İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Meslek Olarak Öğretmenliği

Transkript

1 İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Meslek Olarak Öğretmenliği 1 Seçmeye Yönelik Motivasyonlarının İncelenmesi Derya ÇELİK, Ra aza GÜRBÜZ, Serhat AYDIN, Mustafa GÜLER, Duygu TAŞKIN, Gökay AÇIKYILDIZ Bu çalış a TUBİTAK 3K8 5 nolu proje tarafı da desteklenmektedir.

2 Giriş 2 Meslek seçimi, kişinin yaşamını en fazla etkileme gücüne sahip seçimlerden biridir (Atav ve Altunoğlu, 2013). Kişinin en iyi yapabileceği ve en çok doyum sağlayabileceği bir mesleğe yönelmesi sosyal kimlik kazanması ve mutlu olması açısından oldukça önemlidir.

3 Giriş Gelecek nesillerin iyi yetiştirilmesinde, toplumsal huzur ve mutluluğu yakalamasında öğretmenlik özel öneme sahip mesleklerden biridir. Sadece kişisel gelişim ve mesleki doyum değil, aynı zamanda toplumsal faydaları açısından kişilerin öğretmenlik mesleğini seçme motivasyonlarının belirlenmesi önemli araştırma konularından biridir. 3

4 Giriş Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik motivasyonları ise hem üniversite eğitimlerini hem de sonraki mesleki başarılarını ve doğrudan öğrencilerinin başarılarını etkileme gücüne sahiptir. Bu nedenle çalışmada öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini seçmeye motive eden nedenlere odaklanılmıştır. 4

5 Giriş Literatür taraması sonucunda belli bir alanda (ilköğretim matematik öğretmenliği) ve geniş bir örneklem grubunda öğretmen adaylarının meslek seçimine ilişkin motivasyonlarını belirleyen bir araştırmaya rastlanılmamıştır. 5

6 Çalışmanın Amacı 6 Bu çalışmanın amaçları: 1) ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğini seçme motivasyonlarını belirlemek; 2) bu seçimleri ile cinsiyet ve kendileri hakkındaki başarı algıları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır.

7 Yöntem 7 Alan taraması (survey) yönteminin kullanıldığı bu araştırma betimsel niteliktedir.

8 Evren ve Örneklem Türkiye deki eğitim fakültelerinin ilköğretim matematik öğretmenliği son sınıf öğrencileri bu çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. 8 Çalışmanın örneklemini, Türkiye de farklı bölgelerde yer alan 21 üniversitede ilköğretim matematik öğretmenliği programında okuyan 1353 öğretmen adayı oluşturmaktadır.

9 Çalışmanın verileri, Veri Toplama Aracı 9 kişisel bilgi formu matematik öğretmeni adaylarının mesleğe yönelik motivasyon ölçeği ile toplanmıştır.

10 Verilerin Analizi 10 Öğretmen adaylarının kendilerine yönelik başarı algıları dört kategoride incelenmiştir. Başarısını En iyi En iyi altı Ortalama üstü Ortalama ve altı olarak değerlendirenler. Verilerin analizi SPSS programı ile yapılmıştır.

11 Bulgular -1 İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının mesleklerine ilişkin motivasyonlarının en çok matematiği seviyorum, gelecek nesil üzerinde bir etki bırakmak istiyorum öğretme yeteneğine sahip olduğumu düşünüyorum, şeklinde olduğu görülmüştür. 11 Öğretmen adaylarının mesleğe yönelik öğretmen maaşları bana cazip geliyor motivasyonuna ise en düşük düzeyde sahip oldukları tespit edilmiştir.

12 Bulgular-2 12 Öğretmen adaylarının motivasyonları cinsiyete göre incelenmiş ve üç maddenin dışındaki maddelerde cinsiyete göre anlamlı farklılık ortaya çıkmamıştır. Cinsiyet ve motivasyona ilişkin bulgular ANOVA tablosu şeklinde sunulmuştur.

13 Bulgular-2 Motivasyon Levene Testi t sd sig F Sig.,052,820 -, ,898 Oldum olası iyi bir öğrenciydim. Öğretmenlikte iş bulma kolaylığı bana cazip 1,267,260-2, ,010* geliyor. Matematiği seviyorum. 4,988,026 1, ,295 7,431,006, ,760 Öğretme yeteneğine sahip olduğuma inanıyorum. 13 Çocuklarla çalışmaktan hoşlanıyorum. Öğretmen maaşları bana cazip geliyor. Gelecek nesil üzerinde bir etki bırakmak istiyorum. Öğretmenliği ilgi çekici bir meslek olarak görüyorum. Öğretmen olmanın getirdiği uzun vadeli iş güvenliğini istiyorum. 2,033,154 3, ,000* 1,527,217-2, ,043* 3,069,080 1, ,230,628,428-1, ,303,080,777 -, ,957

14 Bulgular-2 Tablo incelendiğinde öğretmen adaylarının motivasyonlarına ilişkin üç maddede cinsiyete göre öğretmen adaylarının görüşleri arasında anlamlı farklılık olduğu ortaya çıkmıştır. Mesleğe yönelik öğretmenlikte iş bulma kolaylığı bana cazip geliyor, çocuklarla çalışmaktan hoşlanıyorum, öğretmen maaşları bana cazip geliyor şeklindeki motivasyonlarının cinsiyete bağlı olarak anlamlı farklılık oluşturduğu görülmüştür. 14

15 Maddelerden Bulgular-2 öğretmenlikte iş bulma kolaylığı bana cazip geliyor (E: 2,24; K: 2,09) ve öğretmen maaşları bana cazip geliyor (E:1,87; K:1,77) motivasyonlarında erkekler lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Matematik öğretmeni adaylarının mesleğe yönelik çocuklarla çalışmaktan hoşlanıyorum (E: 2,87; K:3,06) motivasyonu ise kadınlar lehinde anlamlı farklılık göstermiştir. 15

16 Bulgular-3 16 İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğini seçmeye yönelik motivasyonları ile kendi başarı algılarına ilişkin bulgular; betimsel istatistik ve ANOVA tabloları ile sunulmuştur.

17 Bulgular-3 Altı motivasyon göstergesinde anlamlı farklılaşma olduğu tespit edilmiştir. Bu maddelerde; Oldum olası iyi bir öğrenciydim., Matematiği seviyorum., Öğretme yeteneğine sahip olduğuma inanıyorum., Çocuklarla çalışmaktan hoşlanıyorum., Gelecek nesil üzerinde bir etki bırakmak istiyorum., Öğretmenliği ilgi çekici bir meslek olarak görüyorum. motivasyonları ile öğretmen adaylarının başarı algıları arasında anlamlı farklılık ortaya çıkmıştır. 17

18 Başarı Algısı f Ortalama SS En iyi 153 2,70 1,02 E iyi altı 780 2,32 0,94 Ortalama üstü Ortalama ve altı 303 2,07 0, ,73 0,83 Toplam ,26 0,95 Bulgular Oldum olası iyi bir öğrenciydim. Madde Kaynak Kareler sd Kareler F Sig. A la lı Farklılık Topla ı Ortala ası Oldu olası iyi bir Gruplar arası 75, ,176 29,410,000* En iyi E iyi altı, En iyi ortalama üstü, öğre ciydi. Grup içi En iyi -ortala a ve altı, 1152, ,856 E iyi altı- ortalama üstü, E iyi altı- ortala a ve altı, Ortalama üstü-ortalama ve altı 18

19 Bulgular 19 Tablo incelendiğinde matematik öğretmeni adaylarının mesleğe yönelik oldum olası iyi bir öğrenciydim şeklindeki motivasyonları ile başarı algıları arasında anlamlı farklılık olduğu ortaya çıkmıştır. Başarı algısı en iyi olan öğretmen adayları ile en iyi altı, ortalama üstü, ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur. Başarı algısı en iyi altı olan öğretmen adayları ile ortalama üstü, ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi altı olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur. Ayrıca başarı algısı ortalama üstü olan öğretmen adayları ile ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı ortalama üstü olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur.

20 Başarı Algısı f Ortalama SS En iyi 153 En iyi altı 780 Ortalama üstü Ortalama ve altı Toplam ,6928, ,5192, ,4059, ,2393, ,4893,71237 Bulgular Matematiği seviyorum. Madde Kaynak Kareler sd Kareler F Sig. A la lı Farklılık Topla ı Ortala ası Matematiği seviyorum. Gruplar arası 16, ,435 11,035,000* En iyi en iyi altı, En iyi ortalama üstü, Grup içi En iyi -ortala a ve altı, 662, ,493 En iyi altı- ortala a ve altı 20

21 Bulgular 21 Tablo incelendiğinde matematik öğretmeni adaylarının mesleğe yönelik Matematiği seviyorum. şeklindeki motivasyonları ile başarı algıları arasında anlamlı farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. Başarı algısı en iyi olan öğretmen adayları ile en iyi altı, ortalama üstü, ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur. Başarı algısı en iyi altı olan öğretmen adayları ile ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi altı olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur.

22 Başarı Algısı f Ortalama SS En iyi 153 En iyi altı 780 Ortalama üstü Ortalama ve altı Toplam ,4052, ,2795, ,2376, ,0427, ,2639,77249 Bulgular Öğretme yeteneğine sahip olduğuma inanıyorum. Madde Kaynak Kareler Topla ı sd Kareler Ortala ası Öğretme Gruplar yeteneğine arası 9, ,047 sahip Grup içi olduğuma 796, ,592 inanıyorum. F Sig. A la lı Farklılık 5,149,002* En iyi ortala a ve altı, E iyi altı - ortala a ve altı 22

23 Bulgular 23 Tablo incelendiğinde matematik öğretmeni adaylarının mesleğe yönelik Öğretme yeteneğine sahip olduğuma inanıyorum. şeklindeki motivasyonları ile başarı algıları arasında anlamlı farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. Başarı algısı en iyi olan öğretmen adayları ile ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur. Başarı algısı en iyi altı olan öğretmen adayları ile ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi altı olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur.

24 Başarı Algısı f Ortalama SS En iyi 153 En iyi altı 780 Ortalama üstü Ortalama ve altı Toplam ,1765, ,0449, ,9109, ,7436, ,0037,91401 Bulgular Çocuklarla çalışmaktan hoşlanıyorum. Madde Kaynak Kareler Topla ı sd Kareler Ortala ası Çocuklarla Gruplar çalışmaktan arası 16, ,558 hoşlanıyorum Grup içi. 1109, ,824 F Sig. A la lı Farklılık En iyi ortalama üstü, En iyi -ortala a ve altı, E iyi altı- ortala a ve altı 6,744,000* 24

25 Bulgular 25 Tablo incelendiğinde matematik öğretmeni adaylarının mesleğe yönelik Çocuklarla çalışmaktan hoşlanıyorum. şeklindeki motivasyonları ile başarı algıları arasında anlamlı farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. Başarı algısı en iyi olan öğretmen adayları ile ortalama üstü, ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur. Başarı algısı en iyi altı olan öğretmen adayları ile ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi altı olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur.

26 Başarı Algısı f Ortalama SS En iyi 153 En iyi altı 780 Ortalama üstü Ortalama ve altı Toplam ,4248, ,3000, ,2310, ,1453, ,2853,79285 Bulgular Gelecek nesil üzerinde bir etki bırakmak istiyorum. Madde Kaynak Kareler Topla ı sd Kareler Ortala ası Gelecek nesil Gruplar üzerinde bir arası 6, ,110 etki bırakmak Grup içi istiyorum. 842, ,626 F Sig. A la lı Farklılık 3,369,018* En iyi ortala a ve altı 26

27 Bulgular 27 Tablo incelendiğinde matematik öğretmeni adaylarının mesleğe yönelik Gelecek nesil üzerinde bir etki bırakmak istiyorum. şeklindeki motivasyonları ile başarı algıları arasında anlamlı farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. Başarı algısı en iyi olan öğretmen adayları ile ortalama üstü, ortalama ve altı başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur.

28 Başarı Algısı f Ortalama SS En iyi 153 En iyi altı 780 Ortalama üstü Ortalama ve altı Toplam ,8758, ,6692, ,5446, ,4359 1, ,6445,95769 Bulgular Öğretmenliği ilgi çekici bir meslek olarak görüyorum. Madde Kaynak Kareler Topla ı sd Kareler Ortala ası Öğretmenliği Gruplar ilgi çekici bir arası 16, ,610 meslek olarak Grup içi görüyorum. 1222, ,908 F Sig. A la lı Farklılık En iyi ortalama üstü, En iyi- ortala a ve altı 6,178,000* 28

29 Bulgular Tablo incelendiğinde matematik öğretmeni adaylarının mesleğe yönelik Öğretmenliği ilgi çekici bir meslek olarak görüyorum. şeklindeki motivasyonları ile başarı algıları arasında anlamlı farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. Başarı algısı en iyi olan öğretmen adayları ile ortalama üstü başarı algısına sahip öğretmen adayları arasında başarı algısı en iyi olan grup lehine anlamlı farklılık bulunmuştur. 29

30 Bulgular 30 Ancak; Öğretmenlikte iş bulma kolaylığı bana cazip geliyor., Öğretmen maaşları bana cazip geliyor., Öğretmen olmanın getirdiği uzun vadeli iş güvenliğini istiyorum. motivasyonları ile öğretmen adaylarının başarı algıları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.

31 Sonuçlar 31 Araştırmanın sonuçları olarak; İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının mesleklerine ilişkin motivasyonları daha çok içsel motivasyonlardır. Öğretmen adaylarının mesleğine yönelik motivasyonlarında ekonomik motivasyon cazip gelmemektedir.

32 Sonuçlar Araştırmada, öğretmen adaylarının mesleğe yönelik bazı motivasyonlarının cinsiyete göre farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. 32 Erkekler lehine olan farklılıklarda dışsal ve ekonomik motivasyonların olduğu, kadınlar lehinde olan farklılığın ise içsel motivasyon olduğu görülmüştür.

33 Sonuçlar Araştırmada, öğretmen adaylarının mesleğe yönelik motivasyonları ile kendilerine yönelik başarı algıları arasında da anlamlı farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak iş bulma kolaylığı, öğretmen maaşları, uzun vadeli iş güvenliği gibi motivasyonlarda başarı algısının farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Bu sonuç göstermektedir ki; öğretmen adayları mesleğin ekonomik statüsü ile ilgili olarak hemfikir sayılabilirler. 33

34 Öneriler 34 Bu çalışma ile öğretmen adaylarının mesleğe yönelik motivasyonları cinsiyet ve başarı algısı değişkeni doğrultusunda incelenmiştir. Ancak yapılacak nitel çalışmalarla öğretmen adaylarının mesleğe yönelik motivasyonlarını etkileyen faktörlere ilişkin ayrıntılar araştırılabilir.

35 Öneriler 35 Erkek öğretmen adaylarının mesleğe yönelik motivasyonlarının daha çok dışsal motivasyonlar olduğu tespit edilmiştir. Kadın öğretmen adaylarının içsel motivasyonlarının ise erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Erkek öğretmen adaylarının içsel motivasyonlarını arttırmaya yönelik çalışmalar yapılabilir. Öğretmenlik mesleğinin ekonomik ve sosyal statüsünün arttırılmasına yönelik tedbirler alınması gerektiği bu çalışmanın sonuçları ile yeniden desteklenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar eğitim politikalarının düzenlenmesinde ve öğretmen adaylarından seçiminde yapılacak düzenlemelerde kullanılabilir.

36 36 TEŞEKKÜRLER