TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ (TPD) NİN KALİTE DEĞERLENDİRME TESCİL BELGESİ SÜRESİNİN UZATILMASINA İLİŞKİN BAŞVURUSU HAKKINDA DEĞERLENDİRME RAPORU

Transkript

1 TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ (TPD) NİN KALİTE DEĞERLENDİRME TESCİL BELGESİ SÜRESİNİN UZATILMASINA İLİŞKİN BAŞVURUSU HAKKINDA DEĞERLENDİRME RAPORU GİRİŞ Türk Psikologlar Derneği (TPD) nin başvurusu üzerine, tarihinden itibaren iki yıl süreyle geçerli Kalite Değerlendirme Tescil Belgesi verilmiş, daha sonra belge yenileme talebine yönelik olarak, faaliyetlerini bir yıl süreyle dondurmuş olduğunu beyan etmesi nedeniyle tarihleri arasında geçerli olmak üzere Kalite Değerlendirme Tescil Belgesi nin süresi uzatılmıştır. TPD, Kalite Değerlendirme Tescil Belgesi nin geçerlilik süresinin uzatılması için 24 Temmuz 2015 tarih ve 2015/076 sayılı yazısıyla Yükseköğretim Kuruluna başvuruda bulunmuştur. 23 Temmuz 2015 tarihinde Yükseköğretim Kalite Güvence Yönetmeliği nin yürürlüğe girmesiyle birlikte Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. Bu kapsamda Dış Değerlendirme ve Akreditasyon Kuruluşlarının tesciline ilişkin değerlendirme süreci yeni Yönetmelik kapsamında belirlenecek esaslar dikkate alınarak Yükseköğretim Kalite Kurulu tarafından hazırlanarak yürürlüğe girmesi için Yükseköğretim Genel Kurulu na sunulacaktır. Ancak, yeni Yönetmelik kapsamındaki değerlendirme sürecine ilişkin ilke ve kuralların belirlenmesine yönelik çalışmalar henüz tamamlanmamış olduğundan, tarihli Yükseköğretim Kalite Kurulu toplantısında, söz konusu ilke ve kurallar Yükseköğretim Genel Kurulu tarafından yürürlüğe konuluncaya kadar yapılacak tescil yenileme başvurularının, Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği nin 7/e maddesi uyarınca Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Komisyonu tarafından değerlendirme raporlarında kullanılan ve aşağıda başlıklar halinde verilen; 1. Yükseköğretim için dış kalite güvencesi yöntemlerinin kullanılması 2. Resmi Statü 3. Faaliyetler 4. Kaynaklar 5. Görev bildirgesi 6. Özerklik 7. Kuruluşlar tarafından kullanılan dış kalite güvencesi ve süreçleri 8. Güvenilirlik sağlama yöntemleri ilke ve kurallar çerçevesinde değerlendirilmesine ilişkin prensip kararı alınmıştır. Kalite Değerlendirme Tescil Belgesi geçerlilik süresi tarihi itibarıyla sona eren TPD nin tescil yenileme başvurusu değerlendirilmek üzere Kurulumuza iletilmiş olup, söz konusu başvuru yukarıdaki ilke ve kurallar çerçevesinde değerlendirilmiş ve sonuçları aşağıda özetlenmiştir.

2 DEĞERLENDİRME Avrupa Yükseköğretim Alanı nda, günümüze kadar bu alanda yapılan çalışmalar ve bu kapsamda önerilen ilke ve standartlar, 2005 yılında ENQA tarafından Avrupa Yükseköğretim Alanında Kalite Güvence İlke ve Standartları (ESG) raporunda yayınlanmış ve Bergen toplantısında Bologna sürecine üye ülkelerin Milli Eğitim Bakanları tarafından kabul edilmiştir. Bu rapor; Yükseköğretim Kurumlarında iç kalite güvencesi Yükseköğretim Kurumlarında dış kalite güvencesi Dış kalite Güvence Kuruluşları ile ilgili uygulamalara ve süreçlere yönelik temel ilke ve standartları belirlemektedir. Günümüzde üye ülkeler bu alandaki çalışmalarını, belirlenen bu ilke ve standartlar çerçevesinde yürütmektedir. Bu çerçevede, Dış Kalite Güvence Kuruluşları için belirlenmiş olan ilke ve standartlar 8 (sekiz) başlık altında toplanmış ve dış kalite güvencesi kuruluşlarının bu ilke ve standartlar temelinde yapılanmaları ve kendi ülkelerinde ya da bölgelerinde profesyonelliklerini, güvenilirliklerini ve doğruluklarını kendi paydaşları için görünür ve şeffaf olduklarını kanıtlamaları öngörülmektedir. TPD nin yapmış olduğu başvuru, bu ilke ve standartlar ile ilişkilendirilerek değerlendirme sonuçları aşağıda verilmiştir: STD 1:Yükseköğretim için dış kalite güvencesi yöntemlerinin kullanılması Standart: Kuruluşlar, Avrupa ilke ve standartları kapsamında tanımlanmış olan dış kalite güvence yöntemlerinin varlığını ve etkinliğini göz önünde bulundurmalı ve uygulamalarında bu yöntemleri kullanmalıdır. Yükseköğretim kurumlarının dış kalite güvencesine yönelik göz önünde tutulması gereken 8 standart bulunmaktadır. Bunlar; (1) iç kalite güvencesi, (2) dış kalite güvencesi süreçlerinin tanımlanması, (3) karar verme kriterleri, (4) dış değerlendirme sürecinin amaca yönelik olması, (5) raporlama, (6) dış değerlendirmeyi takip eden süreçlerin varlığı, (7) periyodik değerlendirme ve (8) dış değerlendirme sisteminin genel olarak değerlendirilmesi hususlarını içermektedir. TPD nin yapılanma ve çalışma esasları (Tüzük, Akreditasyon El Kitabı, Yönetmelik) ve günümüze kadar yürütmüş olduğu dış değerlendirme süreçleri ile ilgili sunulmuş olan dokümanlar incelendiğinde, yukarıda belirtilen iç ve dış kalite güvencesine yönelik standartların, uygulamalarında tam olarak kullanıldığına ilişkin kanıta/kanıtlara rastlanılmamıştır. Ayrıca, raporlama ve periyodik değerlendirme hususları ile ilgili olarak TPD tarafından değerlendirilen programların ilk akreditasyon tarihleri; ne kadar süreyle akredite edildikleri; ara değerlendirme ve tekrar akreditasyon tarihlerine ilişkin bilgilerin paydaşlara karşı şeffaflık ilkesine uygun olarak yapıldığına dair kanıtlara da rastlanılmamıştır.

3 STD 2:Resmi Statü Standart: Kuruluşlar, Avrupa Yükseköğretim Alanı içerisinde bulunan kamusal yetkililer tarafından resmen tanınmalı ve yasal bir temele sahip olmalıdır TPD nin başvuru yazısı ekinde sunduğu faaliyet raporu incelendiğinde, TPD nin psikoloji lisans programlarının sağlıklı gelişimine katkıda bulunmak, sundukları eğitimin kalitesini güvence altına almak ve onlara sürekli gelişim için iç değerlendirme fırsatı yaratmak amacıyla 2006 yılında bir Akreditasyon Üst Kurulu nu oluşturarak psikoloji lisans eğitimi veren programların akreditasyonu için altyapı çalışmalarına başladığı anlaşılmaktadır. Bu Kurul, akreditasyon çalışmalarında kendisinin hazırlamış olduğu Psikoloji Lisans Eğitimi Akreditasyon Yönetmeliği El Kitabı nı kullanmaktadır. TPD nin dernek yapısı içerisinde oluşturulan Akreditasyon Üst Kurulu tarafından yürütülen akreditasyon süreciyle ilgili bilgilere, Derneğin web sayfasında ( oldukça kısıtlı düzeyde yer verildiği görülmüştür. İlgili sayfada Kurul üyelerinin isimleri, iletişim bilgileri, hazırlanan Türk Psikologlar Derneği Psikoloji Lisans Eğitimi Akreditasyon El Kitabı (TPD-PLESA), Dernek Tüzüğü ile bu Tüzük gereği oluşturulan ve TPD etkinliklerinde kullanılmakta olan Psikoloji Programları Akreditasyon Yönetmeliği, Psikoloji Eğitim Amaçları ve asgari standartlar ile akredite edilen program isim listesine ait bilgilere ulaşılabilmektedir. Bu kapsamda; 1. Değerlendiriciler ve akreditasyon sürecine başvuracak kurumlar için kılavuz niteliğindeki belgelerin bulunmadığı, 2. Başvuru usul ve esaslarının (takvim, değerlendirme ücretleri vb.) açık olarak web sayfasında ilan edilmediği, 3. Akredite edilen programların TPD akreditasyon geçerlilik süreleriyle birlikte ilan edilmediği, 4. Dış değerlendirmeyi takip eden süreçlerin varlığı aynı zamanda "şikâyet ve temyizleri de içermektedir. Kurum şikâyetlerinin nasıl ele alınacağı konusunun el kitabında veya web sayfasında yer almadığı görülmüştür. Şeffaflık ilkesinin gereği olarak dış değerlendirme sürecini tamamını içine alan bu tür dokümanların tüm paydaşların erişimine açık olarak yayınlanması iyileşmeye açık yön olarak değerlendirilmektedir.

4 STD 3:Faaliyetler Standart: Kurumlar, dış kalite güvencesi etkinliklerini (kurumsal düzeyde ya da program düzeyinde) düzenli bir şekilde gerçekleştirebilmelidirler. TPD tarafından, 2010 yılından bu yana toplam 8 program değerlendirilmiş ve akredite edilmiştir. Gerek başvuru ekinde sunulan faaliyet raporu ve gerekse kuruluşun sayfasında sunulan bilgilerden, değerlendirilen programların hangi tarihlerde akredite edildiği, akreditasyon sürelerinin ne olduğu, söz konusu programların akreditasyon sürecine birden fazla kez girip girmedikleri gibi hususlar tam olarak anlaşılamamaktadır. Ayrıca, TPD nin kendi beyanına göre Ağustos 2013 öncesi bir yıl boyunca akreditasyona ilişkin aktivitelerinin durdurulmuş olduğu anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, değerlendirilen toplam program sayısı da dikkate alındığında, TPD nin akreditasyon etkinliklerini düzenli ve sürdürülebilir bir şekilde gerçekleştirdiğine ilişkin somut bir yargıya varılamamıştır. STD 4:Kaynaklar Standart: Kurumların dış kalite güvencesi süreçlerini etkili ve verimli bir şekilde düzenleyebilmeleri ve icra edebilmeleri için, süreçlerinin ve yöntemlerinin gelişimine olanak verecek şekilde mali ve insan kaynakları açısından yeterli ve orantılı desteğe sahip olmaları gerekmektedir. TPD tarafından sunulan başvuru dokümanlarında TPD nin faaliyetlerini yürütmek, değerlendirme süreç ve yöntemlerini geliştirmek için gerekli mali kaynaklarına ilişkin detaylı bir açıklamaya yer verilmediğinden dolayı, konu ile ilgili sağlıklı bir değerlendirme yapılamamaktadır. Ayrıca, Psikoloji Lisans Eğitimi Akreditasyon Yönetmeliği El Kitabı nda değerlendirici havuzu ve ziyaret ekiplerinin (ALPDEK) oluşturulma koşulları ve işleyiş esasları hakkındaki bilgiler de oldukça kısıtlı düzeydedir. Söz konusu el kitabında verilen bilgilere göre, akreditasyon başvurusu alındığında Akreditasyon Üst Kurulu tarafından değerlendirilecek kurum dışındaki bir yükseköğretim kurumundan ilgili alanda görev yapan profesör ve doçent unvanına sahip öğretim üyelerinden oluşan üç kişilik değerlendirme takımı kurulduğu anlaşılmaktadır. Bu kapsamda, akreditasyon değerlendirme süreci ile ilgili eğitim almış üyelerden oluşan bir değerlendirici havuzunun bulunmadığı anlaşılmaktadır.

5 STD 5:Görev Bildirgesi Standart: Kurumların kamuya açık bir bildiride yer alan, net ve açık bir biçimde ortaya konulmuş hedefleri ve amaçları olmalıdır. TPD nin amacı ve amacını gerçekleştirmek için yapacağı faaliyetler Dernek tüzüğünde ( ve web sayfasında ( yayınlanmıştır. TPD nin temel amacı; Türkiye de psikoloji bilimi ve kuruluşlarının çağdaş düzeye ulaşmasını, psikologların mesleki haklarının korunmasını ve ulusal psikoloji sorunlarının çözümlenmesini, ülkemizin bu anlamdaki birikimlerini ortaya koymak doğrultusunda çalışmalarda bulunmak; sağlık, eğitim, endüstri, işletme, adalet, askerlik, kitle iletişimi, güvenlik kuvvetleri, yayın hizmetleri, din, dil, iletişim, sosyal hizmetler, siyaset, sanat ve psikolojinin diğer uygulama alanlarında psikoloji biliminin ülkemize katkılarını arttırmak ve meslek elemanlarının standartlarını yükseltmek ve haklarının korunmasını sağlamak, mesleğe aykırı davrananlar hakkında ilgili birimlere duyuruda bulunmak şeklinde tanımlanmıştır. Ancak, Dernek Tüzüğüne bakıldığında alana özgü akreditasyon faaliyetlerini yürütme işinin görev ve sorumluluk alanları içinde net olarak tanımlanmadığı görülmektedir. Akreditasyon faaliyetlerine ilişkin görev ve sorumlulukların bütün detaylarıyla açıklanacağı bir düzenlemeye gidilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir. TPD nin akreditasyon onayına esas oluşturan çerçevenin aynı zamanda Avrupa Psikologlar Dernekleri Federasyonu nun (EFPA) EuroPsy Avrupa Psikoloji Sertifikası için öngördüğü eğitim kriterleriyle de uyumlu olduğu belirtilmektedir. Bu açıklama, program çıktılarının Avrupa Yeterlilikler çerçevesiyle uyumlu olduğunu düşündürmektedir. Ancak, TYYÇ nin lisans seviyesindeki yetkinlikleriyle daha açık bir ilişki kurulması, akreditasyon sürecine giren ve dış değerlendirmesi yapılacak programların TYYÇ yi dikkate almalarını teşvik etmesi açısından önemli olacaktır. STD 6: Özerklik Standart: Kuruluşlar, yürüttükleri faaliyetlerle ilgili özerk sorumluluklara sahip olacak ve hazırladıkları raporlarda yer alan sonuç ve öneriler yükseköğretim kurumları, bakanlıklar veya diğer paydaşlar gibi üçüncü şahıslar tarafından etkilenmeyecek şekilde bağımsız olmalıdır." TPD, yükseköğretim kurumları ile doğrudan ilişkisi olmayan bağımsız bir dernek tüzel kişiliği kazanarak idari ve mali bağlamda özerk bir kurumsal alt yapı oluşturmuştur.

6 Akreditasyon çalışmaları TPD'nin altında oluşturulan Akreditasyon Üst Kurulu tarafından yürütülmektedir. Ancak, çalışma usul ve esasları kapsamında oluşturulan karar alma organlarında daha geniş paydaş kitlesi temsilinin sağlanmaması iyileşmeye açık alan olarak değerlendirilmektedir. Farklı alanlarda faaliyetler gerçekleştiren TPD ye bağlı kurulan Akreditasyon Üst Kurulu na, TPD ye üye olmadan dâhil olunup olunamayacağı hususunda belirsizlik bulunmaktadır. Bu bağlamda, derneğin diğer faaliyetlerine katılmak istemeyecek olası paydaşların katılım ve temsillerinin sağlanmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir. STD 7:Kuruluşlar tarafından kullanılan dış kalite güvencesi ve süreçleri. Standart: "Kuruluşlar tarafından kullanılan süreçler, kriterler ve prosedürler önceden belirlenmeli ve kamuoyunun bilgisine sunulmalıdır. Bu süreçler içerisinde aşağıdaki hususların bulunması beklenmektedir." Kalite güvencesi sürecine konu teşkil eden hususa ait bir iç değerlendirme ya da buna denk bir yöntem, Uygun olduğu takdirde öğrenci üye veya üyeleri içeren bir uzmanlar gurubu tarafından yapılacak dış değerlendirme ve yerinde ziyaretler, Herhangi bir kararı, öneriyi ya da diğer resmi sonucu içeren bir raporun yayınlanması, Raporun içerisinde yer alan herhangi bir önerinin ışığında kalite güvence sürecine konu teşkil eden hususun eylemlerinin incelenmesi için bir izleme prosedürü. Uygulanmakta olan akreditasyon süreci iç değerlendirme ile uzmanlar tarafından gerçekleştirilen yerinde ziyareti kapsamaktadır. Ancak, akreditasyon kararının açıklanma şekli ile kalite güvence sürecine konu teşkil eden hususun eylemlerinin incelenmesi ve izlenmesi prosedürünün bulunmadığı anlaşılmaktadır. STD 8:Güvenilirlik sağlama yöntemleri. Standart: "Kuruluşlar kendi güvenilirliklerini sağlamak için kendi bünyelerinde bazı yöntemlere sahip olmak durumundadırlar. Bu yöntemlerin aşağıdaki hususları içermesi beklenmektedir." a) Kuruluşların kendi kalitesinin güvence altına alınması için yayınlanmış ve web sitesinde kamuya açık hale getirilmiş bir politika belgesi. b) Şu hususları gösteren belgeler: kalite güvencesinin amaçlarına yansıtılması, çıkar çatışması önleme mekanizması, taşeronlar tarafından yapılan faaliyet veya üretilmiş materyalin kalitesinin sağlanması, kuruluşun kendi iç kalite güvence sistemi, c) Kuruluşun faaliyetleri üzerinde en az beş yılda bir kez dönemsel olarak icra edilen zorunlu dış incelemeden geçmesi.

7 TPD, dış incelemeden geçmek üzere gerekli girişimlerde bulunmaktadır. Ancak, kendi iç kalite güvence sistemini kurduğuna dair bilgi veya politika belgesine rastlanmamıştır.