OECD, Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye

Transkript

1 İzleme Ölçme ve Değerlendirme Kurum Başkan Yardımcılığı Editor Aziz KÜÇÜK Hazırlayanlar H. Erkin SÜLEKLİ Alper MORTAŞ OECD, Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye Hastanelerde Beşeri ve Fiziki Kaynakların İncelenmesi Kasım 215

2 İçindekiler Grafikler Listesi... 3 Tablolar Listesi... 4 Giriş... 5 I. SAĞLIK HİZMETLERİNDE İNSAN KAYNAKLARI... 6 Hekim İstatistikleri... 6 Hemşire Diş Hekimi, Eczacı ve Fizyoterapist II. ALTYAPI VE TIBBİ CİHAZ DURUMU Altyapı Tıbbi Cihaz ve Kullanımı III. HASTANE YATAKLARI VE KULLANIM DURUMU Hastane Yatakları Yatak Doluluk Oranı Taburcu Sayıları Ortalama Kalış Günü IV. HASTALIKLARIN ÖNLENMESİ VE SAĞLIĞIN KORUNMASI Sezaryen

3 Grafikler Listesi Grafik 1. AB Ülkelerinde Hekim Sayısı, Grafik 2. AB Ülkelerinde Yaş Durumuna Göre Hekimler, Grafik 3. AB Ülkelerinde Mezun Doktor Sayısı, 22, 27, Grafik 4. AB Ülkelerinde Cinsiyete Göre Hekimler; Grafik 5. OECD Ülkelerinde Kadın Doktor Oranı, 2, Grafik 6. OECD Ülkelerinde Mezun Doktor Sayısı, Grafik 7. OECD Ülkelerinde Yurtdışı Eğitimli Doktor Oranı, Grafik 8. OECD Ülkelerinde Hemşire Sayısı, 2, Grafik 9. OECD Ülkelerinde Hekim Başına Düşen Hemşire Sayısı, Grafik 1. OECD Ülkelerinde Mezun Hemşire Sayısı, Grafik 11. OECD Ülkelerinde Yurtdışı Eğitimli Hemşire Oranı, Grafik 12. AB Ülkelerinde Ameliyat Odası, 26 ve Grafik 13. AB Ülkelerinde Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazı, 27 ve Grafik 14. AB Ülkelerinde Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Ünitesi, 27 ve Grafik 15. OECD Ülkelerinde MR ve BT Görüntüleme Üniteleri, Grafik 16. AB Ülkelerinde Gama Kamerası, 27 ve Grafik 17. AB Ülkelerinde Anjiyografi Üniteleri, 27 ve Grafik 18. AB ülkelerinde Mamografi Üniteleri, 27 ve Grafik 19. AB Ülkelerinde Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) Cihazı, 27 ve Grafik 2. AB Ülkelerinde Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazı Kullanımı, 27 ve Grafik 21. AB Ülkelerinde MR Görüntüleme Cihazı Kullanımı, 27 ve Grafik 22. OECD Ülkelerinde MR ve BT Görüntüleme Sayısı, Grafik 23. AB Ülkelerinde Pozitron Emisyon Tomografisi Cihazı Kullanımı, 27 ve Grafik 24. OECD Ülkeleri Yıllara Göre Tıbbi Cihaz Kullanımı, Grafik 25. OECD Ülkelerinde 1. kişi başına düşen Hastane Yatağı, 2 ve Grafik 26. AB Ülkelerinde Tedavi Yatağı, 26 ve Grafik 27. OECD Ülkelerinde Türlerine göre Hastane Yatakları, Grafik 28. AB Ülkelerinde Psikiyatri Yatağı, 26 ve Grafik 29. AB Ülkelerinde Tedavi Yatağı Doluluk Oranı, 26 ve Grafik 3. OECD Ülkelerinde Tedavi Yatağı Yatak Doluluk Oranı(%), 2 ve Grafik 31. OECD Ülkelerinde Taburcu Sayıları, Grafik 32. OECD Ülkelerinde Kanserden Taburcu Sayısı, Grafik 33. OECD Ülkelerinde Dolaşım Hastalıkları Taburcu Sayısı Grafik 34. OECD Ülkelerinde Hastanelerde Ortalama Kalış Günü, 2 ve Grafik 35. Normal Yatışlarda Ortalama Kalış Günü, Grafik 36. Akut Miyokard Enfarktüsü Ortalama Kalış, Grafik 37. Sezaryen Oranları; 2, 26, Grafik 38. Hastanelerde Gerçekleştirilen Sezaryen Doğumları,

4 Tablolar Listesi Tablo 1. AB Ülkelerinde Uzmanlık Alanlarına Göre Hekimler, Tablo 2. AB Ülkelerinde Diş Hekimi, Eczacı ve Fizyoterapist Sayıları, Tablo 3. AB Ülkelerinde Gündüz Bakım Servisleri ve Ameliyat Odası, Tablo 4. AB Ülkelerinde Görüntüleme Cihazları, Tablo 5. AB Ülkelerinde Görüntüleme Cihazı Kullanımı, Tablo 6. AB Ülkelerinde Türlerine göre Hastane Yatakları, Tablo 7. OECD Ülkelerinde Türlerine göre Hastane Yatakları(1. kişi başına), Tablo 8. AB Ülkelerinde Kamu ve Özel Hastane Yatakları, 26 ve Tablo 9. AB Ülkelerinde Taburcu Sayısı, 26 ve Tablo 1. AB Ülkelerinde Hastalıklara Göre Yatan Hasta Taburcu Sayısı, Tablo 11. AB Ülkelerinde Yatan Hasta Ortalama Kalış Günü, Tablo 12. AB Ülkelerinde Hastalıklara/Yaralanmalara Göre Ortalama Kalış Günü, 211 Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 4

5 Giriş Bu çalışmada OECD ve Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile Türkiye nin karşılaştırmalı sağlık istatistikleri incelenmiştir. Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) tarafından yayınlanan Health in the European Union Facts And Figures ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından yayınlanan Health at a Glance, 215 raporu bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Amaç Ülkeler arasında her ne kadar sosyo-ekonomik ve kültürel farklılıklar olsa da Avrupa Birliği ve OECD ülkeleri arasında yapılan sağlık istatistikleri karşılaştırmalarının Türkiye nin mevcut durumunu ortaya koyması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Avrupa Birliği ve OECD üyesi ülkelerin sahip olduğu göstergeler sağlık standartlarını oluşturmaktadır. Bu raporda, ülkemizin yıllar içerisindeki bu standartlara ulaşması için kat ettiği gelişimi göstermek amaçlanmıştır. Yöntem Avrupa da Sağlık İstatistikleri ana başlığı altındaki Sağlıkta İnsan Kaynakları, Altyapı ve Tıbbi Cihaz Durumu, Hastane Yatakları ve Yatak Kullanım İstatistikleri, Hastalıkların Önlemesi ve Sağlığın Korunması başlıkları altında AB ve OECD sağlık istatistikleri ile Türkiye nin karşılaştırması yapılmıştır. Tablo ve grafiklerde kullanılan Avrupa Birliği Ortalamaları, ülkelerin ilgili sağlık istatistiklerinin nüfuslarına göre ağırlıklı ortalamalar kullanılarak hesaplanmıştır. Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) nden alınan ülkelerin ilgili tarihlerdeki nüfusları kullanılmıştır. Güncel Türkiye verileri ise Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Sağlık İstatistikleri Yıllığı 214 ve Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu tarafından yayınlanan Kamu Hastaneleri İstatistik Yıllığı 214 kitapçıklarından elde edilmiştir. 214 yılı kişi başına düşen ilgili istatistikler hesaplanırken Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan 214 Aralık ayı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarından yararlanılmıştır. Ülkeler arası karşılaştırma yapılırken tanım ve kapsam farklılıklarından kaynaklanan zorluklar sebebiyle bazı göstergelerde uyuşmazlıklar tespit edilmiştir. Avrupa İstatistik Ofisi tarafından yayınlanan raporda kullanılan istatistiklerin kapsam ve tanımlarına adresinden, Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Sağlık İstatistikleri Yıllığına ait kapsam ve tanımlar için ise bağlantısından yararlanılabilir. Ayrıca; ülkeler arasındaki kültürel, sosyoekonomik ve demografik yapılardaki farklılıklar da bu çalışmadaki bazı göstergelere etki etmektedir. Bu farklılıkların göz önünde bulundurularak değerlendirmelerin yapılması daha tutarlı politikaların üretilmesine olanak sağlayacaktır. 5

6 Yunanistan (²) Avusturya Litvanya Portekiz İsveç (²) Bulgaristan Almanya İtalya (³) İspanya(⁴) Çek Cumhuriyeti Danimarka(⁵) Slovakya(⁶) Fransa(⁶) Malta (³)(⁶) Finlandiya(⁴)(⁶) Estonya İrlanda (⁴)(⁷) Letonya Hollanda (²) Macaristan (⁶) Kıbrıs Hırvatistan (⁶) Belçika Lüksenburg (²) Birleşik Krallık (²) Slovenya Romanya (²) Polonya AB Ortalaması Norveç (⁶) İsviçre (⁸) İzlanda Liechtenstein (⁶) Sırbistan (²) Makedonya Türkiye I. SAĞLIK HİZMETLERİNDE İNSAN KAYNAKLARI Bu bölümde; OECD, AB üye ülkeleri ve Türkiye de sağlıkta insan gücünü oluşturan hekim, hemşire, diş hekimi, eczacı ve fizyoterapistlere ilişkin temel göstergeler yer almaktadır. Hekim İstatistikleri 212 yılında Avrupa Birliği (AB-28) ülkelerinde yaklaşık olarak 1,7 milyon hekim çalışmıştır. En yüksek hekim sayısı en büyük üye ülke olan Almanya da (319 bin) tespit edilmiştir. Bu ülkeyi İtalya (229 bin), Fransa (22 bin), İngiltere (173 bin, 211 verisi) ve İspanya (173 bin) takip etmiştir. Bununla birlikte bu beş üye ülke toplam AB ülkeleri nüfusunun yaklaşık üçte ikisini oluşturduğu gibi hekim sayısının da üçte ikisini (% 64) oluşturmaktadır. 1. kişi başına düşen hekim sayısında Yunanistan (614, 211 verisi) AB ülkeleri arasında birinci olmuştur. Bu oran diğer AB ülkelerinden oldukça fazladır. Avusturya (49), Litvanya (422) ve Portekiz (41) 1. kişi başına düşen hekim sayısı 4 den yüksek olan diğer ülkelerdir. Buna karşın, 1. kişi başına düşen hekim sayısı 25 den az olan birkaç ülke vardır. Romanya ve Polonya en düşük orana sahip ülkelerdir. Ayrıca; yılları arasında 1. kişi başına düşen hekim sayısında her AB ülkesinde artış gözlenmiştir. Portekiz, Yunanistan ve Litvanya da oldukça hızlı artış görülmüştür. Türkiye de 27 yılında 1. kişi başına düşen hekim sayısı 155 iken, bu oran 212 yılında 173 e ve 214 yılında 175 e yükselmiştir. Bu hızlı artışa rağmen Türkiye kişi başına düşen hekim sayısı bakımından 212 yılı AB ortalama değeri olan 321 in oldukça gerisindedir. Grafik 1. AB Ülkelerinde Hekim Sayısı, (¹) İrlanda, Yunanistan, Fransa, Hollanda, Slovakya, Finlandiya,Makedonya, Sırbistan ve Türkiye: profesyonel aktif hekim Portekiz: lisanslı hekim (²) 211 verisi 212 yerine.(³) 29 verisi 27 yerine.(⁴) 212: tahmin verisi. (⁵) 212: veri uygun değil. (⁶) Seri de kırılım var. (⁷) 27: Tahmin verisi. (⁸) 28 verisi 27 yerine. 6

7 Tablo 1. AB Ülkelerinde Uzmanlık Alanlarına Göre Hekimler, 212 Pratisyen Hekim Çocuk Hastalıkları Uzmanı Kadın Doğum Hastalıkları Uzmanları Psikiyatri Uzmanları Dâhili Grup Uzmanları Cerrahi Grup Uzmanları Sınıflandırılmamış Diğer Uzmanlıklar (sayı) (1. kişi başına) (sayı) (1. kişi başına) (sayı) (1. kişi başına) (sayı) (1. kişi başına) (sayı) (1. kişi başına) (sayı) (1. kişi başına) (sayı) (1. kişi başına) Belçika (¹) , , , , , ,8 : : Bulgaristan (¹) , , , , , , ,5 Çek Cumhuriyeti(¹) , , , , , ,1 : : Danimarka(²) , , , , , ,2 : : Almanya (¹) , , , , , , ,2 Estonya (¹) , , , , , , ,6 İrlanda , , , , , ,5 58 1,3 Yunanistan (¹) , , , , , , , İspanya(¹) , , , , , , ,5 France , , , , , , , Hırvatistan (¹) , , , , , , ,3 İtalya (¹) , , , , , , ,9 Kıbrıs : : : : : : : : : : : : : : Letonya (¹) , , , , , , ,9 Litvanya (¹) , , , , , , ,4 Lüksemburg , , ,3 19 2, , ,8, Macaristan (³) , , , , , ,4 : : Malta , , 49 11,7 27 6, , ,1 : : Hollanda (³) , , , , , , ,2 Avusturya (¹) , , , , , ,7 69,8 Polonya (¹) , , , , , , 93,2 Portekiz (¹) , , , , , , ,7 Romanya (¹) , , , , , , , Slovenya (¹) , , , , , , 11 5,4 Slovakya : : : : : : : : : : : : : : Finlandiya(¹) ,5 53 9, , , , , ,6 İsveç (³) , , , , , , ,1 Birleşik Krallık , , , , , , ,9 İzlanda ,1 14 4, , , , ,5 1,3 Liechtenstein 37 1,9 5 13,6 8 21,8 1 27, , ,2, Norveç (¹) , , , , , , ,8 İsviçre (¹) , , , , , , ,2 Makedonya (¹) , , ,4 27 1, , , ,8 Türkiye (¹) , , , , , , ,8 AB Ortalaması 16,3 14,5 15, , , , , (¹) 211, (²) 29, (³) 21. Source: Eurostat (online data codes: hlth_rs_spec and demo_pjan) Not: AB(28) ortalaması ülkelerin 212 nüfusları kullanılarak eklenmiştir. Tablo 1 de görüldüğü gibi 212 dönemi verilerine göre Almanya, Fransa ve İngiltere nin de içinde olduğu 13 üye ülkede Pratisyen Hekimler (tüm hastalıklara ile ilgilenen özel bir alanda uzmanlaşmamış hekimler, ISCO-8 Kod: 2211) daha yaygındır. Buna karşın İtalya nın da içinde olduğu 12 üye ülkede Dâhili Grup Uzmanları daha fazladır; İspanya ise Cerrahi Grup Uzmanları sayısının diğer hekim türlerinden fazla olduğu tek ülkedir. Türkiye nin ise genel olarak bütün hekim türleri içinde Avrupa ülkeleri ortalamasının altında kaldığı görülmüştür. 7

8 France İtalya (²) Belçika (²) Almanya (²) Macaristan (²) Litvanya (²)(⁵) Letonya (²) Lüksenburg Çek Cumhuriyeti(²) Slovakya(²) İsveç (³) Danimarka(⁴) Slovenya (²) Hırvatistan (²) Finlandiya(²)(⁵) ispanya Hollanda (³) Avusturya (²) Romanya (²) İrlanda Malta Birleşik Krallık (⁵) Liechtenstein İzlanda İsviçre (²) Makedonya (²) Norveç (²) Grafik 2. AB Ülkelerinde Yaş Durumuna Göre Hekimler, => 65 years < 35 years (¹) Bulgaristan, Estonya, Yunanistan, Kıbrıs, Polonya ve Portekiz: Veri uygun değil. (²) 211, (³) 21, (⁴) 29, (⁵)Tahmin Verisi Kaynak: Eurostat (online data code: hlth_rs_phys) Grafik 2 de görüldüğü gibi Belçika, Almanya ve Macaristan da 55 yaş ve üzeri hekimlerin toplam hekimler içindeki payı görece olarak yüksektir. Son yıllarda Avrupa ülkeleri sağlık işgücünde hızlı bir yaşlanma görülmüştür. Bu artış yılları arasında 55 yaş ve üzeri hekimlerin toplam hekim içindeki payının %22 den %34 e çıkmasına neden olmuştur. Bu oran Belçika, Almanya ve Macaristan da %4 ın üzerine çıkmıştır (211 verisi). Buna karşın 55 yaş ve üzeri hekim oranı; İrlanda (%19), Malta (%14) ve Birleşik Krallık (%13) da diğer ülkelere kıyasla düşüktür. 8

9 Avusturya (²) Malta (³) Danimarka(⁴) İrlanda (⁴) Finland Hollanda (⁴) Yunanistan (⁵) Romanya (⁴) Çek Cumhuriyeti(⁴) Litvanya (⁴) Portekiz (⁴) Almanya (⁴) Macaristan (⁴) Letonya (⁶) Hırvatistan (⁴) Birleşik Krallık İtalya (⁴) Belçika (⁴) Slovenya (⁴) Slovakya(⁷) Estonya (⁴) İspanya(⁴) Polonya (⁴) İsveç (²) Bulgaristan (⁴) Fransa(⁷) İzlanda (⁴) Norveç (⁴) Makedonya (²) İsviçre (⁴) Türkiye (⁴) Lihtenştayn Grafik 3. AB Ülkelerinde Mezun Doktor Sayısı, 22, 27, kişi başına (¹) Kıbrıs ve Lüksemburg: Veri uygun değil, (²) 21 verisi 212 yerine, (³) 23 verisi 22 yerine, (⁴) 211 verisi 212 yerine, (⁵) 22 ve 212: Veri uygun değil, (⁶) 27 12: arası kırılma, (⁷) 212: Verisi uygun değil. Kaynak: Eurostat (online data code: hlth_rs_grd and demo_pjan) Bazı Avrupa Birliği ülkeleri son birkaç yıldır gelecekte sağlık hizmetleri alanında çalışacak hekim sağlamakta güçlük çekeceği endişesini duymaktadır. Bu sebeple daha çok öğrencinin tıp alanına teşvik edilmesi gerekmektedir. Grafik 3 te 212 yılında, 1. kişi başına düşen mezun sayılarına bakıldığında Avusturya 19,9 (21 verisi), Malta 18.4, Danimarka 16.8 ve İrlanda 16.1 ile en çok mezun ortalaması olan ülkelerdir. Genel olarak Avrupa Birliği ülkelerinde 1. kişi başına düşen mezun sayıları 1-15 bandında seyretmektedir. Estonya, İspanya, Polonya, Bulgaristan, İsveç ve Slovakya bu bandın altındadır. En son verinin 27 yılında alındığı Fransa da ise 1. kişi başına 6, mezun düşmektedir. Türkiye de ise mezun sayısı yılları arasında 7,1 den, 6,9 a gerilediği ve Avrupa Birliği ortalamasının altında kaldığı görülmektedir. 9

10 Lüksenburg Belçika (²) Malta İtalya (²) Yunanistan (²) İrlanda France Almanya (²) Danimarka(³) Avusturya (²) İsveç (⁴) Birleşik Krallık (⁵) Hollanda (⁴) Spain Portekiz (²) Çek Cumhuriyeti(²) Macaristan (²) Finlandiya(²)(⁵) Slovakya(²) Polonya (²) Slovenya (²) Hırvatistan (²) Romanya (²) Litvanya (²)(⁵) Estonya (²) Letonya (²) Liechtenstein İzlanda Türkiye (²)(⁵) İsviçre (²) Norveç (²) Makedonya (²) Grafik 4. AB Ülkelerinde Cinsiyete Göre Hekimler; 212 % Erkek Kadın Grafik 4 te hekimlerin cinsiyet bakımından dağılımına bakıldığında Avrupa Birliği ülkeleri arasında farklılıkların olduğu görülmektedir yılları arasında kadın hekimlerin oranında genel olarak artış olmuştur. 212 yılında 13 AB üye ülkesinde erkek hekim oranı kadınlara göre yüksek iken, 12 ülke kadın hekimlerin oranı daha yüksek olmuştur. En yüksek kadın hekim oranı tüm hekimlerin neredeyse dörtte üçünü kapsayan Estonya ve Litvanya da görülmektedir. Buna karşın en yüksek erkek hekim oranı ise Lüksemburg da görülmektedir. Türkiye de erkek hekimlerin oranı daha yüksek olup, İsviçre ve İzlanda ile hemen hemen aynı seviyededir. 1

11 5,1 6,5 6, 9, 8,9 8,6 8,2 7,5 7,3 15,5 15,3 15,1 14,4 14,3 13,9 13,6 13,2 12,8 12,7 12,7 12,2 11,9 11,5 11,4 11,4 11,2 1,9 1,3 1,2 9,9 9,9 9,7 2,3 19,7 Grafik 5. OECD Ülkelerinde Kadın Doktor Oranı, 2, 213 % Grafik 5 te OECD ülkelerindeki doktorların cinsiyete göre oranlarına bakıldığında OECD kadın doktor ortalamasının yılları arasında %38 den %45 e yükseldiği görülmektedir. Estonya (%74) kadın doktor oranı en yüksek olan ülke olmuştur. Japonya ve Güney Kore de ise doktorların yalnızca beşte biri kadınlardan oluşmaktadır. Türkiye de ise kadın doktor oranı %4 ile OECD ortalamasına yakındır. Grafik 6. OECD Ülkelerinde Mezun Doktor Sayısı, kişi başına Grafik 6 da OECD ülkelerinde doktor mezun oranlarına bakıldığında 2 yılında bu yana bütün ülkelerde tıp eğitimine kabul edilen öğrenci sayılarının artığı görülmekle birlikte ülkeler arasındaki yaygınlık devam etmektedir. 213 yılında OECD ülkelerinde 1. kişi başına doktor mezuniyet oranı yaklaşık 12 olmuştur. Nüfusuna oranla en yüksek doktor mezun eden ülke %2 ile İrlanda, en düşük ülkeler ise Türkiye (6,5), Japonya (6,) ve İsrail (5,1) olmuştur. 11

12 5,6 4,4 3, 2,7 2,6 2,4 1,8,2 1,7 9,4 9,2 8,8 7,6 19,9 17,3 15,2 14,4 3,5 28,7 27, 25, 24,3 23,5 35,8 34,2 43,5 58,5 Grafik 7. OECD Ülkelerinde Yurtdışı Eğitimli Doktor Oranı, 213 % Yurtdışı eğitimli doktor oranlarına bakıldığında OECD ülkeleri arasında oldukça farklı oranların olduğu görülmektedir. Çek Cumhuriyeti, Hollanda, Estonya, Polonya ve Türkiye de yurtdışı eğitimli doktor oranı %3 ün altındayken, bu oran İsrail, Yeni Zelanda da % 4 ın üzerine çıkmaktadır. İsrail de yurtdışı eğitimli doktor oranın yüksek olması sadece bu ülkeye olan doktor göçünün fazla olmasında kaynaklanmamaktadır. İsrailli olup yurtdışına tıp eğitimi için giden eğitimi tamamlandıktan sonra ülkesinde dönen doktorlar İsrail deki doktorların üçte birini oluşturmaktadır. Aynı şekilde Norveç te de yurtdışı eğitimli doktorların yarısı tıp eğitimi için yurtdışına çıkan Norveçlilerden oluşmaktadır. 12

13 3,6 2,6 2, 1,8 1,5 1,3 1,2 1,2 1, 17,4 16,7 16,3 15,5 14,1 13, 12,4 12,1 11,9 11,5 11,2 11,1 1,5 1, 9,5 9,5 9,4 9,1 8,3 8,2 8, 7,9 7,6 7,4 6,4 6,2 6,1 6,1 5,8 5,6 5,3 5,2 5,1 4,9 4,9 Hemşire Grafik 8. OECD Ülkelerinde Hemşire Sayısı, 2, kişi başına yılları arasında 1. kişi başına düşen hemşire sayılarına bakıldığında OECD ortalamasının yaklaşık 8 hemşireden, 9 hemşireye yükselmiştir. İsviçre, Norveç, Danimarka, İzlanda, Finlandiya gibi ülkelerde bu oranın 14 ün üzerinde olduğu Türkiye, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika, Endonezya ve Kolombiya da ise 1. kişi başına 2 den az hemşire düştüğü görülmektedir. Grafik 9. OECD Ülkelerinde Hekim Başına Düşen Hemşire Sayısı, ,7 4,6 4,5 4,3 4,3 4,2 4,2 4,1 4, 3,9 3,7 3,7 3,6 3,4 3,2 3,2 3,1 3, 3, 2,8 2,8 2, ,4 2,4 2,2 2, 1,9 1,8 1,7 1,7 1,6 1,6 1,5 1,5 1,5 1,4 1,4 1,3 1,2 1,2 1,,8,6,6 213 yılında hekim başına düşen hemşire oranlarına bakıldığında OECD ortalamasının hekim başına yaklaşık 3 hemşire olduğu görülmektedir. Finlandiya, Japonya ve Danimarka da hekim başına düşen hemşire sayısı 4,5 ten fazladır. OECD ülkelerinin yarısından fazlasında hekim 13

14 3, 2,7 2,7 2,6 2,1 2, 1,8 1,3 1,2,7,4,2, 6, 5,9 5,8 5,1 7,5 8,8 1,3 12,7 16, 18,7 24,3 başına 2 den fazla hemşire düşmektedir. Hekim başına en hemşire düşen ülkeler ise Türkiye, Brezilya, Kolombiya ve Yunanistan olmuştur. Grafik 1. OECD Ülkelerinde Mezun Hemşire Sayısı, kişi başına OECD ülkeleri arasında 213 yılında 1. kişi başına yaklaşık 5 yeni mezun hemşire düşmektedir. Güney Kore ve Danimarka nüfusuna göre en yüksek yeni mezun hemşire veren ülkelerdir. Meksika, Lüksemburg ve Çek Cumhuriyeti en düşük orana sahip ülkelerdir. Türkiye de ise 213 yılında 1. kişi başına 2 yeni mezun hemşire düşmektedir. Grafik 11. OECD Ülkelerinde Yurtdışı Eğitimli Hemşire Oranı, Hemen hemen bütün OECD ülkelerinde yurtdışı eğitimli hemşire oranı, yurtdışı eğitimli doktor oranına göre daha düşüktür. Yurtdışı eğitimli hemşire oranı OECD ülkeleri arasında 14

15 çok farklılık göstermektedir. Estonya, Türkiye, Slovakya ve Hollanda da hemen hemen hiç yurtdışı eğitimli hemşire yok iken; Yeni Zelanda ve İsviçre de bu oran %2 lere ulaşmıştır. Diş Hekimi, Eczacı ve Fizyoterapist 212 yılında Avrupa Birliği (AB-28) ülkelerinde 33. nin üzerinde diş hekimi çalışmıştır. Kişi başına düşen diş hekimi karşılaştırmalarına bakıldığında Yunanistan 1. kişi başına 128 diş hekimi ile en yüksek orana sahip ülke olmuştur. Bu oran Bulgaristan (92), Estonya ve Litvanya (9) gibi diğer AB üyesi ülkelerden oldukça yüksektir. Türkiye de 212 yılında 1. kişi başına düşen diş hekimi sayısı 28 iken, bu oran 214 yılında 3 a yükselmiştir. Tablo 2. AB Ülkelerinde Diş Hekimi, Eczacı ve Fizyoterapist Sayıları, 212 Diş Hekimi Eczacı Fizyoterapist Ülkeler (sayı) (1. kişi ( 1. kişi (1. kişi (sayı) (sayı) başına) başına) başına) Belçika (¹) Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Danimarka (²) Almanya (³) Estonya İrlanda Yunanistan (⁴) İspanya France Hırvatistan İtalya Kıbrıs Letonya Litvanya Lüksemburg Macaristan Malta Hollanda (⁴) Avusturya Polonya Portekiz Romanya (¹) Slovenya Slovakya Finlandiya (⁴) İsveç (⁴) Birleşik Krallık İzlanda Liechtenstein Norveç İsviçre : : Makedonya Sırbistan Türkiye AB Ortalaması (¹) Ezcacılar: 211. (²) 29. (³) Fizyoterapist: 211. (⁴) 211. Kaynak: Eurostat (online data codes: hlth_rs_prs1 and demo_pjan) Not: AB(28) ortalaması ülkelerin 212 nüfusları kullanılarak eklenmiştir 212 yılında Avrupa Birliği (AB-28) ülkelerinde 41. nin üzerinde eczacı çalışmıştır. Belçika, Fransa ve Finlandiya 1. kişi başına düşen eczacı sayısı en yüksek olan ülkelerdir. Kişi başına düşen eczacı sayısında AB ortalaması 82 iken, Türkiye de 212 yılı için bu oran 35 iken 214 yılında da aynı kalmıştır. Fizyoterapist sayılarına baktığımızda ise Avrupa Birliği ülkeleri arasında 1. kişi başına düşen fizyoterapist sayısı en yüksek olan 15

16 Finlandiya (22) ile en düşük olan Romanya (4) arasında oldukça fazla değişim gösterdiği görülmektedir. Türkiye de 212 yılı 1. kişi başına düşen fizyoterapist sayısı 4 tür. Bu oran düşük değere sahip üye ülke olan Romanya ile aynı kalmıştır. II. ALTYAPI VE TIBBİ CİHAZ DURUMU Bu bölümde Türkiye nin fiziki altyapı ve tıbbi cihaz durumları AB ve OECD ülkeleri ile karşılaştırılarak incelenmiştir. Altyapı Bu bölümde Avrupa Birliği üye ve aday ülkeleri ile Türkiye nin gündüz bakım servisleri ve ameliyat odaları 26 ve 211 yılları baz alınarak karşılaştırılmıştır. Tablo 3. AB Ülkelerinde Gündüz Bakım Servisleri ve Ameliyat Odası, 211 Ülkeler Gündüz Bakım Servisleri Cerrahi Servisleri Onkoloji Servisleri Psikiyatri Servisleri Geriatri Servisleri Ameliyat Odası Gündüz Bakım Servisleri Cerrahi Servisleri Onkoloji Servisleri Psikiyatri Servisleri Geriatri Servisleri Ameliyat Odası (adet) (1 kişi başına) Belçika ,2 19,7 13,2 2,5 5, 11,2 Bulgaristan : : : : : : : : : : : : Çek Cumhuriyeti : : : : : 993 : : : : : 9,5 Danimarka : : : : : : : : : : : : Almanya : 29,1,1 1,2 18,9 2,4 : Estonya 385 : : : : : 28,7 : : : : : İrlanda : : : : ,3 : : : : 4,8 Yunanistan : : : : : : : : : : : : İspanya ,4 6,1 15,1 7,3 4,9 9,1 Fransa : : : 1,2 21,5 : 43,8 : : Hırvatistan : : : : : 43 : : : : : 9,4 İtalya ,5 13,9 5,1 1,1,4 1,1 Kıbrıs Kesimi Rum : 22,7,6 3,1,, : Letonya 1.4 : : 12 : , : : 5,8 : 1,9 Lüksemburg : : : : : 52 : : : : : 1, Macaristan : : : : : 1.21 : : : : : 1,2 Malta 149 : : : : 42 35,8 : : : : 1,1 Hollanda : : : : : : : : : : : : Avusturya : : : : : 29 : : : : : 3,4 Polonya ,4 2,2 1,3 3,1, 8,2 Portekiz : : : : ,9 : : : : 8,2 Romanya ,9 2,9 2, 1,, 8,4 Slovenya : : : : : : : : : : : : Slovakya : 74,2 34,4,5 8,8,5 : İsveç : : : : : : : : : : : : Birleşik Krallık : : : : ,6 : : : : 4,8 Liechtenstein ,3 19,3,,, 11, İsviçre : : : : : 975 : : : : : 12,3 Makedonya 148 : 42 1 : : 7,2 : 2,,5 : : TÜRKİYE : : : : : : : : : : 7, 16

17 Belçika Letonya Macaristan Malta İtalya Lüksemburg Çek Cumhuriyeti Hırvatistan İspanya Romanya Portekiz Polonya İrlanda Birleşik Krallık Kıbrıs Rum Kesimi Avusturya AB ORTALAMASI İsviçre Liechtenstein TÜRKİYE Tablo 3 de Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkeleri 211 yılı gündüz fiziki imkânları ve tıbbi cihaz sayıları karşılaştırılmıştır. Türkiye nin yalnızca ameliyat odası verileri bulunmaktadır. Bu tabloya göre; 211 yılında en çok ameliyat odası İtalya da bulunmaktadır. İkinci sırada ise 5.26 adet ameliyat odası ile Türkiye yer almaktadır. 214 yılı verilerine göre Türkiye de bulunan ameliyat odası sayısı ye çıkmıştır. 1. kişi başına düşen ameliyat odası sayısı Avrupa ortalaması 8,8 dir. 1. kişi başına düşen ameliyat odası sayısı Türkiye için 7, adet olarak hesaplanmıştır. 214 yılı verilerine göre bu rakam 7,3 e çıkmıştır. Grafik 12. AB Ülkelerinde Ameliyat Odası, 26 ve Grafik 12 de Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkeleri 26 ve 211 yılı 1. kişi başına düşen ameliyat odası sayıları karşılaştırılmıştır. Türkiye için 26 yılı yerine 28 yılı kullanılmıştır. Bu grafiğe göre; AB üyesi ülkelerin 1. kişi başına düşen Ameliyat Odası sayıları yılları arasında 8,1 den 8,6 ya çıkmıştır. Türkiye nin 1. kişi başına düşen Ameliyat Odası sayıları yılları arasında 6,6 dan 7, a çıkmıştır. 214 yılı verilerine göre bu rakam 7,3 e çıkmıştır. Bu alanda, yılları arasında 5 yıllık süreçte AB üyesi ülkeler ortalama % 6 oranında artış sağlarken, yılları arasında Türkiye 3 yıllık süreçte % 6 oranında artış sağlamıştır. 17

18 Tıbbi Cihaz ve Kullanımı Bu bölümde Türkiye nin tıbbi cihazları miktar ve kullanım durumu AB ve OECD ülkeleri ile karşılaştırılarak incelenmiştir. 27, 212 ve 213 yılları baz alınmıştır. Tablo 4. AB Ülkelerinde Görüntüleme Cihazları, 212 Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazı Manyetik Rezonans (MR) Görüntüle me Ünitesi Gama Kamerası Anjiyorafi Ünitesi Mamog rafi Ünitesi Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) cihazı Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazı Manyetik Rezonans (MR) Görüntüle me Ünitesi Gama Kamerası Anjiyorafi Ünitesi Mamografi Ünitesi Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) cihazı (adet) (1. kişi başına) Belçika ,4 1,1 2,9 1,1 1,8,2 Bulgaristan ,2,7,3 1, 2,7, Çek Cumhuriyeti ,5,7 1,1,8 1,2,1 Danimarka 163 : 97 : ,9 : 1,7 : 1,8,5 Almanya : 126 1,8 1,1,7 1, :,2 Estonya : 2 1,7 1,,2,8 :,2 İrlanda : ,7 1,2,7 : 1,4,2 Yunanistan ,4 2,3 1,4 1, 5,6, İspanya ,7 1,5,6,6 1,5,1 Fransa : 89 1,3,9,6,8 :,1 Hırvatistan ,6 1,,6,6 3,,1 İtalya ,3 2,5 1,1 1,3 3,3,3 Kıbrıs Rum Kesimi ,2 2, 1,3,8 4,6, Letonya : 3,2 1,,3,6 2,3 : Litvanya ,4 1,,3,6 1,3, Lüksemburg ,4 1,3 1,7 1,5 1,3,2 Macaristan ,8,3 1,1,4 1,4, Malta ,9,7,7 1, 4,1,2 Hollanda : : 82 1,1 1,2 1, : :,5 Avusturya : , 1,9 1,2 : 2,2,2 Polonya ,3,5,3 1, 1,3, Portekiz ,9,6,3 1, 1,1,1 Romanya ,9,4,2,2,7, Slovenya ,3,9,8,8 1,8,1 Slovakya ,6,6,6,9 1,5,1 Finlandiya : ,2 2,2 : 2, 2,9,2 İsveç : : : : : : : : : : : : Birleşik Krallık : : 541 :,9,7 : :,9 : AB ORTALAMASI : : : : : : 1,7 1,1,8,9 1,83,15 İzlanda ,1 2,2,6 1,6 1,6, Liechtenstein 1 1 2,7 2,7,,,, İsviçre ,5 2,1,9 2,8 3,3,3 TÜRKİYE ,4 1,,3,5 1,2,1 Tablo 4 te Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkeleri 212 yılı görüntüleme cihazları verilmektedir. Bilgisayarlı Tomografi (BT) cihazı, Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme ünitesi ve Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) cihazı bakımından Türkiye nin AB ortalamasına yakın değerlere sahip olduğu görülmektedir. 18

19 Grafik 13. AB Ülkelerinde Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazı, 27 ve kişi başına Grafik 13 de AB üyesi ve aday ülkelerinin yılları arasında 1. kişi başına düşen Bilgisayarlı Tomografi(BT) cihaz sayıları karşılaştırılmıştır. Buna göre; AB ortalaması Bilgisayarlı Tomografi(BT) cihaz sayısı oranı 1,5 den 1,7 ye çıkmıştır. Türkiye için Bilgisayarlı Tomografi(BT) cihaz sayısı oranı 1 den 1,4 e çıkmıştır. Bu alandaki artış AB ortalaması için %25 iken, Türkiye için %4 olarak gerçekleşmiştir Grafik 14. AB Ülkelerinde Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Ünitesi, 27 ve kişi başına Grafik 14 te AB üyesi ve aday ülkelerinin yılları arasında 1. kişi başına düşen Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Ünitesi sayıları karşılaştırılmıştır. Buna göre; AB ortalaması Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Ünitesi oranı,8 den 1,1 e çıkmıştır. Türkiye için Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Ünitesi oranı,6 dan 1 e çıkmıştır. Bu alandaki artış AB ortalaması için % 37 iken, Türkiye için % 66 olarak gerçekleşmiştir 19

20 Aşağıda 213 yılı verilerine göre OECD ülkelerinde 1. kişi başına düşen MR ve BT üniteleri sayıları incelenmiştir. Türkiye bu alanda OECD ortalamasının altında yer almaktadır. Grafik 15. OECD Ülkelerinde MR ve BT Görüntüleme Üniteleri, 213 Japonya ABD İtalya Güney Kore Yunanistan Finlandiya İzlanda İsviçre¹ Avusturya Danimarka İspanya OECD32 Avustralya² İrlanda Lüksemburg Almanya¹ Hollanda Estonya Yeni Zelanda Belçika¹ TÜRKİYE Fransa Kanada Slovenya Çek Cumhuriyeti Slovakya Şili Portekiz¹ Polonya Birleşik Krallık İsrail Macaristan² Meksika MR 2,5 2,4 2,4 2,2 2,2 2, 1,9 1,5 1,5 1,4 1,3 1,3 1,3 1,2 1,1 1,1 1,1 1,1 1,,9,9,9,7,7,7,7,6,6,3,3,2 3,5 4, kişi başına Japonya Avustralya ABD İzlanda Danimarka Güney Kore İsviçre Yunanistan İtalya Avusturya OECD32 Belçika¹ Lüksemburg Finlandiya Portekiz Estonya Almanya İrlanda İspanya Polonya Yeni Zelanda Slovakya Çek Cumhuriyeti Kanada Fransa TÜRKİYE Şili Slovenya Hollanda İsrail Birleşik Krallık Macaristan Meksika BT 5,4 4,3 4,1 3,8 3,8 3,7 3,5 3,3 3, 2,4 2,2 2,2 2,2 2, 1,9 1,9 1,8 1,8 1,7 1,7 1,5 1,5 1,5 1,5 1,4 1,2 1,2 1,2,9,8,8,5 1, kişi başına 2

21 Grafik 16. AB Ülkelerinde Gamma Kamerası, 27 ve kişi başına Grafik 16 da yılları arasında 1. kişi başına düşen Gamma Kamerası sayıları karşılaştırılmıştır. Türkiye nin 27 yılı yerine 29 yılı verileri kullanılmıştır. Buna göre; AB ortalaması Gamma Kamerası oranı,8 civarında değişmemiştir. Türkiye için Gamma Kamerası oranı,2 den,3 e çıkmıştır. Bu alandaki artış Türkiye için %5 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 17. AB Ülkelerinde Anjiyografi Üniteleri, 27 ve kişi başına Grafik 17 de AB üyesi ve aday ülkelerinin yılları arasında 1. kişi başına düşen Anjiyografi Ünitesi sayıları karşılaştırılmıştır. Türkiye nin 27 yılı yerine 29 yılı verileri kullanılmıştır. Buna göre; AB ortalaması Anjiyografi Ünitesi oranı,65 den,9 a çıkmıştır. Türkiye için Anjiyografi Ünitesi oranı,4 den,5 e çıkmıştır. Bu alandaki artış AB ortalaması için % 38 iken, Türkiye için % 36 olarak gerçekleşmiştir. 21

22 Grafik 18. AB ülkelerinde Mamografi Üniteleri, 27 ve kişi başına Grafik 18 de AB üyesi ve aday ülkelerinin yılları arasında 1. kişi başına düşen Mamografi Ünitesi sayıları karşılaştırılmıştır. Türkiye nin 27 yılı yerine 29 yılı verileri kullanılmıştır. Buna göre; AB ortalaması Mamografi Ünitesi oranı 1,6 dan 1,8 e çıkmıştır. Türkiye için Mamografi Ünitesi oranı,9 den 1,2 ye çıkmıştır. Bu alandaki artış AB ortalaması için % 12 iken, Türkiye için % 33 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 19. AB Ülkelerinde Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) Cihazı, 27 ve kişi başına 22

23 Grafik 19 da AB üyesi ve aday ülkelerinin yılları arasında 1. kişi başına düşen Mamografi Ünitesi sayıları karşılaştırılmıştır. Türkiye nin 212 yılı yerine 29 yılı verileri kullanılmıştır. Buna göre; AB ortalaması Pozitron Emisyon Tomografisi Cihazı oranı,9 dan,15 e çıkmıştır. Türkiye için Pozitron Emisyon Tomografisi Cihazı oranı,6 dan.9 a çıkmıştır. Bu alandaki artış AB ortalaması için % 66 iken, Türkiye için % 5 olarak gerçekleşmiştir. Ülkeler Tablo 5. AB Ülkelerinde Görüntüleme Cihazı Kullanımı, 212 Manyetik Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazı Rezonans(MR) Görüntüleme Ünitesi (işlem sayısı) Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) Cihazı Pozitron Manyetik Bilgisayarlı Emisyon Rezonans(MR) Tomografi Tomografisi Görüntüleme (BT) Cihazı (PET) Ünitesi Cihazı (1 kişi başına düşen işlem sayısı) Manyetik Pozitron Bilgisayarlı Rezonans(MR) Emisyon Tomografi Görüntüleme (BT) Cihazı Ünitesi Tomografisi (PET) Cihazı (cihaz başına işlem sayısı) Belçika : : : : : Bulgaristan : : : Çek Cumhuriyeti Danimarka : 92 Almanya Estonya : : : İrlanda : 1.86 : İspanya Fransa Hırvatistan Kıbrıs Rum Kesimi Letonya : : : Litvanya Lüksemburg Macaristan : Hollanda Avusturya Polonya : Portekiz Romanya Slovenya : : : : Slovakya Finlandiya Birleşik Krallık : : : : : AB ORTALAMASI : : : : : : İzlanda Liechtenstein Sırbistan : : 79 TÜRKİYE Tablo 5 te görüntüleme cihazlarının toplam işlem sayısı, 1. kişi başına düşen işlem sayısı ve cihaz başına düşen işlem sayıları verilmiştir. Aşağıdaki grafiklerde bu veriler AB üye ve aday ülkeleri açısından karşılaştırılması yapılmaktadır. Buna göre; 23

24 Estonya Yunanistan Lüksemburg Belçika Fransa Letonya Avusturya Portekiz Danimarka Slovakya Kıbrıs Rum Kesimi Çek Cumhuriyeti İspanya Macaristan Litvanya Birleşik Krallık Hırvatistan İrlanda Hollanda Almanya Slovenya Bulgaristan Polonya Finlandiya Romanya AB ORTALAMASI İzlanda TÜRKİYE Sırbistan Liechtenstein Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazı işlem sayısı olarak Türkiye Fransa dan sonra 2. sırada yer almaktadır. 212 yılında olan işlem sayısı 214 yılında e ulaşmıştır. Türkiye için bu alanda artan bir trend söz konusudur. Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Ünitesi toplam işlem sayısı ve 1. kişi başına düşen işlem sayısı olarak Türkiye ilk sıradadır. 212 yılında olan işlem sayısı 214 yılında e ulaşmıştır. Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) Cihazı işlem sayısı olarak Fransa dan sonra Türkiye 2. sıradadır. Fakat 1. kişi başına düşen işlem sayısına bakıldığında Türkiye AB ortalamasının altında bir değere sahiptir. Grafik 2. AB Ülkelerinde Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazı Kullanımı, 27 ve kişi başına Grafik 2 de AB üyesi ve aday ülkelerinin yılları arasında 1. kişi başına düşen Bilgisayarlı Tomografi (MR) cihazı işlem sayıları verilmiştir. Türkiye nin 27 yılı yerine 28 yılı verileri kullanılmıştır. Buna göre; AB ortalaması Bilgisayarlı Tomografi (BT) cihazı kullanımı oranı den 1.78 e çıkmıştır. Türkiye için Bilgisayarlı Tomografi (BT) cihazı kullanımı oranı den 13.7 e çıkmıştır. 214 yılı verilerine göre bu rakam a ulaşmıştır yılları arasında bu alandaki artış AB ortalaması için % 49 iken, Türkiye için % 6 olarak gerçekleşmiştir. 24

25 Yunanistan Fransa Belçika Lüksemburg Danimarka Avusturya Hollanda İspanya Estonya Çek Cumhuriyeti Finlandiya Slovakya Birleşik Krallık Macaristan Hırvatistan Slovenya Letonya Litvanya Portekiz Almanya Polonya İrlanda Kıbrıs Rum Kesimi Bulgaristan Romanya AB ORTALAMASI TÜRKİYE Liechtenstein İzlanda Sırbistan Grafik 21. AB Ülkelerinde Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Cihazı Kullanımı, 27 ve kişi başına Grafik 21 de AB üyesi ve aday ülkelerinin yılları arasında 1. kişi başına düşen Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Cihazı işlem sayıları verilmiştir. Türkiye nin 27 yılı yerine 28 yılı verileri kullanılmıştır Buna göre; AB ortalaması Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Cihazı kullanımı oranı den e çıkmıştır. Türkiye için Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme Cihazı Kullanımı oranı dan a çıkmıştır. 214 yılı verilerine göre bu rakam e ulaşmıştır. Bu alandaki artış AB ortalaması için % 38 iken, Türkiye için % 134 olarak gerçekleşmiştir. 25

26 Aşağıda 213 yılı verilerine göre OECD ülkelerinde 1. kişi başına düşen MR ve BT üniteleri görüntüleme sayıları incelenmiştir. Türkiye, cihaz sayısı olarak OECD ortalamasının altında bulunmasına rağmen MR görüntüleme sayısı olarak 1. Sırada, BT görüntüleme sayısı olarak 8. sırada yer almaktadır. Grafik 22. OECD Ülkelerinde MR ve BT Görüntüleme Sayısı, 213 TÜRKİYE ABD Fransa Lüksemburg Belçika İzlanda İspanya Yunanistan İsviçre¹ Danimarka Kanada OECD28 Estonya Avusturya¹ Hollanda³ Slovakya Finlandiya Çek Cumhuriyeti Birleşik Krallık¹ Slovenya Macaristan İsrail Portekiz¹ Avustralya² Güney Kore³ Polonya Almanya¹ İrlanda¹ Şili MR kişi başına BT ABD 24 Lüksemburg Fransa Yunanistan Belçika İzlanda Güney Kore³ TÜRKİYE Danimarka İsrail Portekiz¹ Avusturya¹ Kanada Slovakya OECD27 Avustralya² İspanya Çek Cumhuriyeti Macaristan İsviçre¹ Birleşik Krallık¹ Hollanda³ Şili Almanya¹ İrlanda¹ Polonya Slovenya Finlandiya kişi başına 26

27 Danimarka Avusturya İrlanda Çek Cumhuriyeti Lüksemburg Hollanda Fransa İspanya Hırvatistan Macaristan Slovakya Polonya Portekiz Almanya Finlandiya Romanya Litvanya AB ORTALAMASI TÜRKİYE Sırbistan Grafik 23. AB Ülkelerinde Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) Cihazı Kullanımı, 27 ve kişi başına Grafik 23 de AB üyesi ve aday ülkelerinin yılları arasında 1. kişi başına düşen Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) Cihazı işlem sayıları verilmiştir. Buna göre; AB ortalaması Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) cihazı kullanımı oranı 132 den 194 e çıkmıştır. Türkiye için Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) cihazı kullanımı oranı 212 yılında 14 işlem olarak gerçekleşmiştir. 27

28 Grafik 24 te OECD üyesi ülkelerin 1. kişi başına düşen Bilgisayarlı Tomografi(BT) ve Manyetik Rezonans(MR) yılları arasındaki görüntüleme sayıları gösterilmektedir. Belirtilen yıllarda Türkiye de yüksek bir artış eğilimi olduğu görülmektedir. 214 yılı verilerine göre Türkiye de 1. kişi başına düşen MR görüntüleme sayısı 131, BT görüntüleme sayısı ise 159 olarak hesaplanmıştır. Grafik 24. OECD Ülkeleri Yıllara Göre Tıbbi Cihaz Kullanımı, BT Görüntüleme Sayısı (1. kişi başına) OECD Türkiye 114,1 11,5 112,3 121,5 13,7 145, 128,7 137,7 159, 96,3 13,5 112,3 77, MR Görüntüleme Sayısı (1. kişi başına) OECD Türkiye 114,3 119,2 131, 97,3 48,8 67,6 79,5 41, 43, 41,5 45,4 49,1 49,

29 III. HASTANE YATAKLARI VE KULLANIM DURUMU Bu bölümde Türkiye nin hastane yatak sayıları ve kullanım durumu Avrupa Birliği ve OECD ülkeleri ile karşılaştırılarak incelenmiştir. Hastane Yatakları Tablo 6 ve 7 de Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkeleri 211 yılı, OECD ülkeleri 213 yılı yatak türlerine göre hastane yatak sayıları karşılaştırılmıştır. Tablo 6. AB Ülkelerinde Türlerine göre Hastane Yatakları, 211 Ülkeler Kullanıl abilir Yatak Tedavi Yatağı Psikiyatri Yatağı (adet) Uzun dönem bakım yatağı Diğer Yataklar Kullanılabilir Yatak Tedavi Yatağı Psikiyatri Yatağı (1 kişi başına) Uzun dönem bakım yatağı Diğer Yataklar Belçika ,9 45,5 174,9 16,4 38,2 Bulgaristan ,9 498,7 62,8 13,8 69,6 Çek Cumhuriyeti ,6 47,2 1,8 71, 41,5 Danimarka ,8 286,5 57, 3,3 2,9 Almanya : ,2 53,7 12,7 : 17,9 Estonya ,9 349,5 53,5 115,3 12,6 İrlanda ,7 216,9 65, 7,2 5,6 Yunanistan : : 484,8 45,3 79,5 : : İspanya ,9 238,6 37,6 32,7, Fransa ,2 342,7 88,9 5,1 155,6 Hırvatistan ,6 35,3 14,7 25,3 98,3 İtalya ,4 275, 9,9 17,2 4,3 Kıbrıs Rum Kesimi ,2 329,8 21,4,, Letonya ,4 361,4 129,1 63,6 34,3 Litvanya ,1 537,6 111,1 39,9 55,5 Lüksemburg ,7 416,6 85,2, 34,9 Macaristan ,7 414,9 33,1 113,8 157, Malta ,7 249,4 143, 2,4 5,9 Hollanda ,7 334, 139,3, 2,1 Avusturya ,7 542,4 77,9 35,8 18,6 Polonya ,7 429,3 63, 31,8 13,6 Portekiz : ,9 28,8 54,9 : 2,2 Romanya ,4 412,6 77,9 75,7 46,2 Slovenya ,4 369, 65,5 11,5 16,4 Slovakya ,5 448,8 76,8 64,4 15,5 Finlandiya ,1 296, 71, 167,8 17,3 İsveç ,6 21,2 46,9 21,5,9 Birleşik Krallık : : 289,6 237, 52,6 : : AB ORTALAMASI 534,4 361,7 72,9 : : İzlanda : 332, 244,2 47,6 4,1 : Liechtenstein ,8 173,5, 41,3, Norveç : ,6 239,9 82,6 : 9,2 İsviçre : , 32,9 92,5 : 91,7 Makedonya ,8 36,6 5,6 51, 42,7 TÜRKİYE ,4 244,8 6,1, 2,4 29

30 Tablo 7. OECD Ülkelerinde Türlerine göre Hastane Yatakları(1. kişi başına), 213 ÜLKELER Toplam Hastane Yatakları Tedavi Yatağı Psikiyatri Yatağı Uzun Dönem Bakım Yatağı Diğer Hastane Yatakları Japonya 13,32 7,92 2,67 2,68,5 Güney Kore 1,96 6,18,91 3,84,4 Almanya 8,28 5,34,87.. 2,7 Avusturya 7,65 5,35,6,43 1,26 Macaristan 7,4 3,99,9 1,19,95 Polonya 6,58 4,31,63,1 1,63 Çek Cumhuriyeti 6,46 4,37,96,71,41 Fransa 6,29 3,35,88,48 1,57 Belçika 6,25 3,95 1,74,16,4 Slovakya 5,8 4,24,82,6,15 Lüksemburg 5,5 3,87,86,,33 Estonya 5,1 3,37,56,95,13 Finlandiya 4,86 2,81,64 1,29,13 Yunanistan 4,84 4,6, OECD33 4,77 3,3,66,6,21 İsviçre 4,68 2,91,91..,86 Slovenya 4,55 3,59,66,15,15 Norveç 3,86 2,29 1,16,,41 Avustralya 3,75 3,36, İtalya 3,42 2,75,1,17,41 Portekiz 3,4 2,84,55.., İzlanda 3,22 2,26,46,36,13 İsrail 3,9 1,9,43,68,9 Danimarka 3,7 2,47,54,4,3 İspanya 2,96 2,28,36,32, ABD 2,93 2,48,22,8,15 İrlanda 2,76 2,11,5,9,7 Yeni Zelanda 2,76 2,59, Birleşik Krallık 2,76 2,28, Kanada 2,68 1,73,35,54,12 TÜRKİYE 2,65 2,57,6,,3 İsveç 2,59 1,94,46,19,1 Şili 2,17 1,93,1,1,14 Meksika 1,61 1,57,4.... Bu tablolara göre; Kullanılabilir yatak sayılarına göre Türkiye de 1. kişi başına yaklaşık 253 yatak düşmektedir. 214 yılı verilerine göre bu rakam 266 ya yükselmiştir. Avrupa birliği üye ülkeleri ortalaması ise 534 dür. Türkiye bu alanda AB ve OECD ülkeleri arasında son sıralarda yer almaktadır. Tedavi yatağı sayılarına göre Türkiye de 1. kişi başına yaklaşık 245 yatak düşmektedir. 213 yılında bu değer 257 ye ulaşmıştır. Türkiye bu alanda İrlanda, İsveç, Birleşik Krallık, Kanada, Şili ve Meksika gibi ülkelerden daha yüksek değerlere sahiptir. Psikiyatri yatağı sayılarına göre Türkiye de 1. kişi başına yaklaşık 6,1 yatak düşmektedir. Avrupa birliği üye ülkeleri ortalaması 72,9, OECD ortalaması 66 dır. 3

31 Avusturya Litvanya Almanya Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Slovakya Polonya Lüksemburg Macaristan Romanya Belçika Yunanistan Slovenya Letonya Hırvatistan Estonya Fransa Hollanda Kıbrıs Rum Kesimi Finlandiya Danimarka Portekiz İtalya Malta İspanya Birleşik Krallık İrlanda İsveç AB ORTALAMASI Makedonya İsviçre TÜRKİYE İzlanda Norveç Liechtenstein 9,1 8,3 7,7 7,3 7, 6,6 6,5 6,3 6,3 5,8 5,8 5,1 5, 4,9 4,8 4,8 4,7 4,6 3,9 3,8 3,4 3,4 3,3 3,2 3,1 3,1 3, 2,9 2,8 2,8 2,8 2,7 2,7 2,6 2,3 2,3 2,2 1,6 1,5 1,,5 11, 13,3 Grafik 25. OECD Ülkelerinde 1. kişi başına düşen Hastane Yatağı, 2 ve kişi başına Grafik 25 de OECD ülkelerinde 26 ve 211 yılı 1. kişi başına düşen hastane yatak sayıları karşılaştırılmıştır. Bu grafiğe göre; Türkiye nin 1. kişi başına düşen hastane yatağı sayısı belirtilen yıllarda 2, dan 2,7 ye çıkmıştır. 214 yılında bu değer değişmemiştir. OEECD ülkelerinde genel olarak düşüş gözlenmektedir. 1. kişi başına düşen hastane yatağı sayısı OECD ortalaması 4,8 dir. Grafik 26. AB Ülkelerinde Tedavi Yatağı, 26 ve kişi başına Grafik 26 da Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkeleri 26 ve 211 yılı 1. kişi başına düşen nitelikli yatak sayıları karşılaştırılmıştır. Bu grafiğe göre; AB ortalaması tedavi yatağı oranı 214 den 245 e yükselmiştir. Türkiye için tedavi yatağı oranı 391 den 362 ye gerilemiştir. Bu alanda AB ortalaması için %14 lük bir artış yaşanırken, Türkiye için ise % 8 oranında bir düşüş gerçekleşmiştir. 31

32 Belçika Malta Hollanda Letonya Almanya Litvanya Hırvatistan Çek Cumhuriyeti Fransa Lüksemburg Yunanistan Avusturya Romanya Slovakya Finlandiya Slovenya İrlanda Polonya Bulgaristan Danimarka Portekiz Estonya Birleşik Krallık İsveç İspanya Macaristan Kıbrıs Rum Kesimi İtalya AB ORTALAMASI İsviçre Norveç Makedonya İzlanda TÜRKİYE Grafik 27. OECD Ülkelerinde Türlerine göre Hastane Yatakları, 213 1% Tedavi Yatağı Psikiyatri Yatağı Uzun Dönem Bakım Yatağı Diğer Hastane Yatakları 8% 6% 4% 2% % Türkiye de tedavi yatağı sayısı toplam yatakların % 97 sini oluşturmaktadır. Grafik 28. AB Ülkelerinde Psikiyatri Yatağı, 26 ve kişi başına Grafik 28 de Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkeleri 26 ve 211 yılı 1. kişi başına düşen psikiyatri yatağı sayıları karşılaştırılmıştır. Bu grafiğe göre; AB ortalaması Psikiyatri Yatağı oranı 76,2 den 72,9 a düşmüştür. Türkiye için Psikiyatri Yatağı oranı 6,1 den 6,2 ye yükselmiştir. Bu alanda AB ortalaması için % 4 lük bir düşüş yaşanırken, Türkiye için ise % 2 oranında bir artış gerçekleşmiştir. 32

33 84,3 83,6 8,2 79,3 78,4 78,1 77,5 77,3 75,9 75,8 75,6 75, 74,9 73,9 7,6 7,4 69,4 69,2 67,9 67,4 64,8 64,4 94,1 93,8 9,9 89, İrlanda Kıbrıs Rum Kesimi Avusturya Birleşik Krallık Almanya İtalya Belçika Hırvatistan Yunanistan İspanya Fransa Portekiz Çek Cumhuriyeti Litvanya Luxembourg Estonya Macaristan Letonya Slovenya Slovakya Hollanda AB ORTALAMASI Norveç İsviçre Liechtenstein TÜRKİYE Makedonya Yatak Doluluk Oranı Bu bölümde Avrupa Birliği ve OECD ülkeleri ile Türkiye nin yatak doluluk oranları karşılaştırılmıştır. Grafik 29. AB Ülkelerinde Tedavi Yatağı Doluluk Oranı, 26 ve Grafik 29 da Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkeleri 26 ve 211 yılı tedavi yatağı yatak doluluk oranları karşılaştırılmıştır. Bu grafiğe göre; AB ortalaması tedavi yatağı doluluk oranı 77 civarında değişmemiştir. Türkiye için tedavi yatağı doluluk oranı 67 den 65 e gerilemiştir. Türkiye bu alanda Hollanda dan sonra en az yüzdeye sahip olan ülkedir. 214 yılı verilerine göre bu rakam 69 a yükselmiştir. Grafik 3. OECD Ülkelerinde Tedavi Yatağı Yatak Doluluk Oranı(%), 2 ve 213 % OECD raporlarında ülkeler arası yatak doluluk oranı tedavi yatağı kapsamında değerlendirilmektedir. Sağlık Bakanlığı tarafından Sağlık İstatistikleri Yıllığı 214 de yayınlanan verilere göre Türkiye de toplam yatak doluluk oranı 213 yılında 66, 214 yılında ise 68,7 olarak belirtilmiştir. 33