TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ İKİNCİ BÖLÜM

Transkript

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ İKİNCİ BÖLÜM TEDBİRE İLİŞKİN ARA KARAR M. S. S. BAŞVURUSU (Başvuru Numarası: 2014/19690) Karar Tarihi: 31/12/2014

2 BİRİNCİ BÖLÜM ARA KARAR Başkan : Alparslan ALTAN ler : Serdar ÖZGÜLDÜR Osman Alifeyyaz PAKSÜT Muammer TOPAL M. Emin KUZ Raportör : Volkan ÇAKMAK Başvurucu : M. S. S. Vekili : Av. Uğur YILDIRIM I. BAŞVURUNUN KONUSU 1. Uluslararası terörizm ile bağlantısı bulunduğundan bahisle hakkında 10/9/2013 tarihinde tahdit kararı alınarak, ikamet tezkeresi iptal edilen ve ülkemize girişi yasaklanan, Pakistan asıllı İngiltere vatandaşı olan başvurucu; 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca lehine uluslararası koruma sağlanması yönündeki isteminin reddi üzerine başlattığı yargı sürecinin aleyhine sonuçlandığını, süreçte adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini, sınırdışı edilmesi halinde İslam karşıtlığının yoğun olarak yaşandığı İngiltere'de terörist muamelesi göreceğini, adil yargılanma ilkelerine aykırı olarak yargılanacağını ve bu nedenle hayatının, vücut bütünlüğünün tehlike altında olduğunu ileri sürerek tedbir talebinde bulunmaktadır. II. BAŞVURU SÜRECİ 2. Başvuru, 17/12/2014 tarihinde Bakırköy 2. Ağır Ceza Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinde Komisyona sunulmasına engel bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir. 3. İkinci Bölüm Üçüncü Komisyonunca, başvurucunun tedbir talebinin Bölüm tarafından karara bağlanması gerekli görüldüğünden, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü nün 33. maddesinin (3) numaralı fıkrası uyarınca, kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına, dosyanın Bölüme gönderilmesine karar verilmiştir. III. OLAY VE OLGULAR A. Olaylar 4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir: 5. Pakistan uyruklu İngiltere vatandaşı olan ve İngiltere kaynaklı "Children In Deen" adlı yardım kuruluşunun üyesi olan başvurucu Suriye'de bulunan çocuklara yapılacak yardımın sivil toplum kuruluşları aracılığıyla dağıtımını sağlamak üzere üyesi olduğu kuruluşun gözlemcisi ve koordinatörü sıfatıyla ilk kez 15/12/2009 tarihinde Türkiye'ye gelmiş ve yürüttüğü faaliyet nedeniyle çeşitli tarihlerde Türkiye'ye giriş yapmıştır. 6. Başvurucu lehine 16/5/2013 tarihinde üç yıl geçerlilik taşıyan ikamet tezkeresi düzenlenmiştir. 7. Uluslararası terörizmle bağlantısı bulunduğundan bahisle genel güvenlik yönünden tehlike arz ettiği gerekçe gösterilerek başvurucu hakkında 10/9/2013 tarihinde G-87 güvenlik (tahdit) kaydı oluşturulmuş ve sınır dışı edilmesi yönünde karar alınmıştır. 2

3 8. Başvurucu 28/12/2013 tarihinde Hatay Cilvegözü Kara Hudut Kapısından Suriye'ye geçmek isterken hakkında alınmış bulunan tahdit ve sınır dışı kararı nedeniyle yakalanarak Hatay Geri Gönderme Merkezine yerleştirilmiş ve ikamet tezkeresi iptal edilmiştir. 9. Başvurucu 10/1/2014 tarihinde, İngiltere'ye gönderildiği takdirde müslüman olduğu ve müslüman ülkelere yardım görüren bir kuruluşta çalıştığı için adil yargılanma ilkelerine aykırı olarak yargılanacağını ileri sürerek 6458 sayılı Kanun uyarınca uluslararası koruma talebinde bulunmuştur. Bu talep doğrultusunda, 11/1/2014 tarihinde yapılan mülakat sonucunda başvurucunun uluslararası koruma için gerekli şartları taşımadığı rapor edilmiş ve talebinin reddine dair işlem 13/1/2014 tarihinde tebliğ edilmiştir. Başvurucu bu karara karşı Hatay İltica Büro Amirliğine 16/1/2014 tarihinde itirazda bulunmuş ve itirazın değerlendirilmesi sürecinde Sakarya iline sevkedilerek kendisine Sakarya Valiliği tarafından Sığınma Başvurusu Sahibi Tanıtma Kartı verilmiştir. Başvurucunun yaptığı itiraz, 11/6/2014 tarihinde tebliğ edilen İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü işlemiyle uluslararası terörizm ile bağlantısı olduğu gerekçe gösterilerek reddedilmiştir. 10. Başvurucunun uluslararası koruma talebinin reddine ilişkin işleme karşı açtığı dava, Ankara 1. İdare Mahkemesi 17/10/2014 tarih ve E.2014/1306, K.2014/1626 sayılı kararıyla 6458 sayılı Kanun'un 80.maddesi uyarınca kesin olarak reddedilmiş olup kararın gerekçesinde şu ifadelere yer verilmiştir; "... Kendisiyle yapılan mülakatta da herhangi bir siyasi, dini veya sosyal gruba mensubiyetinin bulunmadığı, hayatı boyunca hiç bir kötü muameleye maruz kalmadığını, sadece ülkesine dönmesi durumunda terörizmle suçlanıp hapse atılacağını, Türkiye'ye kalmak, çalışmak ve daha rahat yardım faaliyetinde bulunmak amacıyla geldiğini beyan etmiştir. Söz konusu beyanlar da dikkate alındığında, davacının ülkesine dönmemesinin zulüm görme ve baskı korkusundan kaynaklanmadığı ve başvuru amacının Türkiye'de kalıcı olarak ikamet etmek olduğu anlaşılmaktadır. Uluslararası korumanın amacı, başvuru sahibi kişilerin ülkede mevzuat uyarınca belirlenen sebepler dışında kalmalarına izin verilmesi şeklinde değerlendirilemez. Bu statünün amacı, zulme uğrama korkusu içinde bulunan ve gerçekte bu riski taşıyan şahısların ülkede belirlenen statü içerisinde kalmalarına izin vermektir. Somut olayda, davacının İngiltere'de doğup büyüdüğü, İngiliz vatandaşlığının bulunduğu ve İngiltere'nin insan haklarına ilişkin uluslararası sözleşmelere taraf olan bir ülke de olduğu göz önünde bulundurulduğunda, uluslararası koruma başvurusunun kabulüne olanak sağlayacak şartlar mevcut olmadığından, başvurusunun reddedilmesi yolunda tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır." 11. Başvurucu, davanın reddine ilişkin kararı 17/11/2014 tarihinde tebellüğ etmesinin ardından 17/12/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. B. İlgili Hukuk sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. IV. İNCELEME VE GEREKÇE 13. Başvuru formu ve ekleri incelenip tedbir talebi hakkında gereği düşünüldü: A. Başvurucunun İddiaları 14. Başvurucu, 6458 sayılı Kanun uyarınca lehine uluslararası koruma sağlanması yönündeki isteminin reddi üzerine başlattığı yargı sürecinde adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini, sınırdışı edilmesi halinde İslam karşıtlığının yoğun olarak yaşandığı İngiltere'de terörist muamelesi göreceğini, adil yargılanma ilkelerine aykırı olarak yargılanacağını ve bu nedenle hayatının, vücut bütünlüğünün tehlike altında olduğunu ileri sürerek Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 73. maddesi uyarınca tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. B. Değerlendirme 3

4 sayılı Kanun un 49. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir: Bölümler, esas inceleme aşamasında, başvurucunun temel haklarının korunması için zorunlu gördükleri tedbirlere resen veya başvurucunun talebi üzerine karar verebilir. Tedbire karar verilmesi hâlinde, esas hakkındaki kararın en geç altı ay içinde verilmesi gerekir. Aksi takdirde tedbir kararı kendiliğinden kalkar 16. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü nün Tedbir kararı başlıklı 73. maddesinin (1) numaralı fıkrası şu şekildedir: Başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması üzerine, Bölümlerce esas inceleme aşamasında gerekli tedbirlere resen veya başvurucunun talebi üzerine karar verilebilir." 17. Anılan Kanun ve İçtüzük hükümlerine göre başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlikenin bulunduğu anlaşıldığı takdirde, Bölümlerce esas inceleme aşamasında gerekli tedbirlere resen veya başvurucunun talebi üzerine karar verilebilir. Yaşam hakkı ile maddi ve manevi varlığın bütünlüğünün korunması hakkı Anayasa nın 17. maddesinde güvence altına alınmış haklardandır. Yukarıda belirtilen hükümler çerçevesinde tedbir kararı verilebilmesi için başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması gerekir (B.No: 2013/9673, 30/12/2013, 24). 18. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, ikincil nitelikte bir kanun yolu olup kural olarak ancak kesinleşmiş işlemler aleyhine bu yola başvurulabildiğinden, bu yola gidilmesinin bireysel başvuru konusu işlem ve kararların uygulanmasına herhangi bir etkisi yoktur. Ancak bir işlem ya da kararın uygulanması halinde bireyin anayasal haklarının ihlali yönünde ciddi bir tehlike ortaya çıkacaksa, 6216 sayılı Kanun ile Mahkemeye bu tehlikeyi önlemek amacıyla tedbir kararı verme yetkisi tanınmıştır. Bu yönüyle tedbir yetkisi istisnai bir yetki olup, ancak işlem veya kararın uygulanması halinde yaşam hakkına ya da bireyin maddi ve manevi bütünlüğüne yönelik gerçek ve ciddi bir risk doğacaksa tedbire başvurulabilir (B.No: 2013/9673, 30/12/2013, 25). 19. Diğer taraftan bireysel başvuru yoluna gidebilmek için öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Bu ilke uyarınca, başvurucunun Anayasa Mahkemesi önüne getirdiği şikâyetini öncelikle ve süresinde yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve kanıtlarını zamanında bu makamlara sunması ve aynı zamanda bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması gerekir. Anayasa Mahkemesinin başvuru yolları henüz tüketilmeden bir başvuruyu kabul edip incelemesi kural olarak mümkün değildir. Ancak başvuru yolunun tüketilmesinin başvurucunun hakkına yönelik ihlalin giderilmesi açısından herhangi bir etkisi yoksa, başka bir deyişle başvurulacak yol etkisizse ya da başvuru yolunun tüketilmesinin beklenmesi halinde başvurucunun haklarına yönelik ciddi ve geri dönülmesi imkânsız bir tehlike ortaya çıkacaksa anayasal haklara saygı ilkesi Mahkemenin bu başvuruları incelemesini gerektirebilir (B.No: 2013/9673, 30/12/2013, 26). 20. Başvuru konusu olayda, Pakistan asıllı İngiltere vatandaşı olan başvurucu; Türkiye'de ikamet etmesine olanak sağlayan tezkerenin iptali ve uluslararası koruma talebinin reddedilmiş olmasının bir sonucu olarak sınır dışı edilmesi halinde, İslam karşıtlığının yoğun olarak yaşandığı İngiltere'de terörist muamelesi göreceğini, adil yargılanma ilkelerine aykırı olarak yargılanacağını, ayrıca İngiltere'de bulunduğu dönemde camiden çıkarken yapılan saldırıda iki kuzeninin hayatını kaybettiğini ve bu nedenle hayatının, vücut bütünlüğünün tehlike altında olduğunu ileri sürerek, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün 73. maddesi uyarınca tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. 21. Sınır dışı edilecek olan kişinin, sadece kendisi veya bağlı bulunduğu insan grubu ile ilgili öznel duruma işaret ederek büyük bir olasılıkla kötü muamale göreceğini ispat etmesi 4

5 gerekmektedir. Tedbir talebi değerlendirilirken, gönderileceği ülkenin genel durumu, başvurucunun geçmiş tecrübesi, riskin güncelliği, kişiselliği gibi hususlar göz önünde bulundurulacaktır. Dosya içeriğinde sunulan bilgi ve belgeler uyarınca Pakistan asıllı İngilterevatandaşı olduğu anlaşılan başvurucunun, sınır dışı edilerek gönderileceği ülke olan İngiltere'de yaşam hakkı yönünden ciddi bir risk ile karşılaşacağına, işkence ve kötü muameleye tabi tutulacağına ilişkin bir bilgi, belge sunulamadığı görülmektedir. Bu bağlamda, uluslararası koruma talebine dair mülakatta siyasi veya dinsel herhangi bir örgüte/gruba üye olmadığını belirten ve İngiltere'de daha önce kötü muamele veya işkenceye maruz kalmamış olan başvurucunun, öznel durumu nedeniyle yaşam ve vücut bütünlüğüne yönelik bir riskin varlığını ortaya koymaksızın,ingiltere'de İslam karşıtlığı olarak tezahür eden toplumsal olayların şahsına yönelik güncel ve kişisel bir risk oluşturduğunu ileri sürmesi tedbir kararı verilebilmesi yönünden yeterli bir gerekçe olarak kabul edilemez. 22. Ayrıca, kişilerin hayatının veya hürriyetinin tehdit altında bulunacağı bir yere gönderilemeyeceği yönünde düzenleme getiren Geçici Koruma Yönetmeliği'nin 6. maddesinin (1) numaralı ve anılan Yönetmeliğin dayanağı olan 6458 sayılı Kanun un 4. maddesinin (1) numaralı fıkrası ile uluslararası hukuk açısından geçerli bir ilke konumunda bulunan zulüm tehlikesi altında bulunan yere geri gönderilmeme (non refoulment)" ilkesi de dikkate alındığında bu aşamada, sınır dışı edilerek İngiltere'ye gönderilecek olan başvurucu açısından koşulların oluşmadığı görülmektedir. Diğer taraftan başvurucu her ne kadar ülkesine gönderildiği takdirde adil yargılanma hakkının ihlal edileceğini, hayatının, vücut bütünlüğünün tehlike altında olduğunu ileri sürmekte ise de; başvurucunun, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin tarafı olan İngiltere'de bulunan idari ve yargısal makamlar önünde de bu iddialarını dile getirebileceği açıktır. 23. Açıklanan nedenlerle başvurucunun vatandaşı olduğu İngiltere'ye sınır dışı edilmesi durumunda yaşamına ya da maddi ve manevi varlığına yönelik bir risk bulunmaması nedeniyle bu aşamada koşulları oluşmayan tedbir talebinin reddine karar verilmesi gerekir. V.HÜKÜM Başvuru konusu olayda başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik bir tehlike olduğu iddialarının ciddi bulunmaması, diğer iddiaların da esas aşamasında incelenecek olması nedeniyle 6216 sayılı Kanun un 49. maddesinin (5) numaralı fıkrası ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü nün 73. maddesi gereğince tedbir talebinin reddine 31/12/2014 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi. Başkan Alparslan ALTAN Serdar ÖZGÜLDÜR Recep KÖMÜRCÜ Muammer TOPAL M.Emin KUZ 5