DEĞİŞEN DÜNYA, GELİŞEN TEKNOLOJİLER. Prof. Dr. Ali Esat Karakaya

Transkript

1 DEĞİŞEN DÜNYA, GELİŞEN TEKNOLOJİLER GIDA KATKI MADDELERİ : GEREKLİ Mİ? GÜVENLİ Mİ? Prof. Dr. Ali Esat Karakaya Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Toksikoloji Anabilim Dalı

2 GIDA KATKI MADDELERİNDEN ENDİŞE DUYANLARIN ORANI EU 27 % 66 % 77

3

4 GIDA KATKI MADDELERİ ; 1. Gıdanın besleyici değerini korumak ve geliştirmek, 2. Gıdada mikroorganizma üremesine ve oksitlenmeye karşı, koruyarak ürün kalitesini muhafaza etmek, 3. Gıdanın duyusal özellikleri (tad, koku, renk, doku) korumak ve geliştirmek, 4. Özgün diyet ihtiyaçlarının karşılanması, 5. Ürünün imalatı sürecinde teknoloji gerektirdiği İÇİN KULLANILIR

5 Kullanıldığı miktar ve koşullarda insan sağlığına zarar vermemeli. Kullanım gerekliliği bilimsel olarak kanıtlanmalı. Kullanım amacı tüketiciyi yanıltma olmamalı.

6 GIDA KATKI MADDESİNİN KULLANIMA GİRME SÜRECİ TEKNOLOJİK YÖNDEN İHTİYAÇ ODAKLI ARAŞTIRMA GÜVENLİK (TOKSİSİTE ) TESTLERİ 5 YIL REGÜLASYONDAN SORUMLU OTORİTELERİN GÜVENLİK YÖNÜNDEN İNCELEMESİ - 5 YIL ONAY VE ULUSLARARASI GIDA MEVZUATINA GİRİŞ ONAY VE ULUSAL GIDA MEVZUATINA GİRİŞ

7 DÜNYA GIDA GÜVENLİĞİ AĞI KODEKS ALIMENTARIUS 186 üye ülke AVRUPA BİRLİĞİ DİĞER ÜLKELERİN GIDA OTORİTELERİ BİLİMSEL YAPI JECFA (Gıda Katkı Maddeleri WHO/FAO Ortak Uzmanlar Komitesi) JMPR (Pestisit Kalıntı Limitleri WHO/FAO Ortak Uzmanlar Komitesi) JEMRA (Mikrobiyal Risk WHO/FAOOrtak Uzmanlar Komitesi) AB ÜLKELERİ- ULUSAL GIDA OTORİTELERİ Ve Diğer AB Ülkelerinin G.O. Ve Diğer

8 Gıda Katkı Maddeleri İçin Kullanım İzni Öncesi OECD Test Rehberleri Esas Alınarak Yapılması Zorunlu Olan Toksisite Testleri Genotoksisite testleri (Ames testi ve diğerleri). Metabolizma ve toksikokinetik çalışmalar (ADME). Kemiricilerde kısa süreli toksisite testleri. Kemiricilerle yapılan sub-kronik toksisite testleri (genellikle 90 gün süreli). Kemirici dışındaki deney hayvanları ile yapılan sub-kronik toksisite testleri (genellikle 90 gün süreli). Üreme toksisitesi testleri (çoklu jenerasyon) Kemirici dışındaki deney hayvanları ile yapılan bir yıl süreli toksisite testleri Kemiricilerde yapılan yaşam süresinin tümünü kapsayan (genellikle 24 ay) kronik toksisite ve karsinojenesite testleri.. Yüksek miktarlarda maruz kalınabilecek katkılar için insan çalışmaları (klinik araştırmalar)

9

10 Bugün Geçerli olan In Vivo Toksisite Testlerinin Yaklaşımı: Tüm organizma Fenotipe yönelik Toksisite yolağı ortaya çıkartılmıyor Patolojik sonuçların varlığı veya yokluğuna odaklanmış. Doz Uygulama İnternal Doz Biyolojik Olarak Etkin Doz Erken Etkiler Fizyolojik Fonksiyonların Değişmesi (Toksisite) PATOLOJİ Toksikokinetik Toksikodinamik

11 Test sistemlerinde toksisitenin oluşmasına kadar olan sürecin her basamağındaki mekanizmaların tam olarak aydınlatılması ve buna bağlı toksisite testleri geliştirilmesi toksikolojinin önündeki hedeftir.

12 Yeni geliştirilecek toksisite testlerinin stratejisi toksisite yolaklarına ve erken etkilerin belirlenmesine yönelik

13 Toksikokinetik, toksikodinamik ve düşük doz-insan ekstrapolasyondaki belirsizlikleri azaltmak için insan bazlı yeni biyogöstergeler geliştiriliyor. Maruziyetin Biyogöstergeleri Etkinin Biyogöstergeleri Maruziyet Dokudaki Doz Biyolojik Olarak Etkin Doz Erken Etkiler Fizyolojik Fonk. Değiş. (Toksisite) Hastalık Metabolomiks Proteomiks Toksikogenomiks Yüksek Duyarlık ve Seçicilik Bireysel Duyarlığın (genetik farklılık) Biyogöstergeleri

14

15 GIDA KATKI MADDELERİNDEN ENDİŞE DUYANLARIN ORANI EU 27 % 66 % 77

16 GIDA KİMYASALLARININ RİSK ANALİZİ LİMİT DEĞERLER RİSK DEĞERLENDİRMESİ (Bilim) 1.Toksisitenin Belirlenmesi 2.Doz-Cevap İlişkisi 3.Maruziyetin Belirlenmesi 4.Risk Karakterizasyonu RİSK YÖNETİMİ (Politika) 1.Riskin Tanımlanması 2.Seçeneklerin Değerlendirilmesi 3.Uygulama 4.İzleme ve Denetleme RİSK İLETİŞİMİ Paydaşlar Arasında İnteraktif Bilgi Paylaşımı

17 RİSK ALGISI : UZMAN ve UZMAN OLMAYAN (TOPLUM) UZMAN TOPLUM RİSK DEĞERLENDİRMESİNE GÜVENİR DAVRANIŞINI RİSK ALGISI YÖNLENDİRİR Objektif Subjektif Analitik Hipotetik RASYONEL KARAR İRRASYONEL KARAR RİSK İLETİŞİMİ

18 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM

19 08/11/2013 Gıdalardaki sentetik katkılar öldürüyor XXXXX Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi aynı zamanda Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda Katkı Maddeleri Komisyon Başkanı XXXXX, gıdalardaki katkı maddelerine dikkat çekerek özellikle doğal olmayan gıda katkı maddelerinin insan yaşamına zararlı etkileri olduğunu söyledi.

20