BUCA EĞİTİM FAKÜLTESİ FEN BİLGİSİ VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ÇOKLU ZEKA KURAMINA DAYALI PROFİLLERİ

Transkript

1 BUCA EĞİTİM FAKÜLTESİ FEN BİLGİSİ VE SINIF ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ÇOKLU ZEKA KURAMINA DAYALI PROFİLLERİ Hülya HAMURCU 1, Yasemin GÜNAY 2, Güzin ÖZYILMAZ 1 1 DEÜ. Buca Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sınıf Öğretmenliği, İzmir 2 DEÜ. Buca Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi, İzmir ÖZET Bu çalışmada Buca Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen ve Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören öğretmen adaylarının Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Öğretmen adaylarının sahip oldukları zeka alanlarını belirlemek için Saban dan alınan Çoklu Zeka Envanteri kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 10.0 paket programında değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonucunda; öğrencilerin okudukları anabilim dalı, liseden mezun oldukları alanlar ve cinsiyetine göre çeşitli zeka alanlarında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. 1.GİRİŞ Howard Gardner, 1983 yılında ortaya attığı Çoklu Zeka Kuramıyla zeka konusundaki tartışmalara yeni bir boyut getirmiştir. Gardner a göre zeka, bir kişinin bir veya daha fazla kültürde değer bulan bir ürün ortaya koyabilme kapasitesi, gerçek hayatta karşılaştığı problemlere etkili ve verimli çözümler üretebilme becerisi ve çözüme kavuşturulması gereken yeni veya karmaşık yapılı problemleri keşfetme yeteneğidir (Saban,2001). Gardner, çoklu zeka kuramının temelinde biyolojik ve kültürel boyutların yer aldığını savunmaktadır. Nörobiyolojik araştırmalar da öğrenmenin hücreler arasında sinaptik değişimlerin bir sonucu olduğunu göstermektedir (Brualdi, 1996, Demirel, 2000). Buna göre yaygın olarak kabul gören çoklu zeka alanları; Sözel-Dil, Mantıksal-Matematiksel, Görsel-Uzamsal, Bedensel-Kinestetik, Müziksel-Ritmik, Sosyal, İçsel ve Doğacı zeka şeklinde belirlenmiştir. Kültürler de farklı zeka türlerine verdikleri değerle zeka gelişiminde önemli rol oynamaktadır ve fazla değer verilen zeka türleri de diğerlerinden daha çok ve hızlı gelişmektedir ( Brualdi, 1996, Demirel, 2000). Çoklu zeka kuramına göre; öğrenme, problem çözme, bilgiyi alma, işleme ve kullanma gibi durumlarda bu sekiz farklı zeka alanı sekiz farklı yol/araç olarak kullanılabilir (Yavuz,2001). Günlük planlar ve sınıf içi uygulamalar sekiz zeka alanı dikkate alınarak yapılırsa, öğrenme ile ilgili pek çok sorun (dikkat dağılması, istenmeyen davranışlar, dersten soğuma, başarısız olduğunu düşünme gibi) ortadan kaldırılabilir ( Selçuk, Kayılı ve Okut, 2002). Bunun için, öğretmenler öncelikle kendilerinin hangi zeka alanlarında gelişmiş olduklarını ve derslerini nasıl sunduklarını saptamalıdırlar. İnsanların çok farklı zekalara sahip olduğu ve her bir insanın farklı bir zeka dağılımı taşıdığı gerçeğini kabul ettiğimizde, çoklu zeka kuramını eğitim ve öğretimde birçok alanda kullanabiliriz. Örneğin: İnsanlardaki gelişmiş olan zeka alanlarını ya da farklı bir deyişle kendine özgü kolay öğrendiği öğrenme yolunu kullanarak, o insana öğrenmede zorlandığı pek çok şeyi öğretebiliriz. Öğrencilere farklı fırsatlar sunarak öğrenmelerini kolaylaştırdığımızda, onların olumsuz tutumları da değişmeye başlar. Bu yönde yapılan çalışmalarda, Çoklu Zeka Kuramı Tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin başarılarında, derse yönelik tutumlarında olumlu yönde gelişmeler yarattığı ve disiplin sorunlarını da azalttığı gözlenmiştir ( Kaptan ve Korkmaz 2001, Korkmaz 2001, Kılıç 2002). Bu araştırmada amaç; öğretmen adaylarına uygulanan Çoklu Zeka Envanterindeki her zeka alanına ait elde edilecek sayısal verilerle, bireyin o alanda sahip olduğu potansiyeli ortaya koymak ve eğitim sürecinde bu potansiyelinden yararlanabilmesi için önerilerde bulunmaktır. 1.1 Araştırmanın Problemi Bu araştırmanın problemini, Buca Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi(FB) ve Sınıf Öğretmenliği (SÖ) Ana Bilim Dalı Öğrencilerinin Çoklu Zeka Kuramına (ÇZK) dayalı profillerinin belirlenmesi oluşturmaktadır Alt Problemler Yukarıda belirtilen problemin ışığında, iki anabilim dalında okumakta olan öğrencilerin çoklu zeka kuramına dayalı profilleri belirlenecek ve aralarındaki farklılıklar, aşağıdaki alt problemler kapsamında tartışılacaktır.

2 1.2.1 Birinci Alt Problem Öğrencilerin okumakta oldukları anabilim dallarına göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı Profilleri genel dağılımları- nasıldır? İkinci Alt Problem Öğrencilerin okumakta oldukları Anabilim Dallarına göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır? Üçüncü Alt Problem Öğrencilerin okumakta oldukları Öğrenim Türüne (örgün veya ikinci öğretim) göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır? Dördüncü Alt Problem Öğrencilerin Cinsiyetine göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır? Beşinci Alt Problem Öğrencilerin Yaşlarına göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır? Altıncı Alt Problem Öğrencilerin mezun oldukları Okul Türüne göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır? Yedinci Alt Problem Öğrencilerin lise düzeyinde seçtikleri Alana göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır? 2.YÖNTEM Araştırmada, Buca Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi ve Sınıf Öğretmenliği Anabilim dallarında okuyan öğrencilerin Çoklu Zeka Kuramına dayalı profillerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışma tarama modeli olup, varolan durumu betimlemeyi amaçlayan bir yaklaşıma sahiptir (Karasar,1991). Araştırma, evrenden seçilen bir örneklem üzerinde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini her iki anabilim dalının son sınıflarında okuyan öğrenciler oluşturmaktadır. Son sınıfların seçilmesinin nedeni, bu sınıflarda okuyan öğrencilerin öğretmen adayları olmalarıdır. Bu öğrencilere Çoklu Zeka Envanteri uygulandıktan sonra, sonuçları açıklanmış ve araştırmacılar tarafından gerek derslerde gerekse seminer yoluyla bilgilenmeleri sağlanmıştır öğretim yılında Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalının 4. Sınıflarında 63'ü kız ve 44'ü erkek olmak üzere 107 öğrenci ve Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalının 4.sınıflarında ise ise 302'si kız, 157'si erkek olmak üzere 459 öğrenci öğrenim görmekteydi. Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalında iki şube ve Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalında beşi örgün, dördü ikinci öğretim olmak üzere dokuz şube bulunmaktaydı. Araştırma sırasında 11 şubelik ve 566 kişilik evrenden, tüm şubelerden olmak üzere 362 kişilik bir örnekleme (evrenin %64 üne) ulaşılabilmiştir Veri Toplama Aracı Araştırmada Saban 'dan (2001) alınan "Eğitimciler İçin Çoklu Zeka Alanları Envanteri" (EÇZAE) uygulanmıştır. Envanter Likert tipi hazırlanmış olup on bölümden ve toplam 80 maddeden oluşmaktadır. Maddeler beşli dereceleme sistemine göre hazırlanmış ve " O= Bana hiç uygun değil; 1=Bana çok az uygun; 2=Bana kısmen uygun; 3=Bana oldukça uygun; 4=Bana tamamen uygun" şeklinde derecelendirilmiştir. Envanterin puanlarının değerlendirilmesinde de yine Saban'ın (2001) verdiği profil listesi kullanılmıştır. Bunun için her öğretmen adayının envanterin sekiz bölümünden aldığı puanlar kuralına uygun olarak toplanmış ve zeka alanlarındaki toplam puanları belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre de zeka alanlarındaki toplam puanları "32-40 arası olanlar çok gelişmiş, arası olanlar gelişmiş, arası olanlar orta düzeyde gelişmiş, 8-15 arası olanlar biraz gelişmiş, 0-7 arası olanlar da gelişmiş değil"* olarak belirlenmiştir. Fakültemizde EÇZAE nin uygulanışı sırasında ölçeğin güvenirliği.80 olarak (Cronbach-alpha) bulunmuştur. 2.2 Uygulama Çalışma, Buca Eğitim Fakültesinde Öğretim yılında gerçekleştirilmiştir. Toplam 362 kişilik örneklemin, 253'ünü (%69.9) kız öğrenciler, 109'unu ise (%30.1) erkek öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklemde; Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalından toplam 89, Sınıf

3 Öğretmenliğinden ise örgün öğretimde 167, ikinci öğretimde 106 öğrenci bulunmaktadır. Öğrencilerin ÇZK'na dayalı profillerini belirlemede diğer değişkenler olarak; yaş, cinsiyet, mezun olunan okul ile mezun oldukları alan da ele alınmış ve envantere bunlara ilişkin sorular da eklenmiştir. Yaşa göre gruplamada ise; yaş arası 1.grup, yaş arası 2. grup, 25 ve üstü yaş ise 3. Grup olarak belirlenmiştir. Okul türlerini sınıflamada da Genel Lise=1, Mesleki Teknik Lise=2, Yabancı Dil Ağırlıklı Lise=3, Öğretmen Lisesi=4 olarak gruplanmıştır. Öğrencilerin liseden mezun oldukları alanlarda ise, Türkçe-Matematik:1, Fen-Matematik:2, Sosyal:3, Diğer:4 olarak sınıflandırılmış ve karşılaştırmalar yapılmıştır Verilerin Analizi Uygulama sonucunda ölçeklerden elde edilen puanlar bilgisayar ortamına aktarılmış ve SPSS 10.0 paket programı kullanılarak istatistiksel analizleri yapılmıştır. Veriler üzerinde frekans, aritmetik ortalama, t- testleri ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA)uygulanmıştır. 3. BULGULAR /YORUM VE TARTIŞMA Bu bölümde FB ve SÖ öğrencilerinin ÇZK'na dayalı profillerinin okumakta oldukları anabilim dalı, öğrenim türü, cinsiyet, yaş, mezun oldukları okul ve alanlar açısından elde edilen farklarına ilişkin bulgulara yer verilmektedir. Bulgular, yukarıda verilen alt problemlerdeki sıralama ile ele alınacak ve istatistiksel analiz sonuçlarına dayanılarak tartışılacaktır. Bildirinin sınırları nedeniyle, bulgularla birlikte her alt probleme ait yorumlara da bu bölümde yer verilecektir. 1.1 Birinci Alt Problem Araştırmanın ilk alt problemi, öğrencilerin okumakta oldukları anabilim dallarına göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri genel dağılımları- nasıldır olarak ifade edilmişti. Bunun için öğrencilerin her zeka alanına ait aldıkları puanlar yukarıda belirtilen gelişmişlik düzeyleri (bkz.sayfa 2) temel alınarak analiz edilmiştir. Dağılıma ait sayı ve yüzdeleri Tablo-1'de verilmektedir. Tablo 1:Öğrencilerin Okumakta Oldukları Anabilim Dallarına Göre ÇZK'na Dayalı Profilleri Z. Alanı Gelişmişlik düzeyi* Ana Bilim Dalı Sözel Mantıksal- Matematiksel Görsel- Uzamsal Müziksel -Ritmik Bedensel- Kinestetik Sosyal İçsel Doğacı S % S % S % S % S % S % S % S % puan Fen arası Sınıf puan Fen arası Sınıf puan Fen arası Sınıf puan Fen arası Sınıf puan Fen arası Sınıf Tablo incelendiğinde, Fen ve Sınıf Öğretmenliği Anabilim dallarında öğrenim görmekte olan öğrencilerin ÇZK'na dayalı profillerinde bazı alanlarda ve gelişmişlik düzeylerinde farklılıklar olduğu göze çarpmaktadır. İki anabilim dalı arasında özellikle sözel zeka alanı ile mantıksal -matematiksel zeka alanları arasında çok gelişmiş, gelişmiş ve orta düzeyde gelişmişlik düzeyinde görülen bu farklılaşmaların anlamlı olup olmadığı bir alt problemde ele alınacaktır. Burada sevindirici olan nokta her iki anabilim dalından çok az sayıdaki öğrencinin zeka alanında gelişmiş değil düzeyinde çıkmasıdır. Sonuç olarak öğrencilerin birçok zeka alanı açısından çok gelişmiş, gelişmiş ve orta düzeyde gelişmiş düzeylerde bulundukları görülebilmektedir. Bu durum envanter uygulanan öğrencilerin genelde bu zeka alanlarına ait önbilgilerinin bulunmayışı ve ortaöğretim ve ilköğretim düzeyinde ÇZK'na dayalı eğitim veren okullardan mezun olmadıkları da dikkate alındığında olumlu görülmektedir. 3.2 İkinci Alt Problem Araştırmanın ikinci alt problemi "Öğrencilerin okumakta oldukları Anabilim dallarına göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır?" olarak ifade edilmişti. Bu amaçla, her iki anabilim dalında okuyan öğrencilerin ÇZK'na dayalı profilleri arasındaki karşılaştırmalar t-testi analizi ile gerçekleştirilmiştir. Bu karşılaştırma sonunda; sözel-dil zeka alanında (t değeri: 2.86 ve p:.004), mantıksal-matematiksel zeka alanında (t değeri: 5.60 ve p:.000) ve

4 görsel-uzamsal zeka alanı için de (t değeri: 2.26 ve p:.024) düzeyinde anlamlı farklılıklar görülmüştür. Sözel-dil zeka alanı açısından bakıldığında, ortalamalar da dikkate alınırsa Sınıf Öğretmenliği Anabilim dalındaki öğrenciler lehine bir durum söz konusudur. Bu gruptaki öğrencilerin lise düzeyinde genelde eşit ağırlıklı alan çıkışlı oldukları ve türkçe-matematik sorularını çözerek üniversiteye geldikleri düşünüldüğünde, bu durumun öğrencilerin var olan potansiyellerini yansıttığı söylenebilir. Aynı durum mantıksal-matematiksel ve görsel-uzamsal zeka alanı için de Fen Bilgisi Eğitimi öğrencileri açısından söylenebilmektedir. Bu anabilim dalındaki öğrencilerin de Sınıf Öğretmenliği Anabilim dalındaki öğrencilere göre daha yüksek puanlara -aritmetik ortalamaya- sahip oldukları gözlenmektedir. Oral ın (2001) yaptığı çalışmada da Yabancı Dil ile Türk Dili ve Edebiyatı bölümü öğrencilerinin sözel/dilbilimsel zeka alanlarının Biyoloji Eğitimi öğrencilerine göre, Matematik ve Fen Bilimleri Bölümü öğrencilerinin de mantıksal/matematiksel zeka alanına ilişkin ortalama puanlarının diğer branş öğrencilerine göre daha yüksek çıkması sonuçlarımızı desteklemektedir. 3.3 Üçüncü Alt Problem Araştırmanın üçüncü alt problemi ise " Öğrencilerin okumakta oldukları Öğrenim Türüne (örgün veya ikinci öğretim) göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır?" olarak belirlenmişti. Bu amaçla örneklemde yer alan toplam 273 Sınıf Öğretmenliği öğrencisinden, ikinci öğretimde okuyan 106 öğrenci 1.grup ve örgün öğretimde okuyan 167 öğrenci 2.grup olarak belirlenmiş ve karşılaştırmalar yapılmıştır. İki gruba uygulanan analizlerde grupların aritmetik ortalamalarının çok yakın olduğu ve t-testi analizlerinde anlamlı farklar oluşmadığı görülmüştür.bu durum her iki grubun da benzer özelliklere sahip oldukları şeklinde yorumlanabilmektedir. Lise düzeyinde benzer alanlardan mezun olan ve birbirine yakın ÖSYS puanlarıyla üniversiteye gelen ve aynı programlarla dört yıl boyunca eğitim gören örgün ve ikinci öğretim öğrencilerinin zeka alanları açısından birbirlerine yakın özelliklere sahip olmaları da beklenen bir durumdur. 3.4 Dördüncü Alt Problem Dördüncü alt problem olarak da; her iki anabilim dalında okuyan Öğrencilerin Cinsiyetine göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar olup olmadığı olarak ele alınmıştı. Bu farklılığı ortaya koyabilmek amacıyla da örneklemdeki 253 kız öğrenci 1. grup, 109 erkek öğrenci ise 2. grup olarak ele alınarak karşılaştırmalar gerçekleştirilmiştir. Uygulanan t-testi analizlerinde sadece mantıksal-matematiksel zeka alanında kız ve erkek öğrenciler arasında( t değeri: ve p :.000) düzeyinde anlamlı farklar ortaya çıkmıştır. Aritmetik ortalamalar incelendiğinde bu farklılığın erkek öğrenciler lehine olduğu gözlenmektedir. 3.5 Beşinci Alt Problem Araştırmanın beşinci alt problemi de; Öğrencilerin yaşlarına göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır? olarak ifade edilmişti. Öğrenciler yaşlarına göre yukarıda belirtildiği üzere 3 gruba ayrılarak bu karşılaştırmalar gerçekleştirilmiştir. Grupların EÇZAE den elde ettikleri puanların aritmetik ortalama, standart sapmaları ile ANOVA analizi sonuçları incelenmiş, ancak hiçbir alanda anlamlı farkların oluşmadığı görülmüştür. Bu sonuç bize, iki anabilim dalındaki öğrencilerin yaşlarına göre çoklu zeka kuramına dayalı profillerinin birbirlerine benzediğini, aralarında çok büyük farklılıklar olmadığını göstermektedir. 3.6 Altıncı Alt Problem Araştırmanın altıncı alt problemi olarak ; Öğrencilerin mezun oldukları okullara göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır? şeklinde belirlenmişti. Öğrenciler Genel lise, Mesleki-Teknik lise, Y.Dil ağırlıklı lise ve Öğretmen lisesinden mezun olmalarına göre dört gruba ayrılmış ve karşılaştırılmıştır. Grupların EÇZAE den elde ettikleri puanların aritmetik ortalama ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Bunlar üzerinde gerçekleştirilen ANOVA sonuçlarında sadece Görsel-Uzamsal zeka alanında okullar arasındaki farklara ilişkin F değerinin 2.613, p değerinin de ( Duncan:.057 ) olduğu görülmüştür. Bu durumda, genel olarak tüm zeka alanlarında öğrencilerin mezun oldukları alanlara göre aralarında anlamlı farklılıklar olmadığı söylenebilmektedir. 3.7 Yedinci Alt Problem

5 Araştırmanın yedinci alt problemi ise; Öğrencilerin liseden mezun oldukları alanlara göre Çoklu Zeka Kuramına dayalı profilleri arasında anlamlı farklar var mıdır? şeklinde ifade edilmişti. Öğrenciler; Türkçe-Matematik (T-M), Fen-Matematik (F-M), Sosyal (S)veya Diğer (D)alanlardan mezun olmalarına göre dört gruba ayrılmış ve karşılaştırmalar gerçekleştirilmiştir. Grupların EÇZAE den elde ettikleri puanların aritmetik ortalama, standart sapmaları ve bunlar üzerinde gerçekleştirilen ANOVA sonuçlarında iki alanda anlamlı farklar bulunmuştur. Sözel-dil alanında (F değeri:6.249 ve p:.000 )ve mantıksal-matematiksel zeka alanında ise ( F değeri: ve p:.000) düzeyinde anlamlı farklar olduğu görülmektedir. Farklılığın hangi alanlarda olduğunu ortaya koyabilmek için de Duncan testi uygulanmıştır. Buna göre, sözel zeka alanında sosyal alan mezunları ile /FM, TM, D alan mezunları arasında ve mantıksal-matematiksel zeka alanında ise FM alanı mezunları ile diğer üç alan mezunları arasında farklılık görülmüştür. Bu sonuç araştırmanın 2. alt probleminden elde edilen bulguları desteklemekte, hem de Oral ın (2001) sonuçlarıyla benzerlik göstermektedir. Bu durum; öğrencilerin lise eğitimleri sırasında alan seçiminde kendi yetenek ve zeka alanlarına göre tercihlerde bulundukları ve almış oldukları eğitimin de ( lise ve üniversitede) bu kapasitelerini arttırmalarına yardımcı olduğunu düşündürmektedir. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu araştırmada, Buca Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi ve Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalında okuyan öğretmen adaylarının Çoklu Zeka Kuramı na dayalı profilleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Öğretmen adaylarının sahip oldukları zeka alanlarında, okudukları anabilim dalı, cinsiyet ve liseden mezun oldukları alanlara göre anlamlı farklar gösterdiği belirlenmiştir. Bu bulguların ışığında aşağıdaki önerilerde bulunulmaktadır. 1.Öğretmenlerin öğrenme ortamındaki rolü açısından kendi zeka alanlarının farkında olmaları önemli görülmektedir. Bunun için öğretmen adaylarının üniversite birinci sınıftan itibaren çoklu zeka alanları belirlenmeli ve geliştirmeleri için uygun ortamlar sağlanmalıdır. 2.Eğitim-öğretimin ilk basamağından itibaren çoklu zeka kuramına dayalı öğrenme yaklaşımlarına yer verilmeli ve bütün zekalara eşit derecede önem vermeye dikkat edilmelidir. 3. Öğrencilerin öğrenime başladıkları andan itibaren özellikleri ve yetenekleri ile tanınması ve öğrenme ortamının buna göre düzenlenmesi, eğitimde başarı ve mutluluğu artırmada önemli bir koşul olarak görüldüğünden öğretmenlerin hizmet öncesi eğitimleri sırasında bu konulara önem verilmelidir. 4.Sistemdeki öğretmenler de hizmet-içi eğitim programlarıyla çoklu zeka kuramı, kavram haritaları, yapısalcı öğrenme, aktif öğrenme gibi konularda eğitilmeli ve bu amaçla eğitim fakülteleri ile işbirliği sağlanmalıdır. KAYNAKLAR Brualdi, Amy C. (1996). Multiple intelligences: Gardner s theory, < Demirel, Ö.(2000). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem A Yayınları Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (2001). Çoklu zeka kuramı tabanlı fen öğretiminin öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi.hacettepe Üniversitesi IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı, Karasar, N.(1991). Bilimsel araştırma yöntemi. (4. basım). Ankara: Sanem Matbaacılık. Kılıç, Ç.(2002). Çoklu zeka kuramının Amerikan okullarındaki uygulamaları üzerine ulusal bir çalışma (SUMİT Projesi). Eğitim Araştırmaları, 8, Korkmaz, H. (2001). Çoklu zeka kuramı tabanlı etkin öğrenme yaklaşımının öğrenci başarısına ve tutumuna etkisi. Eğitim ve Bilim, 26 (119), Oral, B. (2001). Branşlarına göre üniversite öğrencilerinin zeka alanlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 26 (122), Saban, A (2001). Çoklu zeka teorisi ve eğitim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Selçuk, S. Kayılı, H. ve Okut, L. (2002). Çoklu zeka uygulamaları. Ankara : Nobel Yayın Dağıtım. Yavuz, K E.(2001). Eğitim ve öğretimde çoklu zeka teorisi ve uygulamaları. Ankara: Özel Ceceli Okulları Yayınları.