TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ VE YAKINSAMA ANALİZİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ VE YAKINSAMA ANALİZİ"

Transkript

1 Akdenz İ.İ.B.F. Dergs (2) 2, 86-3 TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ VE YAKINSAMA ANALİZİ AGRICULTURAL TOTAL FACTOR PRODUCTIVITY AND CONVERGENCE ANALYSIS IN TURKEY AND EU COUNTRIES ÖZET M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU * Reşa CEYLAN Bu çalışmada, 7 AB ülkes le AB ye üyelk sürecnde bulunan Türkye nn arımsal oplam fakör vermllğ açısından yakınsama göserp gösermedğ dönem çn ncelenmekedr. Çalışma k aşamadan oluşmakadır. Brnc aşamada arım sekörünün oplam fakör vermllğ Malmqus endeks yönem le elde edlmekedr. İknc aşamada se Malmqus endeks değerlernden harekele, mevcu ülkelern arımsal oplam fakör vermllğ açısından yakınsama göserp gösermedkler, hem örneklemn büününün davranışını göseren yaay kes analze dayalı sgma - yakınsama le hem de örneklem ç harekellğ ayrışırmayı sağlayan zaman sers analzne dayalı Nahar-Inder es le araşırılmakadır. Elde edlen bulgulara göre örneklem ülkeler sgma-yakınsama davranışı serglememeke ancak Nahar-Inder esne göre se Bulgarsan, İspanya ve Danmarka harç dğer 5 ülke oralamaya doğru yakınsama davranışı gösermekedr. Anahar Kelmeler: Malmqus endeks, Tarımsal Toplam Fakör Vermllğ, Yakınsama, Nahar-Inder es Jel Kodları: O47 Q3. ABSTRACT In hs sudy s analysed n he perod of ha wheher agrculure of 7 EU members counres and canddae ( n he process of membershp) Turkey denoe convergence n erms of oal facor producvy. The sudy consss of wo sages. A he frs sep oal facor producvy of agrculure secors provded wh Malmqus ndex mehod. A he second sep, n respec of Malmqus ndex values, s searched wheher exsen counres ndcae covergence n erms of agrculural oal facor producvy; hs research s aconed wh boh sgma - covergence based on horzanal cross- secon analyse ha shows aude of whole samplng and Nahar- Inder es based on me seres analyse ha provdes o nvesgae nsde samplng acvy. Accordng o carred dagnoss, he samplng does no lay ou sgma-convergence aude however accordng o Nahar - Inder es excep Bulgara, Denmark, and Span oher 5 counres demosrae srong convergence oward sample mean. Key Words: Malmqus Index, Aggrculurel oal facor producvy, Convergence, Nahar-Inder es. Jel Codes: O47 Q3. * Yüzüncü Yıl Ünverses, İ.İ.B. F. İksa Bölümü, Araşırma Görevls, Dr. Pamukkale Ünverses, İİBF, İksa Bölümü, Araşırma Görevls, Dr.

2 M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU, Reşa CEYLAN.Grş Toplam fakör vermllğnn (TFV) hesaplanması ve değşmn ne yönde olduğunun belrlenmes, kaynakların ekn kullanımının sağlanması açısından her zaman ekonomslern emel lg alanlarının odağında olmuşur. TFV y hesaplamak çn farklı yaklaşımlar kullanılmakla brlke, fya versne gereksnm duyulmaması, eknolojk değşme (TD) ve eknlk değşmelernn (ED) açıkça anımlanablmes, eknszlğn ölçüleblmes ve uygulama kolaylığı sağlanması gb avanajlar neden le Malmqus endeks yaklaşımı yaygın olarak kullanılmakadır (Tarım, 2:5; Günden ve dğerler, 998). Malmqus endeks yaklaşımını kullanarak arımsal TFV nn hesaplandığı brçok çalışma bulunmakadır. Coell ve Rao (23), Rao ve dğerler (24), Ruan (22), Lusg ve Thrle (997), Fulgn ve Perrn (997, 998) ve Arnade (998) bu çalışmalardan br kaçıdır. Bu çalışmalarda arımsal TFV endeks eşzamanlı (conemporaneous) Malmqus endeks yaklaşımı le hesaplanmışır. Ülke veya bölge düzeynde arımsal TFV büyümesnn yakınsama davranışı göserp gösermedğne lşkn yapılan brçok çalışma bulunmakadır. Burada bu çalışmalardan yalnızca arımsal TFV y Malmqus endeks yaklaşımı le elde eden ve yakınsama hpoezn es eden çalışmalardan br kaçına değnlmekedr. Suharyano ve Thrle (2) yapıkları çalışmada 8 Asya ülkesnn arımsal TFV büyümes açısından yakınsama göserp gösermedklern ncelemşlerdr. Yakınsama es sonuçları, bu ülkeler arasında ele alınan dönemde br yakınsamanın olmadığını gösermekedr. Thrle ve dğerler (23) yapıkları çalışmada Malmqus endeks yaklaşımını kullanarak, Boswana dak 8 bölgenn arım sekörü ve Boswana care sekörü çn fakör vermllğ değşmlern ncelemşler ve yakınsama hpoezn es emşlerdr. Elde edlen bulgular, verml bölgeler le vermsz bölgeler arasındak açığın genşledğn gösermşr. Galanopoulos ve dğerler (26) yapıkları çalışmada, Türkye dahl 3 Akdenz ülkesnn aralığında arımsal TFV açısından yakınsama göserp gösermedklern ncelemşlerdr. Çalışmada yaay kes regresyon analzlerne dayalı β ve σ yakınsama bçmler yanında dğer çalışmalardan farklı olarak Nahar-Inder esn de uygulamışlardır. Uygulanan her k esn sonucunda da, yakınsama lehnde br bulgu elde edlememş ancak, dönem ayrımı yapılarak 98 önces ve sonrası durum ncelenmşr. Çalışmada zaman sers yaklaşımına dayalı Nahar-Inder es dör ülkenn örneklem oralamasına doğru yakınsama eğlmnde olduğunu ve k ülkenn de oralamadan ıraksama sergledğn oraya koymuşur. Ger kalan yed ülkenn yakınsama ya da ıraksama davranışı sergledğ le lgl anlamlı br bulguya ulaşılamamışır. Sanzdur (27) se yapığı çalışmada dönem çn Bangladeş dek 6 bölgenn arımsal TFV sn Malmqus endeks yaklaşımı 87

3 Türkye ve AB Ülkelernde Tarımsal Toplam Fakör Vermllğ ve Yakınsama Analz le hesaplamış ve bölgeler arasındak yakınsamayı ncelemşr. Yakınsama analznde hem yaay kes hem de zaman sers esler uygulanmışır. Uygulanan her k es sonucu da bölgeler arası ıraksamanın oradan kalkığını ve arımsal vermllk açısından uzun dönemde yakınsama davranışının oluşuğunu gösermekedr. Suharyano ve Thrle (2), Thrle ve dğerler (23), Galanopoulos ve dğerler (26), ve Sanzdur (27) yapıkları çalışmada Malmqus TFV y ardışık (sequenal) sınıra dayalı yaklaşımla elde emşlerdr. Bununla brlke, leraüre bakığımızda arımsal TFV nn hesaplanmasında eşzamanlı (conemporaneous) Malmqus endeks yaklaşımının yaygın olarak kullanıldığı da görülmekedr. Bu k yaklaşım arasındak fark, eşzamanlı yaklaşımda sınırın yalnızca ele alınan zamandak gözlemler zarflamasıdır. Ardışık sınır yaklaşımında se belrl br zamandak sınır, o zamana kadar gözlemlenmş büün ver nokalarını zarflamakadır. Ardışık sınır yaklaşımının daha uygun br çözüm oraya koyması açısından üsünlüğe sahp olduğu fade edlmekle brlke, Shesalova (23) nın yapığı çalışmada her k yaklaşımla hesaplanan Malmqus TFV endeks değerler arasında yüzde 97 lk br korelasyonun olduğu görülmekedr. Bu nedenle, çalışmamızda çok fakörlü TFV, eşzamanlı sınıra dayalı Malmqus endeks yaklaşımı le elde edlmşr. Rezs (29) se yapığı çalışmada yukarıda belrlen çalışmalardan farklı olarak TFV y Wndow Malmqus endeks yaklaşımı le hesaplamışır. Çalışmada ABD ve dokuz Avrupa ülkes örneğnden harekele yılları arasındak arımsal vermllk değşmeler ncelenmşr. Yapılan yakınsama es sonuçları β-yakınsamasının olduğunu, buna karşılık üm peryo çn σ-yakınsamasının olmadığını gösermekedr. Ancak al dönem ele alındığında hem β hem de σ yakınsamasının olduğu görülmekedr. Nha sonuç olarak panel brm kök es (panel un roo es) sonuçları, ülkeler arasında uzun dönem br yakınsamanın varlığını deseklemekedr. Uçak (29) se yapığı çalışmada, 25 AB üyes ülke çn dönemn baz alarak, öncelkle kş başı GSYH verlernden harekele mulak yakınsamanın bulunup bulunmadığını es emşr. Sonuçlar, yüksek br yakınsama hızına sahp olmamakla brlke, ülkelern brbrlerne yakınsadığını gösermekedr. Daha sonra, 25 AB ülkesnn arımsal kş başına gelr açısından yakınsayıp yakınsamadığı es edlmş ve söz konusu ülkelern yakınsadığı sonucuna varılmışır. Ayrıca arımsal şgücü başına gelrn yakınsama sonuçlarına bakıldığında se zaman çnde brbrne yakınsamanın olduğu görülmekedr. Çalışmada Türkye yakınsama analzne dahl edlmemşr. Yakınsama analznden sonra Malmqus endeks yaklaşımı kullanılarak dönem çn oplam fakör vermllğndek değşmler ncelenmşr. Toplam fakör vermllğndek değşmler 25 AB ülkes çn söz konusu dönemde oralama yüzde 2.5 lk br arışın meydana 88

4 M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU, Reşa CEYLAN geldğn gösermekedr. Söz konusu çalışmada son olarak, kümeleme analz yapılmış ve Türkye ye yakın verlere sahp olan ülke ve ülkelern bulunması amaçlanmışır. Bu çalışma, burada kısaca özelenen leraürdek dğer çalışmalardan hem örneklem oluşuran ülkeler hem de dönem baryle farklılaşmakadır. Suharyano ve Thrle (2), Thrle ve dğerler (23), Galanopoulos ve dğerler (26), ve Sanzdur (27) yapıkları çalışmada Malmqus TFV y ardışık sınıra dayalı yaklaşımla elde ederken, Rezs (29) Wndows Malmqus endeks yaklaşımı le elde emşr. Bu çalışmada se Malmqus endeks eşzamanlı sınıra dayalı yaklaşımla elde edlmşr. Uçak (29) yapığı çalışmada se 25 AB ülkesnn kş başına arımsal gelr baryle yakınsamalarını dkkae almış ve kş başına arımsal gelr, arımsal kama değer/çalışan şgücü oranından hesaplamışır. Daha sonra Malmqus endeks yaklaşımını kullanarak TFV y hesaplamış ve yakınsama sonuçları le TFV değşmlern karşılaşırmışır. Bu çalışmada se Türkye de AB ülkeler le brlke analze dahl edlmş ve arımsal TFV değerlernden harekele ülkeler arası yakınsamanın bulunup bulunmadığı araşırılmışır. Bu açıdan söz konusu çalışmadan farklılaşmakadır. Çalışma planı şu şekldedr: Önce Malmqus oplam fakör vermllğ endeks anıılmış ve ele alınan ülkeler çn dönemne a TFV değerler hesaplanmışır, ardından çalışmada kullanılan ekonomerk meodoloj anıılmış ve uygulama yapılmışır. Daha sonra se sonuçlar değerlendrlmşr. 2. Malmqus Toplam Fakör Vermllğ Endeks Malmqus endeks, Farrell (957) eknk eknlk ölçüüne Shephard arafından gelşrlen uzaklık fonksyonlarının dahl edlmesyle elde edlmşr (Tosun vd., 28). Endeks, k gözlemn TFV sndek değşmey orak br eknolojye olan uzaklıkların oranı olarak ölçmekedr. Bu ölçüm çn uzaklık fonksyonu kullanılmakadır (Tarım, 2:52). Malmqus endeks grd yönlü veya çıkı yönlü olarak oluşurulablr. Grd yönlü model, çıkı vekörü ver alındığında grd vekörünü oransal olarak mnmuma ndrmey araşıran ürem eknolojsyle nelendrlr. Çıkı yönlü model se grd vekörü ver ken, çıkının maksmum oransal genşlemesn sağlayan ürem eknolojsn nelemekedr (Bağdadoğlu ve Ulucan, 25:7). Uzaklık fonksyonları grd ve çıkı eksenl olarak ele alınablr. Çıkı eksenl uzaklık fonksyonu, = T zamanı, y =y y m çıkı vekörünü, x =x xk grd vekörünü ve S se S={(x,y):x üreeblr y)} şeklnde fade edlen çıkı kümesn göserrken, çıkı kümesne bağlı olarak uzaklık fonksyonu D { = ( x, y ) = mn θ : ( x, y / θ ) S } şeklnde fade edleblr (Avcı ve Kaya, 28:848). 89

5 Türkye ve AB Ülkelernde Tarımsal Toplam Fakör Vermllğ ve Yakınsama Analz Fare ve dğerler (994) n zleyerek, ve + zaman dönemler arasındak çıkı yönlü Malmqus endeks aşağıdak gb anımlanablr: ,+ + + D (y,x ) D (y,x ) M (y, y,x,x ) = + () D(y,x ) D (y,x ) Bu eşlke D +(y, x ) göserm, dönem gözlemnn + dönem eknolojsnden olan uzaklığını fade emekedr. D(y, x) göserm se dönem gözlemnden dönem eknolojsne olan uzaklığı belrmekedr. Bu eşlke değern den büyük olması TFV nn arığını ve değern brden küçük olması se TFV nn azaldığını gösermekedr. Buna göre M() fonksyonun değernn den büyük olması dönemnden + dönemne TFV de büyümenn olduğunu, den küçük olması se aynı dönemlerde TFV de azalmanın olduğunu göserr. Malmqus vermllk endeks TD ve ED olmak üzere k bleşene ayrışırılablr. Bu ayrışırma aşağıdak gb fade edlmekedr: ,+ + + = D (y,x ) D (y,x ) D (y,x ) (y,y,x,x ) (2) D (y,x ) D (y,x ) D (y,x + ) M Eşlğn sağ arafındak lk erm, + dönemndek eknk eknlğn dönemndek eknk eknlğe oranı olan ED ölçümünü vermekedr. Karekök çndek fade se k fark fonksyonu oranının geomerk oralaması olarak belrlenen ürem sınırındak kaymayı ölçmekedr. Bu kayma TD y gösermekedr. Malmqus oplam fakör vermllğ endeks se ED ve TD nn çarpımından oluşmakadır. Br amprk çalışmada ardışık k dönem çn hesaplama yapablmek çn, dör uzaklık fonksyonunun da bulunması gerekmekedr (Tarım, 2:53 54). Ölçeğe göre sab ger varsayımı alında bu uzaklık fonksyonlarının bçmler aşağıdak gb anımlanablr (Tosun vd., 28): [ D ( y s φy x λ () (2), x )] X λ, = maxφ, φ, λ + Y λ, [D + + λ ( y s φy x + + X +, x + Y + )] + λ, λ, = maxφ, φ, λ 9

6 M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU, Reşa CEYLAN [ D + ( y s φy x λ (3) (4) + +, x + )] + Y λ, X λ, = maxφ, φ, λ [D + λ ( y s φy x X +, x + Y )] + λ, = maxφ, φ, λ λ, Burada verlen brnc uzaklık fonksyonu dönem gözlemnn dönem eknolojsne olan uzaklığını ölçerken, kncs + dönem gözlemnn + dönem eknolojsne olan uzaklığını ölçmekedr. Üçüncü ve dördüncü fonksyon bçmler se sırasıyla + gözlemnn dönem eknolojsne ve dönem gözlemnn + dönem eknolojsne olan uzaklıklarının ölçülmesn fade emekedr. 3. Ver Se Çalışmada 8 ülke ele alınmışır. Bu ülkelern 7 s AB üyes2 olup, Türkye se AB ye üyelk sürecnde bulunmakadır. Türkye nn AB üyes dğer ülkeler le brlke analze dahl edlmes, 959 yılından ber devam emeke olan ve 25 yılında üyelk müzakerelernn başlamasıyla yen br döneme gren lşkler nedenyledr. Analzde kullanılan değşkenlern FAO arafından uulan sasklere dayanması ve FAO da farklı ürünlere a fya ağırlıklarının kullanılması, Türkye nn AB üyes ülkeler le brlke ele alınablmesn mümkün kılmakadır. Ayrıca Türkye nn AB ye üyelk sürecnde en sıkınılı konulardan brnn arım sekörü olması ve Polonya örneğnde olduğu gb büyük mkarda desek alma zorunluluğunun olması analzn önemn arırmakadır. Son olarak, özellkle Türkye nn dış care hacmnn yaklaşık % 5 nn AB ülkeler le yapılması, car lşklern ne denl öneml boyularda olduğunu gösermekedr. Bu açıklamalar, Türkye nn nasıl AB üyes ülkeler le brlke ele alınableceğ sorusunun cevabını vermekedr. Tarımsal TFV br çıkı ve beş grd değşken kullanılarak hesaplanmışır. Grd değşkenler; alan, emek, hayvan soku (lvesock), gübre ve rakörden oluşmakadır. Çıkı değşken se arımsal üremn değerdr. Bunun çn oplulaşırılmış arımsal ürem değer alınmışır. Dönem olarak arası alınmış olup, ver kaynağı olarak FAO (Gıda ve Tarım Organzasyonu) ve IFA (Uluslararası Sun Gübre Endüsrs Brlğ) ver abanları 2 Bu ülkeler: Avusurya, Danmarka, Bulgarsan, Fnlandya, Fransa, Almanya, Yunansan, İrlanda, Macarsan, İalya, Hollanda, Polonya, Porekz, Romanya, İspanya, İsveç, İnglere dr. Dğer AB ülkeler verlern eksklğnden dolayı analze dahl edlememşr. 9

7 Türkye ve AB Ülkelernde Tarımsal Toplam Fakör Vermllğ ve Yakınsama Analz kullanılmışır. Çıkı (y) ve grd gösergelerne (x) lşkn açıklamalar aşağıdak gb yapılmışır. Tarımsal üremn değer (y): Tarımsal üremn oplam değerdr. Bu değer FAO arafından yayınlanan ve farklı ürünlern fya ağırlıkları baz alınarak oluşurulan çıkı endeksdr. Fya olarak yılı oralama uluslararası dolar brm baz alınmışır. Toprak (x): Ekleblr alanlar ve sürekl ekl alanlardan oluşmakadır ( hekar). Emek (x2): Tarımda çalışan ekonomk olarak akf nüfus ( kş). Gübre (x3): Tarımda kullanılan oplam gübre olarak ele alınmış ve gübre bleşm azo (N), fosfor (K2O) ve poasyumdan (P2O5) oluşmakadır ( merk on). Makne (x4): Kullanımda olan arımsal rakör sayısıdır. Hayvan soku (x5): Grd değşken olarak kullanılan hayvan soku, bu değşken oluşuran sığır, koyun, keç ve domuzun koyun eşdeğer olarak hesaplanmışır. Eşdeğern hesaplanmasında sığır çn 8 kasayısı, koyun, keç ve domuz çn kasayısı kullanılmışır (Coell ve Rao, 23). Hayam ve Ruan (97) yapıkları çalışmada hayvan sokunu hesaplamak üzere daha fazla kaegor kullanmışlardır. Deve, a, bufalo gb brçok kaegory oplulaşırmada ele almışlardır. Ancak bu çalışmada söz konusu kaegorlern üm ülkeler çn versnn mevcu olmamasından dolayı, yalnızca üm ülkeler çn vers bulunan sığır, koyun, keç ve domuz hesaplamaya dahl edlmşr. Modelde kullanılan değşkenlern anımlayıcı saskler Tablo de sunulmuşur. Tablo. Değşkenlern Tanımlayıcı İsaskler Değşken Brm Oralama Sandar Sapma Mnmum Maksmum Tarımsal Ürem (y) Uluslararası $ Alan (x) hekar Emek (x2) kş Gübre (x3) on Trakör (x4) Sayı Hayvan Sayı Soğu (x5)

8 M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU, Reşa CEYLAN 4. Malmqus Toplam Fakör Vermllğ Endeks Sonuçları Toplam fakör vermllğndek değşmler görmek üzere 7 AB ülkes ve Türkye çn Malmqus endeks değerler elde edlmşr. Söz konusu endeks değerler dönem çn hesaplanmışır. Toplam fakör vermllğ daha sonra TD ve ED ye göre ayrışırılmışır dönemnde üm ülkeler dkkae alındığında TFV llğnde oralama yüzde.8 lk br arışın meydana geldğ görülmekedr (Bkz Tablo 2). Söz konusu dönemde en büyük TFV arışı yüzde 3.4 le Danmarka da meydana gelmşr. Bunu sırasıyla yüzde 2. lk arışla Almanya ve İnglere, yüzde.9 luk arışla Macarsan zlemekedr. Beş ülkenn TFV snde se gerleme görülmekedr. En büyük gerleme yüzde 3. le Türkye de meydana gelmşr. Türkye y yüzde. lk azalma le Polonya zlemekedr. Dönemler baryle bakığımızda, dönem dışında üm dönemlerde TFV de arış meydana gelmşr dönemnde TFV llğnde yüzde.9 luk br azalma meydana gelmşr. En yüksek arışın olduğu dönem se yüzde.7 lk arışla dönemdr. Türkye açısından değerlendrdğmzde TFV llğnde en büyük arışın yüzde 2.4 le dönemnde sağlandığı ve en büyük düşüşün se yüzde.4 le dönemnde meydana geldğ görülmekedr. Tüm dönem ve ülkeler baz alınarak TD ye bakığımızda se üm ülkelerde yüzde lk br arışın meydana geldğ görülmekedr. TD de en büyük lerlemey yüzde 3.3 lük arışla Danmarka ve İnglere sağlamışır. En büyük gerleme se yüzde 2.5 luk br azalma le Türkye de meydana gelmşr. Türkye nn TD de lerleme sağladığı dönemler ve dönemlerdr. Bu dönemlerde sırasıyla yüzde 2.4 lük ve yüzde.9 luk arışlar meydana gelmşr. ED dek gelşmeler ncelendğnde se dönemnde üm ülkeler dkkae alındığında oralama yüzde.4 lük br arış meydana gelmşr. Bulgarsan ve Macarsan yüzde.4 lük arışla en büyük arış göseren ülkelerdr. ED de en büyük azalışlar se. lk gerleme le İnglere ve İrlanda da meydana gelmşr. Dönemler baryle ED ye bakığımızda, dönem dışında dğer dönemlerde azalmaların olduğu görülmekedr. ED de en büyük gerleme se yüzde.9 le dönemnde meydana gelmşr. 93

9 Türkye ve AB Ülkelernde Tarımsal Toplam Fakör Vermllğ ve Yakınsama Analz Tablo 2. Ülkelern Tarımsal TFV Büyüme Oranlarının Ayrışımı ED TD TFD ED TD TFD ED TD TFD ED TD TFD ED TD TFD Avusurya Bulgarsan Danmarka Fnlandya Fransa Almanya Yunansan Macarsan İrlanda İalya Hollanda Polonya Porekz Romanya İspanya İsveç İnglere Türkye Geomerk Oralama 94

10 M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU, Reşa CEYLAN Malmqus endeks, TD ve ED dek değşmlern uzun döneml eklern analz emede kümülaf değerlerne bakılması açısından öneml br gösergedr. Şekl de görüldüğü gb TFV, TD ve ED de söz konusu dönemde sürekl br arış yaşanmışır. Özellkle TD le TFV arasında paralel br gelşmenn yaşandığı görülmekedr. Bu durum TFV dek arışa TD nn daha belrleyc olduğunu gösermekedr. Kümülaf Değerler Eknlk Değşmes Teknk Değşme TFV Şekl. TFV, Teknk ve Eknlk Değşmesnn Kümülaf Değerler (962 26) TFV, ED ve TD dek gelşmelern değerlendrlmesnden sonra, söz konusu dönemde, ele alınan ülkelern TFV sndek arışlar yönünden br yakınsama göserp gösermedklernn ncelenmes çalışma açısından dğer br öneml arışmayı oluşurmakadır. Özellkle AB ülkelern Orak Tarım Polkası çerçevesnde arım polkalarının şekllendğ düşünüldüğünde br yakınsamanın oluşması düşünces akla gelmekedr. Analzde ele alınan dönem (opluluk başlangıçan 973 e kadar alı üyel br opluluk se de) Orak Tarım Polkasının AB ülkeler açısından br yakınsamanın oluşmasına kakı sağlayıp sağlamadığını ncelemek açısından uygun br zaman aralığıdır. Çünkü Orak Tarım Polkasının yasal çerçeves 957 dek Roma Anlaşmasıyla belrlenmesne karşılık, 962 yılında lk orak pyasa düzennn oluşurulması le Orak Tarım Polkası resmen hayaa geçrlmşr. Türkye nn AB ye üyelk sürecnde bulunması da analze dahl edlmes açısından önemldr. Bu çerçevede gelecek kısımda yakınsama hpoezn es emek çn kullanılacak ekonomerk meodoloj anıılacak ve ardından elde edlen bulgular sunulacakır. 95

11 Türkye ve AB Ülkelernde Tarımsal Toplam Fakör Vermllğ ve Yakınsama Analz 5. Ekonomerk Meodoloj Neoklask modeln emel çıkarımı olan yakınsama hpoez bell varsayımlar alında (kapalı ekonom, ölçeğe göre sab ger, sermayenn azalan gers, eknoloj ve aşınma oranının dışsal olması gb.) ülkeler arası kş başı gelr farklılıklarının zaman çnde azalacağı argümanını ler sürmekedr. 98 l yıllarda ülkelere a uzun döneml makroekonomk zaman serlernn derlenmes ve ekonomerk eknklern gelşrlmes le brlke yakınsama hpoez yaygın br uygulama alanı halne gelmşr. Başlangıça yakınsama hpoez yaay kes regresyon analzlerne dayalı eknklerle es edlmş (Baumol, 986; Dowrck ve Nguyen, 989; Barro ve Sala- Marn, 99, 992; Mankw vd., 992) daha sonra zaman sers eknklernn gelşrlmes le brlke yakınsamanın zaman sers bağlamında es edlebleceğ oraya çıkmışır ( Bernard ve Durlauf, 996; Greasley ve Oxley, 995).Yaay kes regresyon analzne dayalı araşırmalar ele alınan örneklemn br büün olarak davranışını oraya koyması bakımından önemldr. Bu bağlamda β -yakınsaması ve σ yakınsaması bçmler anımlanmışır (Sala- Marn, 996). β -yakınsaması, başlangıç büyüme oranı le akp eden dönemlerdek büyüme oranları arasındak negaf lşknn yakınsama çıkarımı anlamına geleceğn ler sürerken, σ - yakınsaması, ülkeler arası kş başı gelr farklılıklarının sandar sapmasının zaman çnde azalma eğlmnde olmasının yakınsamayı fade edeceğn oraya koymakadır. Nahar-Inder (22) yakınsamanın zaman sers anımından harekele, ele alınan serlerde durağanlık olmasa ble yakınsama hpoeznn red edlemeyebleceğn gösermşr. Bernard ve Durlauf (996) dan harekele Nahar ve Inder (22) yakınsama hpoezn es emek çn yen br es yönem önermşlerdr. y, peryounda, ( =,2,3, K, N) ülkesnn kş başı reel gelr sevyes olsun. Bu ekonomlern nha eknk blg brkmne sahp olduğu varsayımı alında, a bu ekonomlern sahp olduğu genel br rend ve, μ ülke spesfk paramere se, bu durumda ekonoms çn sandar Neoklask Büyüme Modelnn yakınsama çıkarımı aşağıdak gb fade edleblr: lm E (y ) = μ n + n a + n Burada μ parameres ekonomsnn durağan durum büyüme oranını belrlemekedr. Burada üm ekonomler benzer yapıya sahp olmadıkça μ, sıfırdan farklı olmakadır. nn anımı le lgl olarak k farklı yorum olablr: Brncs a a, grupak ülkelern oralama kş başı reel gelr düzeyler olarak anımlanablr. İkncs a, grup çnde en y kş başı reel gelr performansı sergleyen ülkenn kş başı reel gelr düzey olarak 96 (3)

12 M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU, Reşa CEYLAN anımlanablr. Bu anımlamalardan brncs leraürde yaygın olarak kullanılmakadır (Nahar ve Inder, 22). Buradan harekele yakınsama, grupak ülkelern kş başı çıkı düzeyler le oralama kş başı çıkı sevyes arasındak farklılıkların zaman çnde azalıp azalmadığını fade edeblr. Ya da, grupak her br ülkenn kş başı çıkı sevyeler le grup ldernn kş başı çıkı sevyes arasındak farklılıkların zaman çnde azalıp azalmadığını fade edeblr. (3) denklemnden harekele yakınsama; lm E n (y + n y + n ) = bçmnde fade edleblr. Yan, y + n y+ n (4) nn uzun dönem oralaması, ahmn aralığı genşledkçe sıfıra yaklaşmalıdır. z = y y, oralamadan çıkarılmış (demeaned) kş başı çıkı düzey olsun. Bu durumda nn zaman çnde azalması yakınsamanın kanıı olarak ele alınablr. Eğer z z, sıfıra yaklaşıyorsa, o zaman her br çn, z ( / ) z < olmalıdır. Baslk sağlaması açısından, çalışmanın sonucunu değşrmeyecek ancak, güvenlrlğn arıracak şeklde w = olduğu kabul edlsn (Nahar ve 2 z ( ) Inder, 22: 24). Bu durumda yakınsama çn; / w < olması gerekr. Bu durumda (4) denklemndek yakınsama anımı, aşağıdak gb fade edleblr: lm E (w ) = (5) n + n ( / ) w olduğu düşünüleblr. Bu da ( ) ı bulablmek çn, w nn zaman rend nn br fonksyonu f le fade edlsn. 2 k k () + u = θ + θ + θ θ k + θ k u w = f K + (6) Burada, θ paramereler ve koşullu ve koşulsuz olarak sıfır u oralamalı haa ermdr. (6) denklemnden harekele eğm fonksyonu bulunablr: w = f () (7) Bu eğm fonksyonunun ahmnler br ekonomnn yakınsama davranışını konrol emek çn kullanılablr. Gerçeke w serler zaman çnde ekdüze br bçmde azalma eğlmne sahp olmayablr. Ancak, eğer ekonom yakınsama eğlmnde se w nn zaman çnde azalması gerekr. Bu nokada eğmlern oralamasının negaf olup olmadıkları önem kazanmakadır. Eğer eğmlern oralaması negaf se, bu yakınsama lehnde br kanı olarak ele alınablr (Nahar ve Inder, 22: 25). 97

13 Türkye ve AB Ülkelernde Tarımsal Toplam Fakör Vermllğ ve Yakınsama Analz T T T = T = Yan; w < Bu fade (7) denklemnden harekele aşağıdak gb elde edleblr: w Burada, 2 = θ + θ r 2 2 k rk + θ krk = r (8) + K + θ θ (9) ( k ) T T T k 2 T = T = T = k 2 r =, K, rk =, rk = r = [ r K r ] ve θ [ θ θ θ ] 2 k rk k = K olarak anımlanmakadır. k θ k Yakınsamayı es emek çn boşluk hpoez şu şeklde anımlanablr; H : r θ ve alernaf hpoez, H : r θ < Boşluk hpoez yakınsamanın olmadığını fade emekedr. Bu hpoez es emek çn (6) denklem OLS le ahmn edlr ve θ vekörü bas -esne ab uulur. Boşluk hpoeznn red edlmes, yakınsamanın varlığı anlamına gelmekedr. Bu durumda ülkelere a oralama eğm kasayıları, oralamaya yakınsama davranışı serglemekedr. 5. Uygulama ve Sonuçlar Ele alınan örneklem ülkeler çn önce σ -yakınsaması araşırması yapılmışır. Elde edlen sonuç şekl 2 de sunulmakadır. Şekl 2, ele alınan ülkelere a örneklemn dönemnde yakınsama davranışı serglemedğn oraya koymakadır. STDEV Şekl 2. Örneklem ülkelernn dönemndek TFV farklılıklarının sandar haası 98

14 M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU, Reşa CEYLAN Örneklem ç harekellğ analz emek çn Nahar-Inder esne bakılablr. Nahar-Inder esne a sonuçlar ablo 3 e sunulmakadır. Tablo 3. Kares alınmış oralamadan çıkarılmış serlere a Nahar-Inder Tes Sonuçları Ülke Polnom Dereces Oralama Eğm - değer Avusurya ** Bulgarsan Danmarka 4, Fnlandya 8 -, ** Fransa ** Almanya ** Yunansan ** Hollanda ** Macarsan ** İrlanda ** İalya ** Polonya ** Romanya ** Porekz ** İspanya İsveç ** Türkye ** İnglere ** No: ** şare %5 düzeynde anlamlılığı anımlamakadır. Polnom dereces AIC krerne göre seçlmşr. Paramerk olmayan -es çn 45 gözlem değerne a krk değer %5 anlamlılıka.67 dr. Bulunan es sask değernn negaf ve mulak değer olarak krk ablo değernden büyük olması yakınsama lehnde br kanı olarak alınırken, es sask değernn pozf ve krk değerden büyük olması se ıraksama lehnde br kanı olarak alınmakadır. Tabloya göre; İspanya, Bulgarsan ve Danmarka örneklem oralamasına ıraksama davranışı göserrken, Türkye de dahl dğer 5 ülke örneklem oralamasına yakınsama davranışı gösermekedr. Bu sonuçlara göre; Avusurya, Fnlandya, Fransa, Almanya, Yunansan, Hollanda, Macarsan, İrlanda, İalya, Polonya, Romanya, Porekz, İsveç, Türkye ve İnglere çn hesaplanan TFV değerler örneklem oralamasına doğru yakınsama davranışı serglerken, Bulgarsan, Danmarka ve İspanya çn hesaplanan TFV değerler se örneklem oralamasından ıraksama davranışı serglemekedr. Bu analz, Nahar-Inder esnn örneklem ç harekellğ oraya koymadak başarısını pekşrmeke ve Avrupa Brlğ üyes 4 ülke le Türkye arasında arımsal oplam fakör vermllğ açısından örneklem oralamasına doğru br yakınsama olduğunu gösermekedr. 99

15 Türkye ve AB Ülkelernde Tarımsal Toplam Fakör Vermllğ ve Yakınsama Analz 6. Sonuç 95 yılında alı ülkenn kaılımıyla oluşurulan ve 957 Roma anlaşmasıyla emeller aılan AB, söz konusu anlaşmayla emel polkalarından br olan OTP nn de yasal çerçevesn belrlemşr. OTP nn hayaa geçmes se 962 yılında orak pyasa düzennn oluşurulması le mümkün olmuşur. Brlk daha sonra 973, 98, 986, 995, 24 ve 27 yıllarındak kaılımlarla 27 üyel br opluluk halne gelmşr. Türkye de özellkle son yıllarda brlğe üye olma yönünde öneml adımlar amışır. Bu açıdan AB ülkeler arasında uygulanan OTP nn arımsal TFV llğ açısından br yakınsamanın oluşmasına neden olup olmadığını ve Türkye le Brlk ülkeler arasında da br yakınsamanın meydana gelp gelmedğn es emek üzere Malmqus endeks yaklaşımı kullanılarak TFV değşm ölçülmüş ve daha sonra yakınsama analzler yapılmışır. Malmqus endeks sonuçları söz konusu dönemde arımsal TFV llğnde oralama yüzde.8 lk br arışın meydana geldğn gösermekedr. Malmqus TFV endeks TD ve ED olarak ayrışırılmışır. TD de yüzde lk, ED de se yüzde.4 lük br arışın meydana geldğn gösermekedr. Bu sonuca dayalı olarak dönemnde meydana gelen TFV arışının büyük ölçüde TD dek değşmeden kaynaklandığını söylemek mümkündür. Ülkeler açısından bakığımızda se söz konusu dönemde en büyük TFV arışı yüzde 3.4 le Danmarka da meydana gelmşr. Bunu sırasıyla yüzde 2. lk arışla Almanya ve İnglere, yüzde.9 luk arışla Macarsan zlemekedr. Beş ülkenn TFV snde se gerleme görülmekedr. En büyük gerleme yüzde 3. le Türkye de meydana gelmşr. Türkye y yüzde. lk azalma le Polonya zlemekedr. TFV değşmnden harekele örneklem büünün br yakınsama davranışı göserp gösermedğn belrlemek üzereσ -yakınsaması araşırması yapılmış ve anlamlı br sonuca ulaşılamamışır. Elde edlen sonuç örneklem büünün br yakınsama davranışı serglemedğn gösermekedr. Daha sonra örneklem ç harekellğ oraya koymak amacıyla gelşrlen Nahar-Inder es uygulanmış ve örneklem çnde yer alan 5 ülkenn oralamaya doğru yakınsama eğlmnde olduğu sonucuna varılmışır. Bu sonuca dayalı olarak, Türkye nn arımsal oplam fakör vermllğ açısından AB ülkelerne yakınsama sürec çnde bulunduğu söylemek mümkündür. Ayrıca Türk arım sekörünün, AB ye uyum sürecnde geçrmes gereken yapısal dönüşümler çselleşreblecek konumda olduğu bçmnde de yorumlanablr.

16 M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU, Reşa CEYLAN KAYNAKLAR AVCI, M. A. ve KAYA, A. A. (28), Geçş Ekonomler ve Türk Tarım Seköründe Eknlk ve Toplam Fakör Vermllğ Analz (992-24), Ege Akademk Bakış, 8(2): ARNADE, C. (998) Usng a Programmng Approach o Measure Inernaonal Agrculural Effcency and Producvy, Journal of Agrculural Economcs, 49(), BAĞDADİOĞLU, N. ve ULUCAN, A. (25) Fnancal Effcency of he Turksh Texle and Clohng Indusry before he 25 Trade Lberalsaon, Eurasan Revew of Economcs and Fnance, (4), 2. BARRO, R. J., SALA-I MARTIN, X. (99) Economc Growh and Convergence Across he Uned Saes. NBER Workng Paper No: 349. BARRO, R. J. (99) Economc Growh n a Cross Secon of Counres, Quarerly Journal of Economcs, 6(2), BARRO, R. J. ve SALA-I MARTIN, X. (992) Convergence, Journal of Polcal Economy,, BAUMOL, W. J. (986) Producvy Growh, Convergence and Welfare: Wha he Long-Run Daa Show?, The Amercan Economc Revew, 76 (5), BERNARD, A. B. ve DURLAUF, S. N. (996) Inerpreng Tess of he Convergence Hypohess, Journal of Economercs, 7, COELLI, T. J. ve RAO, D. S. P. (23) Toal Facor Producvy Growh n Agrculure: A Malmqus Index Analyss of 93 Counres, 98 2, Inernaonal Assocaon of Agrculural Economcs (IAAE) Conference n Durban, Augus, DOWRICK, S. ve NGUYEN, D. (989) OECD Comperave Economc Growh 95-85: Cach-Up and Convergence, The Amercan Economc Revew, 79 (5), -3. FARRELL, M. J. (957) The Measuremen of Producve Effcency, Journal of he Royal Sascal Socey, Seres A (General), 2(3), FULGINITI, L. E. ve PERRIN, R.K. (997) LDC Agrculure: Nonparamerc Malmqus Producvy Index, Journal of Developmen Economcs, 53, FULGINITI, L. E. ve PERRIN, R. K. (998) Agrculural Producvy n Developng Counres, Agrculural Economcs, 9, GALANOPOULOS, K., LINDBERG, E., SURRY, Y. ve MATTAS, K. (26) Agrculural Producvy Growh n he Mederranean and

17 Türkye ve AB Ülkelernde Tarımsal Toplam Fakör Vermllğ ve Yakınsama Analz Tess of Convergence Among Counres, Paper prepared for presenaon a he 98h EAAE Semnar Markeng Dynamcs whn he Global Tradng Sysem: New Perspecves, Chana, Cree, Greece as n: 29 June-2 July, 26. GREASLEY, D. ve OXLEY, L. (995) A Tme Seres Perspecve on Convergence: Ausrala, UK, and USA snce 87, Economc Record, 7, GÜNDEN, C., MİRAN, B. ve SARI, M. A. (998) Türk Tarımında Vermllk ve Eknlğn Ölçümü: Br Ver Zarflama Yönem, Tarım Ekonoms Kongres, 998, Ankara. HAYAMİ, Y. ve RUTTAN, V. W. (97) Agrculural Producvy Dfferences Among Counres, The Amercan Economc Revew, 6(5), LUSIGI, A. ve THIRTLE, C. (997) Toal facor producvy and he effecs of R&D n Afrcan Agrculure, Journal of Inernaonal Developmen, 9(4), MANKIW, G. N., ROMER, D. ve WEIL, D. (992) A Conrbuon o The Emprcs of Economc Growh, Quarerly Journal of Economcs, 7, NAHAR, S. ve INDER, B. (22) Tesng Convergence n Economc Growh for OECD Counres, Appled Economcs, 34, RAO, D.S.P., COELLI, T. J. ve ALAUDDIN, M. (24) Agrculural producvy growh, employmen and povery n developng counres, 97-2, Employmen Sraegy Papers, Employmen Trends Un, Employmen Sraegy Deparmen, 24/9. REZITIS, A. N. (29) Agrculural producvy and convergence: Europe and he Uned Saes, Appled Economcs, Frs, 6. RUTTAN, V. W. (22) Producvy Growh n World Agrculure: Sources and Consrans, The Journal of Economc Perspecves, 6(4), SALA-I MARTIN, X. (996) The Classcal Approach o Convergence Analyss, Economc Journal, 6, SANZIDUR, R. (27) Regonal Poducvy and Convergence n Bangladesh Agrculure, The Journal of Developng Areas, 4(), SHESTALOVA, V. (23) Sequenal Malmqus Indces of Producvy Growh: An Applcaon o OECD Indusral Acves, Journal of Producvy Analyss, 9,

18 M. Şükrü MOLLAVELİOĞLU, Reşa CEYLAN SUHARIYANTO, K. ve THİRTLE, C. (2) Asan Agrculural Producvy and Convergence, Journal of Agrculural Economcs, 52(3), 96. TARIM, A. (2) Ver Zarflama Analz, Maemaksel Programlama Tabanlı Görel Eknlk Ölçüm Yaklaşımı, Sayışay Yayınları, No:5, Ankara. THIRTLE; C., PIESSE, J., LUSIGI, A. ve SUHARIYANTO, K. (23) Mul-facor agrculural producvy, effcency and convergence n Boswana, , Journal of Developmen Economcs, 7, TOSUN, M. U., GÜRAN, M. C. ve ULUCAN, A. (28) Performance of he Mddle Eas & Norh Afrca (MENA) Regon, Problems and Perspecves n Managemen, 6(2), UÇAK, H. (29) Avrupa Brlğ Orak Tarım Polkası ve Üye Ülkelern Tarım Polkalarının Yakınsaması: Polonya Ülke Örneğ, Çukurova Ünverses, Sosyal Blmler Ensüsü, Yayınlanmamış Dokora Tez. 3

AFRO-AVRASYA ÜLKELERINDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERIMLILIĞI VE EKONOMİK BÜYÜME

AFRO-AVRASYA ÜLKELERINDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERIMLILIĞI VE EKONOMİK BÜYÜME AFRO-AVRASYA ÜLKELERINE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERIMLILIĞI VE EKONOMİK BÜYÜME oç.r.m. Şükrü Mollaveloğlu Yüzüncü Yıl Ünverses İİBF İksa Bölümü m_sukru@homal.com oç.r. Zafer Kanberoğlu Yüzüncü Yıl Ünverses

Detaylı

AFRO-AVRASYA ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ BÜYÜMESİ: MALMQUİST ENDEKS ANALİZİ

AFRO-AVRASYA ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ BÜYÜMESİ: MALMQUİST ENDEKS ANALİZİ AFRO-AVRASYA ÜLKELERİNE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ BÜYÜMESİ: MALMQUİST ENEKS ANALİZİ oç.r.m. Şükrü Mollaveloğlu Yüzüncü Yıl Ünverses İİBF İksa Bölümü m_sukru@homal.com oç.r. Zafer Kanberoğlu Yüzüncü

Detaylı

Özet HOLOCAUST EDUCATION IN TURKEY

Özet HOLOCAUST EDUCATION IN TURKEY TÜRKİYE E HOLOKOST EĞİTİMİ Yrd. oç. r. Hakan ARIEMİR umlupınar Ünverses İİBF Sase Blm ve Uluslararası İlşkler Bölümü hakanardemr@gmal.com Söz konusu sunum Türke de Holokos (Yahud Sokırımı Tarhnn eğmnn

Detaylı

Avrupa Birliği ve Türkiye de Mali Saydamlığın Panel Veri Yöntemi ile Analizi

Avrupa Birliği ve Türkiye de Mali Saydamlığın Panel Veri Yöntemi ile Analizi EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Özel Sayı 0 ss. 59-73 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz Fscal Transparency of he European Unon and Turkey wh Panel Daa Analyss

Detaylı

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU 6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız

Detaylı

İMKB BİLEŞİK 100 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF ISTANBUL STOCK EXCHANGE 100 INDEX S RETURN VOLATILITY ABSTRACT

İMKB BİLEŞİK 100 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF ISTANBUL STOCK EXCHANGE 100 INDEX S RETURN VOLATILITY ABSTRACT İsanbul Tcare Ünverses Sosyal Blmler Dergs Yıl:7 Sayı:3 Bahar 008 s.339-350 İMKB BİLEŞİK 00 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ Ünal H. ÖZDEN ÖZET Fnansal serlerde, aşıdıkları özellkler nedenyle doğrusal

Detaylı

Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir Đlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama.

Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir Đlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Cnsye Değşken Bağlamında Harcama Al Grupları ve Gelr Đlşks: Dumlupınar Ünverses Öğrencler Üzerne Br Uygulama Mahmu ZORTUK * Öze: Đksa blmnn en öneml konuları arasında yer alan gelr le ükem lşks her dönem

Detaylı

ENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME: GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN BİR PANEL EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ

ENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME: GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN BİR PANEL EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ önem ve Ekonom Araşırmaları Dergs / Journal of Managemen and Economcs Research Cl/Volume: 5 Sayı/Issue: Ocak/January 207 Do: hp://dx.do.org/0.6/yead.306823 EERJİ TÜKETİMİ VE EKOOMİK BÜÜME: GELİŞMEKTE OLA

Detaylı

Enflasyon Hedeflemesi Sürecinde Para Talebi İstikrarının ARDL Modeli Yaklaşımı İle Analizi: Türkiye ve Endonezya Örneği

Enflasyon Hedeflemesi Sürecinde Para Talebi İstikrarının ARDL Modeli Yaklaşımı İle Analizi: Türkiye ve Endonezya Örneği Enflasyon Hedeflemes Sürecnde ara Taleb İskrarının ARDL Model Yaklaşımı İle Analz: Türkye ve Endonezya Örneğ Musa ATGÜR Dokora Öğrencs Ege Ünverses, Sosyal Blmler Ensüsü musaagur@yahoo.com N. Oğuzhan ALTAY

Detaylı

Türk İmalat Sanayinde İstihdam, İhracat ve Kapasite Kullanım Oranı İlişkisi: Panel Koentegrasyon

Türk İmalat Sanayinde İstihdam, İhracat ve Kapasite Kullanım Oranı İlişkisi: Panel Koentegrasyon Türk İmala Sanaynde İshdam, İhraca ve Kapase Kullanım Oranı İlşks: Panel Koenegrasyon Seçkn SUNAL Elçn AYKAÇ Absrac In hs sudy he relaon beween employmen fgures and expors and capacy ulzaon of frms ha

Detaylı

Korelasyon ve Regresyon

Korelasyon ve Regresyon Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon

Detaylı

OECD ÜLKELERİNDE İMALAT SANAYİNDE BİRİM EMEK MALİYETLERİ YAKINSIYOR MU?

OECD ÜLKELERİNDE İMALAT SANAYİNDE BİRİM EMEK MALİYETLERİ YAKINSIYOR MU? Marmara Üniversesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 200, CİLT XXVIII, SAYI I, S. 05-9 Öze OECD ÜLKELERİNDE İMALAT SANAYİNDE BİRİM EMEK MALİYETLERİ YAKINSIYOR MU? Reşa CEYLAN * Bu çalışmada, 25 OECD Ülkesine a imala

Detaylı

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ 1 DENEY TASARIMI VE ANALİZİ 1.1. Varyans Analz 1.. Tek Yönlü Varyans Analz Model 1.3. İk Yönlü Varyans Analz Model Prof Dr. Leven ŞENYAY XII-1 İsask II Bundan öncek bölümlerde bell br araşırma sonucu elde

Detaylı

Talep Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Bir Analiz

Talep Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Bir Analiz Anaola: urzm Araşırmaları Dergs Cl 6, Sayı 1, Bahar: 9-41, 015. Copyrgh 015 anaola Büün hakları saklıdır ISS: 1300-40 (1990-015 do: 10.1713/aad.vol6ss1594 alep Şokları: ürk urzm Sekörü İçn Br Analz Demand

Detaylı

YÜKSEK PLANLAMA KURULU

YÜKSEK PLANLAMA KURULU YÜKSEK PLANLAMA KURULU Tarh : 4/02/2008 Karar No : 2008/T-5 Konu : Enerj KİT lernn Uygulayacağı Malye Bazlı Fyalandırma Mekanzmasının Usul ve Esasları Yüksek Planlama Kurulu nca; Enerj ve Tab Kaynaklar

Detaylı

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ DENEY TASARIMI VE ANALİZİ Bundan öncek bölümlerde bell br araşırma sonucu elde edlen verlere dayanılarak populasyonu anıma ve paramere ahmnlerne yönelk yönemlerden söz edld. Burada se sözü edlecek olan,

Detaylı

TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ. Orhan KARACA Ekonomist Dergisi, Araştırma Bölümü

TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ. Orhan KARACA Ekonomist Dergisi, Araştırma Bölümü Doğuş Ünverses Dergs, 4 (2) 2003, 247-255 TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ INFLATION - GROWTH RELATIONSHIP IN TURKEY : TIME SERIES ANALYSIS Ekonoms Dergs, Araşırma Bölümü ÖZET:

Detaylı

DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI, TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ

DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI, TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ Doğuş Ünverses Dergs 7 () 206 83-95 DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ THE RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN DIRECT INVESTMENT

Detaylı

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Aaürk Ünverses İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: 24, Sayı: 2, 200 2 TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Serve CEYLAN (*) Mehme DURKAYA (**) Öze: Kredler ve reel ekonom arasındak ekleşm

Detaylı

Seralarda Isıtma Kapasitelerinin Hesaplanmasına Yönelik Bir Bilgisayar Programı

Seralarda Isıtma Kapasitelerinin Hesaplanmasına Yönelik Bir Bilgisayar Programı Seralarda Isıma Kapaselernn Hesaplanmasına Yönelk Br Blgsayar Programı Gürkan Alp Kağan GÜRDİL 1, Kemal Çağaay SELVİ 1, Hasan ÖNDER 2 1 Ondokuz Mayıs Ünverses, Zraa Faküles, Tarım Maknaları Bölümü, Samsun

Detaylı

İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneği

İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneği Uluslararası Alanya İşleme Faküles Dergs Inernaonal Journal of Alanya Faculy of Busness Yıl:05, C:7, S:, s. 87-94 Year:05, Vol:7, No:, s. 87-94 İhraca, İhala ve Ekonomk Büyüme Arasındak Nedensellk İlşkler:

Detaylı

ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ

ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ Kocael Ünverses Sosyal Blmler Ensüsü Dergs () 0 / :-5 ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ SUNA KORKMAZ * Meehan YILGÖR Öze: Enerj fakörü, ürünlern ürem sürecnde kullanılan öneml grdlerden brdr. Enerj

Detaylı

SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ?

SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ? H.Ü. İksad ve İdar Blmler Faküles Dergs, Cl 30, Sayı, 01, s. 137-161 SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ? Öz Burcu ÖZCAN Saın alma gücü pares (SAGP) orak br para brm cnsnden fade edldğnde,

Detaylı

Koşullu Varyans Modelleri: İmkb Serileri Üzerine Bir Uygulama

Koşullu Varyans Modelleri: İmkb Serileri Üzerine Bir Uygulama Çukurova Ünverses İİBF Dergs Cl:15.Sayı:.Aralık 11 ss.1-18 Koşullu Varyans Modeller: İmkb Serler Üzerne Br Uygulama Condııonal Varıance Models: An Alıcaıon on Isanbul Sock Exchange Serıes H.Alan Çabuk

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ Prof. Dr. Bedrye SARAÇOĞLU Gaz Ünverstes İ.İ.B.F. Ekonometr Bölümü Tel:+90 32 226853 e-posta: bedrye@gaz.edu.tr Arş. Gör. Nükhet

Detaylı

TURİZM GELİRLERİNE YÖNELİK BİR YAKINSAMA ANALİZİ CONVERGENCE ANALYSIS FOR THE TOURISM RECEIPT

TURİZM GELİRLERİNE YÖNELİK BİR YAKINSAMA ANALİZİ CONVERGENCE ANALYSIS FOR THE TOURISM RECEIPT ÖZ TURİZM GELİRLERİNE YÖNELİK BİR YAKINSAMA ANALİZİ Kuruluş BOZKURT 1 Ozan BAHAR Bu çalıģmanın amacı, Türkye nn uluslararası urzm seköründe hem en yakın rakpler olan hem de Türkye nn de çersnde yer aldığı

Detaylı

TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI

TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI ÖZ Şeref BOZOKLU * Fama ZEREN ** Bu çalışmada Borsa İsanbul hsse sened pyasasında rasyonel köpüklern varlığı Ocak 1998-Nsan

Detaylı

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır.

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır. KONU : DUAL MODELİN EKONOMİK YORUMU Br prmal-dual model lşks P : max Z cx D: mn Z bv AX b AV c X 0 V 0 bçmnde tanımlı olsun. Prmal modeln en y temel B ve buna lşkn fyat vektörü c B olsun. Z B B BB c X

Detaylı

Dokuz Eylül Üniversitesi Yayına Kabul Tarihi:

Dokuz Eylül Üniversitesi Yayına Kabul Tarihi: Yayın Gelş Tarh: 07.06.205 Dokuz Eylül Ünverses Yayına Kabul Tarh: 04.0.206 Sosyal Blmler Ensüsü Dergs Onlne Yayın Tarh: 8.05.206 Cl: 8, Sayı:, Yıl: 206, Sayfa: 3-54 hp://dx.do.org/0.6953/deusbed.5934

Detaylı

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21 / Mehmet MUCUK * Mustafa Tahir DEMİRSEL **

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21 / Mehmet MUCUK * Mustafa Tahir DEMİRSEL ** Türkye de Doğrudan Yabancı Yaırımlar ve Ekonomk Performans Foregn Drec Invesmen And Economc Performance In Turkey Mehme MUCUK * Musafa Tahr DEMİRSEL ** ÖZET Küreselleşme sürecnn hız kazanması le brlke

Detaylı

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal

Detaylı

PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL UN KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ SAKLI İLİŞKİNİN ANALİZİ

PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL UN KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ SAKLI İLİŞKİNİN ANALİZİ Selçuk Ünverses İksad ve İdar Blmler Faküles Sosyal ve Ekonomk Araşırmalar Dergs (The Journal of Socal and Economc Research) ISSN: 1303 8370 / Ekm 2013 / Yıl: 13 / Sayı: 26 PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL

Detaylı

Lineer Olmayan Yapı Sistemlerinin Analizi İçin Yay-Boyu Metodu

Lineer Olmayan Yapı Sistemlerinin Analizi İçin Yay-Boyu Metodu Fıra Ünv. Fen ve Müh. Bl. Dergs Scence and Eng. J of Fıra Unv. 9 (4), 55-530, 007 9 (4), 55-530, 007 Lneer Olmayan Yaı Ssemlernn Analz İçn Yay-Boyu Meodu Cengz OLA ve Yusuf CALAYIR Fıra Ünverses eknk Blmler

Detaylı

GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ

GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ İsanbul Tcare Ünverses Sosal Blmler Dergs Yıl:7 Saı:3 Bahar 2008 s. 89-04 GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ Cengz AKTAŞ * Vesel YILMAZ ** ÖZET Gelşmeke olan ülkelern ekonomk

Detaylı

λ = olarak hesaplanmıştır. Bu değerler para arzı ve kamu

λ = olarak hesaplanmıştır. Bu değerler para arzı ve kamu NOİNAL GSUH VE POLİTİKA TERCİHİ: S. LOUIS ODEL UYGULAASI Nedm DİKEN (*) Öze: Bu araşırmada, nomnal GSUH da, (GNP) meydana gelen değşmeler üzernde parasalcı polkalar mı, yoksa Keynesç polkalar mı daha ekl

Detaylı

Doğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi

Doğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Sayı: san 0 ss. 05-5 Doğal İşszlk Oranı mı? İşszlk Hsers m? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Is aural Rae of Unemploymen or Hyseress? Secor-Specfc

Detaylı

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır.

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır. UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ Posson: H o: Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmektedr. H a : Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmemektedr. Böyle br hpotez test edeblmek çn, önce Posson dağılım parametres

Detaylı

BÖLÜM 9 İKİ BOYUTLU PANEL YÖNTEMLERİ

BÖLÜM 9 İKİ BOYUTLU PANEL YÖNTEMLERİ BÖLÜM 9 İKİ BOYUTLU PAEL YÖTEMLERİ 9.. Grş 9.2. Kompleks dülemde poansyel akım problemnn negral formülasyonu 9.3. Doğrusal paneller boyunca sab ekllk dağılımı hal 9.4. Kaynak dağılımını esas alan panel

Detaylı

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t :

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t : HAFTA 13 GÖLGE EĞİŞKENLERLE REGRESYON (UMMY VARIABLES) Gölge veya kukla (dummy) değşkenler denen ntel değşkenler, cnsyet, dn, ten reng gb hemen sayısallaştırılamayan ama açıklanan değşkenn davranışını

Detaylı

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının 1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell

Detaylı

Doğrudan Yabancı Yatırım ile Endüstri-içi Ticaret Arası İlişkiler: Türkiye nin Ulaşım Araçları Sektörü Üzerine Bir Analiz

Doğrudan Yabancı Yatırım ile Endüstri-içi Ticaret Arası İlişkiler: Türkiye nin Ulaşım Araçları Sektörü Üzerine Bir Analiz SESSION 1 Doğrudan Yabancı Yaırı le Endüsr-ç Tcare Arası İlşkler: Türkye nn Ulaşı Araçları Sekörü Üzerne Br Analz (2006-2013) Foregn Drec Invesen and Inra-Indusry Trade: Causaly Analyss of Transpor Equpen

Detaylı

Türkiye de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması

Türkiye de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması Busness and Economcs Research Journal Volume 2. Number 1. 2011 pp. 143-151 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması Fatma

Detaylı

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan

Detaylı

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH Dr Türkmen Göksel Ankara Ünverstes Syasal Blgler Fakültes Özet Bu makalede teknoloj sevyesnn pyasa rekabet ve refah sevyes üzerndek etkler matematksel br model le ncelenecektr

Detaylı

İÇSEL BÜYÜMEDE İÇSELLEŞME SÜREÇLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Osman DEMİR * Adem ÜZÜMCÜ ** Serap DURAN ***

İÇSEL BÜYÜMEDE İÇSELLEŞME SÜREÇLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Osman DEMİR * Adem ÜZÜMCÜ ** Serap DURAN *** D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergs Cl:21 Sayı:1, Yıl:2006, ss: 27-46 İÇSEL BÜYÜMEDE İÇSELLEŞME SÜREÇLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Osman DEMİR * Adem ÜZÜMCÜ ** Serap DURAN *** ÖZET Bu çalışmanın amacı, çsel büyümenn emel grdlernden

Detaylı

BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER İki Boyutlu Rasgele Değişkenler

BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER İki Boyutlu Rasgele Değişkenler BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER 5.. İk Boyutlu Rasgele Değşkenler Br deney yapıldığında, aynı deneyle lgl brçok rasgele değşkenn aynı andak durumunu düşünmek gerekeblr. Böyle durumlarda

Detaylı

INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES

INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES INTERNATIONAL JOURNAL OF ECONOMIC STUDIES ULUSLARARASI EKONOMİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ March 27, Vol:3, Issue: Mar 27, Cl:3, Saı: e-issn: 249-8377 p-issn: 2528-9942 journal homepage: www.ekonomkarasrmalar.org

Detaylı

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI A. DNYİN AMACI : Bast ser ve bast paralel drenç devrelern analz edp kavramak. Voltaj ve akım bölücü kurallarını kavramak. Krchoff kanunlarını deneysel olarak uygulamak. B. KULLANILACAK AAÇ V MALZML : 1.

Detaylı

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Avalable onlne a www.alphanumerournal.om alphanumer ournal The Journal of Operaons Researh, Sass, Eonomers and Managemen Informaon Sysems Volume 3, Issue 2, 2015 2015.03.02.STAT.08 Absra OUTLIERS IN SURVIVAL

Detaylı

Çok Barajlı Sistemde Gerçek Zamanlı Optimal İşletme *

Çok Barajlı Sistemde Gerçek Zamanlı Optimal İşletme * İMO Teknk Derg, 2011 5359-5385, Yazı 347 Çok Barajlı semde Gerçek Zamanlı Opmal İşleme * Mücah OPAN* ÖZ Bu çalışmada, çok amaçlı ve çok barajlı br su kaynakları ssem anımlanmışır. sem üzerne enerj ürem

Detaylı

AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ

AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ Musafa ÖZTÜRK Yrd. Doç. Dr. Fah Ünverses, İİBF, Uluslararası Tcare Bölümü Osman Nur ARAS Doç. Dr. Fah Ünverses, İİBF, Uluslararası Tcare Bölümü

Detaylı

1.GİRİŞ. Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir İlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama

1.GİRİŞ. Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir İlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama 1.GİRİŞ Cnsye Değşken Bağlamında Harcama Al Grupları ve Gelr İlşks: Dumlupınar Ünverses Öğrencler Üzerne Br Uygulama Mahmu ZORTUK * Öze: İksa blmnn en öneml konuları arasında yer alan gelr le ükem lşks

Detaylı

BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M

BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M Prof. Dr. Fak B LG L Ercyes Ünverses ksad ve dar Blmler Faküles ksa Bölümü fblgl@ercyes.edu.r. Yrd. Doç. Dr. Recep DÜZGÜN

Detaylı

Veride etiket bilgisi yok Denetimsiz öğrenme (unsupervised learning) Neden gereklidir?

Veride etiket bilgisi yok Denetimsiz öğrenme (unsupervised learning) Neden gereklidir? MEH535 Örünü Tanıma 7. Kümeleme (Cluserng) Doç.Dr. M. Kemal GÜLLÜ Elekronk ve Haberleşme Mühendslğ Bölümü web: hp://akademkpersonel.kocael.edu.r/kemalg/ E-posa: kemalg@kocael.edu.r Verde eke blgs yok Denemsz

Detaylı

Summary. Orijinal araştırma (Original article)

Summary. Orijinal araştırma (Original article) Türk. enomol. derg., 2011, 35 (2): 325-338 ISSN 1010-6960 Orjnal araşırma (Orgnal arcle) Sıfır değer ağırlıklı genelleşrlmş Posson regresyonu yardımıyla Van Gölü nde Nooneca vrds Delcour, 1909 (Hempera:

Detaylı

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ (VZA) VE MALMQUİST ENDEKSİ İLE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜMÜ: BİST TE İŞLEM GÖREN MEVDUAT BANKALARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ (VZA) VE MALMQUİST ENDEKSİ İLE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜMÜ: BİST TE İŞLEM GÖREN MEVDUAT BANKALARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 27,Sayı:4,2013 110 VERİ ZARFLAMA ANALİZİ (VZA) VE MALMQUİST ENDEKSİ İLE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜMÜ: BİST TE İŞLEM GÖREN MEVDUAT BANKALARI ÜZERİNE

Detaylı

FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ

FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ KMU ĠĠBF Dergs Yıl:10 Sayı:15 Aralık/2008 FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ Öze Doğan UYSAL * Mehme MUCUK ** Volkan ALPTEKĠN *** 1989 yılında alınan 32 Sayılı Karar

Detaylı

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI GENEL İKTİSAT PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ. Ayça ARAT

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI GENEL İKTİSAT PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ. Ayça ARAT T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI GENEL İKTİSAT PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ İMKB DE FAALİYET GÖSTEREN YABANCI ORTAKLI FİRMALARIN ETKİNLİK ANALİZİ: İMALAT SANAYİ

Detaylı

KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON: TÜRKĐYE ÖRNEĞĐ

KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON: TÜRKĐYE ÖRNEĞĐ Central Bank Revew Vol. 11 (January 2011), pp.1-9 ISSN 1303-0701 prnt / 1305-8800 onlne 2011 Central Bank of the Republc of Turkey http://www.tcmb.gov.tr/research/revew/ KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON:

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI. Kalite Artışları ve Enflasyon: Türkiye Örneği

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI. Kalite Artışları ve Enflasyon: Türkiye Örneği Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI Kalte Artışları ve Enflasyon: Türkye Örneğ Yavuz Arslan Evren Certoğlu Abstract: In ths study, average qualty growth and upward

Detaylı

Programı : Elektronik Müh.

Programı : Elektronik Müh. İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜZ RESİMLERİNDEN CİNSİYET TAYİNİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Özlem ÖZBUDAK Anablm Dalı : Elekronk e Haberleşme Müh. Programı : Elekronk Müh. OCAK 009 İSTANBUL

Detaylı

Antalya Đlinde Serada Domates Üretiminin Kâr Etkinliği Analizi

Antalya Đlinde Serada Domates Üretiminin Kâr Etkinliği Analizi Tarım Blmler Dergs Tar. Bl. Der. Derg web sayfası: www.agr.ankara.edu.tr/derg Journal of Agrcultural Scences Journal homepage: www.agr.ankara.edu.tr/journal TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF AGRICULTURAL

Detaylı

YAKINSAMA HİPOTEZİNİN OECD ÜLKELERİNDE İKİLİ YAKLAŞIMLA TEST EDİLMESİ

YAKINSAMA HİPOTEZİNİN OECD ÜLKELERİNDE İKİLİ YAKLAŞIMLA TEST EDİLMESİ Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi (The Journal of Socialand Economic Research) ISSN: 2148 3043 / Nisan 2014 / Yıl: 14 / Sayı: 27 YAKINSAMA

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com ISSN:134-4141 Makne Teknolojler Elektronk Dergs 28 (1) 61-68 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Kısa Makale Tabakalı Br Dskn Termal Gerlme Analz Hasan ÇALLIOĞLU 1, Şükrü KARAKAYA 2 1

Detaylı

F NANSAL ARAfiTIRMALAR VE ÇALIfiMALAR DERG S

F NANSAL ARAfiTIRMALAR VE ÇALIfiMALAR DERG S T.C. MARMARA ÜN VERS TES BANKACILIK VE S GORTACILIK YÜKSEKOKULU F NANSAL ARAfTIRMALAR VE ÇALIfMALAR DERG S THE JOURNAL OF FINANCIAL RESEARCHES AND STUDIES Marmara Ünverses Yay nlar, Yay n No: 773 2013

Detaylı

Rasgele Değişken Üretme Teknikleri

Rasgele Değişken Üretme Teknikleri Rasgele Değşken Üretme Teknkler Amaç Smülasyon modelnn grdlern oluşturacak örneklern üretlmes Yaygın olarak kullanılan ayrık veya sürekl dağılımların örneklenmes sürecn anlamak Yaygın olarak kullanılan

Detaylı

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Avalable onlne a www.alphanumercjournal.com alphanumerc journal The Journal of Operaons Research, Sascs, Economercs and Managemen Informaon Sysems Receved: March 0, 017 Acceped: Aprl 19, 017 Publshed Onlne:

Detaylı

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225 Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 25, Sayı:, 20 225 FİNANSAL ANALİZDE KULLANILAN ORANLAR VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: EKONOMİK KRİZ DÖNEMLERİ İÇİN İMKB İMALAT SANAYİ

Detaylı

Kar Payı Politikası ve Yaşam Döngüsü Teorisi: İMKB İmalat Sektöründe Ampirik Bir Uygulama

Kar Payı Politikası ve Yaşam Döngüsü Teorisi: İMKB İmalat Sektöründe Ampirik Bir Uygulama Anadolu Ünverses Sosyal Blmler Dergs Anadolu Unversy Journal of Socal Scences Kar Payı Polkası ve Yaşam Döngüsü Teors: İMKB İmalat Sektöründe Amprk Br Uygulama Dvdend Payout Polcy and Lfe Cycle Theory:

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Büyümenin Kaynakları: Parametrik Olmayan Bir Yaklaşım

Türkiye Ekonomisinde Büyümenin Kaynakları: Parametrik Olmayan Bir Yaklaşım Türkye Ekonomsnde Büyümenn Kaynakları: Parametrk Olmayan Br Yaklaşım Şenay AÇIKGÖZ 1 Gaye KARPAT ÇATALBAŞ 2 Özet Br ekonomde büyümenn kaynaklarının geleneksel büyüme muasebes çerçevesnde tamn faktör pyasalarının

Detaylı

BİR BOYUTLU HAREKET FİZİK I. Bir Boyutlu Hareket? 12.10.2011. Hız ve Sürat. 1 boyut (doğru) 2 boyut (düzlem) 3 boyut (hacim) 0 boyut (nokta)

BİR BOYUTLU HAREKET FİZİK I. Bir Boyutlu Hareket? 12.10.2011. Hız ve Sürat. 1 boyut (doğru) 2 boyut (düzlem) 3 boyut (hacim) 0 boyut (nokta) .0.0 r oulu Hareke? İR OYUTLU HREKET FİZİK I bou (doğru bou (düzlem 3 bou (hacm 0 bou (noka u bölümde adece br doğru bounca harekee bakacağız (br boulu. Hareke ler olablr (pozf erdeğşrme ea ger olablr

Detaylı

Sıklık Tabloları ve Tek Değişkenli Grafikler

Sıklık Tabloları ve Tek Değişkenli Grafikler Sıklık Tabloları ve Tek Değşkenl Grafkler Sıklık Tablosu Ver dzsnde yer alan değerlern tekrarlama sayılarını çeren tabloya sıklık tablosu denr. Sıklık Tabloları tek değşken çn marjnal tablo olarak adlandırılır.

Detaylı

Hataları Değişen Varyanslı ve Otokorelasyonlu Lineer Olmayan Regresyonda Parametre Tahmini

Hataları Değişen Varyanslı ve Otokorelasyonlu Lineer Olmayan Regresyonda Parametre Tahmini S.Ü. Fen-Edeba Faküles Fen Dergs Saı 0 (00) 55-68, KONYA Haaları Değşen Varanslı ve Ookorelasonlu Lneer Olmaan Regresonda Paramere Tahmn İsmal KINACI, Aşır GENÇ Öze: Blndğ gb, gerek lneer gerekse lneer

Detaylı

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır.

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır. BÖLÜM 3 OLASILIK HESABI 3.. Br Olayın Olasılığı Tanım 3... Br olayın brbrnden ayrık ve ortaya çıkma şansı eşt n mümkün sonucundan m tanes br A olayına uygun se, A olayının P(A) le gösterlen olasılığı P(A)

Detaylı

Makine Öğrenmesi 10. hafta

Makine Öğrenmesi 10. hafta Makne Öğrenmes 0. hafta Lagrange Optmzasonu Destek Vektör Maknes (SVM) Karesel (Quadratc) Programlama Optmzason Blmsel term olarak dlmze geçmş olsa da bazen en leme termle karşılık bulur. Matematktek en

Detaylı

BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ

BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ Yrd. Doç. Dr. Murat ATAN - Araş. Gör. Gaye KARPAT ÇATALBAŞ 2 ÖZET Bu çalışma, Türk bankacılık sstem çnde faalyet gösteren tcar bankaların

Detaylı

NWSA-Social Sciences Received: May 2013 NWSA ID: 2013.8.4.3C0117 Accepted: October 2013 E-Journal of New World Sciences Academy

NWSA-Social Sciences Received: May 2013 NWSA ID: 2013.8.4.3C0117 Accepted: October 2013 E-Journal of New World Sciences Academy ISSN: 306-3/308-7444 Saus : Orgnal Sudy NWSA-Socal Scences Receved: May 203 NWSA ID: 203.8.4.3C07 Acceped: Ocober 203 E-Journal of New World Scences Acadey Burak Çaurdan Paukkale Unversy bcaurdan@pau.edu.r

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatları ve Fiyat/Kazanç Oranı Đlişkisi: Panel Verilerle Sektörel Bir Analiz *

Hisse Senedi Fiyatları ve Fiyat/Kazanç Oranı Đlişkisi: Panel Verilerle Sektörel Bir Analiz * Busness and Economcs Research Journal Volume. umber. 0 pp. 65-84 ISS: 309-448 www.berjournal.com Hsse Sened Fyatları ve Fyat/Kazanç Oranı Đlşks: Panel Verlerle Sektörel Br Analz * Mehmet argelecekenler

Detaylı

ÇEV 314 Yağmursuyu ve Kanalizasyon. Nüfus Projeksiyonları

ÇEV 314 Yağmursuyu ve Kanalizasyon. Nüfus Projeksiyonları ÇEV 34 Yağmursuyu ve Kanalzasyon üfus Projesyonları Yrd. oç. r. Özgür ZEYA hp://cevre.beun.edu.r/zeydan/ üfus Projesyonları Tasarımı yapılaca olan alyapı projesnn (analzasyon, yağmursuyu analları vb.),

Detaylı

A İSTATİSTİK. 4. X kesikli rasgele (random) değişkenin moment çıkaran. C) 4 9 Buna göre, X in beklenen değeri kaçtır?

A İSTATİSTİK. 4. X kesikli rasgele (random) değişkenin moment çıkaran. C) 4 9 Buna göre, X in beklenen değeri kaçtır? . Br torbada 6 syah, 4 beyaz top vardır. Bu torbadan yerne koyarak top seçlyor. A İSTATİSTİK KPSS/-AB-PÖ/006. Normal dağılıma sahp br rasgele (random) değşkenn varyansı 00 dür. Seçlen topların ksnn de

Detaylı

KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ

KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ Süleyman Demrel Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yıl: 2007/2, Sayı: 6 Journal of Suleyman Demrel Unversty Insttue of Socal Scences Year: 2007/2, Number: 6 KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM

Detaylı

GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ (1992-2004)

GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ (1992-2004) Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review 8 (2) 28: 843-86 GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ (1992-24) THE ANALYSIS OF EFFICIENCY AN TOTAL FACTOR PROUCTIVITY

Detaylı

Kısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği

Kısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği Dokuz Eylül Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs, Clt:24, Sayı:1, Yıl:2009, ss.105-122. Kısa Vadel Sermaye Grş Modellemes: Türkye Örneğ Mehmet AKSARAYLI 1 Özhan TUNCAY 2 Alınma Tarh: 04-2008,

Detaylı

SEK Yönteminin Güvenilirliği Sayısal Bir Örnek. Ekonometri 1 Konu 11 Sürüm 2,0 (Ekim 2011)

SEK Yönteminin Güvenilirliği Sayısal Bir Örnek. Ekonometri 1 Konu 11 Sürüm 2,0 (Ekim 2011) İk Değşkenl Bağlanım Model SEK Yöntemnn Güvenlrlğ Ekonometr 1 Konu 11 Sürüm,0 (Ekm 011) UADMK Açık Lsans Blgs İşbu belge, Creatve Commons Attrbuton-Non-Commercal ShareAlke 3.0 Unported (CC BY-NC-SA 3.0)

Detaylı

Cebir Notları. Karmaşık Sayılar Testi z = 1 2i karmaşık sayısının çarpmaya göre tersinin eşleniğinin sanal kısmı kaçtır?

Cebir Notları. Karmaşık Sayılar Testi z = 1 2i karmaşık sayısının çarpmaya göre tersinin eşleniğinin sanal kısmı kaçtır? Cebr Ntları Karmaşık Sayılar Test. + se Re() + Im()?. ( x y) + + ( x+ y ) se x + y tplamı kaçtır?. x + y ( x ) ve se y kaçtır?. ve se y x kaçtır?. sayısı kaça eşttr?. sayısı kaça eşttr? 7. x+ + ( y ) y

Detaylı

NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dinamiği Aygıtının Kullanımı İle İlgili Bilgiler Başlıklı Bölümü okuyunuz.

NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dinamiği Aygıtının Kullanımı İle İlgili Bilgiler Başlıklı Bölümü okuyunuz. 8. AÇISAL HIZ, AÇISAL İVME VE TORK Hazırlayan Arş. Grv. M. ERYÜREK NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dnamğ Aygıının Kullanımı İle İlgl Blgler Başlıklı Bölümü okuyunuz. AMAÇ 1. Küle merkez boyunca geçen ab br

Detaylı

TÜRKYE'DE TRAFK KAZALARININ MODELLENMES K. Selçuk ÖÜT A. Faik YNAM ÖZET

TÜRKYE'DE TRAFK KAZALARININ MODELLENMES K. Selçuk ÖÜT A. Faik YNAM ÖZET TÜRKYE'DE TRAFK KAZALARININ MODELLENMES K. Selçuk ÖÜT A. Fak YNAM stanbul Teknk Ünverstes stanbul Teknk Ünverstes ÖZET Trafk kazaları, ülkemz gündemn sürekl olarak gal eden konularıdan brdr. Üzernde çok

Detaylı

11. z = 1 2i karmaşık sayısının çarpmaya göre tersinin eşleniğinin sanal kısmı kaçtır? 14. eşitliğini sağlayan z karmaşık sayısı kaçtır? 15.

11. z = 1 2i karmaşık sayısının çarpmaya göre tersinin eşleniğinin sanal kısmı kaçtır? 14. eşitliğini sağlayan z karmaşık sayısı kaçtır? 15. GD. + se Re() + Im()? www.gkhandemr.rg, 007 Cebr Ntları Gökhan DEMĐR, gdemr@yah.cm.tr Karmaşık sayılar 9. + + sayısı kaça eşttr? 7 890. ( x y) + + ( x + y) se x + y tplamı kaçtır?. x + y ( x) ve se y kaçtır?.

Detaylı

LĐTERATÜR. Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi

LĐTERATÜR. Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlşks: OECD Ülkeler Panel Ver Analz Mustafa ÖZER * Necat ÇĐFTÇĐ ** Özet: Yen büyüme teorlernn merkeznde Ar-Ge yatırımları vardır. Romer (1990), Grossman-Helpman (1991) ve Aghon-Howtt

Detaylı

Dersin Yürütülmesi Hakkında. (Örgün / Yüz Yüze Eğitim için) (Harmanlanmış Eğitim için) (Uzaktan Eğitim için)

Dersin Yürütülmesi Hakkında. (Örgün / Yüz Yüze Eğitim için) (Harmanlanmış Eğitim için) (Uzaktan Eğitim için) Ders Kodu Teork Uygulama Lab. Uluslararası Muhasebe ve Fnansal Raporlama Standartları Ulusal Kred Öğretm planındak AKTS 344000000000510 3 0 0 3 6 Ön Koşullar : Bu dersn ön koşulu ya da yan koşulu bulunmamaktadır.

Detaylı

BÖLÜM 1 1.GİRİŞ: İSTATİSTİKSEL DOĞRUSAL MODELLER

BÖLÜM 1 1.GİRİŞ: İSTATİSTİKSEL DOĞRUSAL MODELLER BÖLÜM 1 1.GİRİŞ: İSTATİSTİKSEL DOĞRUSAL MODELLER Blmn amaçlarından br yaşanılan doğa olaylarını tanımlamak ve olayları önceden tahmnlemektr. Bu amacı başarmanın yollarından br olaylar üzernde etkl olduğu

Detaylı

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN

Detaylı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı SRY ÜNİVERSİESİ Djtal ontrol Laboratuvar Deney Föyü Deney No: 2 Sıvı Sevye ontrol Deney 2.. Deneyn macı Bu deneyn amacı, doğrusal olmayan sıvı sevye sstemnn belrlenen br çalışma noktası cvarında doğrusallaştırılmış

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için

MIT Açık Ders Malzemeleri   Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için MIT Açık Ders Malzemeler http://ocm.mt.edu Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında blg almak çn http://ocm.mt.edu/terms veya http://tuba.açık ders.org.tr adresn zyaret ednz. 18.102

Detaylı

Deprem Tepkisinin Sayısal Metotlar ile Değerlendirilmesi (Newmark-Beta Metodu) Deprem Mühendisliğine Giriş Dersi Doç. Dr.

Deprem Tepkisinin Sayısal Metotlar ile Değerlendirilmesi (Newmark-Beta Metodu) Deprem Mühendisliğine Giriş Dersi Doç. Dr. Deprem Tepksnn Sayısal Metotlar le Değerlendrlmes (Newmark-Beta Metodu) Sunum Anahat Grş Sayısal Metotlar Motvasyon Tahrk Fonksyonunun Parçalı Lneer Interpolasyonu (Pecewse Lnear Interpolaton of Exctaton

Detaylı

Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA)

Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) VARYANS ANALİZİ İ örne ortalaması arasında farın önem ontrolü, örne büyülüğüne göre z veya testlernden bryle yapılır. Bu testlerle, den fazla örne ortalamasını brlte test etme ve aralarında farın önem

Detaylı

Tek Yönlü Varyans Analizi

Tek Yönlü Varyans Analizi Tek Yönlü Varyan Analz Nedr ve hang durumlarda kullanılır? den fazla grupların karşılaştırılmaı öz konuu e, çok ayıda t-tet nn kullanılmaı, Tp I hatanın artmaına yol açar; Örneğn, eğer 5 grubu kşerl olarak

Detaylı

Bulanık Mantık ile Hesaplanan Geoid Yüksekliğine Nokta Yüksekliklerinin Etkisi

Bulanık Mantık ile Hesaplanan Geoid Yüksekliğine Nokta Yüksekliklerinin Etkisi Harta Teknolojler Elektronk Dergs Clt: 5, No: 1, 2013 (61-67) Electronc Journal of Map Technologes Vol: 5, No: 1, 2013 (61-67) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com e-issn: 1309-3983 Makale

Detaylı

Merkezi Eğilim (Yer) Ölçüleri

Merkezi Eğilim (Yer) Ölçüleri Merkez Eğlm (Yer) Ölçüler Ver setn tanımlamak üzere kullanılan ve genellkle tüm elemanları dkkate alarak ver setn özetlemek çn kullanılan ölçülerdr. Ver setndek tüm elemanları temsl edeblecek merkez noktasına

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür.

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür. Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk

Detaylı