Mart 2013 Fiyat Gelişmeleri

Transkript

1 Mart 2013 Fiyat Gelişmeleri TÜİK tarafından her ay açıklanan fiyat gelişmeleri raporu bu ay doğum günüme denk geldi ve 3 Nisan 2013 tarihinde saat da açıklandı. Fakat bu güzel günde karşılaştığım rakamlar tam istediğim şekilde karşımıza çıkmadı. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre Mart ayı enflasyon rakamları; yıllık enflasyon TÜFE de beklentilerin üstünde %7,29 ve ÜFE de %2,30 olarak gerçekleşmiştir. Aylık olarak ise Mart ta TÜFE %0,66 (Merkez Bankası Beklenti Anketine Mart ayında TÜFE deki artış için beklenti %0,48 artış şeklindeydi.) (Piyasaların beklentisi %0,40 artış şeklindeydi.) ve ÜFE %0,81 artmıştır. Mart ayında önceki aya göre büyük bir değişiklik göstermeyen çekirdek enflasyona baktığımızda ise yıllık olarak ÖKTG-H endeksinde %6,33 ve ÖKTG-I %5,80 seviyelerindeyken; aylık olarak ÖKTG-H endeksi %0,43 ve ÖKTG-I endeksi %0,38 artış göstermiştir. 12 aylık ortalama değerler incelendiğinde TÜFE'de %8,08 ve ÜFE'de %4,23 düzeyinde artış olduğu görülmektedir. Mart ayındaki fiyat gelişmeleri gözlemlendiğinde TÜFE ve ÜFE beklentilerin üzerinde bir artış göstermiştir. TÜFE deki artışın geçen ayın aksine en önemli nedeni endekste en büyük ağırlığa sahip olan 1

2 gıda grubunda meydana gelen yıllık %2 ve 2009 yılından beri en yüksek Mart ayı artışı olan %0,49 düzeyindeki artışlar olmuştur. Ayrıca Mart ayında gözlenen akaryakıt indirimleriyle birlikte enflasyona düşüş yönlü etki eden tek grup olmasına rağmen ulaştırma grubunda meydana gelen sınırlı düşüş, konut fiyatlarındaki artış ve sezon indirimlerinin bitmesiyle birlikte mevsimsel olarak fiyat düşüşleri sona eren giyim grubu da enflasyona etki eden diğer etkenler olmuştur. Gıda fiyatlarının uluslararası düzeyde gerilemesine rağmen Türkiye de yaşanan artışa ülkemizdeki yapısal sorunlardan kaynaklanmaktadır. Bu sorunlardan en belirgini tarım sektöründe gözlenen üretici fiyatlarındaki düşüşe rağmen tüketiciye bu rakamların yansımamasıdır ya da tarım sektöründe üretici tarafında ciddi bir artış olmamasına rağmen tüketici açısından fiyatlar artmaktadır. Geçtiğimiz yıl enflasyonun gerilemesine büyük katkısı bulunan gıda grubu son dönemde tersi durumda hareket etmektedir ve bu da 2013 enflasyonu için risk teşkil etmektedir. Ayrıca Mart ayında altın fiyatlarında meydana gelen artışa rağmen yıllık olarak %3,99 azalış ile enflasyon rakamlarına etkisi de dikkate alınmalıdır. Çekirdek enflasyon ise 2012 Nisan ayından itibaren sergilediği düşme eğilimini tamamlamış olsa da Mart ayında meydana gelen kurdaki yükseliş eğilimine rağmen ılımlı seyrini korumuştur. Bu durumun her ne kadar enflasyona pozitif bir katkı sağlayacağı düşünülse de 2013 yılı enflasyonuna yönelik aşağı yönlü bir katılık durumu ortaya çıkartmaktadır. Mart ayında meydana gelen bütün bu gelişmelere rağmen Nisan ayında baz etkisi ve TL deki değer kaybının ortadan kalkması olasılığıyla birlikte enflasyonun %7 nin altına inmesi beklenmektedir. Fakat Nisan ayında gözlenecek sezon başlangıcı dolayısıyla giyim grubundaki fiyat artışları gibi nedenlerle bu düşüşün sınırlı olması muhtemeldir. Ayrıca yılın ortasından itibaren iç talepteki artış ve baz etkisinin tersine dönmesi gibi nedenlerle birlikte enflasyonda tekrar yukarı yönlü bir hareketlenme olasılığı da söz konusudur. Bu nedenlerden dolayı sene sonu enflasyon tahminin tekrar gözden geçirilebileceği göz önüne alınmalıdır. Bunların yanında TL deki düşük volatilite, düşük girdi fiyatları, Rezerv Opsiyon Mekanizması, uluslararası ekonomik düzeyde belirsizlikler de önümüzdeki dönemde olası riskleri azaltan etkenlerdendir. TCMB nin halihazırda bir miktar yüksek beklediği enflasyon rakamları dolayısıyla politikasında önemli bir değişikliğe gitmeyeceği beklenmektedir. ÜFE açısından duruma baktığımızda ise yine beklentilerin üstünde bir rakamla karşılaşmaktayız. Bunda petrol ürünlerindeki pozitif etkiye rağmen gıda, tekstil, otomotiv, elektrik ve gaz üretimindeki yükselişin etkisi gözlemlenmektedir. Önümüzdeki dönemde uluslararası düzeyde meydana gelen sanayi sektöründeki gerilemenin ülkemizi de etkilemesinin yanında baz etkisi nedeniyle petrol fiyatlarının etkisini arttırması, ÜFE nin düşük düzeylerde seyretmesi, TL deki değer kaybı gibi etkenler ÜFE açısından yukarı yönlü risk olarak karşımıza çıkmaktadır. Sonuç olarak geçen ayki olumlu tablonun tersine bu ayki veriler değerlendirildiğinde sene sonu enflasyon hedefine ulaşılmasının bir miktar riskli olduğu görülmektedir. TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TÜFE) Aylık olarak en yüksek artış %2,04 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda; yıllık en yüksek artış ise yine geçen ayki düzeyde olan %16,31 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Mart ayında tek düşüş ulaştırma grubunda gerçekleşmiştir. Ayrıca Mart ta %46,81 ile sivri biber yine fiyatı en çok artan ve kabak %30,40 ile fiyatı en çok düşen ürünler olmuştur. Ana harcama grupları itibariyle Mart ayında endekste yer alan gruplardan giyim ve ayakkabıda %0,86, lokanta ve otellerde %0,62, sağlıkta %0,48, eğlence ve kültürde %0,33, çeşitli mal ve hizmetlerde %0,29, konutta %0,23, eğitimde %0,09, ev eşyasında %0,09, haberleşmede %0,02 artış gözlenmekte; ulaştırmada %0,05 düşüş gözlenmekte; alkollü içecekler ve tütün grubunda ise değişim gerçekleşmemiştir. Yıllık olarak konut %9,84, lokanta ve oteller 2

3 %9,40, gıda ve alkolsüz içecekler %8,10 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları olmuştur. Aylık en yüksek fiyat artışı %1,34 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesinde olmuştur. Mart 2013 te endekste kapsanan 437 maddeden; 59 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 246 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 132 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. Mart ayında enflasyonun artmasındaki en büyük etken Şubat ayının aksine gıda fiyatları olmuştur. Gıda grubunun aksine genel olarak TÜFE rakamları ılımlı bir seyir izlemiştir. Gıda fiyatlarındaki artışın nedeni ülkedeki yapısal sorunlardan kaynaklanmaktadır çünkü ciddi anlamda talep yönlü bir baskı söz konusu değildir. Alt grupların yıllık TÜFE rakamlarına etkisine bakıldığında, Şubat ayına kıyasla gıda grubunun katkısı 0,62 puan artarken enerji grubunun katkısı gerilemiş, hizmet ve temel mal gruplarının katkılarında belirgin bir değişim gözlenmemiştir. Hizmet fiyatları artarken kira ve ulaştırma hizmetleri grubundaki gelişmelerin belirleyici olduğu grup yıllık enflasyonu yükselmiştir. Temel mal grubu yıllık enflasyonu azalmıştır. Dayanıklı mal grubunda yıllık enflasyon, otomobil ve mobilya fiyatlarına bağlı olarak yükselmiştir. Giyim grubunda yıllık enflasyon Mart ayında da gerilemiştir. Giyim ve dayanıklı mallar hariç temel mal enflasyonundaki yavaşlama sürmüştür. Temel mal fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış artış eğilimi de bu dönemde aşağı yönlü bir seyir izlemiştir. Uluslararası petrol fiyatlarının etkisiyle gerileyen yurt içi akaryakıt fiyatları enerji grubu fiyatlarını azaltmıştır. Tüp gaz fiyatları son üç aydır sergilediği düşüşünü bu dönemde de korumuştur. Sonuç olarak, enerji grubu enflasyonu geçen yılın aynı ayındaki yüksek bazın da etkisiyle bu dönemde gerilemiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon yükselmiştir. Bunda işlenmemiş gıda fiyatları temel belirleyici olmuştur. Bu grupta yıllık enflasyon Mart ayında temelde taze meyve-sebze fiyatları ve baz etkisi kaynaklı olarak yükselmiştir. Meyve ve sebze dışındaki işlenmemiş gıda grubunda da basta beyaz et ve pirinç olmak üzere yüksek oranlı fiyat artışları gözlenmiştir. Sonuç olarak, yılın ilk çeyreğinde islenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu yükselmiştir. Bu yükseliş, aynı dönemde 1,1 puan artan yıllık TÜFE enflasyonunun yaklaşık 1 puanını oluşturmuştur. 3

4 İşlenmiş gıda fiyatları Mart ayında artmış, grup yıllık enflasyonu yükselmiştir. Ekmek ve tahıllar alt grubunda yurtiçi buğday fiyatlarına paralel artışlar bu dönemde de sürerek ve yıllık enflasyon son dört yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Diğer islenmiş gıda ürünlerinde ise Türk Gıda Kodeksi Et ve Et Ürünleri Tebliği nin Mart ayında yürürlüğe girmesi ile şarküteri ürünleri fiyatlarında artışlar gözlenmiştir. Tüketici Fiyatları Endeksi (2003=100), Mart 2013 (Yıllık Değişim Oranı) Kaynak: TÜİK Dönemi TÜFE-Bir Önceki Aya Göre ÜFE-Bir Önceki Aya Göre Mart Şubat Ocak Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz

5 Haziran Mayıs Nisan Mart Dönemi TÜFE-Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre ÜFE-Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Mart Şubat Ocak Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran Mayıs Nisan Mart

6 Dönemi TÜFE-Oniki Aylık Ortalamalara Göre ÜFE-Oniki Aylık Ortalamalara Göre Mart Şubat Ocak Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran Mayıs Nisan Mart Kaynak: TÜİK ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) Aylık değişim; tarımda %0,07 artış, sanayide %0,96 artış olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,77 düşüş ve on iki aylık ortalamalara göre %2,26 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın aynı ayına göre %4,00 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %4,64 artış gerçekleşti. Sanayide en yüksek aylık artış basım ve yayım ürünlerinde gerçekleşmiştir. Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,61, imalat sanayi sektöründe %0,90, elektrik, gaz ve su sektöründe %1,78 artış olarak gerçekleşmiştir. ÜFE de kapsanan 788 maddeden; 186 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 367 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 235 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşmiştir. 6

7 Mart ayı ÜFE verileri incelendiğinde, imalat sanayi aylık fiyat artışları hızlanırken tarım fiyatlarında belirgin bir değişim gözlenmemiştir. Bitkisel ürünler ile meyve ve sebze fiyatları bu ayda yüzde 0,31 oranında artarken canlı hayvan fiyatlarındaki düşüş eğilimi azalarak da olsa devam etmiştir. Mart ayında buğday fiyatları yukarı yönlü seyrini sürdürmüştür. İmalat sanayi fiyatları yüzde 0,90 oranında artmıştır. Bu dönemde fiyat artışlarının basta motorlu taşıt, tekstil ve ana metal olmak üzere imalat sanayi geneline yayıldığı gözlenmiştir. Mart ayında uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe karsın Türk lirasındaki sınırlı değer kaybına paralel olarak rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı fiyatları sabit seyretmiştir. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının yıllık artış oranı yükselmiştir. MIGS sınıflamasına bakıldığında, bu dönemde tüm alt gruplarda fiyatların artmıştır. Demir, çelik ve tekstil ürünleri üretici fiyatlarındaki yükselişler ara mal grubundaki artışta belirleyici olmuştur. Sermaye malları fiyatları temelde motorlu taşıt ile motor parçaları fiyatlarındaki artışa bağlı olarak artarken dayanıksız tüketim malları fiyatları et ve et ürünleri ile basım araç-gereç üretici fiyatlarındaki artısın etkisiyle 7

8 yükselmiştir. Sonuç olarak, imalat sanayi yıllık enflasyonu geçen aya göre belirgin bir değişim göstermemiş, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı belirgin bir baskı gözlenmemiştir. Üretici Fiyatları Endeksi (2003=100), (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim Oranları) Dönemi ÜFE-Bir Önceki Aya Göre TÜFE-Bir Önceki Aya Göre Mart Şubat Ocak Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran

9 Dönemi ÜFE-Bir Önceki Aya Göre TÜFE-Bir Önceki Aya Göre Mayıs Nisan Mart Dönemi ÜFE-Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre TÜFE-Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Mart Şubat Ocak Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran Mayıs Nisan Mart

10 Dönemi ÜFE-Oniki Aylık Ortalamalara Göre TÜFE-Oniki Aylık Ortalamalara Göre Mart Şubat Ocak Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran Mayıs Nisan Mart Kaynak: TÜİK Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (2003=100), Mart 2013 Grup Kapsam Bir önceki aya göre değişim oranı (%) Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı (%) Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%) Oniki aylık ortalamalara göre değişim oranı (%) Endeks 10

11 A Mevsimlik ürünler hariç B İşlenmemiş gıda ürünleri hariç C Enerji hariç D (B) ve (C) E (C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç F (E) ve fiyatları yönetilen/yönlendirilen diğer ürünler, dolaylı vergiler hariç G (F) ve (B) H (D) ve alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç

12 I (C), gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksi, Mart 2013 Kaynak: TÜİK MART 2013 AYI FİYAT GELİŞMELERİ RAPORU TCMB MART 2013 AYI FİYAT GELİŞMELERİ RAPORU Göktuğ ŞAHİN GAZİ ÜNİVERSİTESİ - ÖĞRETİM GÖREVLİSİ 12