1 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji 2 FMC Türkiye 3 İzmir Katip Çelebi Üniversitesi

Transkript

1 Gülay Aşçı 1, Cenk Demirci 2, Zeki Soypaçacı 3, Özen Önen Sertöz 1, Serkan Kubilay Koç 2, Sinan Erten 2, Sıddig Momin Adam 2, Handan Öğünç 2, Gökçe Kaya 2, İrfan Hastürk 2, Emine Ünal 2, Ali Başçı 1, Ercan Ok 1 1 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji 2 FMC Türkiye 3 İzmir Katip Çelebi Üniversitesi

2 Konvansiyonel hemodiyaliz hastalarında düşük yaşam kalitesi skorları ve yüksek mortalite ve hospitalizasyon oranları (SF-36 anket formu ile). SF-36 fiziksel ve mental komponent skorlarında 10 puan düşme mortaliteyi %25 ve %13 artırıyor (DOPPS) Kidney Int 2003; 64: ; Am J Kidney Dis 2003; 41: Bu sonuçlar üzerinde hastada yapılan daha yeni bir çalışma ile desteklenmekte Lacson Jr E, et al.. Clin J Am Soc Nephrol 2010; 5:

3 Depresyon sıklığı konvansiyonel HD popülasyonunda %30 dolayında gözlenmekte. Mortalite, hospitalizasyon ve yaşam kalitesinde bozulma ile ilişkili Kidney international. 2008;74: ; Kidney International. 2000;57: ; American journal of kidney diseases 2005;46: İntensif hemodiyaliz veya nokturnal home hemodiyaliz hasta grubunda yaşam kalitesi, psikiyatrik ve mental durum ile ilgili az sayıda çalışma mevcut, hasta sayısı sınırlı ve sonuçlar tartışmalı

4 AMAÇ Bu kontrollü kesitsel çalışmada, nokturnal ev hemodiyalizi ve konvansiyonel hemodiyaliz hasta grubunda yaşam kalitesi, anksiyete ve depresyon parametreleri karşılaştırmak amaçlanmıştır.

5 Yöntem İÇLEME KRİTERİ: yılları arasında en az 1 yıldır haftada üç gün 6 saatin üzerinde evde hemodiyaliz yapan 179 hasta arasından, Yazılı olarak gönüllü olur formunu imzalayan, Elli merkezden 100 hasta çalışmaya alındı. KONTROL GRUBU: Bu hastaların ev hemodiyalizine başlama tarihleriyle aynı zamanda konvansiyonel merkez HD (3x4 saat/hafta) tedavisi gören, eğilim skoru benzer 1:1 eşleştirilmiş 100 hasta kontrol grubu olarak seçildi. Eğilim skorunu oluşturmak için bazal değişkenler olarak yaş, cinsiyet, diyabet varlığı, damar yolu, diyaliz süresi, sistolik kan basıncı, vücut kitle indeksi, serum hemoglobin, albümin, fosfor ve C-reaktif protein düzeyleri kullanıldı.

6 SF-36 yaşam kalitesi ölçüm testi ile (1) fiziksel fonksiyon, (2) fiziksel ve (3) emosyonel sorunlara bağlı rol kısıtlamaları, (4) sosyal fonksiyon, (4) mental sağlık, (6) canlılık-enerji, (7) ağrı ve (8) genel sağlık algılaması skorları ölçüldü. Anksiyete ve depresyon değerlendirmesi için Hastane anksiyete ve depresyon ölçeği (HAD) kullanıldı. Eşleme işlemi SAS 9.2 istatistik programında greedy-matching (nearest-neighbor) algoritması kullanılarak otomatik olarak yapıldı. Her iki grupta parametrik ve non-parametrik değişkenlerin karşılaştırılmasında bağımsız t-test ve ki-kare testleri kullanıldı (SPSS software version 22).

7 Sonuçlar Ev HD (n=100) Merkez HD (n=100) P değeri Yaş (yıl) 43.8 ± ± Kadın (%) Diyabet (%) Diyaliz Süresi (ay) 75.1 ± ± VKI (kg/m 2 ) 25.1 ± ± SKB (mmhg) 126 ± ± Albumin (g/dl) 4.08 ± ± Hemoglobin (g/dl) 11.5 ± ± Fosfor (mg/dl) 4.9 ± ± CRP (mg/dl) 2.4 ± ± Değerlendirmenin yapıldığı dönemde, Ev HD grubu evde izlem süresi ortalama 23.5 ± 10.4 ; kontrol grubunun ise 24.1 ± 11.1 ay idi.

8 SF-36 yaşam kalitesi Fiziksel Fonksiyon P= Ev HD Konvansiyonel HD

9 SF-36 yaşam kalitesi Fiziksel rol kısıtlamaları P= Ev HD Konvansiyonel HD

10 SF-36 yaşam kalitesi Canlılık 60 P= Ev HD Konvansiyonel HD

11 SF-36 yaşam kalitesi Ruhsal rol kısıtlamaları P= Ev HD Konvansiyonel HD

12 SF-36 yaşam kalitesi 120 Sosyal Fonksiyon P= Ev HD Konvansiyonel HD

13 SF-36 yaşam kalitesi Mental Sağlık P< Ev HD Konvansiyonel HD

14 SF-36 yaşam kalitesi Bedensel ağrı P= Ev HD Konvansiyonel HD

15 SF-36 yaşam kalitesi 100 Genel Sağlık Algısı P= Ev HD Konvansiyonel HD

16 Ev HD ve konvansiyonel merkez HD hastalarında SF-36 yaşam kalitesi değerlendirme parametreleri. Yaşam kalitesi ölçümleri Ev HD (n=100) Konvensiyonel HD (n=100) p değeri Fiziksel fonksiyon 69.0 ± ± Role kısıtlamaları, fiziksel 68.7 ± ± Role kısıtlamaları, emosyonel 75.3 ± ± Sosyal fonksiyon 74.0 ± ± Mental sağlık 75.0 ± ± 23.2 <0.001 Canlılık 60.0 ± ± Bedensel ağrı 68.8 ± ± Genel sağlık algısı 57.6 ± ±

17 HAD ölçeği 10 Anksiyete 12 Depresyon 8 p= p= Ev HD Konvansiyonel HD Ev HD Konvansiyonel HD

18 Diyaliz süresi (dk) Kan akım hızı (ml/dk) P< P< Ev HD Konvansiyonel HD Ev HD Konvansiyonel HD

19 Anksiyete ve depresyon skorları ile seans süresi arasında negatif korelasyon saptandı (r=-0.19, p=0.01 ve r:-0.288, p<0.001) Serum albumin ve hemoglobin düzeyleri ile depresyon skorları ile negatif ilişki saptandı (r:-0.265, p=0.007 ve r=-0.208, p=0.03). Yaş, cinsiyet, diyaliz süresi ve diyabet varlığı ile ilişki saptanmadı.

20 Ev HD (n=100) Merkez HD P değeri (n=100) Diyaliz süre (dk) 444 ± ± 5.8 <0.001 KAH (ml/dk) 273 ± ± 33 <0.001 Diyaliz sonu kilo (kg) 69.8 ± ± SKB (mmhg) 124 ± ± ekt/v 2.47 ± ± 0.27 <0.001 UAO (%) 82.7 ± ± 8.5 <0.001 Albumin (g/dl) 4.14 ± ± Fosfor (mg/dl) 4.3 ± ± 1.4 <0.001 Kreatinin (mg/dl) 7.7 ± ± 2.1 <0.001 Hemoglobin (g/dl) 11.6 ± ± IDKA (kg) 2.40 ± ± P bağlayıcı (%) <0.001 EPO (%) CRP (mg/dl) 0.56 ± ±

21 Nokturnal hemodiyaliz ile daha iyi yaşam kalitesi: veri az ve tartışmalı FHN çalışması (Rocco MV, Kidney Int 2011) 87 hasta Konvansiyonel (haftada 3 kez) ve Nokturnal HD (haftada 6 kez) kollarına randomizasyon, Bir yıllık izlem: Ölüm veya yaşam kalitesi skorlarında fark yok.

22 FHN Günlük Çalışma (n=245) Merkezde 6x saat/hafta HD ve konvansiyonel HD kollarına randomizasyon; 1 yıllık izlem (RAND 36-Item Health Survey).. Hastanın ifade ettiği fiziksel sağlık ve mental sağlık skorlarında sık HD kolunda düzelme. Hall YN, Clin JASN 2012 ; Am J Kidney Dis May ; 61(5):

23 Alberta Kanada (Manns BJ, Kidney Int 2009) 52 nokturnal HD ve konvansiyonel HD hastası Randomize-kontrollü çalışma Yaşam kalitesi ( Kidney Disease Quality of Life Short form ve Euroqol EQ-5D anketi) Bazal ve 6.ayda skorlarda değişim SONUÇ: Nokturnal HD ile yaşam kalitesi skorlarında anlamlı olmayan bir artış Bazı alt ölçeklerde anlamlı düzelme

24 Yaş, sex, diyaliz süresi ve primer hastalık açısından benzer, kontrollü, (46 HHD ve 34 KHD hastası), tek merkezli, Japon çalışması Yaşam kalitesi (SF36) formu kullanılıyor 8 ana parametrenin yedisinde HHD grubunda daha iyi sonuçlar Home hemodialysis and conventional in-center hemodialysis in Japan: A comparison of health-related quality of life. Hemodialysis International 2014; 18:S32 S38

25 Çalışmanın sınırlayıcı yönleri Kesitsel bir survey çalışması Randomize değil ama iki grbun bazal karakteristikleri ve eğilim skorları oldukça benzer.. Formal psikiyatrik ve fiziksel ölçümlere dayalı objektif bulgular yok. Ancak kullanılan survey formları güvenilir ve birçok çalışma ile valide edilmiş.

26 Çıkarsama Bu kontrollü çalışmada nokturnal ev hemodiyalizi hastalarında daha yüksek yaşam kalitesi ve daha düşük anksiyete-depresyon skorları saptanmıştır. Uzun diyaliz seansları ile ; daha etkin diyalizin (daha iyi kan basıncı ve hipervoleminin kontrolü, daha yüksek üremik klirens, daha iyi beslenme ve kas kitlesi artışı, asit-baz dengesinin korunması ) Evde diyaliz uygulamanın (daha iyi rehabilitasyon, öz güven ve daha az hasta algısı ) rolü olabilir.