DEMİR-ÇELİK SEKTÖR DEĞERLENDİRMESİ

Transkript

1 DEMİR-ÇELİK SEKTÖR DEĞERLENDİRMESİ Nurel KILIÇ Dünya çelik sektöründe, 2011 yılının, kriz kayıplarının telafi edildiği bir yıl olması nedeniyle büyüme oranı % 15 ten % 6,8 e gerilemiştir. Bu nedenle Çin in etkisinin azalma eğilimini sürdürdüğü görülmektedir. Bununla birlikte 2011 yılında, Türk çelik sektöründe, önceki yıla göre % 17 oranında büyümeyi gerçekleşmiştir yılında kriz öncesi olan 2007 yılındaki seviyeye kıyasla %32 lik oranında bir artışla 34.1 milyon tonluk seviyeye ulaşmıştır. (Tablo 1) Böylece Türkiye, 2011 yılında, dünyanın en büyük 30 çelik üreticisi arasında, çelik üretimini en hızlı arttıran ülke olmuştur. Tablo 1: Türkiye Ham Çelik Üretimi (1.000 ton) ay ay (%)Değişim 2012/ , yılında, Türkiye nin toplam nihai mamul üretimi, % 21,5 oranında artışla, 2010 yılındaki milyon tondan, milyon tona yükselmiştir. (Tablo 2) Türkiye nin nihai çelik ürünleri üretimindeki artış % 17 seviyesinde bulunan ham çelik üretimindeki artışın üzerinde gerçekleşmiştir. Yeni kapasitelerin katkısıyla, en yüksek üretim artışı, % 36,9 oranında artışla 6.63 milyon tondan 9.08 milyon tona ulaşan yassı ürünlerde gözlenmiştir. Aynı dönemde, uzun ürün üretimi % 16,3 oranında artışla, milyon tondan, milyon tona ulaşmıştır yılında milyon tonluk toplam nihai çelik ürünleri üretiminin % 71,6 oranındaki kısmı, uzun ürünlerden % 28,4 oranındaki kısmı yassı ürünlerden oluşmuştur yılında elde edilen toplam 5.64 milyon tonluk üretim artışının, % 57 oranındaki kısmı uzun ürünlerde, % 43 oranındaki kısmı ise yassı ürünlerde gerçekleşmiştir. (Tablo 2) 3

2 Tablo 2: Türkiye nin Nihai Mamul Üretimi (1.000 ton) ay ay (%)Değişim 2012/ , yılında, Türkiye nin toplam çelik ürünleri tüketimi ise, % 14,1 oranında artışla, milyon tondan, milyon tona yükselmiştir. (Tablo 3) Genellikle inşaat sektörü tarafından tüketilen uzun ürünlerde, toplam tüketim % 17,7 oranında artışla, milyon tondan, milyon tona yükselmiştir. Otomotiv, beyaz eşya, makine sektörleri tarafından tüketilmekte olan yassı ürünlerdeki tüketim ise % 10,6 oranında artışla, 13.2 milyon tona ulaşmıştır yılında, Türkiye nin toplam milyon tonluk çelik ürünleri tüketiminin % 51 oranındaki kısmı uzun ürünlerden, % 49 oranındaki kısmı ise yassı ürünlerden oluşmuştur. Tablo 3: Türkiye nin Nihai Mamul Tüketimi (1.000 ton) ay ay (%)Değişim 2012/ ,8 * 2011 yılı üretim ve tüketim rakamları geçicidir yılında, demir çelikten eşya ve boru ürünleri de dahil olmak üzere, Türkiye nin toplam demir çelik ihracatı miktar açısından % 5,3 oranında artışla milyon tona yükselirken, 2011 yılında Türkiye nin toplam çelik ithalatı miktar açısından % 3,3 oranında düşüşle milyon tondan, milyon tona gerilemiştir. 4

3 Tablo 4: Ocak Ayı Karşılaştırması (%) değişim ay ay (12/11) Ton $ Ton $ Miktar Değer ,9 9,9 Kaynak: TÜİK 2011 yılında, demir çelikten eşya ve boru hariç, bölgeler itibariyle Türkiye nin çelik ürünleri ihracatındaki düşüşlerin, Arap Baharı nın yaşandığı ülkelerin yer aldığı Orta Doğu & Körfez ve Kuzey Afrika da yoğunlaştığı dikkat çekmiştir yılında, Türkiye nin en büyük demir çelik ürünleri ihraç pazarı konumunda bulunan Orta Doğu ve Körfez ülkelerine yönelik toplam çelik ihracatı, % 13,6 oranında düşüşle, 7.37 milyon tondan, 6.36 milyon tona gerilemiştir. Türkiye nin yassı mamul üretiminin, % 37 oranında artışla, 6.63 milyon tondan, 9.08 milyon tona ulaşmasının da etkisiyle, ithalatta en büyük düşüş, aynı zamanda Türkiye nin en fazla ithalatını yaptığı çelik ürünleri grubu olan yassı ürünlerde gözlenmiştir. Tablo 5: Ocak Ayı Karşılaştırması (%) değişim ay ay (12/11) Ton $ Ton $ Miktar Değer ,1 9,2 Kaynak: TÜİK 5

4 2012 yılında, ham çelik üretiminin % 11 civarında artışla 38 milyon ton seviyesine ulaşması, demir çelik ürünleri ihracatının miktar açısından % 8, yurtiçi çelik ürünleri tüketiminin ise, % 8 civarında artması bekleniyor. Kentsel dönüşüm projeleri ve altyapı yatırımlarının, Türkiye nin gelişme hızını sürdürmesine ve çelik talebini arttırmasına imkân sağlayacağı; diğer taraftan, çelik tüketen yeni sanayi kollarının oluşmasını da teşvik edeceği beklenmektedir yılında dünya ekonomisindeki belirsizliklere rağmen, son iki yıldan bu yana genel olarak yükseliş trendi içerisinde olan demir çelik ürün fiyatlarının, talepteki ve girdi maliyetlerindeki artışlara paralel olarak, 2012 yılında da artış eğilimini sürdüreceği öngörülüyor. Dünyanın en fazla ham çelik üreten 8. çelik endüstrisi konumunu elde eden çelik sektörümüzde, nihai mamul üretimi % 14,4 oranında artışla, 2.65 milyon tondan, 3.04 milyon tona yükselmiştir Ocak ayında, Türkiye nin uzun çelik ürünleri üretimi % 14,5 oranında artışla, 2.35 milyon tona ulaşırken, yassı çelik ürünleri üretimi % 13,9 oranında artışla, tona çıkmıştır. Ocak ayında gerçekleştirilen toplam nihai mamul üretiminin % 76 oranındaki kısmı uzun ürünlerden, % 24 oranındaki kısmı ise yassı ürünlerden oluşmuştur. Ocak ayında, Türkiye nin toplam çelik ürünleri tüketimi ise, 2011 yılının Ocak ayındaki seviyesine kıyasla, % 16,8 oranında artışla, 2.34 milyon tondan 2.74 milyon tona yükselmiştir. Türkiye nin uzun çelik ürünleri tüketimi ise, % 13,2 oranında artışla, 1.54 milyon tona ulaşırken, yassı çelik ürünleri tüketimi, % 21,8 oranında artışla, 1.19 milyon tona ulaşmıştır. Ocak ayında gerçekleştirilen toplam çelik tüketiminin % 56,3 oranındaki kısmı uzun ürünlerde, % 43,7 oranındaki kısmı yassı ürünlerde gerçekleşmiştir. Ancak, 2011 yılının başlarında yavaşlayan yassı ürün tüketiminin, 2012 yılının Ocak ayı itibariyle normal seviyelerine ulaşmamış olması, yassı çelik tüketicisi sektörlerdeki toparlanmanın henüz ivme kazanmadığına işaret etmektedir. Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) tarafından; 2012 yılı Mart ayında geçen yılın aynı dönemine göre % 1'lik ihracat artışının yakalandığı belirtilmiştir yılının ilk çeyreğinde % 3'lük ihracat artışıyla 2 milyar 949 milyon dolarlık ihracat rakamına ulaşmıştır Mart ayında Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği ise 169 milyon 986 bin dolarlık ihracat kaydı ile en fazla ihracat kaydı alan birlik olmuştur yılında Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği nin ihracatında en önemli pazarlar konumunda Mısır, Libya, Cezayir yer almıştır. 6

5 Ege Demir-Demir Dışı Metaller İhracatçılar Birliğince kayda alınan ihracat rakamları incelendiğinde; Ocak-Aralık 2010 döneminde, 180 ülkeye toplam yapılan ihracat miktarı; kg, $ dır. Ocak-Aralık 2011 döneminde ise toplam kg ihracat yapılmış olup, tutarı $ dır yılında 2010 yılına göre yapılan ihracat miktarında % 41, değerinde ise % 66 artış olmuştur. En önemli pazarlar olarak öne çıkanlar; Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Yemen, Singapur, İsrail, Birleşik Devletler, Brezilya, Mısır, Etiyopya, Birleşik Krallık, Libya, ve Kanada dır. Wood Mackenzie Research firmasının demir çelik danışmanlarının yaptığı açıklamada, dünya genelindeki çelik üretiminin zayıflaması ile birlikte, demir cevheri fiyatlarının önümüzdeki birkaç yıl içerisinde gerilemesi bekleniyor. Çinli çelik üreticilerinin, 2011 yılında ortalama 159 $/tondan temin ettikleri demir cevheri fiyatlarının, 2012 yılında 157 $/ton, 2013 yılında 155 $/ton ve 2014 yılında 140 $/ton seviyesine kadar gerileyeceği öngörülüyor. Dünya genelinde çelik üretim fazlası olduğu ve çelik arzının talebe paralel şekilde dengeleneceği, demir cevheri arzının artmakta olduğu, ancak talebin zayıfladığı, aradaki dengesizlik nedeniyle fiyatların gerilemesinin kaçınılmaz olacağı vurgulanıyor. Dünyanın en büyük çelik üreticisi Çin in, üretim artış hızının yıllar içerisinde zayıfladığı ve büyüme hızının önümüzdeki 5 yıl için yıllık ortalama % 5 seviyesinde gerçekleşmesinin beklendiği, Çin merkezli çelik üreticilerinin kâr marjlarının 2011 yılında dikkat çekici şekilde azaldığı, kârlılık oranı düşen demir çelik sektörüne Çinli yatırımcıların ilgilerinin azalabileceği dile getiriliyor. 1 Sonuç olarak, demir çelik sektörü, ithalata bağımlı olan sektörler arasında sıralamada % 69 ile ikinci sırada yer almaktadır. Ekonomi Bakanlığı tarafından; Türkiye de imalatın ve her bir sektörün ithalata ne kadar bağımlı olduğunu tespit etmek amacıyla ithalat bağımlılık oranları (ithal ara ve yatırım malı / toplam üretim) hesaplanmış ve 2011 için % 43 olarak bulunmuştur. (2008, 2009 ve2010 için % 41, 38 ve 40 olarak hesaplanmıştı) yılında, Türkiye genelinde 100 dolarlık imalat yapmak için 43 dolarlık ara/yatırım malı ithal etmek gerekmektedir. İmalatın alt sektörlerine inildiğinde, ithalat bağımlılığı oranları farklılaşmaktadır. Üretimde % 50 nin üzerinde ithalata bağımlı 1 Demir Cevheri Fiyatlarının Yavaşça Düşmesi Bekleniyor, Türkiye Demir Çelik Üreticileri Derneği, Nisan

6 olan sektörlerimiz gübreler (% 72), demir-çelik (% 69), bilgisayar ve veri işleme makineleri (%67), kimyasallar (% 56), diğer metaller ve mamulleri (% 51) ve motorlu kara taşıtları (% 51) olarak öne çıkmaktadır. Türkiye, katma değeri yüksek olan yassı ve vasıflı çelik ürünlerinde net ithalatçı konumundadır. Üretimde ağırlıklı olarak ithal girdi kullanılmaktadır. Ocak ayında gerçekleştirilen toplam nihai mamul üretiminin % 76 oranındaki kısmı uzun ürünlerden, % 24 oranındaki kısmı ise yassı ürünlerden oluşmuştur. (Tablo 2) Demir çelik sektörü enerji yoğun bir sektördür. Sektörün ana girdileri olan hurda ve demir cevherinde % 70 lere varan oranlarda ithalata bağımlı olunması bir diğer olumsuz etkendir. Bu nedenle birçok sanayiye ara girdi sağlayan vasıflı çeliğin ülkemizde yatırımının artırılmasına yönelik yatırımların yapılması önemlidir. Çünkü, entegre paslanmaz çelik konusunda İzmir ve yöresinde, hatta Türkiye genelinde şu anda üretim yapılmamakta, ithal edilmekte, genellik Tayvan, Güney Kore, Çin ve İspanya dan ithalat yapılmaktadır. Bununla birlikte üyelerimiz tarafından; Sektörde tanıtım ve eğitim çalışmalarına ağırlık verilmesi, Sektörde kalifiye eleman eksikliği yaşanması dolayısıyla demir çelik Sektöründe çalışmak isteyen personelin eğitime yönelik kursların düzenlenmesi, ayrıca kalifiye ve eğitim almış sertifikalı elemanların istihdam edilmesi zorunluluğunun sağlanması, Doğrama sektöründe (demir, alüminyum, PVC, profil vb.) kalifiye eleman eksikliğinin giderilmesi yönünde üniversitelerde 2 yıllık Meslek Yüksek Okulu açılması hususları dile getirilmektedir. 8

7 Kaynak: Türkiye Demir Çelik Üreticileri Derneği. EK Yılları Dünya Ham Çelik Üretim Sıralaması (1.000 ton) Ülke Adı (%) Değişim 1. Çin ,9 2. Japonya ,8 3. ABD ,1 4. Hindistan ,7 5. Rusya ,7 6. Güney Kore ,8 7. Almanya ,0 8. Ukrayna ,7 9. Brezilya ,8 10. Türkiye ,0 11. İtalya ,3 12. Tayvan, Çin ,7 13. Meksika ,6 14. Fransa ,4 15. İspanya ,6 16. Kanada ,6 17. İran ,7 18. İngiltere ,3 19. Polonya ,0 20. Belçika ,8 9

8 Ülke Adı (%) Değişim 21. Avusturya ,7 22. Hollanda ,3 23. Güney Afrika ,7 24. Mısır ,8 25. Avustralya ,2 26. Arjantin ,1 27. Çek Cumhuriyeti ,8 28. Suudi Arabistan ,2 29. İsveç ,4 30. Kazakistan ,4 31. Slovakya ,5 32. Finlandiya ,1 33. Romanya ,9 34. Venezüella ,1 35. Beyaz Rusya ,3 36. Lüksemburg ,4 37. Katar ,0 38. Yunanistan ,4 39. Macaristan ,3 40. Şili ,2 41. Sırbistan ,5 42. Kolombiya ,3 43. Portekiz ,4 44. Peru ,1 45. Letonya ,9 46. Yeni Zelanda ,1 47. Bulgaristan ,6 48. Özbekistan ,4 49. Bosna-Herkes ,6 50. Slovenya ,8 51. Norveç ,2 52. Trinidad ve Tobago ,7 53. Ekvator ,1 54. Guatemala ,4 55. Cezayir ,1 56. Makedonya ,5 57. Moldova ,3 58. Küba ,3 59. Fas ,3 60. Hırvatistan ,7 61. El Salvador ,3 62. Libya ,9 63. Uruguay ,1 64. Paraguay ,2 Toplam ,8 * 64 ülke (İsviçre ve Zimbabve hariç) 10

9 EK Ocak Ayı Dünya Ham Çelik Üretim Sıralaması (1.000 ton) Ülke Adı (%) değişim 1. Çin ,0 2. Japonya ,6 3. ABD ,7 4. Hindistan ,7 5. Rusya ,4 6. Güney Kore ,6 7. Almanya ,5 8. Türkiye ,4 9. Ukrayna ,6 10. Brezilya ,6 11. İtalya ,6 12. Tayvan, Çin ,2 13. Meksika ,7 14. Fransa ,2 15. İspanya ,0 16. Kanada ,1 17. Polonya ,0 18. İngiltere ,4 19. Avusturya ,8 20. Hollanda ,1 21. Güney Afrika ,6 22. Mısır ,8 23. Belçika ,4 24. Suudi Arabistan ,6 25. Çek Cumhuriyeti ,8 26. İsveç ,1 27. Arjantin ,8 28. Avustralya ,1 29. Finlandiya ,7 30. Romanya ,8 31. Slovakya ,6 32. Kazakistan ,4 33. Venezüella ,1 34. Beyaz Rusya ,4 35. Lüksemburg ,6 36. Yunanistan ,2 37. Macaristan ,5 38. Kolombiya ,0 39. Şili ,5 40. Portekiz ,0 41. Peru ,1 42. Letonya ,3 43. Sırbistan ,1 44. Yeni Zelanda ,6 45. Bulgaristan ,4 46. Bosna-Hersek ,3 47. Norveç ,8 48. Slovenya ,0 11

10 Ülke Adı (%) değişim 49. Ekvator ,5 50. Guatemala ,6 51. Özbekistan ,1 52. Trinidad ve Tobago ,7 53. Makedonya ,0 54. Küba ,8 55. El Salvador ,7 56. Uruguay Hırvatistan ,6 58. Paraguay ,0 59. Moldova Toplam ,8 Yararlanılan Kaynaklar: Türk Demir Çelik Sektörü, Türkiye Demir Çelik Üreticileri Derneği. Demir Cevheri Fiyatlarının Yavaşça Düşmesi Bekleniyor, Nisan 2012, Türkiye Demir Çelik Üreticileri Derneği. Ege Demir-Demir Dışı Metaller İhracatçılar Birliği. İthalata Bağımlılık, Şubat 2012, Ankara Strateji Enstitüsü, 12