etkilerine göre fesleğen, bergamut, sedir ağacı, papatya, misk adaçayı, kişniş, selvi, sardunya, zencefil, 8

25 yasemin, ardıç, lavanta, melisa, portakal, nane, turunç, gül, biberiye, saldal ağacı ve ylang ylang olarak belirtilmektedir. AROMATERAPİ 1.5. Yağları Kullanma-Uygulama Prensipleri Aromatik yağlar çok yoğun olduklarından ve tahriş edici olduklarından dolayı mutlaka seyreltilerek kullanılmalıdır. Seyreltme miktarlarına ve uygulama yöntemlerine mümkün oldukça sadık kalınmalıdır. Aromaterapi uygulama yöntemleri açısından yağların kullanımı farklılıklar göstermektedir. Özellikle cilt üzerine yapılacak uygulamalarda karışım miktarlarına bağlı kalarak karışım hazırlamak son derece önemlidir. Karışım Hazırlama Aromaterapi yağlarından bir karışım hazırlamak için ölçümde damla yöntemi önerilmektedir. Genellikle seyreltmede, taşıyıcı yağda esansiyel yağ oranı %1-3 arasındadır. İki yaşın üzerindeki çocuklarda ve yüze kullanacağınız zaman %1 oranına sadık kalmaya çalışın. Çocuklarda (7-14 yaş) ve yetişkinlerde masaj yağı için %3 normal kabul edilir. Deri Testi Cilt üzerine yeni bir aromatik yağ uygulamadan önce, deri/ yama testi yapılmalıdır. Kullanılacak yağdan birkaç damla kişinin 9

26 AROMATERAPİ bilek iç tarafına uygulanarak yaklaşık 1 saat beklenmelidir. Kızarıklık veya iritasyon geliştiği durumda soğuk su ile yıkanmalıdır. Aynı yağın kullanılması gereken durumlarda yağın yüzde miktarı yarıya indirilmeli ya da bu yağ kullanılmamalıdır Aromaterapide Riskler ve Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Esansiyel yağların göz ve mukoz membranla temasından kaçınılmalıdır. Çocuklardan uzak tutulmalıdır. Esansiyel yağlar, gebelikte, epilepsi, hipertansiyon, alerji hastalarında dikkatle kullanılmalıdır. Yenilebilen bitkiler gibi, uçucu esansiyel yağların da, bazı ilaçlarla etkileşime girebileceği unutulmamalıdır. Esansiyel yağlar alerjik cilt reaksiyonlarına neden olabilmektedir. Dereotu, misket limonu, portakal, sedef otu yağı gibi esansiyel yağların topikal uygulaması ışığa karşı duyarlılığa neden olmakta ve güneş ışığına uzun süre maruz kalmak kişide yanıklara neden olabilmektedir. Bazı esansiyel yağların aşırı kullanımı toksik olabilmektedir. 10

27 Kaynaklar Ayçeman, N. (2008). Aromaterapi. Doğanın Şifalı Dokunuşu. İnci Ofset. AROMATERAPİ Fontaine, K.L. (2005). Complementary and Alternative Therapies for Nursing Practice. Pearson Prentice Hall. Gaware, V.M., Nagare, R., Dhamak, K.B., Khadse, A.N., Kotade, K.M., Kashid, A.A. et all. (2013). Aromatherapy: Art or science. International Journal of Biomedical Research, 4(2), Kuzeyli Yıldırım, Y., Fadığoğlu, Ç. & Uyar, M. (2006). Palyatif kanser bakımında tamamlayıcı tedaviler. Ağrı. 18:1, Quesne, L.S. & Beckmann, H. (2005). Essential Guide to Holistic and Complementary Therapy Paperback, Cengage Learning Vocational; 1st Edition edition. Tuker, L. (2009). An Introductory Guide to Aromatherapy. EMS Publishing, 2 edition. Wren, K.R. & Norred, C.R. (2003) Real World Nursing Survival Guide: Complementary and Alternative Therapies, 1e (Saunders Nursing Survival Guide). Saunders/Elsevier Science. 11

28

29 GEVŞEME TEKNİKLERİ

30

31 İKİNCİ BÖLÜM GEVŞEME TEKNİKLERİ Yard. Doç. Dr. İlkay BOZ İÇERİK SAYFA 2.1. Gevşemenin Tanımı Gevşeme Tekniklerinin Tarihsel Gelişimi Gevşeme Tekniklerinin Etkileri ve Faydaları Gevşeme Tekniklerinin Uygulama Alanları Gevşeme için Kullanılan Yöntem ve Teknikler Kaynaklar 21

32

33 GEVŞEME TEKNİKLERİ 2.1. Gevşemenin Tanımı Gevşeme bedeni rahatlatan, zihinsel olarak aktif bir süreçtir. Gevşeme, anksiyete ve iskelet kaslarındaki gerginliğin göreceli olarak giderilmesidir. Gevşeme ile eş anlamlı olan relaxation sözcüğü, dinlenme, rahatlama, istirahat etme anlamına gelmektedir. Gevşeme ile oksijen tüketimi, kas tonüsü, kalp ve solunum hızının azalması, kan basıncının düşmesi ve deri direncinin artması sağlanmaya çalışılır. Gevşeme ağrıyı azaltarak kişinin ağrıyla baş etme yeteneğini artırır. Kas gerginliğine bağlı ağrıyı ve dolayısıyla ağrıya bağlı anksiyeteyi azaltır. Gevşeme aynı zamanda hastanın dikkatini ağrıdan uzaklaştırarak ve endorfin salınımını artırarak ağrıyı azaltmaktadır. GEVŞEME TEKNİKLERİ 2.2. Gevşeme Tekniklerinin Tarihsel Gelişimi Gevşeme, rahatlama, stresten arınma gibi amaçlar için çok eski dönemlerden günümüze kadar çeşitli yöntemler uygulanmıştır. Yaklaşık 3000 yıldan fazla bir süredir Doğu da insanlar tarafından yaygın bir şekilde yapılan Yoga ve Tai Chi Chuan öğretileri içerisinde hafif ve derin olmak üzere çeşitli gevşeme tekniklerinin uygulandığı bilinmektedir. Jacobson, 1938 de Progressive Relaxation isimli kitabını yayınlamıştır. Bu kitapta el, kol, ayak, bacak, kalça, bel, sırt, omuz, boyun ve yüz kaslarını gevşeterek zihinsel ve bedensel gerginliğin azaltılması anlatılmaktadır. Progresif 17

34 Kas Gevşetme olarak bilinen bu yöntem, günümüzde yaygın olarak kullanılan yöntemlerin başında gelmektedir Gevşeme Tekniklerinin Etkileri ve Faydaları GEVŞEME TEKNİKLERİ Kas gerginliğini azaltır Stresin etkilerini ve kaygıyı azaltır Kan basıncını azaltır Bağışıklık sistemini güçlendirir Laktik asit yapımını azaltır Ağrıya duyarlılığı azaltır Yorgunluğu azaltır Fiziksel ve mental durumu iyileştirir Uykuyu kolaylaştırır 2.4 Gevşeme Tekniklerinin Uygulama Alanları Psikolojik sorunlar (stres, anksiyete, kaygı vb.) Fiziksel sorunlar (kas gerginliği ve ağrılar) Fiziksel ve mental zindelik elde etme, konsantrasyon ve odaklanma Yaşam kalitesini arttırma 18

35 Çocuk, yaşlı, yetişkin, gebelik dönemlerinde uygulanmaktadır Gevşeme için Kullanılan Yöntem ve Teknikler * Nefes Egzersizleri: Doğru ve derin nefes almayı öğrenmek, gevşemeyi öğrenmek için atılan en önemli adımdır. Nefes almanın kendisi bir gevşeme yolu olduğu gibi, bütün gevşeme egzersizleri içinde, egzersizin bir parçası olarak kullanılmaktadır. Doğru ve derin nefes almanın doğrudan damarları genişletme ve kanın bedenin en uç ve en derin noktalarına kadar ulaşmasını sağlama özelliği vardır. GEVŞEME TEKNİKLERİ * Progresif Kas Gevşemesi: Progresif gevşeme egzersizleri insan vücudundaki büyük kas gruplarının bilinçli olarak kasılıp gevşetilmesini içermektedir. Progresif gevşeme, kas-sinir gevşemesini uyarıcı bir tekniktir. Progresif kas gevşeme, bir kas grubu ile başlar, ilk kas grubunun gevşemesinin ardından diğer bir kas grubunun kasılması ve gevşetilmesine geçilir. Bu işlem, tüm vücut kasları gevşeyinceye kadar sürdürülür. * Hayal Kurma (İmajinasyon): Hayal kurma, bireyde kontrol duygusu ve gevşeme sağlayan dikkati başka yöne çekme yöntemidir. Birey bir düşe yoğunlaşır ve kendisini bu düşe yerleştirir. Düş/ hayal, zihinsel bir resim olarak tanımlanmaktadır. Düşlemede bu resim akıl gözü ile görülmektedir. Zihinde canlandırmada, sahip olmak istediğiniz ya da olmasını istenen ya da gerçekleşmesi istenen şeyler hayal edilebilir. 19

36 * Meditasyon: Kişinin sakin bir durumda bir ses, bir düşünce, bir oje ya da kokuya odaklaşmasıyla oluşan mental konsantrasyondur * Hipnoz: Hastanın telkinleri daha kolay aldığı, bilişsel farkındalığının azaldığı derin bir gevşeme durumudur GEVŞEME TEKNİKLERİ * Yoga: Genelde fiziksel egzersiz ve nefes kontrol yöntemlerini ifade eden bu kavramdır. * Biyolojik Geri Bildirim: Fizyolojik bir işlevi kontrol etme ya da gevşemeye yardım amacıyla hastanın bilgilendirilmesi temeline dayanan bir uygulamadır. Örneğin gerilim tipi baş ağrısında, baş ve yüz kaslarından elektrotlar aracılığıyla alınan elektrik aktivitesinin hasta tarafından ses ya da renk olarak algılanması sağlanmakta, böylece hastanın, sesin azalmasından ya da renk değişikliğinden gevşemenin olup olmadığını anlaması sağlanmaktadır. 20

37 2.6. Kaynaklar Arslan Özkan, İ. (2012). Watson ın bakım kuramına temellendirilmiş hemşirelik girişimlerinin infertil kadınların, infertiliteden etkilenme durumlarına, öz-yeterlik ve uyku düzeylerine etkisinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Doktora Tezi, İzmir. (Danışman Prof.Dr. Hülya Okumuş). Özveren, H. (2011). Ağrı Kontrolünde Farmakolojik Olmayan Yöntemler, Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, GEVŞEME TEKNİKLERİ Topçu, S.Y. (2008). Üst Abdominal Cerrahi Girişim Uygulanan Hastalarda Hemşireler Tarafından Öğretilen Gevşeme Tekniklerinin Ağrı Kontrolü Üzerine Etkisi, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi Uğurlu, İ. (2011). Batı dan Gelen Doğu Kökenli Akımlar Ve Türkiye deki Faaliyetleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi Williams, D.A. and Carey, M. (2003). You Really Need To Relax: Effective Methods, Erişim Tarihi 15 Aralık 2014, umich.edu/painresearch/patients/relaxation.pdf Yıldırım, İ. (1991). Stres ve stresle başa çıkmada gevşeme teknikleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6,

38

39 MASAJ

40

41 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MASAJ Yard. Doç. Dr. İlkay BOZ Arş. Gör. Gamze TESKERECİ İÇERİK SAYFA 3.1. Masajın Tanımı Masajın Faydaları ve Uygulama Alanları Masaj Uygulamasına Hazırlık Masaj Ortamı ve Gereçler Uygulayıcının Hazırlığı Bireyin Hazırlığı Masajda Kullanılan Temel Yağlar Klasik Masaj Teknikleri/Manipülasyonları Masajın Süresi Kaynaklar 35

42

43 MASAJ 3.1. Masajın Tanımı Masaj bedendeki cilt, kas ve yumuşak dokuların manüplasyonudur. İyileşme ve fiziksel bakım sanatı, kelimeler olmaksızın bir iletişim şekli olarak tanımlanmaktadır. Masaj kaslarda geriliminin azaltılması, rahatlamanın sağlanması ve dokulardaki kan dolaşımını uyarmak amacı ile yapılmaktadır Masajın Faydaları ve Uygulama Alanları Masajın fiziksel, mental ve duygusal olmak üzere pek çok yararı vardır. Bunlar: Kas gerginliği, kas katılığı ve kas spazmını azaltmak MASAJ Hareket aralığını ve eklem hareketliliğini arttırmak Postürde iyileşme sağlamak Fiziksel Hareketi kolaylaştırmak Lenf dolaşımını arttırmak ve ödemi azaltmak Kas gerginliği, kas katılığı ve kas spazmını azaltmak 27

44 Hareket aralığını ve eklem hareketliliğini arttırmak Postürde iyileşme sağlamak Hareketi kolaylaştırmak Lenf dolaşımını arttırmak ve ödemi azaltmak Fiziksel Yaralanan dokuda iyileşmeyi arttırarak lokal dolaşımı arttırmak Kan basıncını ve nabzı azaltmak Solunumun derinliğini arttırmak MASAJ Baş ağrılarını azaltmak Ciltte iyileşme sağlamak Mental uyarılmayı sağlamak Mental Mental stresi azaltmak ve arındırmak Daha iyi düşünme kapasitesini arttırmak. Beden imajını arttırmak Anksiyete düzeyini azaltmak Duygusal İyilik hissini arttırmak Zihin beden ilişkisinin farkındalığını arttırmak Bakımdan memnuniyeti arttırmak 28

45 3.3. Masaj Uygulamasına Hazırlık Masaj uygulaması sırasında masaj yapılacak odanın, uygulayıcının ve uygulanan bireyin masaj uygulamasına hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken önemli ilkeler vardır. Bunlar: Masaj Ortamı ve Gereçler Masaj yapılacak odanın temiz ve toplu olmasına özen gösterilmelidir. Odanın sabit bir sıcaklıkta ( C) olması sağlanmalıdır. Masaj masası çok sert ya da çok yumuşak olmamalıdır. Masaj masası uygun bir yüzey antiseptiği ile temizlenmeli ve temiz bir örtü ile kaplanmalıdır. MASAJ Masaj odası gürültüsüz ve yumuşak ışıkla aydınlatılmış olmalı, gevşetici bir müzik kullanarak bireyin gevşemesine özen gösterilmelidir Uygulayıcının Hazırlığı Masaj uygulayıcısının giysileri sade, temiz ve rahat hareket etmeye olanak sağlamalıdır. Tırnaklar kısa olarak kesilmeli, varsa takılar çıkartılmalı ve eller 29

46 yıkanmalıdır. Eller nemli ve soğuk ise bu durum giderilmelidir. Rahat ayakkabılar giyilmeli ve saçlar toplanmalıdır. Masaj öncesi el kaslarının gevşetilmesini sağlayan egzersizler yapılmalıdır. Uygulama sırasında postüre dikkat edilmelidir Bireyin Hazırlığı Masaj için bireyin kontrendikasyonu dikkate alınmalıdır. Genel vücut masajı yemekten hemen sonra uygulamamalıdır. Yemekten 1,5-2 saat sonra uygulanmalıdır. MASAJ Masaj öncesi, masaj uygulanacak bireyin tuvalete gitmesi gerektiği hatırlatılmalıdır. Bölgesel masajda yalnızca masaj uygulaması yapılacak bölgesinin açıkta tutulmasına özen gösterilmelidir. Örneğin omuz, sırt ve bel masajı için üst taraf giysilerinin çıkartılması yeterlidir. Masaj yapılmayan bölge havlu ya da çarşafla örtülmelidir. Masaj yapılan bölge iyi desteklenmelidir Masajda Kullanılan Temel Yağlar El ve deri arasındaki sürtünmeyi azaltmak ve kayganlığı sağlamak amacıyla yağlar kullanılabilmektedir. Bu yağlar cildin çatlamasını ve kurumasını önleyerek, cildin yumuşatılmasını sağ- 30

47 lamaktadır. Uygulama esnasında ürünleri deriye zarar vermeyecek miktarda ayarlamalı ve ürünleri önce ele dökerek sıvazlama tekniği ile masaj bölgesine yayılmalıdır. Masajda kullanılacak temel yağlar tatlı badem yağı, üzüm çekirdeği yağı, susam yağı, buğday yağı, kayısı çekirdeği yağı, şeftali çekirdeği yağı, çuha çiçeği yağı, kuşburnu çekirdeği yağı, ay çiçeği yağı, hindistan cevizi yağı, jojoba yağı, zeytinyağı, avakado yağı, aynı sefa (kalendula) yağı, havuç yağı olarak belirtilmektedir Klasik Masaj Teknikleri/Manipülasyonları Masaj, uygulama sırasında ellerin aldığı biçimler, hareketin gelişimi ve oluşan etkiler yönünden klasik masaj beşe ayrılmaktadır: Öfloraj (sıvazlama) MASAJ Petrisaj (yoğurma) Friksiyon (dairesel ovma) Tapotman (vurma) Vibrasyon (titreştirme) Öfloraj (sıvazlama) Deri üzerine sıvazlama biçiminde yapılan bu hareket, etkinin yüzeysel ya da derin olmasına göre değişmektedir. 31

48 Yüzeysel öfloraj, tüm avuç içiyle, az basınç uygulanarak yapılmaktadır. Başlangıç ve bitişte deriye temas çok hafif, ancak bireyin hissedebileceği kadar olmalıdır. Tüm avuç içi deriyle temas etmeli ve parmaklar birbirine bitişik olmalıdır. Derin öflorajda amaç, kan ve lenf dolaşımının mekanik olarak hızlandırılmasıdır. Derin öfloraj, avuç içi, parmaklar, başparmak yardımıyla, tek el ya da çift elle yapılabilmektedir. El başlangıç noktasına dönüşte vücuttan ayrılmaz, çok yüzeysel, okşar gibi geri dönmektedir. MASAJ Petrisaj (yoğurma) Subkütan doku ve kaslara yapılan yoğurma hareketidir. Tüm el kullanılarak ya da çift elle yapılabilir. Hareket kalbe dönüş yönündedir. Kas lifleri, geniş biçimde tutulur, gerdirilir ve bir S harfi oluşturacak biçimde eller arasında hareket ettirilmektedir. Petrisaj hareketinde, genel olarak sıkma, germe, esnetme ve kaydırma olarak dört evre vardır. Petrisaj aynı tempo ile eller ileri-geri hareket ettirilerek tekrar edilmelidir. 32

49 Friksiyon (dairesel ovma) Vücut örtüsüne parmaklar ve başparmakla, bastırma, kaydırma ve sürtme tarzında değişken basınçla yapılan küçük alanlı dairesel ve eliptik hareketlerdir. Friksiyon, eklemlerin çevresindeki dokuların, tendonların ve tendon kılıflarının içindeki birikmiş sıvıların emilmesini kolaylaştırmak, metabolizma artıklarını lenf sistemi aracılığı ile bulunduğu yerden uzaklaştırmak amacı ile uygulanmaktadır. Öflorajın aksine bireyin uyanıklılık düzeyini arttırır. Tapotman (vurma) MASAJ Avuç içini kubbeleştirerek hafif vuruş biçiminde yapılan titreşim hareketidir. Derinin kan dolaşımını hızlandırır, tonüsü artmış kasların tonüsünü azaltmak amacı ile uygulanmaktadır. Eller parmaklar yapışık ve avuç içleri birbirine bakar biçimde tutulmaktadır. Vibrasyon (titreştirme) Kas üzerine yerleştirilen avuç içi ya da yumruk yapılmış el ile ritmik titreştirme hareketidir. Kol dirsekten dik açı ile büküldükten sonra, hareketsiz tutulan el ve parmaklarla düşey yönde titreşim hareketleri yapılmaktadır. Vibrasyonda el hareket etmez, yalnız üzerinde bulunduğu kasla sınırlıdır. 33

50 3.6. Masajın Süresi Klasik masajın süreleri uygulanan vücut bölgesine göre değişmektedir: Genel vücut masajı: dakika Yüz masajı: 5-10 dakika Üst ekstremite masajı: dakika Alt ekstremite masajı: dakika MASAJ 34

51 3.7. Kaynaklar Dail, N.W. Agnew, T.A. & Floyd, R.T. (2011). Kinesiology for Manual Therapies Chapter 5: Dimensional Massage Techniques for the Shoulder Girdle Muscles. McGraw-Hill Science/Engineering/ Math; 1 edition, Fellowes, D., Barnes, K., Wilkinson S. (2008). Massage and aromatherapy massage for symptom reliefin patients with cancer: a Cochrane PaPaS systematic review. Registered with the Cochrane collaboration. Fontaine, K.L. (2005). Complementary and Alternative Therapies for Nursing Practice. Pearson Prentice Hall. Gaware, V.M., Nagare, R., Dhamak, K.B., Khadse, A.N., Kotade, K.M., Kashid, A.A. et all. (2013). Aromatherapy: Art or science. International Journal of Biomedical Research, 4(2), MASAJ Goldstein, S. & Casanelia, L. (2009). Foundations of Massage (Chapter 16: The Techniques of Swedish Massage). Elsevier Australia, Madenci, E. (2007). Klasik Masaj. Türkiye Fiziksel Tıp Rehabilatasyon Dergisi, 53(2), Quesne, L.S. & Beckmann, H. (2005). Essential Guide to Holistic 35

52 and Complementary Therapy Paperback, Cengage Learning Vocational; 1st Edition edition. Salvo, S.G. (2015). Massage Therapy: Principles and Practice. Elsevier Health Sciences Therapeutic Massage Techniques Erişim Tarihi: , Erişim Adresi: therapy/massage%20therapy%20techniqes.pdf MASAJ Wren, K.R. & Norred, C.R. (2003) Real World Nursing Survival Guide: Complementary and Alternative Therapies, 1e (Saunders Nursing Survival Guide). Saunders/Elsevier Science. 36

53 REFLEKSOLOJİ

54

55 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM REFLEKSOLOJİ Prof. Dr. Zeynep ÖZER Arş. Gör. Selma TURAN KAVRADIM İÇERİK SAYFA 4.1. Refleksolojinin Tanımı Refleksoloji Bedende Nasıl Çalışır? Refleksolojinin Faydaları ve Uygulama Alanları Refleksoloji Uygulama Prensipleri Refleksoloji Uygulaması Ayakta Refleks Bölgeleri Refleksoloji Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Kaynaklar 50

56

57 REFLEKSOLOJİ 4.1. Refleksolojinin Tanımı Refleksoloji, kişiyi fiziksel, duygusal, ruhsal ve mental olarak öngören ve bütünsel (holistik) yaklaşımla tedaviyi sunan bir tamamlayıcı tıp uygulamasıdır. Bedenin kendi kendisini tedavi etmesine olanak sunan bir doğal terapi uygulamasıdır. Bedenin tüm organlarına ve endokrin bezlere karşılık gelen el, ayak ve kulaklardaki refleks noktalarına el ve parmaklarla uygulanan bir baskı tekniğidir. Günümüzde uygulanan refleksoloji 1920 lerdeki çalışmalara dayanır. Refleksoloji 1913 yılında Amerikan Dr. William Fitzgerald tarafından Batı kültürüne tanıtılmıştır. Fitzgerald, eski akupunktur tekniklerinden temel alarak geliştirmiş olduğu bu uygulamaya Bölge Terapisi adını koymuştur (Şekil 1). Günümüzde, refleksoloji bilimi daha çok bu Bölge Terapisi teorisiyle açıklanmakta ve buna göre uygulanmaktadır. REFLEKSOLOJİ Şekil 1: Fitzgerald ın bedeni baştan ayağa 10 dikey bölgeye ayırarak tanımladığı Refleks Zone modeli 41

58 4.2. Refleksoloji Bedende Nasıl Çalışır? Refleksoloji vücut içinde vertikal olarak geçen, görünmeyen bölgelerin olduğu görüşüne dayalı olarak gerçekleştirilen bir terapi masaj uygulamasıdır. Ayaklarda, ellerde bedenin tüm bölgelerine, organlarına ve sistemlerine karşılık gelen refleks noktaları olduğu ve bu noktaların beden anatomisinin aynası olduğu prensibine dayanan bir sanattır. Refleksoloji ayak ve ellerdeki bazı noktalara uygulanan basınç ve masaj ile bloke olmuş enerjiyi çözerek tüm vücutta serbest enerji akışını sağlamayı amaçlar. Refleksolojinin nasıl çalıştığı konusunda çok sayıda teori bulunmaktadır. Refleksoloji teorisi ayağın farklı noktalarının farklı iç organlara karşılık geldiğini öne sürer. Genel olarak gövdenin üst, orta ve alt kısımları ayak tabanının da üst, orta ve alt kısımlarına karşılık gelmektedir. Ayağın üstünde, iç ve dış kısmında da önemli refleks noktaları vardır Refleksolojinin Faydaları ve Uygulama Alanları REFLEKSOLOJİ Refleksolojinin genel faydaları, fizyolojik, sinirsel ve stresin azaltılmasına yöneliktir. Refleksoloji, çoğunlukla akupunktur gibi, fonksiyonel hastalıklarda başarılıdır. Genel Faydalar ve Uygulama Alanları Anksiyete, depresyon, stres, panik atak Yorgunluk, uykusuzluk 42

59 Migren, baş ağrısı, sırt ağrısı, eklem ağrıları, disk hernisi Romatizma, kas ağrıları ve spazmı, eklem iltihaplanmaları Kabızlık, hazımsızlık Sinüzit, astım Karpal tünel sendromu Sempatik ve parasempatik sinir sistemini ayarlamak ve fonksiyonunu düzenlemek Bazı üriner sistem sorunları Egzama gibi dermatolojik sorunlar Bağışıklık sistemini güçlendirmek,bulantı ve kusmayı rahatlatmak Kanser ağrılarını ve kemoterapinin yan etkilerini hafifletmek, yaşam kalitesini arttırmak Menopoz, dismenore, doğum (ağrıyı azaltmak, servikal dilatasyonu arttırmak), postpartum dönemde uterus involüsyonuna yardımcı olmak ve süt salınımını kolaylaştırmaktır Refleksoloji Uygulama Prensipleri REFLEKSOLOJİ Uygulama Öncesi Unutulmaması Gerekenler Hasta ya da bireyin tıbbi sorgusu alınmalı Tok karınla uygulama yapılmamalı 43

60 Tırnaklar çok uzun ve çok kısa olmamalı Uygulama bir saatten fazla sürmemelidir. Uygulamaya Hazırlık Bireyden rahat bir yatağa ayakları çıplak olarak yatması istenir. Bacakların yüksekte olması için diz altında yastık sırt üstü yatar pozisyon sağlanır. Sıcak, huzur verici ve ferah bir atmosfer oluşturulmalıdır. Her iki tarafın fiziksel ve mental olarak hazır olması gerekmektedir. Refleksoloji uygulamasından önce yapılması gerekenler Birey (Hasta) için Ayakların yıkanması ve Sıcak tutulması REFLEKSOLOJİ Tırnaklar kısa olmalı Ayak ve bacaklar üzerindeki tüm aksesuarların çıkarılması Refleksolog / Uygulayıcı için Ellerin hazırlığı Yumuşak parmaklar, kısa tırnaklar Sıcak, esnetilmiş ve yumuşak eller 44

61 Refleksoloji uygulaması sırasında dikkat edilmesi gereken durumlar Bireyin ayakları uygulayıcının göğüs / karın bölgesi seviyesinde olmalı Uygulamaya konsantre olunmalı Postürün korunmasına özen gösterilmeli Birey ile göz kontağı kurulmalı Uygulayıcı düzenli ve rahat nefes alıp vermeli Sakin ve sabırlı olunmalı Mümkün oldukça az konuşulmalı Hassasiyet ve ağrı olan yerlere dikkat edilmeli Mümkün oldukça yardımcı araçlar az kullanılmalı Uygulama süresi ve frekansına dikkat edilmelidir. Refleksoloji uygulamasının bitiminde yapılması gerekenler Birey (Hasta) için Uygulama sonlandırılmalı ve gerekli geri bildirimler verilmeli REFLEKSOLOJİ Ayakların sıcak tutulması sağlanmalı Bir bardak ılık su verilmeli ve bol su içilmesi gerektiği hatırlatılmalı Dinlenmenin iyi geldiği bilgisi verilmelidir. 45

62 Uygulayıcı için Eller yıkanmalı El ve kollar esnetme ile gevşetilmeli Dinlenmelidir 4.5. Refleksoloji Uygulaması REFLEKSOLOJİ Refleksoloji uygulanan kişinin boyun, bel ve dizleri desteklenecek şekilde yarı oturur pozisyonda ve ayaklara yapılacaksa ayaklar uygulayıcının göğüs hizasında olmalıdır. Refleksoloji 10 dakikadan 45 dakikaya varan sürelerde uygulanır. Refleksoloji uygulaması öncesi hazırlık-gevşetme (Relaksasyon) tekniklerinin uygulanması gerekmektedir. Uygulama süreleri hastalığa ve semptoma göre değişiklik gösterir. Her bir refleks noktasına 7-15 saniye basınç uygulanır. Basınç şiddeti kişinin fiziki yapısı, yaşı ve o andaki sağlık durumu göz önünde bulundurulacak şekilde ayarlanır. Örneğin iri yapılı bir insana daha kuvvetli, zayıf, yaşlı ve çocuklara ise normal şekilde bastırarak masaj yapılır. Tedavi, başparmak veya başka bir parmağın kenarıyla basınç uygulanarak saat yönünde döndürülmesinden oluşur. Bu basınç genellikle oldukça derindir, ama acı verici olmak zorunda değildir Ayakta Refleks Bölgeleri 1- Beyin 2- Sinüs/dış kulak 46

63 3- Sinüs/iç kulak/göz 4- Şakak/alın 5- Pineal/hipotalamus 6- Hipofiz 5 7- Boynun yan tarafı/beyincik Hipofiz 8- Boyun omurları (C1-C7) 9- Omuz/kol 10- Boyun-omuz üstü 11- Boyun/tiroid/paratiroid/tonsiller 12- Soluk borusu/bronşlar 13- Göğüs/ciğerler 14- Kalp (Sol-sağ ayak) 15- Özefagus 16- Göğüs omurları (T1-T12) 17- Diayafram 18- Solar pleksus 19- Karaciğer (Sağ) 20- Safra kesesi (Sağ) REFLEKSOLOJİ 21- Mide (SOL- sağ) 22- Dalak (Sol) 23- Adrenal bezler 24- Pankreas (Sol) 47

64 25- Böbrekler 26- Bel hattı 27- Üreterler 28- Mesane 29- Duedonum 30- İnce bağırsak 31- Apandis (Sağ ayak) 32- İleocecal valf (Sağ ayak) 33- Çıkan kolon (Sağ ayak) 34- Hepatik büklüm (Sağ ayak) 35- Transvers kolon 36- Splenik büklüm 37- İnen kolon 38- Sigmoid kolon REFLEKSOLOJİ 39- Bel omurları (L1-L5) 40- Sakral omur 41- Coccyx 42- Siyatik sinir 48

65 4.7. Refleksoloji Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar REFLEKSOLOJİ Ciddi rahatsızlıkların varlığında önce doktora danışılması sağlıklı bir refleksoloji için gereklidir. Bireyin refleksoloji uygulayıcısına kendi sağlığı hakkında yeterli bilgi vermesi önemlidir. 49

66 4.8. Kaynaklar Ayçeman, N. (2015). Refleksoloji Terapisi History & Theory of Hand Reflexology Ontario, Erişim Tarihi 23 Aralık 2014, Güven,.D. (2011). Hipertansiyonlu Bireylere Uygulanan Ayak Refleksolojinin Kan Basıncı ve Yaşam Kalitesine Etkisi, Doktora Tezi, Kayseri. Khorshid L, Yapucu U (2005). Tamamlayıcı tedavilerde hemsirenin rolu. Ataturk Universitesi Hemsirelik Yuksekokulu Dergisi, 2 : REFLEKSOLOJİ Öztürk, R., Sevil, Ü. (2013). Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık Ve Tıp Bilimleri Dergisi, 08 (3), Refleksolojinin Kadın Sağlığı Üzerine Etkisi, Polat, H. (2013). Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalarına Uygulanan Refleksolojinin Dispne ve Yorgunluğa Etkisi, Doktora Tezi, Erzurum. Reflexology Its Origin, Concept And Technique, Erişim Tarihi 23 Aralık 2014, guruofreflexology.com/wp-content/uploads/2011/06/ FINAL-Book.pdf 50

67 Reflexology is based on the principle that reflex areas on the hands and feet correspond to parts of the body, Erişim Tarihi 23 Aralık 2014, What is Reflexology?, Erişim Tarihi 23 Aralık 2014, reflexologyofmaine.org/uploads/what_is_reflexology.pdf REFLEKSOLOJİ 51

68

69 REİKİ

70

71 BEŞİNCİ BÖLÜM REİKİ Prof. Dr. Zeynep ÖZER Arş. Gör. Selma TURAN KAVRADIM İÇERİK SAYFA 5.1. Reikinin Tanımı Reikinin Etkisi Reikinin Faydaları ve Uygulama Alanları Reiki Uygulama Yöntemi Reiki Uygulaması Reiki Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Kaynaklar 62

72

73 REİKİ 5.1. Reikinin Tanımı Reiki, vücuttaki enerji alanlarına odaklanan bir enerji terapisidir. Reiki Japonca bir sözcüktür. Rei ve ki kelimelerinden oluşmaktadır. Sözlükte Rei her yerde varolan, Ki ise ruhsal yaşam enerjisi dir. Reiki evrensel yaşam enerjisi anlamına gelmektedir Reikinin Etkisi Vücudumuz üzerinde, çakra adı verilen enerji merkezleri bulunmaktadır. Her çakra, farklı frekanstaki bir enerjinin giriş kapısı olarak değerlendirilir. Çakralar, insan bedeninin işlevini tam olarak yerine getirmesini sağlayan endokrin sistemiyle, iç salgı bezleriyle ve sinir sistemiyle ilişkilidir. Çakralar, bedende kuyruk sokumu bölgesinden, başın tepe noktasına kadar uzanan omurga kanalı boyunca çeşitli noktalara karşılık gelirler.insanın enerji sistemine enerjinin girdiği kök çakra ve taç çakra üzere iki temel çakra vardır. Çakraların her birinin hem fiziksel bedeni, hem de bilinci etkileyen belirli fonksiyonları, frekansı, adı, notası, duyusu, mantrası, şekli ve rengi vardır. İhtiyaç hissettiğimiz çakranın dengelenmesi için bu çakranın rengini kullanabilirsiniz. Bir veya birkaç çakradaki bedeni besleyen enerji akımının kısıtlanması sonucu oluşan tıkanıklıklar ve dengesizlikler bütün çakra sistemini REİKİ 57

74 etkiler. Reiki felsefesinde, bu enerji kapılarından birinde tıkanıklık oluşması durumunda, vücudun enerji alımının zorlandığı, rahatsızlıkların ve davranış değişikliklerinin ortaya çıktığına inanılmaktadır. Çakralarda kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor gökkuşağının renkleri vardır. Kırmızı ışık en düşük frekansı, mor ise en yükseğini gösterir. Çakralar; 1. Çakra: Kök Çakra (Gonadlar ve overler) 2. Çakra: Sakral Çakra (Leyding) 3. Çakra: Karın Boşluğu- Mide Çakrası (Adrenal bezler) 4. Çakra: Kalp Çakrası (Timus bezi) 5. Çakra: Boğaz Çakrası (Tiroid bezi) 6. Çakra: Alın Çakrası (pituitary bezi) 7. Çakra: Taç çakrası (pineal bezi) 5.3. Reikinin Faydaları ve Uygulama Alanları REİKİ Reikinin faydaları ve uygulama alanları arasında; genel sağlık, iyilik hali, gevşemenin sağlanması, yaşam kalitesini artırma, yorgunluğu azaltma, kronik hastalığın semptomlarının giderilmesi, anksiyete ve depresyonu azaltma, kan basıncı ve nabzı düzenleme, ağrıyı hafifletme (özellikle post-operatif ve kanser) yer almaktadır. 58

75 5.4. Reiki Uygulama Yöntemi Reiki aşamaları olarak bakıldığında temelde üç reiki aşaması bulunmaktadır. Reiki 1 kendi kendine iyileştirmede (arkadaş ve aile bireylerine de uygulanabilir), Reiki 2 başkalarını iyileştirmede kullanılmaktadır. Reiki 3, reiki masterı olarak bilinmekte ve reiki uygulamalarını başkalarına öğretmektedir. Reiki 1: Reikinin birinci aşamasını öğrenmek veya öğretmek için uzun dönemli kurs ve seminerlere gerek yoktur. Bununla beraber her katılımcının, temasa geçtiği spiritüel yaşam enerjisi ile oluşan süreci tam yaşaması, özümsemesi için zamana ihtiyaç vardır. Bunun içinde 3-4 gün yeterlidir. Bu eğitim ile kişi ellerini vücut üzerine yerleştirme bölgelerini ve pozisyonunu öğrenerek enerji kanalı haline gelir. Reiki 2: Bu seviye bir reiki masterı tarafından bir hafta sonunda veya üç-dört günlük bir süre içerisinde öğretilir. İkinci seviyedeki eğitimde semboller, sembollerle ilgili bilgiler, uygulama ile zihinsel bilgilerin çoğu ve uyumlama yer alır. Reiki 1 ile elde edilen şifa gücü bu uyumlama ile artmaktadır. Her sembolün bir adı ve anlamı vardır. Bu düzeyde üç sembol öğrenilir: Güç Sembolü, Duygusal/ Zihinsel Sembol ve Uzaktan Şifa Sembolü. İkinci seviyedeki eğitim ile birinci seviye eğitim arasında en az üç ay süre olması gerekir. Reiki 3: Üçüncü derece eğitim master derecesi olarak kabul edilir. Bu seviyedeki eğitim reiki öğretmeni olmak, hastalıkların tedavisi için araştırmalar ve şifa çalışmaları yapma sorumluluklarını içerir. REİKİ 59

76 5.5. Reiki Uygulaması Bu şifa yönteminde enerji, elle dokunularak aktarılır. Eller gerekli pozisyonlarla vücuda değdiğinde reiki kendiliğinden akmaya başlar. Reiki de organların elektromanyetik alanlar yoluyla iletişimde olduğu ve tıkanmış kanallardaki enerjinin tekrar dolaşmasına yardımcı olduğu görüşü savunulmaktadır. Vücut üzerinde ana merkezleri kontrol eden omurga boyunca yer alan temel yedi enerji merkezi (çakra) çok önemlidir. Her çakra, farklı frekanstaki bir enerjinin giriş kapısıdır. Bu enerji kanalları, insan vücudunda yaşam enerjisini dolaştırır ve enerji akışını dengeler. Enerji kapılarından birinde tıkanıklık olması, vücudun enerji alımını güçleştirerek rahatsızlıkların ve hastalıkların ortaya çıkmasına sebep olur. Reiki, insan vücudunun çakralara dokunarak kan ve lenf dolaşımını sağlar, otonomik sinir sistemini uyarır, zihin ve ruh arasındaki uyumu sağlayarak fiziksel ve ruhsal rahatlık sağlar. REİKİ Reikide eller vücutta belli bölgelere sistematik olarak koyulur. Reiki uygulama süresi, bir pozisyon için eller 3-10 dk arasında tutulur. Reiki uygulamaları sırasında eller, baş, boyun, göğüs, karın boş- 60

77 luğu, kasıklara dokunmak suretiyle her bir pozisyonda 3-5 dakika tutulur. Problemli bölgelerde bu süre dakikaya uzayabilir. Tedavi süresi ortalama dakika sürer. Reiki seanları genellikle dakika sürer Reiki Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Reikiden sonra vücutta toksik maddelerin artması nedeniyle, reiki sonrası bol sıvı alınması önemlidir. Öncellikle alıcıya dokunacak olan uygulayıcının ellerini yıkaması gerekmektedir. Reiki uygulanan kişiden ayakkabılarını, gözlüklerini ve sıkan kıyafetlerini çıkarmasını istenmelidir. Uygulama esnasında kişi yatar ya da uzanır pozisyonda olabilir. Uygulayıcı ellerini bireyin üzerine yavaşça yerleştirmeli ve el hareketlerinde yavaş geçişler sağlamalıdır. Reiki uygulayıcısı sakin ve huzurlu olmalıdır. Uygulayıcı rahatsız edici sarımsak, tütün veya kuvvetli parfüm kokmamaya özen göstermelidir. Tedavi odası özel bir şekilde donatılmalıdır. Güzel bitki ve çiçekler, birkaç kuş veya kabuk, güzel bir resim barış ve uyum duyguları yaymakta ve reiki uygulanan kişide rahatlama sağlamaktadır. REİKİ 61

78 5.7. Kaynaklar A Complete Guide to the First Degree Usui Method of Natural Healing, (2011). Birocco, N., Guillame, C., Storto, S., Ritorto, G., Catino, C., Gir, N., Balestra, L., Giancarla Tealdi, G., Orecchia, C., Vito, G., Giaretto, L., Donadio, M., Bertetto, O., Reiki Treatment Guide, Erişim Tarihi 24 Aralık 2014, Catlin, A., Taylor-Ford, R.L. (2011). Investigation of Standard Care Versus Sham Reiki Placebo Versus Actual Reiki Therapy to Enhance Comfort and Well-Being in a Chemotherapy Infusion Center Dekel, G. Dekel, N. (2004). Usui Method Of Spiritual Being - Poetic Mind, Erişim tarihi 20 Aralık 2014, Free-Reiki-1-Manua, Reddy, N.K. (2005). The Ultimate Guide to REIKI, Erişim tarihi 20 Aralık 2014, Sağkal, T., Eşer, İ. (2011). Hemşirelikte Yeni Bir Uygulama: Reiki Dokunma Terapisi, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 4(1) REİKİ Schena, M.Ciuffreda, L. (2012). The Effects of Reiki Therapy on Pain and Anxiety in Patients Attending Day Oncology and Infusion Services Unit, American Journal of Hospice & Palliative Medicine, 29(4)

79 Stallrablass, M. (2003). A Manual of First Degree Reiki and Self Healing Toyata, S. (2014). Reiki nin Enerji Bedeni (Aura) ve Enerji Merkezleriyle (Çakra) İlişkisi, pdf. REİKİ 63

80

81 NOT......

82 NOT......

83

84