MAK341 MAKİNA ELEMANLARI I 2. Yarıyıl içi imtihanı 24/04/2012 Müddet: 90 dakika Ögretim Üyesi: Prof.Dr. Hikmet Kocabas, Doç.Dr.

Transkript

1 MAK3 MAKİNA EEMANARI I. Yarıyıl içi imtihanı /0/0 Müddet: 90 daia Ögretim Üyesi: Prof.Dr. Himet Kocabas, Doç.Dr. Cemal Bayara. (0 puan) Sıı geçmelerde sürtünme orozyonu nasıl ve neden meydana gelir? Geçmeye ait hangi parametrelere tesir eder? Şeil çizere izah ediniz. Pres bağlantısının optimizasyonu ve aymaya arşı emniyetin arttırması için, pres geçme uzunluğu b... d ye uzatılabilir. Ço değişen ve çevresel hareetli eğme zorlanması halinde b,5...d alınır. Çünü ısa geçmelerde mil miro hareetler sonucu zamanla göbeten çıabilir. Bunun sonucunda sürtünme orozyonu vuu bulur ve bu ilave aşınma, yorulma ırılması tehliesini arttırır. Değişen burulmada sürtünme orozyonu: Döndürme momentinin pres bölgesinin orta ve ara ısımlarına iletilmesi anca mildei belirli bir burulma ile mümündür. Bu burulma göbe tarafından engellendiğinden mil momentinin en büyü ısmını pres uzunluğunun ön ısmı (x0) taşır. Sürtünme orozyonu tehliesi, moment genliği M g üçü tutulara (volan, elasti avrama) teğetsel noment M R 'nin p, μ veya d vasıtasıyla büyütülmesi ile, elasti göbe malzemesi veya burulmaya arşı esne bir göbe şeli ullanılara azaltılabilir. Pres geçme uzunluğunun arttırılması ile azaltılamaz.. (0 puan) Millerin muavemet hesabı hangi esaslara göre yapılır? Açılayınız. Miller hem eğilme hem de burulma momentlerine maruz almatadır. Miller ayrıca tam değişen yüler sebebiyle yorulmaya göre de ontrol edilmelidir. Mil malzemelerinin süreli muavemet değerleri burada önemlidir. σ e M e W e σ es.em σ ed b 0 b σ eg.em σ es.em α β S 0 α τ ile α b.em

2 ed Degisen egilme emniyet gerilmesi b 0 Büyülü fatörü (çapa bagli) b Yüzey isçiligi fatörü Çenti atsayisi S Emniyet atsayisidir. πd 3 M e M e 3 πd 3 M b M b 6 W e σ 3 e σ W e W b τ e πd 3 6 b τ W b b πd 3 Esdeger gerilmeler (seil degistirme enerjisi hipotezine göre) σ v σ e 3 α 0 τ b 3α 0.9 α σ v σ e 3τ b σ es.em σ es.em M e 3 π d 3 3 M b 6 π d 3 3 M esd M e α 0 M b 3. (0 puan) Pernolar hangi zorlanmalara maruz alırlar? Hesap tarzını açılayınız. Pernolar eğilme gerilmeleri ve yüzey basıncına göre hesaplanırlar. Perno esilmeye ve eğilmeye zorlanır. Hesaplarda ortalama yüzey basıncı ullanılır. Buna göre ii yüzey basıncı hesaplanabilir. İç burç ile perno arasındai yüzey basıncı p bd p em Yan parçalar ile perno arasındai yüzey basıncı p b d p em Eğilme hesabında şeilde gösterildiği gibi orta ısımda eşit yayılı yü yan ısımlarda ise bu parçaların ortasına etiyen / tepileri alınara eğilme momenti hesap edilebilir. M eg b 0 b M eg b 0 b b 0 pd 8

3 Yüün ortadan tesir ettiği abulüne göre hesap yapılır ise masimum eğilme gerilmesi M eg 8 b 0 b σ M eg W eg b 0 b πd 3 σ em Kesme gerilmeleri diğer gerilmelere göre yapılan hesaplara göre ço üçü olduğundan genellile ihmal edilebilir. 3 perno esilmesi τ π d τ em. (0 puan) Cıvatalarda sıışan burç ullanılmasının sebebini belirtere, eti meanizmasını ve hesap tarzını açılayınız. ön ön gerilme uvveti tesiri ile cıvata λ Cön adar uzar, parça ve burç λ pön +λ Bön adar sıışır. A ve B yüzeylerine tesir eden iş işletme uvveti tesiriyle burç ilave olara sıışır, flanş parçası ise gevşer. z c c Δλ c c B Δλ B Bu ifade daha öncei bölümde bulunanın aynısıdır. Burada c c yerine c c '<c c oyulmuştur. Böylece burç geçirilmiş cıvataya işletme uvvetinden dolayı gelen ilave uvvet z, basit, ısa flanş bağlantısına göre üçülmüştür.

4 5. (30 puan) Bir öngerilmeli cıvata bağlantısında deneysel olara bulunan yay atsayılarının oranı C p /C c 9,5 tir. Cıvatalar ön 900 dan lu bir öngerilme ile sıılmıştır. Bağlantıya iş 7000 dan lu bir işletme uvveti eti etmesi halinde cıvatalara gelece olan toplam masimum uvveti bulunuz. ön 900daN ön 9000 N c p c p 9.5 c c pc c c c pc 9.5 c is 7000daN is N iş is sebebiyle, cıvatalara gelece olan ilave uvvet c c z is c c c is p c c c is p c pc c c c c iş z is 9.5 z N cıvatalara gelece olan toplam masimum uvvet mas ön z mas N 6. (30 puan) 0daN basma yüü ile zorlanan bir helisel yayın özellileri aşağıda verilmiştir. G8000 dan/mm,, dan/mm, i5,5, D5,6 mm. a) Yayın bu yü altındai çöme mitarını hesaplayınız. b) Bu durumda biritireceği enerji mitarını hesaplayınız. c) Yay için uygun tel çapını tayin ediniz. dan 0N ayma modülü G 8000 dan G N G 80GPa mm mm D helisel yay sarım çapı D 5.6mm helisel yay sarım yarıçapı R R.8mm

5 helisel yay toplam sarım sayısı : i 5.5 N t i helisel yay atif sarım sayısı : N a N t N a 3.5 basma yüü, uvvet 0daN 00 N yay atsayısı. dan N mm mm teldei burulma ϕ R GI p a) yayın yü altındai çöme δ ϕr M b R GI p R GI p δ δ 6.667mm b) yayın biritireceği enerji mitarı W e δ W e Nmm yay tel çapi d ile gösterilirse πd dairesel esitli helisel yay teli polar atalet momenti I p 3 helisel yay uzunluğu πrn a 8.87mm çöme δ R R 3 πrn a 6R N a 6D N a GI p Gπd Gd 8G d yay atsayısı: c GI p R G π d 3 R 3 R c) yay tel çapı d d.897mm Gπ Gπd 6R 3 N a 3R Gd 8 D 3 N a Gd 8 D 3 N a Gd 8 D 3 N a d d.897mm G