Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar? Sağlığını Şansa Bırakma; Koru(n)!!!

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar? Sağlığını Şansa Bırakma; Koru(n)!!!"

Transkript

1 Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar? Sağlığını Şansa Bırakma; Koru(n)!!! Seray Yazgan, Çağla Koçberber, Nurbakhish Suleymanzade, Uğur Can Değdaş Danışman: Öğrt. Gör. Dr. Sare Mıhçıokur ÖZET Adolesan/gençlik dönemi (10-24 yaş grubu), çocukluktan yetişkinliğe geçişte, sağlık alışkanlıklarının ve cinsel davranışların şekillenmeye başladığı bir dönem olması nedeniyle cinsel/üreme sağlığı konularında öncelikli olarak ele alınması gereken bir dönemdir. Bu dönemdeki, erken cinsel aktivite, cinsellik ve gebeliği önleyici yöntemler hakkındaki bilgi eksikliği, evlilik yaşının değişmesi, çocuk yaşta evlilik, istenmeyen gebelikler, cinsel sömürü ve taciz, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) yakalanma riskinin artmasına neden olmaktadır. DSÖ nün 2005 yılı hesaplamalarına göre dünyada %90 dan fazlası gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere bir yılda yaş arası yetişkinlerde 448 milyon tedavi edilebilir (sifiliz, gonore, klamidya, trikomonas vb.) yeni CYBE vakası ortaya çıkmaktadır. Her yıl 20 genç kişiden biri CYBE e yakalanmakta ve dört genç kadından birine tedavi edilebilen bir CYBE teşhisi konulmaktadır. CYBE ler özellikle de gelişmekte olan ülkelerde önemli bir sağlık sorunu oluşturmalarının yanı sıra, tüm dünyada sosyal ve ekonomik sorunlara da neden olmaktadırlar. Bu da CYBE leri önemli bir halk sağlığı sorunu haline getirmektedir. Bu sorunların çözümü ve önlenebilmesi için toplumun ve de gençlerin cinsel sağlık/üreme sağlığı, CYBE ler ve korunma yolları konusunda bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi amacıyla özellikle de okullarda gençlere yönelik eğitim programlarının yürütülmesi ve cinsel sağlık/üreme sağlığı hizmetlerinin sunulması sağlanmalıdır. Anahtar kelimeler: Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar, CYBE den korunma, gençlik 1

2 GİRİŞ Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sağlığı; yalnızca hastalık ya da sakatlığın olmaması değil fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali olarak tanımlamıştır (10). Günümüzde geçerliliğini koruyan bu tanımda da görüldüğü gibi, sağlık çok boyutlu ve geniş bir kavramdır. Bireylerin, özellikle kadınların genel sağlık düzeylerini etkileyen en önemli faktörlerden biri, cinsel sağlık/üreme sağlığı ile ilgili yaşadıkları sorunlardır (12). Üreme hakları; insanların doyurucu ve güvenli bir cinsel yaşamları, üreme yetenekleri ve bu yeteneği kullanıp kullanmayacakları, ne zaman, ne sıklıkta kullanacakları konusunda karar verme özgürlüklerinin olması demektir. DSÖ üreme sağlığını; yalnızca üreme sisteminin işlevleri ve süreci ile ilgili hastalığın ve sakatlığın olmaması değil, üremenin fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde tamamlanması olarak tanımlamıştır (4). Adolesan/gençlik dönemi (10-24 yaşgrubu), çocukluktan yetişkinliğe geçişte, sağlık alışkanlıkların ve cinsel davranışların şekillenmeye başladığı bir dönem olması nedeniyle cinsel/üreme sağlığı konularında öncelikli olarak ele alınması gereken bir dönemdir. Bu dönemdeki, cinsellik ve gebeliği önleyici yöntemler hakkındaki bilgi eksikliği, erken cinsel aktivite, evlilik yaşının değişmesi, çocuk yaşta evlilik, cinsel sömürü, taciz, istenmeyen gebelikler ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) yakalanma riskinin artması gibi sorunlar gençlerin üreme sağlığı konusundaki bilgi eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bu sorunların çözümünü sağlayabilecek halen karşılanmamış ihtiyaçlar ise, bilgilendirme, hizmet sunumu ve gençlerin katılımıdır (3, 12). Varlığı çok eski yıllardan beri bilinen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, özellikle 1980 li yıllarda Human Immunodeficiency Virus (HIV) enfeksiyonunun tanımlanmasıyla yeniden güncellik kazanan ve tüm dünyada giderek daha fazla önemsenen enfeksiyonlardır. Özellikle de gelişmekte olan ülkelerde önemli bir sağlık sorunu oluşturmalarının yanı sıra, tüm dünyada sosyal ve ekonomik sorunlara da neden olmaktadırlar (11). Bu durum CYBE leri önemli bir halk sağlığı sorunu haline getirmektedir (4, 18). Amaç Bu çalışmada, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar konusunda mevcut bilimsel çalışmaların irdelenmesi ve gençlerin CYBE den kendilerini nasıl koruyacakları konusunda öneriler oluşturulması amaçlanmıştır. 2

3 Hedefler a. CYBE nin Dünya da ve Türkiye de görülme sıklığının belirlenmesi, b. CYBE nin nedenlerinin belirlenmesi, c. CYBE nin olumsuz sonuçlarının belirlenmesi, d. CYBE den korunma yolları hakkında öneriler oluşturulması, e. CYBE bulaşma riski durumunda izlenilecek yolların saptanması, f. CYBE mağdurlarının başvurabilecekleri kurumların belirlenmesi. GENEL BİLGİLER Genç, Ergen ve Genç İnsanlar Kimdir Bunlar? Genellikle çocukluğun bağımlılığından erişkinin bağımsızlığına geçiş dönemi olarak kabul edilen adolesan dönemini, DSÖ yaş arasını adolesan, yaş arasını genç ve yaş arasında olanları ise genç insanlar olarak tanımlamaktadır. Adolesan dönemi, fiziksel, psikolojik ve sosyal olgunluğa erişmenin gerçekleştiği, insan yaşamının en dinamik evrelerinden biridir (1, 13, 14). Dünya nüfusunun %20 sini (1.6 milyar) yaşları arasında gençler oluşturmaktadır (12). Türkiye de ise toplam nüfusun %13,0 ü genç erkekler, %12,5 si genç kadınlar olmak üzere %25,6 sı ( ) ergen/gençlerden (10 24 yaş grubu) oluşmaktadır (20). Cinselliğin Tanımı DSÖ nün tanımına göre cinsellik; fiziksel, duygusal, mental ve sosyal yönlerin kişiliği, iletişimi ve aşkı zenginleştirici etkilerinin bileşiminden oluşmaktadır. Cinsel bir varlık olarak insanın sadece bedensel değil; duygusal, düşünsel ve toplumsal bütünlüğü sağlayan, kişilik gelişimi, iletişim ve sevginin paylaşımını olumlu yönde zenginleştiren ve arttıran sağlıklılık halidir. Cinsellik; psikolojik, sosyal, ekonomik, politik, kültürel, hukuki, tarihi, dini, biyolojik ve ruhsal faktörlerin etkileşiminden etkilenmektedir (9). Cinsel Sağlığın Tanımı DSÖ'e göre cinsel sağlık sadece hastalık, işlev bozukluğu veya sakatlığın olmaması değil, duygusal, zihinsel ve sosyal olarak cinsellikle ilgili iyilik halidir (9). CİNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLARIN TANIMI Etkenin cinsel temas sonucu hasta ya da taşıyıcı kişiden konakçıya bulaşması ile ortaya çıkan enfeksiyonlardır (4). CYBE nin cinsel ilişki ile bulaşması koruyucu bariyer olmaksızın penisin vajinaya, ağıza ya da anüse penetrasyonu ile olmaktadır (21). 3

4 En Sık Görülen CYBE ler (4) Bakteriler: Gonore Klamidya Trokomatis Sifiliz Şankroid Granuloma inguinale Gardnerella vajinalis Grup B, beta hemolitik Streptokoklar Mikoplazmalar: Mikoplazma hominis Ureaplazma urealitikum Virüsler: Genital Herpes Simplex Virüsü (HSV) CMV enfeksiyonu Hepatit B ve C Human Immunodeficiency Virus / Acquired Immunodeficiency Syndrome (HIV/AIDS) Kondiloma akuminata (Human Papilloma Virüsü (HPV), genital siğil) Molluscum Contagiosum Funguslar: Kandida albikans Trikomonas vajinalis CYBE LERİN GÖRÜLME SIKLIĞI Dünyada cinsel yolla bulaşan enfeksiyon vakalarının gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere göre daha yüksek olduğu gözlenmiştir (23). Dünya Sağlık Örgütü nün hesaplamalarına göre dünyada %90 ından fazlası gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere 2005 yılı için bir yılda yaş arası yetişkinlerde 448 milyon tedavi edilebilir (sifiliz, gonore, klamidya, trikomonas) yeni vaka ortaya çıkmaktadır (4). Milyonlarca kalıcı, viral, CYBE lerin arasında 5 milyon yeni HIV, Human Papilloma Virus (HPV) ve Herpes Simplex Virus (HSV) vakası bulunmaktadır. HIV dahil olmak üzere, bir yıl içerisinde baş gösteren cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar dünya çapındaki erkek, kadın ve çocuklar arasında 51 milyon yıla eşdeğer sağlıklı yaşamın kaybolmasından sorumludur (6). Ergenler, neredeyse tüm cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarda en büyük risk altındaki yaş grubudur. 20 genç kişiden 1'i her yıl tedavi edilebilen bir CYBE e yakalanmaktadır. Dört ergen kadından birine her yıl cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon teşhisi konulmaktadır (6). 4

5 Yine DSÖ dünya genelinde 2002 yılı sonu itibariyle toplam AIDS li hasta sayısını 42 milyon, 2002 yılı için yeni vaka sayısını 5 milyon, AIDS e bağlı ölüm sayısını 3.1 milyon olarak tahmin etmiştir (2). CYBE ler dünyada birçok ülkede bildirimi zorunlu hastalıklar arasında yer almaktadır. Ülkemizde ise kayıt ve bildirim sisteminin yetersiz olması ülke verilerinin ve sürveyansın yetersiz olmasına neden olmaktadır (23). T.C. Sağlık Bakanlığı nın verilerine göre, 2008 yılının altıncı ayı itibariyle yılları arasında Türkiye de toplam 3174 HIV/AIDS olgusu saptanmıştır; bunların çoğunluğu erkektir. Hasta sayısının en çok, cinsel aktivite oranının yüksek olduğu arasındaki yaş gruplarında yoğunlaştığı görülmektedir. Sağlık Bakanlığı nın sifilize ait istatistiklerinde ise 2004 yılında 3681 (1315 kadın/2366 erkek) olgu saptandığı görülmektedir (19). T.C. Sağlık Bakanlığı nın 2011 yılı verilerine göre bazı CYBE lerin dağılımı Tablo 1 de gösterilmiştir (19). Tablo 1: Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların dağılımı Hastalık Kadın Erkek Toplam HIV/AIDS** GONORE* SİFİLİZ* HEPATİT C* * Veriler 2011 yılı verileri olup, TSİM den alınmıştır. ** HIV/AIDS verileri kümülatif olup yılları dönemini kapsamaktadır (23). Klamidya ve Gonore e bağlı genital enfeksiyonların ülkemizdeki dağılımını kesin olarak söylemek mümkün değildir. Bunun nedeni, yapılan çalışmaların belirli gruplarda ve bölgesel olarak gerçekleştirilmiş olmalarıdır (17). CYBE lerin Artış Nedenleri Bilindiği gibi, gelişmekte olan ülkelerde toplumun önemli bir bölümünü gençler ve genç erişkinler oluşturmaktadır. Böyle toplumlarda nüfus artışının çok hızlı olması, genç neslin, dolayısıyla da risk altındaki kişilerin sayısının fazla olmasına neden olmaktadır (23). Bunun yanında gelişmekte olan ülkelerde CYBE lerin artış nedenleri arasında, cinsel eğitim programlarının yetersizliği, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde cinsel ilişki yaşının küçülmesi, evlilik öncesi cinsel ilişki ve cinsel eş sayısındaki artış, seyahat imkanlarının yaygınlaşması, cinsel davranışlardaki değişiklikler, kondom dışı doğum kontrol yöntemlerinin kullanımında artış, tanı ve tedavi imkanlarının gelişmesiyle hastalıkların daha doğru ve sık olarak tespit ediliyor olması; antibiyotiklere direnç nedeniyle tedavide rastlanan zorluklar CYBE lerin sayısının artmasına neden olmuştur (3, 5, 22). Ayrıca bu toplumlardaki kentleşmenin hızı ve kırsal alanlardan 5

6 kentlere yoğun göç olması, ortaya çıkan işsizlik, evsizlik ve benzeri ekonomik sorunlar paralı seksin artması bağlamında korunmasız cinsel ilişki düzeyinin yükselmesine ve toplumun CYBE riskine karşı savunmasız hale gelmesine neden olmaktadır (23). CYBE lerin Türkiye de artış nedenleri; Türkiye nin Avrupa ve Asya arasında köprü oluşturan bir ülke olmasından kaynaklanıyor olabilir. Özellikle metropol şehirler, birçok yönden ülkeyi aktif konuma sürüklemekte ve CYBE lerin yayılmasında önemli risk teşkil etmektedir. Bu risk özellikle şehirlerarası, ulusal ve uluslar arası insan hareketleri nedeniyle birçok medeniyetin buluşmasına sahne olan ülkemizde daha da belirgin hale gelmektedir. Ülkemizin nüfusunun yüzde 30 u 15 yaş altıdır yaş grubu toplam nüfusun yarısını oluşturmakta, ve bu durum cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ile karşılaşma olasılığını artırmaktadır (15). CYBE NASIL BULAŞIR? CYBE lerin başlıca bulaşma yolu adından da anlaşıldığı gibi korunmasız cinsel ilişkidir. Ayrıca, enfeksiyonu olan annelerden gebelik sırasında, doğumda veya doğumdan sonra emzirme yoluyla bebeklerine de bulaşabilmektedir. Bunun dışında vücut sıvıları, kan yolu ve organ nakilleriyle de bulaşma olabilmektedir (23). CYBE lere Neden Olan Faktörler CYBE lerin bulaşmasında bazı davranış biçimlerinin de etkili oldukları görülmektedir. Bunlar aşağıdaki gibi özetlenebilir: 1. Korunmasız cinsel temas veya ilişkide bulunmak 2. Yakın zamanda eş değiştirmek 3. Birden fazla cinsel eş 4. Başka cinsel eşleri olan bir eşe sahip olmak 5. Cinsel eşin özel durumu (rastgele eş seçimi, para karşılığı seks yapanlarla veya bu kişilerle ilişkisi olanlarla eş olmak) 6. CYBE belirtileri gösteren kişi ile cinsel ilişki yaşamak 7. CYBE si olan kişinin, durumunu eşine bildirmeden ilişkiye girmesi (17). CYBE lerin bulaşma olasılığını artıran diğer faktörler de aşağıda olduğu gibi sıralanabilir: 1. CYBE lerin tedavisinde gecikme 2. Tedavi rejiminin tam olarak uygulanmaması 3. Cinsel eşlerin tedavi edilmemesi (11). 6

7 Kimler Risk Altındadır? Genç kızlar; hazne ve rahim ağzını örten dokuların ince ve henüz tam gelişmemiş olması sonucu enfeksiyona daha duyarlı ve yatkındırlar. Bu bağlamda adölesan yaşta cinsel ilişkide bulunmak, vajina dokusu korunamayacağından mikroorganizmanın geçişini kolaylaştırmaktadır. Kadınlar; cinsel organlarının konumu ve daha geniş bir açık yüzeyi olması sonucu erkeğe kıyasla daha fazla risk altındadır. Sünnetsiz erkekler sünnetli erkeklere göre daha fazla CYBE riski altındadır. Sünnet derisi arasındaki boşluk, CYBE mikropları için adeta bir toplanma (birikme) yeri olur. Korunmasız ilişkide bulunmuş bireyler. Cinsel yolla bulaşmış herhangi bir enfeksiyonu taşıyanlar. Cinsel yolla bulaşmış enfeksiyonlardan birini geçirmiş ve iyileşmiş bireyler. (Bir CYBE'i geçirmiş bireyin diğer CYBE'i taşıma riski artmaktadır, çünkü bu organizmalar genellikle beraber taşınmaktadır) Birçok CYBE klinik belirti vermediğinden cinsel açıdan aktif tüm bireyler cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarla karşılaşma riski altındadır (23). Partnerinin enfeksiyon taşımadığından emin olmayan bireyler. Genital bölgede semptomlar gösteren bireyler. Birden fazla cinsel partneri olanlar. Uyuşturucu kullananlar (enjektörün paylaşıldığı durumlarda HIV ve Hepatit B gibi ciddi enfeksiyonlar bulaşabilmektedir) (7, 8). CYBE nin Genel Belirtileri Vajinadan normalden farklı renk, kıvam, kokuda akıntı. Bazen bu belirtiye kaşıntı da eklenebilir. Penisten akıntı (erkekte doğal akıntı yoktur). Cinsel birleşme sırasında cinsel organlarda ağrı, kanama. Erkekte; penis yüzeyinde, testisler ve çevresinde, kadında; vajina, dış üreme organları ve çevresinde ağrılı-ağrısız yaralar, çıbanlar, siğiller, uçuklar. Makat ve dış üreme organları ve çevrelerinde ele gelen şişlikler, yumrular. Kasıklarda şişlik. Karın alt bölgesinde ağrı ve hassasiyet. Sık idrara çıkma ve idrar yaparken ağrı, sancı ve yanma. Kadınlarda nedeni bilinmeyen düşükler ve sık ölü doğumlar. Vücuda girdikten sonra kan dolaşımına karışan ve yaşamını burada çoğalarak sürdüren CYBE etkenleri, karaciğeri, bağışıklık sistemini ve tüm bedeni etkileyen hastalıklara da neden olmaktadır. Bunun sonucu da sarılık, yüksek ateş, halsizlik, yorgunluk, bulantı ağızda yaralar, genel hastalık belirtileri de görülebilmektedir (7). 7

8 CYBE lere özgün belirtiler: Gonore: Kadınlarda pürülan vajinal akıntı, ağrılı veya yanma tarzında idrar yapma, kırmızı ve dokunmakla ağrılı üretra klinik belirtileridir. Erkeklerde ise; idrar yaparken ağrı, pürülan üretral akıntı ile belirti vermektedir. Klamidya: Pürülan vajinal akıntı, sık ve kolay kanayan et kırmızısı renkte serviks görüntüsü olmaktadır. Sifiliz: Erken dönemde, kadında dış genitalde, erkekte peniste ağrısız ülser ve kauçuk kıvamında büyümüş lenf bezleri, birkaç ay sonra vücutta kaşıntısız deri döküntüleri görülmektedir. Şankroid: Ağrılı kirli genital ülserler ile belirti verir. Kadın ve erkeğin dış genital organlarının herhangi bir yerinde bulunabilmektedir. İnguinal Granüloma: Penis ve vulvada küçük, genellikle ağrısız papüller, bunu takiben inguinal bölgede büyümüş lenf bezleri görülmektedir. Bakteriodes vajinozis: Her zaman cinsel yolla bulaşmaz. Balıksı kokulu, grimsi vajinal akıntı olmaktadır. Genital Herpes: İlk atakta 2-4 haftada kendiliğinden geçen, çok sayıda ağrılı yüzeyel genital ülserler, su gibi vajinal akıntı ile birlikte görülebilmektedir (4). HPV (Genital siğil): HPV enfeksiyonu ile ortaya çıkan siğillerin görünümü kümeli şekilde ve karnıbaharımsı yapıdadır. Kadınlarda en sıklıkla vulva (dış genital), anus (makad çevresi), vajen ve serviks (rahim ağzı) bölgelerinde, erkeklerde ise penis, anus ve kasık bölgesinde görülür. Rahim ağzı kanser ve kanser öncüsü durumların %70'inden HPV Tip 16 ve 18 sorumludur. CYBE DEN KORUNMA YOLLARI Başkaları ile de ilişkisi olduğu bilinen kişiyle cinsel ilişkide bulunmamak. Kesin korunma için her tür cinsel ilişkide KONDOM (prezervatif, kılıf) kullanmak. Başkalarının kullandığı iğne ve enjektörleri kullanmamak. Dövme, epilasyon, manikür, pedikür, tıraş, kulak deldirme gibi işlemlerde ve diş tedavisinde dikkatli olmak. Kan ve/veya kan ürünü tedavisini güvenli yollardan sağlamak. Hepatit B ye karşı aşı yaptırmak (16). Genital Siğil (Human Papilloma Virüsü, HPV) e karşı aşı yaptırmak. Etkili bir sağlık eğitimi almak (4). Adölesan ve gençlerin karşılaştıkları sorunların ve gereksinimlerin belirlenmesi ailenin ve medyanın adölesan ve gençlik dönemlerinde karşılaşılan sorunlarla ilgili bilgilendirilmesi (16). 8

9 Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Şüphesinde Başvurulacak Kuruluşlar Aile Sağlığı Merkezleri, Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri, Üniversitelerin Öğrenci Sağlık Merkezleri (Mediko Sosyal Merkezi). Hastanelerin (Devlet, Özel, Üniversite) Enfeksiyon Hastalıkları, Kadın Hastalıkları ve Doğum Poliklinikleri cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların tanısı ve tedavisi yapılabilmektedir. Türkiye de CYBE konusunda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları (STK) ve merkezleri: AIDS ile Mücadele Derneği AIDS Savaşım Derneği Bulaşıcı Hastalıklar ve Uyuşturucu ile Savaş Topluluğu (BUHUS) Cinsel Sağlık Eğitim ve Danışma Merkezi Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar ile Savaşım Derneği HATAM (Hacettepe AIDS Merkezi) İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı Türkiye Aile Planlaması Derneği Türkiye Aile Planlaması Vakfı Türk Tıp Öğrencileri Uluslararası Komitesi Zührevi Hastalıklarla Mücadele Derneği Bu sivil toplum kuruluşları ve merkezler bilgilendirme ve eğitim, iletişim özellikle akran eğitimi, halk konferansları, eğiticilerin eğitimi, görsel ve işitsel yayınlar, kitaplar, dergiler, danışmanlık hizmetleri, öğrenci kulüpleri, yaz okulları ve test hizmeti gibi faaliyetlerde bulunmakta bu konuda topluma ve risk altındaki gruplara olumlu yönde katkıda bulunmaktadır (15). Sonuç olarak, CYBE ler tüm dünyada ve Türkiye de önemli bir halk sağlığı sorunudur. Özellikle ergen/gençler cinsellik ve gebeliği önleyici yöntemler hakkındaki bilgi eksikliği, erken cinsel aktivite, evlilik yaşının değişmesi, çocuk yaşta evlilik, cinsel sömürü ve taciz gibi nedenlerle istenmeyen gebelikler, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) yakalanma açısından risk altındadırlar. Bu sorunların çözümü ve önlenebilmesi için toplumun ve de gençlerin cinsel sağlık/üreme sağlığı, CYBE ler ve korunma yolları konusunda bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi amacıyla özellikle de okullarda gençlere yönelik eğitim programlarının yürütülmesi ve cinsel sağlık/üreme sağlığı hizmetlerinin sunulması sağlanmalıdır. 9

10 KAYNAKLAR 1. Adolescence and Adolescent Reproductive Health, International Children s Center (ICC), Teaching Materials fort he Training Courses, Ankara, AIDS epidemic update. UNAIDS/WHO December UNAIDS/02.46E.3 3. Akın A, Özvarış B., Ş. Adolesanların/Gençlerin Cinsel ve Üreme Sağlığını Etkileyen Faktörler Projesi (özet raporu); Ankara Akın A, Özvarış B., Ş. Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar ve Genital Yol Enfeksiyonları, Halk Sağlığı Temel Bilgiler, Edit:, Güler Ç., Akın L., Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2012 I.Cilt, s: , s: Aral SO, Holmes KK. Social and behavioral determinants of the epidemiology of STDs. In: Holmes KK, Sparling PF, Mardh PA, et al, eds. Sexually transmitted diseases. NewYork: Mc Graw Hill, 1999; Chinsenbu K., C., Sexually Transmitted Infections in Adolescents, The Open Infectious Diseases Journal, 2009, 3, Cinsel Sağlık Üreme Sağlığı / CYBE, Erişim Tarihi: Saat: 15:05 8. Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar cinsel_yolla_bulaşan_hastalıklar Erişim Tarihi: Saat: 14:53 9. Developing sexual health programmes World Health Organisation WHO/RHR/HRP/10.22, Fişek N., H., Halk Sağlığına Giriş, Hacettepe Üniversitesi Dünya Sağlık Örgütü Hizmet Araştırma ve Araştırıcı Yetiştirme Merkezi Yayını No: 2, Ankara, 1985, s: Gökengin D. Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlara Genel Bakış. Başlıca Bakteriyel, Paraziter ve Mikotik Enfeksiyon Hastalıkları ında. Serter D, Ertem E, Gökengin D. Editörler. Nobel Tıp Kitapevleri, 2000, s Koluaçık S., Güneş G., Pehlivan E., İnönü Üniversitesi Öğrencilerinin Üreme Sağlığı Konularında Bilgi Düzeyleri ve Hizmetten Beklentileri, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Araştırma / Research Report, (2010) 17 (1) Mıhçıokur S., Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampusu Öğrenci Sağlık Merkezi nde Cinsel ve Üreme Sağlığı Hizmet Modeli Oluşturma Araştırması, T.C. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Doktora Tezi, Ankara, Mıhçıokur S., Türkiye de Ergen / Genç Üreme Sağlığı / Cinsel Sağlık Sorunları ve Bu Alandaki Gelişmeler, Edit: Akın A., HASUDER, Türkiye Sağlık Raporu 2012, s: Prof. Dr. Ağaçfidan A, Prof. Dr. Akın L, Türkiye de Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE) ve HIV/AİDS in Sürveyans Sistemine İlişkin Durum Analizi, Edit: Uzm. Dr. Altan P., T.C.Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü Ankara, Prof.Dr. Akın A., Başkent Üniversitesi Kadın-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü/ Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Toplumsal Cinsiyet Çalışma Grubu Raporu 10. Kalkınma Planı, Ankara Serter D., Gökengin D., Türkiye de ve Dünyada Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar ve HİV/AİDS, ftp://ftp.ism.gov.tr/saglikdergisi/ocak- 10

11 %DEubat%202009/dosya/demirserter%20deniz%20g%F6kengin.doc Erişim Tarihi: 11 Mart 2013, Saat: 9: Sexually Transmitted Infections Fact Sheet N110 August Erişim Tarihi: Saat: 15: T.C. Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı, Toplumsal Cinsiyet Çalışma Grubu Raporu (Yayınlanmamış), Ankara, TÜİK, ADNKS, 2011 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 21. Türkiye Üreme Sağlığı Programı Gençlik Danışmanlık Ve Sağlık Hizmet Merkezleri CSÜS Eğitimi Modülü Katılımcı Rehberi T.C.Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü Ankara, Zarakolu P, Akın A. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar: epidemiyoloji ve risk faktörleri. Arman D, Ünal S, eds. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve tedavisi. Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi, 2004; Zarakolu P. Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, İnfeksiyon Hastalıkları Ünitesi, Ankara,

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ?

Detaylı

CİNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR (CYBE)

CİNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR (CYBE) 1 CİNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR (CYBE) CYBE Korunmasız cinsel ilişkiyle, kan/kan ürünleriyle ve anneden çocuğa bulaşabilen, başta cinsel organlar olmak üzere diğer organları da etkileyebilen, çoğu

Detaylı

HIV/AIDS epidemisinde neler değişti?

HIV/AIDS epidemisinde neler değişti? HIV/AIDS epidemisinde neler değişti? Dr. Gülşen Mermut Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji ABD EKMUD İzmir Toplantıları - 29.12.2015 Sunum Planı Dünya epidemiyolojisi

Detaylı

M2 S1. Üreme Sağlığı. Tanım, Üreme Hakları, Bütüncül Yaklaşım. Doç. Dr. Günay SAKA 12 Mayıs 2011

M2 S1. Üreme Sağlığı. Tanım, Üreme Hakları, Bütüncül Yaklaşım. Doç. Dr. Günay SAKA 12 Mayıs 2011 M2 S1 Üreme Sağlığı Tanım, Üreme Hakları, Bütüncül Yaklaşım Doç. Dr. Günay SAKA 12 Mayıs 2011 M2 S6 Üreme Sağlığına Yönelme Bükreş konferansı (1974) II. Nüfus Konferansı (1984 Meksika) Kadın ve çocuklara

Detaylı

Kazanılmış Bağışıklık Eksikliği Sendromu

Kazanılmış Bağışıklık Eksikliği Sendromu AIDS EĞİTİMİ Acquired Immune Deficiency Syndrome Kazanılmış Bağışıklık Eksikliği Sendromu AIDS Tüm Dünyayı Tehdit Ediyor. Tanzanya da AIDS yetimleri AIDS Nedir? AIDS, bulaşıcı ve ölümcül bir hastalıktır.

Detaylı

TAP VAKFI ERGENLER & GENÇLER için CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMLERİ

TAP VAKFI ERGENLER & GENÇLER için CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMLERİ TAP VAKFI ERGENLER & GENÇLER için CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMLERİ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ Uygulama Milli Eğitim Bakanlığı (Örgün /Yaygın eğitim) Pilot Uygulamalar (ERDEP) Sivil toplum kuruluşları (Akran eğitim

Detaylı

'BANA BIR SEY OLMAZ' DEMEYIN

'BANA BIR SEY OLMAZ' DEMEYIN 'BANA BIR SEY OLMAZ' DEMEYIN Portal : www.cumhuriyet.com.tr İçeriği : Gündem Tarih : 01.12.2014 Adres : http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/yasam/152399/_bana_bir_sey_olmaz demeyin.html Bana bir şey olmaz

Detaylı

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlarda Tanı

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlarda Tanı Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlarda Tanı Deniz Gökengin Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar Gonore Klamidyal

Detaylı

Erkeklerde Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar

Erkeklerde Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Erkeklerde Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Cinsel ilişki yoluyla bulaşan hastalıklar genç erişkin (seksüel aktif) çiftlerin hastalığıdır. Tedavi sırasında, çiftlerin hastalığı olduğu hatırlanmalı ve tüm

Detaylı

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Çalışma Grubu Faaliyet Raporu Hazırlayan: Prof. Dr. Pınar Zarakolu (Kurucu, Başkan)

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Çalışma Grubu Faaliyet Raporu Hazırlayan: Prof. Dr. Pınar Zarakolu (Kurucu, Başkan) Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Çalışma Grubu Faaliyet Raporu 2009-2015 Hazırlayan: Prof. Dr. Pınar Zarakolu (Kurucu, Başkan) Vizyonumuz Ülkemizde CYBE ın kontrolü ve önlenmesi amacıyla eğitim, araştırma

Detaylı

Rahim Ağzı Kanseri Korkulu Rüyanız Olmaktan Çıkıyor

Rahim Ağzı Kanseri Korkulu Rüyanız Olmaktan Çıkıyor Rahim Ağzı Kanseri Korkulu Rüyanız Olmaktan Çıkıyor Rahim Ağzı Kanseri Korkulu Rüyanız Olmaktan Çıkıyor Rahim Ağzı Kanserinde Çığır Açan Adım Kadın Kanserleri Hakkında Mutlaka Bilmeniz Gerekenler Özel

Detaylı

Hasta kişi ile cinsel temas, Gebelerde anneden bebeğe geçiş ( konjenital Sifilis ), Kan teması ile bulaşır.

Hasta kişi ile cinsel temas, Gebelerde anneden bebeğe geçiş ( konjenital Sifilis ), Kan teması ile bulaşır. SİFİLİS Frengi; Lues; Sifilis cinsel yolla bulaşan bulaşıcı mikrobik enfeksiyon hastalığıdır. Tedavi edilmez ise beyin, sinir, göz ve iç organlarda ciddi hasarlar yaparak ölüme neden olur. Sifilis Treponema

Detaylı

SIK SORULAN SORULARLA Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH) ve HIV /AİDS. Dr. Tutku TAŞKINOĞLU DÜZEN LABORATUVARLAR GRUBU

SIK SORULAN SORULARLA Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH) ve HIV /AİDS. Dr. Tutku TAŞKINOĞLU DÜZEN LABORATUVARLAR GRUBU SIK SORULAN SORULARLA Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH) ve HIV /AİDS Dr. Tutku TAŞKINOĞLU DÜZEN LABORATUVARLAR GRUBU CYBH nelerdir? Bakteriyel CYBH Bel Soğukluğu (Gonore) Bakteriyel Vajinoz Yumuşak

Detaylı

Travmalı hastaya müdahale eden sağlık çalışanları, hasta kanı ve diğer vücut salgıları ile çalışma ortamında karşılaşma riski bulunan diğer sağlık

Travmalı hastaya müdahale eden sağlık çalışanları, hasta kanı ve diğer vücut salgıları ile çalışma ortamında karşılaşma riski bulunan diğer sağlık Doç. Dr. Onur POLAT Travmalı hastaya müdahale eden sağlık çalışanları, hasta kanı ve diğer vücut salgıları ile çalışma ortamında karşılaşma riski bulunan diğer sağlık personeli gibi hastalardan bulaşabilecek

Detaylı

DERS X Küresel Sağlık Sorunları

DERS X Küresel Sağlık Sorunları DERS X Küresel Sağlık Sorunları Dünyada gerçekleşen ölümlerin yaklaşık % 23 ü çevresel etkilerle gerçekleşmektedir. Düşük ve orta gelirli ülkelerde çevresel hastalıklar daha fazla görülmektedir. Erkekler,

Detaylı

Genital Siğiller Risk Faktörler: Belirtiler:

Genital Siğiller Risk Faktörler: Belirtiler: HPV ( Human Papilloma virus) 60 tan fazla virüse verilen ortak addır. Bu virüsler vücudun herhangi bir yerinde siğillere sebep olabilirler.ancak bazıları cinsel yola bulaşır ve condyloma acuminata veya

Detaylı

SEÇMELİ DERS ÖNERİ FORMU

SEÇMELİ DERS ÖNERİ FORMU Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi 2012-2013 Eğitim Öğretim Yılı SEÇMELİ DERS ÖNERİ FORMU Dersin adı Üreme Sağlığı Anabilim dalı Sorumlu öğretim üyesi E-posta adresi Halk Sağlığı Prof.Dr.Haldun SÜMER

Detaylı

Hepatit B ile Yaşamak

Hepatit B ile Yaşamak Hepatit B ile Yaşamak NEDİR? Hepatit B, karaciğerin iltihaplanmasına sebep olan, kan yolu ve cinsel ilişkiyle bulaşan bir virüs hastalığıdır. Zaman içerisinde karaciğer hasarlarına ve karaciğer kanseri

Detaylı

HPV aşısı rehberiniz. Servikal Kanseri Yenmek

HPV aşısı rehberiniz. Servikal Kanseri Yenmek HPV aşısı rehberiniz Servikal Kanseri Yenmek Servikal kanser nedir? Servikal kanser (rahim ağzı kanseri), vajinanın üstünde bulunan servikste (rahmin girişi) gerçekleşir. Servikal kanser, çok ciddi olabilir.

Detaylı

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Çalışma Grubu Faaliyet Raporu Hazırlayan: Prof. Dr. Pınar Zarakolu (Kurucu, Başkan)

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Çalışma Grubu Faaliyet Raporu Hazırlayan: Prof. Dr. Pınar Zarakolu (Kurucu, Başkan) Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Çalışma Grubu Faaliyet Raporu 2009-2015 Hazırlayan: Prof. Dr. Pınar Zarakolu (Kurucu, Başkan) Vizyonumuz Ülkemizde CYBE ın kontrolü ve önlenmesi amacıyla eğitim, araştırma

Detaylı

KADINLAR AÇISINDAN SAVUNMASIZLIK/ÖRSELENEBİLİRLİK. Prof. Dr. Şevkat BAHAR ÖZVARIŞ

KADINLAR AÇISINDAN SAVUNMASIZLIK/ÖRSELENEBİLİRLİK. Prof. Dr. Şevkat BAHAR ÖZVARIŞ KADINLAR AÇISINDAN SAVUNMASIZLIK/ÖRSELENEBİLİRLİK Prof. Dr. Şevkat BAHAR ÖZVARIŞ HÜKSAM Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Cinsiyetle ilgili savunmasızlık UNESCO Uluslar

Detaylı

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Sağlık hizmeti sunumu sırasında sağlık çalışanları, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden sağlıklarını tehdit eden pek çok riske maruz

Detaylı

TÜRKİYE DE HIV EPİDEMİYOLOJİSİNİN SON DURUMU

TÜRKİYE DE HIV EPİDEMİYOLOJİSİNİN SON DURUMU TÜRKİYE DE HIV EPİDEMİYOLOJİSİNİN SON DURUMU Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi HIV/AIDS Tedavi ve Araştırma Merkezi (HATAM) 15-18 Kasım 2018 HIV/AIDS Kongresi 2018 - Antalya DÜNYADA HIV İNFEKTE YENİ

Detaylı

Dr Hayati Demiraslan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

Dr Hayati Demiraslan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Dr Hayati Demiraslan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Hedefler Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon kavramı Tarihçe Sıklık Nedenler Klinik tablo Korunma Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar

Detaylı

KANSER NEDIR? TARAMA YÖNTEMLERI NELERDIR? BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ KANSER ŞUBE DR.AYŞE AKAN

KANSER NEDIR? TARAMA YÖNTEMLERI NELERDIR? BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ KANSER ŞUBE DR.AYŞE AKAN KANSER NEDIR? TARAMA YÖNTEMLERI NELERDIR? BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ KANSER ŞUBE DR.AYŞE AKAN 2005 DEN 2030 A DÜNYADA KANSER 7 milyon ölüm 17 milyon 11 milyon yeni vaka 27 milyon 25 milyon kanserli kişi

Detaylı

Hepatit C ile Yaşamak

Hepatit C ile Yaşamak Hepatit C ile Yaşamak NEDİR? Hepatit C kan yoluyla bulaşan Hepatit C virüsünün(hcv) neden olduğu bir karaciğer hastalığıdır. 1 NEDİR? Hepatit C virüsünün birçok türü (genotipi ) bulunmaktadır. Ülkemizde

Detaylı

ÇOCUK CİNSEL İSTİSMARI MUAYENE FORMU. Tıbbi Özgeçmiş. . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi.

ÇOCUK CİNSEL İSTİSMARI MUAYENE FORMU. Tıbbi Özgeçmiş. . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi. . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi ÇOCUK CİNSEL İSTİSMARI MUAYENE FORMU Çocuğun Adı- Soyadı: Cinsiyeti: TC Kimlik No: Muayeneyi Yapanın Adı- Soyadı: Uzmanlığı:

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HIV/AIDS TEDAVİ VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (HATAM) OCAK 2009 ARALIK 2009 FAALİYET RAPORU

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HIV/AIDS TEDAVİ VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (HATAM) OCAK 2009 ARALIK 2009 FAALİYET RAPORU HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HIV/AIDS TEDAVİ VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (HATAM) OCAK 2009 ARALIK 2009 FAALİYET RAPORU HATAM web sayfasının güncelleştirilmesi, www.hatam.hacettepe.edu.tr Danışmanlık Hizmeti Yüzyüze

Detaylı

HIV/AIDS hastalığı açısından risk altında hissediyorsanız test yaptırmak için en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.

HIV/AIDS hastalığı açısından risk altında hissediyorsanız test yaptırmak için en yakın sağlık kuruluşuna başvurun. HIV/AIDS hastalığının tanı yöntemleri nelerdir? HIV/AIDS hastalığının tanısı laboratuvar testleri ile konur. HIV/AIDS hastalığının tedavisi Aşısı ve koruyucu bir tedavisi yoktur. Erken tanı ve tedavi ile

Detaylı

TÜRKİYE DE HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KONTROL PROGRAMI

TÜRKİYE DE HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KONTROL PROGRAMI TÜRKİYE DE HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KONTROL PROGRAMI Dr. M. Bahadır Sucaklı Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Klinik HIV/AIDS Sempozyumu 26-27 Kasım 2011 Antakya HIV/AIDS Kontrol

Detaylı

Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi

Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri 1 Öğrenim Hedefleri Toplumsal cinsiyet ayrımcılığının, yaşam dönemlerine göre kadın sağlığına olan etkilerini açıklar, Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ile kadına

Detaylı

Hasta kişi ile cinsel temas, Gebelerde anneden bebeğe geçiş ( konjenital Sifilis ), Kan teması ile bulaşır.

Hasta kişi ile cinsel temas, Gebelerde anneden bebeğe geçiş ( konjenital Sifilis ), Kan teması ile bulaşır. SİFİLİS Frengi; Lues; Sifilis cinsel yolla bulaşan bulaşıcı mikrobik enfeksiyon hastalığıdır. Tedavi edilmez ise beyin, sinir, göz ve iç organlarda ciddi hasarlar yaparak ölüme neden olur. Sifilis Treponema

Detaylı

HEPATİT B AŞISI HEPATİT B AŞISI HEPATİT B AŞISI KİMLERE YAPILIR? HEPATİT B RİSKİ OLAN KİŞİLER

HEPATİT B AŞISI HEPATİT B AŞISI HEPATİT B AŞISI KİMLERE YAPILIR? HEPATİT B RİSKİ OLAN KİŞİLER HEPATİT B AŞISI HEPATİT B AŞISI Hepatit B aşısı bilinen en etkili aşılardan biridir. Hepati B aşısı inaktif ölü bir aşıdır, aşı içinde hastalık yapacak virus bulunmaz. Hepatit B aşısı 3 doz halinde yapılmalıdır.

Detaylı

ÜLKEMİZDE VE DÜNYADA KADıN SAĞLıĞı. Araş. Gör. Kevser Özdemir

ÜLKEMİZDE VE DÜNYADA KADıN SAĞLıĞı. Araş. Gör. Kevser Özdemir 1 ÜLKEMİZDE VE DÜNYADA KADıN SAĞLıĞı Araş. Gör. Kevser Özdemir Kadın Sağlığı 2/30 Kadın sağlığı, kadının doğumdan ölümüne kadar olan süredeki tüm sağlık durumunu kapsar. Kadın sağlığı hizmetlerindeki çağdaş

Detaylı

Kızınızın sağlığı için: HPV aşısıyla rahim ağzı kanserine* karşı önlem alın. * belli human papillom virüsleri neden olur

Kızınızın sağlığı için: HPV aşısıyla rahim ağzı kanserine* karşı önlem alın. * belli human papillom virüsleri neden olur Kızınızın sağlığı için: HPV aşısıyla rahim ağzı kanserine* karşı önlem alın * belli human papillom virüsleri neden olur TÜM INSANLARIN %80 i hayatları boyunca bunlarla temas eder HPV nedir ve neye yol

Detaylı

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ Sağlık hizmeti veren, Doktor Ebe Hemşire Diş hekimi Hemşirelik öğrencileri, risk altındadır Bu personelin enfeksiyon açısından izlemi personel sağlığı ve hastane

Detaylı

Su Çiçeği. Suçiçeği Nedir?

Su Çiçeği. Suçiçeği Nedir? Suçiçeği Nedir? Su çiçeği varisella zoster adı verilen bir virüs tarafından meydana getirilen ateşli bir enfeksiyon hastalığıdır. Varisella zoster virüsü havada 1-2 saat canlı kalan ve çok hızlı çoğalan

Detaylı

EDİTÖRDEN. Çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemi olan ergenlik, insan hayatının en

EDİTÖRDEN. Çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemi olan ergenlik, insan hayatının en İÜifâ/ Ergenleri Bilgilendirme ve Farkındalık Kazandırma Eğitim Programı EDİTÖRDEN Çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemi olan ergenlik, insan hayatının en önemli dönemidir denilebilir. Bedendeki hızlı

Detaylı

HIV/AIDS KÜRESEL ÖZET 2013

HIV/AIDS KÜRESEL ÖZET 2013 HIV/AIDS KÜRESEL ÖZET 2013 2012 sonu itibariyle: Dünyanın bir çok bölgesinde AIDS e karşı yanıtta başarı kaydedildi. Bununla birlikte bazı bölgeler ve bazı ülkeler küresel HIV hedeflerine ve taahhütlerine

Detaylı

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi HIV/AIDS Tedavi ve Araştırma Merkezi (HATAM) e-posta: atumer@hacettepe.edu.tr İlk defa 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri

Detaylı

Türkiye de Son Durum, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Aktiviteleri

Türkiye de Son Durum, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Aktiviteleri Türkiye de Son Durum, Aktiviteleri Dr. Ahmet ÖZLÜ Daire Başkanı 23 Kasım 2013-İSTANBUL 2 1985: İlk AIDS vakası HIV/AIDS Kontrol Programı Gelişimi 1985: HIV/AIDS bildirimi zorunlu hastalık kapsamında 1986:

Detaylı

HEPATİT B, TÜRKİYE İÇİN AIDS TEN DAHA TEHLİKELİ. Dr. Zülkar Dönmez Asil Çelik San. Tic. A.Ş.

HEPATİT B, TÜRKİYE İÇİN AIDS TEN DAHA TEHLİKELİ. Dr. Zülkar Dönmez Asil Çelik San. Tic. A.Ş. HEPATİT B, TÜRKİYE İÇİN AIDS TEN DAHA TEHLİKELİ BİRLEŞİK METAL-İŞ YAYINLARI Tünel Yolu Cd. No.2 81110 Bostancı - İstanbul Tel: (0216) 380 8590 Faks: (0216) 373 6502 Dr. Zülkar Dönmez Asil Çelik San. Tic.

Detaylı

TÜRKİYE DE HIV/AIDS YÜRÜTÜLEN HİZMETLER. Dr. Ayla Aydın Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı

TÜRKİYE DE HIV/AIDS YÜRÜTÜLEN HİZMETLER. Dr. Ayla Aydın Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı TÜRKİYE DE HIV/AIDS YÜRÜTÜLEN HİZMETLER Dr. Ayla Aydın Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı Tüm dünyada yürütülen programlar ve etkinlikler ile; Toplum genelinin HIV/AIDS konusunda doğru bilgilenmesini

Detaylı

Enfeksiyon Hastalıklarının Tanısında Sendromik Yaklaşımlar

Enfeksiyon Hastalıklarının Tanısında Sendromik Yaklaşımlar Enfeksiyon Hastalıklarının Tanısında Sendromik Yaklaşımlar Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE) Prof. Dr. Pınar Zarakolu Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji

Detaylı

Dünyada genç nüfusun hızla artmasıyla birlikte, bu grubun sağlık gereksinimleri

Dünyada genç nüfusun hızla artmasıyla birlikte, bu grubun sağlık gereksinimleri DERLEME Hacettepe T p Dergisi 2007; 38:153-158 Hacettepe Üniversitesi sa l k merkezlerinde genç dostu sa l k hizmet modeli Sare M hç okur 1, Sibel K ran 1, Ensar Özk z kl 1, Dr. Ayhan Al 1, Ayfle Ak n

Detaylı

GÜVENLİ CİNSELLİK DOSYASI

GÜVENLİ CİNSELLİK DOSYASI 4. BİLGİLENDİRME DOSYASI BASIN BÜLTENİ 23 Ocak 2007 / İSTANBUL Cinsel Eğitim, Tedavi ve Araştırma Derneği nden: GÜVENLİ CİNSELLİK DOSYASI Cinsel Eğitim, Tedavi ve Araştırma Derneği (CETAD), Avrupa Birliği

Detaylı

3. Basamak Bir Hastanede Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Hepatit C Hakkında Bilgi Düzeyi ve Hepatit C Enfeksiyonu Olan Hastalara Karşı Tutumlarının

3. Basamak Bir Hastanede Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Hepatit C Hakkında Bilgi Düzeyi ve Hepatit C Enfeksiyonu Olan Hastalara Karşı Tutumlarının 3. Basamak Bir Hastanede Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Hepatit C Hakkında Bilgi Düzeyi ve Hepatit C Enfeksiyonu Olan Hastalara Karşı Tutumlarının Değerlendirilmesi DR PıNAR KORKMAZ D U MLUPıNAR Ü N

Detaylı

Genital siğil / Humman Papilloma Virüs (HPV) / Anogenital siğil / Kondilom / Condyloma Acuminata Nedir?

Genital siğil / Humman Papilloma Virüs (HPV) / Anogenital siğil / Kondilom / Condyloma Acuminata Nedir? Genital siğil / Humman Papilloma Virüs (HPV) / Anogenital siğil / Kondilom / Condyloma Acuminata Nedir? Genital siğiller; yolla bulaşan HPV virüsünün yol açtığı bir enfeksiyon hastalığıdır. Genital siğillerin

Detaylı

METRONİDAZOL SPEKTRUM: KLİNİK KULLANIM: METRONİDAZOL. Bakterinin nükleik asit sentezini inhibe ederek etki eden bakteriyostatik antibiyotiktir.

METRONİDAZOL SPEKTRUM: KLİNİK KULLANIM: METRONİDAZOL. Bakterinin nükleik asit sentezini inhibe ederek etki eden bakteriyostatik antibiyotiktir. METRONİDAZOL METRONİDAZOL Bakterinin nükleik asit sentezini inhibe ederek etki eden bakteriyostatik antibiyotiktir. SPEKTRUM: Anaeroblar: B. fragilis, Fusobakterium, Clostridia, Gardnerella vaginalis.

Detaylı

İnönü Üniversitesi Öğrencilerinin Üreme Sağlığı Konularında Bilgi Düzeyleri ve Hizmetten Beklentileri

İnönü Üniversitesi Öğrencilerinin Üreme Sağlığı Konularında Bilgi Düzeyleri ve Hizmetten Beklentileri ARAŞTIRMA / RESEARCH REPORT İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 17 (1) 7-14 (2010) İnönü Üniversitesi Öğrencilerinin Üreme Sağlığı Konularında Bilgi Düzeyleri ve Hizmetten Beklentileri Selma Koluaçık*,

Detaylı

Değerli öğrenciler Hacettepe Üniversitesine hoş geldiniz.

Değerli öğrenciler Hacettepe Üniversitesine hoş geldiniz. SAĞLIKLI BİREY Değerli öğrenciler Hacettepe Üniversitesine hoş geldiniz. Dr.Semih Leloğlu Hacettepe Üniversitesi Sıhhiye Yerleşkesi Öğrenci Sağlık Merkezi Dünya Sağlık Örgütü tanımına göre Sağlık, sadece

Detaylı

TİFO. Tifo; Paratifo; Enterik Ateş;

TİFO. Tifo; Paratifo; Enterik Ateş; TİFO Tifo; Paratifo; Enterik Ateş; Tifo ve paratifo hastalığı Salmonella bakterisi ile meydana gelen sistemik enfeksiyon hastalıklarıdır. Tifoya Salmonella typhi paratifoya ise Salmonella paratyphi neden

Detaylı

HEPATİT TARAMA TESTLERİ

HEPATİT TARAMA TESTLERİ HEPATİT TARAMA TESTLERİ Hepatit Tarama Testleri (Hepatit Check Up) Hepatit taraması yaptırın, aşı olun, tedavi olun, kendinizi ve sevdiklerinizi koruyun. Hepatitler toplumda hızla yayılan ve kronikleşerek

Detaylı

AIDS Dinle, Öğren, Yaşa! Sözünde Dur AIDS i Durdur AIDS e Sırtını Dönme

AIDS Dinle, Öğren, Yaşa! Sözünde Dur AIDS i Durdur AIDS e Sırtını Dönme AIDS Dinle, Öğren, Yaşa! Sözünde Dur AIDS i Durdur AIDS e Sırtını Dönme 1 2 AIDS 3 AIDS İlk defa 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde bir grup homoseksüel erkekte ve Haiti'den gelen göçmenlerde

Detaylı

Dünya nüfusunun 1.2 milyarını adolesanlar oluşturmaktadır (dünya tarihindeki en yüksek rakam..) Bu nüfusun %85 i gelişmekte olan ülkelerde.

Dünya nüfusunun 1.2 milyarını adolesanlar oluşturmaktadır (dünya tarihindeki en yüksek rakam..) Bu nüfusun %85 i gelişmekte olan ülkelerde. Dünya nüfusunun 1.2 milyarını adolesanlar oluşturmaktadır (dünya tarihindeki en yüksek rakam..) Bu nüfusun %85 i gelişmekte olan ülkelerde. Yaşadıkları toplumlardaki birbirinden çok farklı politik, ekonomik,

Detaylı

Aşı ve tarama yoluyla rahim ağzı kanseri önlemi

Aşı ve tarama yoluyla rahim ağzı kanseri önlemi Genel bilgi Aşı ve tarama yoluyla rahim ağzı kanseri önlemi Rahim ağzı kanseri ve HPV hakkında bilgilendirme broşürü: Professor, overlæge, dr. med. Susanne Krüger Kjær, Rigshospitalet/ Kræftens Bekæmpelse

Detaylı

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi HIV/AIDS Tedavi ve Araştırma Merkezi (HATAM) e-posta: atumer@hacettepe.edu.tr İlk defa 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri

Detaylı

KAVRAMSAL ÇERÇEVE/TANIMLAR HÜTF HALK SAĞLIĞI AD. HAZIRLIĞIDIR (EYLÜL 2016)

KAVRAMSAL ÇERÇEVE/TANIMLAR HÜTF HALK SAĞLIĞI AD. HAZIRLIĞIDIR (EYLÜL 2016) KAVRAMSAL ÇERÇEVE/TANIMLAR HÜTF HALK SAĞLIĞI AD. HAZIRLIĞIDIR (EYLÜL 2016) BEKLENTİLER! AMAÇ Bu dersin sonunda tüm katılımcılar sağlık ilgili kavramları açıklayabileceklerdir. ÖĞRENİM HEDEFLERİ Dersin

Detaylı

Tütün Kullanımını ve Zararlarını Nasıl Önleyelim?

Tütün Kullanımını ve Zararlarını Nasıl Önleyelim? Tütün Kullanımını ve Zararlarını Nasıl Önleyelim? Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Nuray Uğur tarafından Prof.

Detaylı

TB ile HIV arasındaki bağlantı Bilgilendirme Belgesi

TB ile HIV arasındaki bağlantı Bilgilendirme Belgesi NSW Health Factsheet - Turkish TB ile HIV arasındaki bağlantı Bilgilendirme Belgesi The connection between TB and HIV Bu, Verem (TB) ve Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu na (AIDS) neden olan İnsanda

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HIV/AIDS TEDAVİ VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (HATAM) OCAK 2011 ARALIK 2012 FAALİYET RAPORU

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HIV/AIDS TEDAVİ VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (HATAM) OCAK 2011 ARALIK 2012 FAALİYET RAPORU HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HIV/AIDS TEDAVİ VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (HATAM) OCAK 2011 ARALIK 2012 FAALİYET RAPORU HATAM web sayfasının güncelleştirilmesi, www.hatam.hacettepe.edu.tr (Son yenilenme tarihi: 03.08.2012)

Detaylı

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI VEREM (TÜBERKÜLOZ) NEDİR? Verem hastalığı; verem mikrobunun solunum yolu ile alınmasıyla oluşan bulaşıcı bir

Detaylı

HIV / AIDS hakkında bilmemiz gerekenler

HIV / AIDS hakkında bilmemiz gerekenler Page 1 of 5 05/12/2010Page 1 of 5 HIV / AIDS hakkında bilmemiz gerekenler HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) insan bağışıklığını bozan bir virüstür. AIDS (Kazanılmış Bağışıklık Yetmezliği Sendromu)

Detaylı

KANSER TANIMA VE KORUNMA

KANSER TANIMA VE KORUNMA KANSER TANIMA VE KORUNMA Uzm. Dr Dilek Leyla MAMÇU Sunum İçeriği Genel Bilgiler Dünyada ve Ülkemizdeki son durum Kanser nasıl oluşuyor Risk faktörleri neler Tedavi seçenekleri Önleme mümkün mü Sorular/

Detaylı

DOĞAL AİLE PLANLAMASI YÖNTEMLERİ

DOĞAL AİLE PLANLAMASI YÖNTEMLERİ DOĞAL AİLE PLANLAMASI YÖNTEMLERİ DOĞAL AİLE PLANLAMASI YÖNTEMİ DENİLİNCE AKLINIZA NELER GELİYOR? DoĞal Aile Planlaması Yöntemleri Dünya Sağlık Örgütü, doğal aile planlaması yöntemlerini, menstrüel siklusun

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 16 ÜREME BÜYÜME GELİŞME Döllenme ve Aile Planlaması Soru Çözümü

10. SINIF KONU ANLATIMI. 16 ÜREME BÜYÜME GELİŞME Döllenme ve Aile Planlaması Soru Çözümü 10. SINIF KONU ANLATIMI 16 ÜREME BÜYÜME GELİŞME Döllenme ve Aile Planlaması Soru Çözümü DÖLLENME Dişi üreme sistemine giren sperm hücreleri yumurta hücresinin salgıladığı FERTİLİZİN sayesinde yumurta hücresini

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HIV/AIDS TEDAVİ VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (HATAM) OCAK 2010 ARALIK 2010 FAALİYET RAPORU

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HIV/AIDS TEDAVİ VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (HATAM) OCAK 2010 ARALIK 2010 FAALİYET RAPORU HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ HIV/AIDS TEDAVİ VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (HATAM) OCAK 2010 ARALIK 2010 FAALİYET RAPORU HATAM web sayfasının güncelleştirilmesi, www.hatam.hacettepe.edu.tr (Son yenilenme tarihi: 20.12.2010)

Detaylı

Dünya Nüfus Dinamikleri

Dünya Nüfus Dinamikleri KONU BAŞLIKLARI Türkiye'nin, KKTC nin Nüfus Yapısı ve Genç İnsanların Yeri Gençlerde CS/ÜS Etkileyen Fiziksel ve Psiko-Sosyal Sorunlar Gençlerde Sık Görülen CS/ÜS Sorunları, Koruma, Önlem ve Çözümleri

Detaylı

Türkiye'de Yıllara Göre Yeni Verem Hasta Sayıları. 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2007 Yıllar

Türkiye'de Yıllara Göre Yeni Verem Hasta Sayıları. 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2007 Yıllar Verem Haftası etkinlikleri çerçevesinde Akkuş İlçe Sağlık Grup Başkanımız Dr. Mustafa AKDOĞAN 18/01/2010 tarihinde ilçemizde çalışan din adamları ve halka yönelik verem hastalığı ile ilgili çeşitli bilgiler

Detaylı

Cumhuriyet Üniversitesi Öğrencilerinin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Konusundaki Bilgi Düzeyleri

Cumhuriyet Üniversitesi Öğrencilerinin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Konusundaki Bilgi Düzeyleri Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Cumhuriyet Üniversitesi Öğrencilerinin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Konusundaki Bilgi Düzeyleri The Level of Knowledge of Students in Cumhuriyet University about

Detaylı

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ. Dr. Yasemin HEPER Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ. Dr. Yasemin HEPER Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ Dr. Yasemin HEPER Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal KLİMİK 26 Aralık 2017 Freddie Mercury Nureyev HIV TEMPLE -

Detaylı

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi HIV/AIDS Tedavi ve Araştırma Merkezi (HATAM) e-posta: atumer@hacettepe.edu.tr İlk defa 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri

Detaylı

CİNSEL İLİŞKİ İLE BULAŞABİLEN HASTALIKLARDA (CİBH) TARAMA TESTLERİ

CİNSEL İLİŞKİ İLE BULAŞABİLEN HASTALIKLARDA (CİBH) TARAMA TESTLERİ CİNSEL İLİŞKİ İLE BULAŞABİLEN HASTALIKLARDA (CİBH) TARAMA TESTLERİ Dr Tarık ALTINOK CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM ANABİLİM DALI TARAMA TESTİ BELLİ BİR HASTALIĞA YÖNELİK YÜKSEK RİSK

Detaylı

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hemşirelik Protokolleri Hazırlama Komitesi Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/8

Detaylı

Hastalıkların Oluşmasında Rol Oynayan Faktörler. Enfeksiyon Hastalıklarının Genel Belirtileri. Enfeksiyon Hastalıklarında Görülen Ateş Tipleri

Hastalıkların Oluşmasında Rol Oynayan Faktörler. Enfeksiyon Hastalıklarının Genel Belirtileri. Enfeksiyon Hastalıklarında Görülen Ateş Tipleri Hastalıkların Oluşmasında Rol Oynayan Faktörler Enfeksiyon Hastalıklarının Genel Belirtileri Enfeksiyon Hastalıklarında Görülen Ateş Tipleri Dolaşım Sistemi Belirtileri Solunum Sistemi Belirtileri Sindirim

Detaylı

28. Ulusal Patoloji Kongresi Çıkar İlişkisi Beyanı

28. Ulusal Patoloji Kongresi Çıkar İlişkisi Beyanı 28. Ulusal Patoloji Kongresi Çıkar İlişkisi Beyanı 1- Sunumum / Araştırmamız ile ilgili ticari ya da finansal herhangi bir çıkar ilişkisi bulunmamaktadır. 2- Sunumum, amacını aşan herhangi bir tartışma

Detaylı

Gebeliğiniz süresince Doğum Öncesi Bakım Hizmetleri;

Gebeliğiniz süresince Doğum Öncesi Bakım Hizmetleri; Gebeliğiniz süresince Doğum Öncesi Bakım Hizmetleri; Aile Sağlığı Merkezlerinde Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezlerinde Toplum Sağlığı Merkezlerinde ÜCRETSİZ verilmektedir. Temizlik, genel vücut

Detaylı

EVRENSEL ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNE ERİŞİM ve TÜRKİYE DEN YANSIYANLAR. HÜKSAM Gökhan Yıldırımkaya-UNFPA 20 Mart 2015 HÜKSAM - Ankara

EVRENSEL ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNE ERİŞİM ve TÜRKİYE DEN YANSIYANLAR. HÜKSAM Gökhan Yıldırımkaya-UNFPA 20 Mart 2015 HÜKSAM - Ankara EVRENSEL ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNE ERİŞİM ve TÜRKİYE DEN YANSIYANLAR HÜKSAM Gökhan Yıldırımkaya-UNFPA 20 Mart 2015 HÜKSAM - Ankara BM Nüfus Fonu (UNFPA) UNFPA; her hamileliğin istenilen, her doğumun güvenli

Detaylı

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA

HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA HIV/AIDS EPİDEMİYOLOJİSİ VE KORUNMA Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi HIV/AIDS Tedavi ve Araştırma Merkezi (HATAM) e-posta: atumer@hacettepe.edu.tr İlk defa 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri

Detaylı

14 Kasım Dünya Diyabet Günü. Kadınlar ve Diyabet: Sağlıklı bir gelecek hakkımız

14 Kasım Dünya Diyabet Günü. Kadınlar ve Diyabet: Sağlıklı bir gelecek hakkımız 14 Kasım Dünya Diyabet Günü Kadınlar ve Diyabet: Sağlıklı bir gelecek hakkımız 14 Kasım Dünya Diyabet Gününe ilişkin Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalımızın bilgilendirme metni:

Detaylı

ENFEKSİYON HASTALIKLARI

ENFEKSİYON HASTALIKLARI ENFEKSİYON HASTALIKLARI dr aydoğan lermi, Enfeksiyon, enfeksiyon hastalıkları, enfeksiyon uzmanı Enfeksiyon, infectious, enfeksiyon hastalıkları, enfeksiyon uzmanı, Enfeksiyonlu Yara, Nörolojik Hastalıklar,

Detaylı

SAĞLIK MESLEK LİSELERİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ XII. SINIF BULAŞICI HASTALIKLAR VE BAKIMI DERSİ İŞLETMELERDE BECERİ EĞİTİMİ PROGRAMI

SAĞLIK MESLEK LİSELERİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ XII. SINIF BULAŞICI HASTALIKLAR VE BAKIMI DERSİ İŞLETMELERDE BECERİ EĞİTİMİ PROGRAMI T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI SAĞLIK İŞLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI SAĞLIK MESLEK LİSELERİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ XII. SINIF BULAŞICI HASTALIKLAR VE BAKIMI DERSİ İŞLETMELERDE BECERİ EĞİTİMİ PROGRAMI ANKARA 2007 GİRİŞ

Detaylı

SAĞLIK YÜKSEK OKULU ÖĞRENCİLERİNİN HEPATİT A VİRÜSÜ HAKKINDAKİ BİLGİ TUTUM VE DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

SAĞLIK YÜKSEK OKULU ÖĞRENCİLERİNİN HEPATİT A VİRÜSÜ HAKKINDAKİ BİLGİ TUTUM VE DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ SAĞLIK YÜKSEK OKULU ÖĞRENCİLERİNİN HEPATİT A VİRÜSÜ HAKKINDAKİ BİLGİ TUTUM VE DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Çiğdem Kader 1, Nazan Kılıç Akça 2, Sevinç Polat 2, Ayşe Erbay 1 1 Bozok Üniversitesi Tıp

Detaylı

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı. VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı. VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI Geleneksel olarak her yıl Ocak ayının ilk Pazar gününden

Detaylı

Aile Planlaması. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Aile Planlaması. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Aile Planlaması Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Didem Daymaz ve Arş. Gör. Dr. Pınar Güner tarafından Prof.

Detaylı

HODGKIN DIŞI LENFOMA

HODGKIN DIŞI LENFOMA HODGKIN DIŞI LENFOMA HODGKIN DIŞI LENFOMA NEDİR? Hodgkin dışı lenfoma (HDL) veya Non-Hodgkin lenfoma (NHL), vücudun savunma sistemini sağlayan lenf bezlerinden kaynaklanan kötü huylu bir hastalıktır. Lenf

Detaylı

Dr. Serhat Ünal Müdür

Dr. Serhat Ünal Müdür HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ AIDS TEDAVİ ve ARAŞTIRMA MERKEZİ HATAM Dr. Serhat Ünal Müdür 7 NİSAN 18 EYLÜL 2012 FAALİYETLERİ 19.09.2012 HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ AIDS TEDAVİ ve ARAŞTIRMA MERKEZİ HATAM 2010, 2011

Detaylı

GÜVENLİ ANNELİK. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı 2016

GÜVENLİ ANNELİK. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı 2016 GÜVENLİ ANNELİK Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı 2016 Bu sunum; Arş. Gör. Dr. Tuğçe Şanver, Arş. Gör. Dr. Can Keskin ve Prof. Dr. Şevkat Bahar Özvarış tarafından hazırlanmıştır.

Detaylı

Dr Bahadır Ceylan. Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji HIV EPİDEMİYOLOJİSİ

Dr Bahadır Ceylan. Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji HIV EPİDEMİYOLOJİSİ Dr Bahadır Ceylan Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji HIV EPİDEMİYOLOJİSİ -% 95 düşük-orta gelirli ülkede -% 50 kadın -2.5 milyon < 15 yaş 1990 dan

Detaylı

Hastalık Hepatit C virüsü taşıyan kişilerden temas yoluyla bulaşır. En çok bulaşma yolu:

Hastalık Hepatit C virüsü taşıyan kişilerden temas yoluyla bulaşır. En çok bulaşma yolu: HEPATİT C Non A Non B Hepatit; Hepatit C viral bulaşıcı karaciğer iltihabıdır. Hepatit C virüsü ile meydana gelir, aşısı yoktur. Hepatit C virüsü bulaşırsa büyük oranda kronikleşir. Kronik Hepatit C karaciğer

Detaylı

TÜRK KOLON ve REKTUM CERRAHİ DERNEĞİ ANALKANS

TÜRK KOLON ve REKTUM CERRAHİ DERNEĞİ ANALKANS TÜRK KOLON ve REKTUM CERRAHİ Sİ DERNEĞİ ANALKANS ER TÜRK KOLON ve REKTUM CERRAHĠSĠ DERNEĞĠ ANAL KANSER NEDİR? Vücudumuzdaki normal hücrelerin çoğalması sırasındaki kontrol mekanizmalarının değişmesi (genetik

Detaylı

SAĞLIK ÇALIŞANLARI MESLEKİ RİSKİ TALİMATI

SAĞLIK ÇALIŞANLARI MESLEKİ RİSKİ TALİMATI Dok No: ENF.TL.15 Yayın tarihi: NİSAN 2013 Rev.Tar/no: -/0 Sayfa No: 1 / 6 1.0 AMAÇ:Sağlık çalışanlarının iş yerinde karşılaştıkları tehlikeler ve meslek risklerine karşı korumak. 2.0 KAPSAM:Hastanede

Detaylı

KAN YOLUYLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR

KAN YOLUYLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR KAN YOLUYLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR Prof. Dr. Oğuz KARABAY BU sunularda UHESA sunularından yararlanmıştır. UHESA ya ve eğitmenlerine teşekkürü borç biliriz. 1 Sunum Özeti BU derste verilmek İstenenler!!!

Detaylı

Proje. Yardım Operasyonları Proje Ortakları: Birleşmiş Milletler Dünya Nüfus Fonu (UNFPA), Ankara İl Halk Sağlığı Müdürlüğü

Proje. Yardım Operasyonları Proje Ortakları: Birleşmiş Milletler Dünya Nüfus Fonu (UNFPA), Ankara İl Halk Sağlığı Müdürlüğü Proje «Kadın ve Kız Çocukları İçin Güvenli Alanlar ve Kadın Sağlığı Danışma Merkezleri Oluşturmak Suretiyle Suriyeli ve Diğer Göçmen Kadınların Üreme Sağlığı ve Cinsiyete Dayalı Şiddet Hizmetlerine Erişimlerini

Detaylı

Nüfus taraması Rahim ağzı (Serviks) kanseri. Sonuç

Nüfus taraması Rahim ağzı (Serviks) kanseri. Sonuç Nüfus taraması Rahim ağzı (Serviks) kanseri Sonuç Sonuçlar Bu kitapçıkta araştırmanın çeşitli sonuçları ve HPV enfeksiyonu hakkında bilgiler mevcuttur. Sonucunuza uygun bilgiyi okuyunuz. Bu bilgiyi okuduktan

Detaylı

MEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler

MEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler MEME KANSERİ Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler KANSER NEDİR? Hücrelerin kontrolsüz olarak sürekli çoğalmaları sonucu yakındaki ve uzaktaki başka organlara yayılarak kötü klinik

Detaylı

Vulva, vajina ve rahim ağzı bölgelerini etkileyebilir. Ancak rahmin diğer taraflarına, karnın içine ve yumurtalıklara gitmez.

Vulva, vajina ve rahim ağzı bölgelerini etkileyebilir. Ancak rahmin diğer taraflarına, karnın içine ve yumurtalıklara gitmez. HPV cinsel yolla bulaşan bir virüstür. Vulva, vajina ve rahim ağzı bölgelerini etkileyebilir. Ancak rahmin diğer taraflarına, karnın içine ve yumurtalıklara gitmez. HPV bulunduğu yerdeki hücreleri bazen

Detaylı

Dr. Bekir KESKİNKILIÇ

Dr. Bekir KESKİNKILIÇ Dr. Bekir KESKİNKILIÇ 1 SAĞLIK Yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Irk, din, siyasi görüş, ekonomik veya sosyal durum ayrımı yapılmaksızın

Detaylı

TÜBERKÜLOZ Tüberküloz hastalığı gelişimi için risk faktörleri

TÜBERKÜLOZ Tüberküloz hastalığı gelişimi için risk faktörleri TÜBERKÜLOZ Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis mikrobu ile oluşan bulaşıcı bir hastalıktır. Kişiden kişiye solunum yoluyla bulaşir. Hasta kişilerin öksürmesi, aksırması, hapşurması, konuşması ile havaya

Detaylı

Adolesanlar ve Riskli Davranışlar

Adolesanlar ve Riskli Davranışlar Adolesanlar ve Riskli Davranışlar Sunum Planı Ergenlikte Riskli davranışlar Sigara Alkol Madde bağımlılığı Gebelik riski Adolesan gebeliği Cinsel yolla bulaşan hastalıklar Adolesan Dönem Ergenlik bilindiği

Detaylı