Ana Aşama 2 Bl 1: 2a, 2b, 2f, 2h Bl 2:5a, 5f. Tahmini Eğitim Süresi 50 dakika

Transkript

1 Ana Aşama 2 Bl 1: 2a, 2b, 2f, 2h Bl 2:5a, 5f Tahmini Eğitim Süresi 50 dakika 1. Bu bölümde öğrenciler, mikroplar dünyasıyla karşılaşırlar, önce çeşitli türlerde ve şekillerdeki mikropları keşfederler ve daha sonra, faydalı ve zararlı mikropların yakın incelemesini yaparlar Tanışma aktivitesi öğrencilere gözlemlerini yaratıcı yetenekleriyle birleştirerek kendi seçimlerine göre bir mikrop oluşturma ve böylece çeşitli mikrobiyal türler ve boyutlarını güçlendirme olanağı vermektedir. İlave aktivite Mikrop Mania sınıftaki dersi yeniden yorumlayarak tartışılan mikropun bir bakterimi, virus mü veya bir mantardan oluşup oluşmadığına öğrencilerin karar vermesine olanak sağlar. Öğrenme Sonuçları Tüm Öğrenciler: Üç farklı çeşitte mikrop olduğunu öğrenecekler. Bunların her yerde bulunabileceğini bilecekler. Daha yetenekli Öğrenciler: Mikropların farklı boyutlarda oluştuğunu bilecekler.

2 1.1 Mikro-organizmalar Anahtar Kelimeler Bakteri Virüs Hücre Hastalık Mantar Germ Mikrop Mikro-organizma Mikroskop Patojen Probiyotik Virüsler Gerekli Malzemeler Her Öğrenci için Bir kopya SH 1 Bir kopya SW 1 Bir kopya SW 2 Petri Kabı (opsiyonal) Mikrop görüntüleri Her Grup için Farklı renklerde oyun hamuru (evde yapılan tarif için TS 4) Mevcut Web Kaynakları Aktiviteye ait bir gösteri filmi Çeşitli mikrop fotoğrafları ŞAŞIRTICI GERÇEKLER Anthony van Leewenhoek ilk mikroskobu 1676 yılında keşfetti. Evinin etrafındaki maddeleri incelemek için kullandı ve diş arasındaki artıklar içinde gördüğü yaşayan yaratıkları (bakteriler) hayvancıklar olarak adlandırdı. Geçmiş Bilgiler Mikro-organizmalar, aynı zamanda bakteriler, virüsler veya mikroplar olarak adlandıran küçük yaşayan organizmalardır ve çıplak gözle görülemezler. Dünyada hemen her yerde bulunurlar. Bazı mikroplar faydalı olmalarına rağmen bazıları da insanlara zararlıdırlar (bu konu daha sonra ele alınacaktır). Çok küçük olmalarına rağmen mikroplar birçok farklı şekillerde ve boyutlardadırlar. Üç ana mikrop grubu bulunmaktadır: Virüsler mikropların en küçükleridir ve genellikle insanlar için zararlıdır. Virüsler kendi başlarına yaşayamazlar. Yaşayabilmeleri ve çoğalabilmeleri için bir ev sahibi hücreye ihtiyaçları vardır. Ev sahibi hücre içinde, hızla çoğalırlar ve süreç içinde hücreyi öldürürler! Mantarlar çok hücreli organizmalardır ve insanlara aynı zamanda yararlı veya zararlı olabilirler. Mantarlar, yiyeceklerini ya ölü organik maddelerin bozulmamasından ya da ev sahipleri üzerinde parazit olarak yaşayarak temin ederler. Mantarlar enfeksiyona neden olabilirler veya yenildiğinde zehirli olabilirler; bazıları da yararlı veya zararsız olabilirler. Örneğin Penisilyum antibiyotik penisilini üretmektedir. Hatta mikrop olmayan ve yenilen mantarlarda bulunmaktadır. Agarikus gibi Beyaz düğme mantarı olarak bilinen mantarlar da vardır. Bakteriler tek hücreli organizmalardır her 20 dakikada bir katlanarak çoğalırlar. Normal büyümeleri esnasında, insanlara çok zararlı olan (toksinler) maddeleri üretirler ve bunlar hastalanmamıza yol açarlar (Stafilokoklar); diğer bakteriler insanlara tümüyle zararsızdır ve diğerleri bize çok yararlı olabilirler ( Gıda endüstrisinde Laktobasiluslar); bazıları bitki büyümesinde rol aldıkları için insan yaşamı için gereklidirler (Rizobakteryum). Zararsız bakteriler non-patojenik olarak adlandırılırken, zararlı bakteriler patojenik bakteriler olarak bilinirler. Bakterilerin % 70 inden fazlası non-patojeniktir. Bakteriler şekillerine göre üç ana gruba ayrılırlar Koklar (toplar), basiller (çubuklar) ve spiraller. Koklar da topların duruş şekillerine göre üç alt-gruba ayrılırlar: stafilokoklar (kümeler), streptokoklar (zincirler) ve diplokoklar (çiftler). Bilim adamları bu şekillere bakarak hastanın hangi enfeksiyonu olduğunu söylerler. İlave Hazırlıklar Her öğrenci Preparation için SW 1 ve SW 2 kopyalarını hazırlayın. Sınıftaki beyaz bord için SH 1 posterini hazırlayın TS 4 deki tarifi takip edin veya çeşitli renklerde oyun hamuru satın alın. web sitesinden çeşitli mikrop görüntülerini indirin.

3 1.1 Mikro-organizmalar 1. Derse sınıftaki öğrencilere bakteri veya mikroplar hakkında ne bildiklerini sorarak başlayın. Evde veya çevrelerinde daha önce hasta olup olmadığını sorun. Hastalığın ne olduğunu ve nasıl oluştuğunu düşündüklerini sorun. 2. Öğrencilere enfeksiyon adı verilen bazı hastalıklara mikroplar adı verilen yaşayan organizmaların neden olduğunu açıklayın. Üç çeşit mikrop olduğunu: bakteriler, virüsler ve mantarlar olduklarını anlatın. ve (SH 1) de sağlanan ve aynı şekilde ( de beyaz tahta sunumu için hazırlanmış renkli posteri kullanın. 3. Bu mikropların çok küçük olduklarını ve ancak mikroskopla görülebileceğini anlatın. Web aktivitesini kullanarak veya öğrencilere SH 2 vererek farklı boyutlardaki mikropları gösterin. 4. Bazı mikropların hastalığa neden oldukları halde bazı mikropların faydalı olduklarından bahsedin. Öğrencilere bazı faydalı mikropları belirtmelerini söyleyin. Eğer belirtemezlerse, yoğurttaki Laktobasilus ve probiyotik içeceklerden mantarlardan penisilin elde edilmesinden bahsedin. 5. Sınıfa mikropların hemen her yerde bulunacağından; soluduğumuz havada uçuştuğundan, yediğimiz yiyeceklerde, vücudumuzun üzerinde, ağzımızda, burnumuzda ve midemizde bağırsaklarımızda hemen her yerde bulunduğundan bahsedin. Ana Aktivite 1. Bu aktivite ya bireysel ya da gruplar halinde gerçekleştirilebilir. 2. Her gruba renkli bir (SH 1) kopyasını dağıtarak farklı bakteri türlerinin resimlerini dağıtın veya sınıf duvarlarına Sitesinden indirilen renkli bakteri posterlerinin asın. Bu posterler mikropların çeşitli boyutlarını şekillerini isimlerini yararlı ve zararlı mikropları göstermektedir. 3. Her gruba çeşitli renklerde oyun hamurlarını, petri kaplarını ve birer kopya SW 1 temin edin. 4. Her öğrenciye / gruba petri kaplarında verilen renkli resimlerine bakarak bir mikrobu veya mikrop grubunu yapmalarını söyleyin. 5. Her öğrenci kendi mikrobunun faydalı veya zararlı olup olmadığını tahmin etmeli ve ismini yazmalı. Öğrencilerin mikropların gerçek yapılarını dikkate alarak mümkün olduğu kadar yaratıcı olmalarını sağlamaya çalışın. 6. Sınıfa mantarların en büyük mikroplar olduğunu ve virüslerin en küçükleri olduğunu hatırlatın. 7. Süre varsa öğrenciler kendi mikroplarını sınıfa anlatabilirler.

4 1.1 Mikro-organizmalar Genel Öğrencilere aşağıdaki soruları sorarak anlamalarını kontrol edin: 1. En çok bilinen mikrop türleri nelerdir? Bilinen üç temel mikrop çeşidi vardır Bakteriler, Virüsler ve Mantarlar. 2. Germ-ler nelerdir? Bir Germ zararlı mikropları tanımlamak için kullanılan bir mikrop ismidir. 3. Mikroplar nerelerde bulunur? Mikroplar HER YERDE bulunurlar, soluduğumuz havada, yediğimiz yiyeceklerde, vücudumuzun üstünde, ağzımızda, burnumuzda ve mide / bağırsaklarımızda bulunmaktadır. 4. Bütün Mikroplar zararlımıdır? Hayır, bize zararlı olan mikroplar olduğu gibi, bize her gün çok faydası olan çok sayıda mikroplarda bulunmaktadır. Örneğin, Sakaromis (maya) ekmeğin kabarmasını sağlar, Laktobasilus (bakteri) yoğurt ve peynir yapmaya yardımcı olur. 5. Bakterilerin farklı şekilleri nelerdir? Spiraller (Kampilobakteri), Çubuklar (Laktobasiller) ve Küreler (toplar) (Stafilokoklar). İlave Aktivite 1. Her öğrenciye bir kopya SW 2 ve SH 1 temin edin. 2. Öğrencilerden, dağıtılan bilgileri ve tanımlamaları okuyarak mikropların bakteri, virüs veya mantarlardan hangisi olduklarına karar vermelerini isteyin. a. Stafilokok bir bakteridir. b. Laktobasilus bir bakteridir. c. Dermatofitler bir mantar türüdür. d. İnfluenza (grip) bir virüstür. e. Penisilyum bir mantardır. f. Kampilobakteri bir bakteridir.

5 1.1 Mikro-organizmalar Oyun hamuru yumuşak, bükülebilen bir malzemedir ve çocukları uzun süreler meşgul eden bir malzemedir. Oyun hamurları farklı isimlerde piyasada mevcuttur ancak kendi hamurunuzu yapmak daha düşük maliyette olabilir. Evde yapılan oyun hamurlarında ayrıca istenilen renkleri oluşturmak da mümkün olabilir. Evde yapılan oyun hamurları zehirli değildir, parlak renklerdedir, kolaylıkla sertleşerek yaratıcı bir oyun ve aktivite gerçekleştirebilir. İçindekiler 1 kap un 1 kap su 1/2 kap tuz 2 çorba kaşığı tartar kreması 2 çorba kaşığı yağ Gıda renklendiricisi Metot Kuru malzemeleri karıştırın Su ilave ederek düzgün hale kadar karıştırın Gıda renklendiricisini ve yağı katınız Orta sıcaklıkta sürekli karıştırarak, hamur tavanın kenarlarını bırakana kadar ısıtın Kullanmadan önce soğutunuz

6 Mikroplar yaşayan organizmalardır Çok küçüktürler onları görmek için mikroskop gerekir Farklı şekillerde ve boyutlardadır 3 farklı türde mikrop bulunmaktadır: HER YERDE bulunabilirler! Bazı mikroplar faydalı ve bizim için gereklidir Bazı mikroplar bizi hasta yapabilir. Influenza Görünüşüne göre bakteriler üç farklı bakteri türü bulunmaktadır: Penisilyum Dermatofit Spiraller (Kampilobakteri) Çubuklar (Laktobasilus) Küreler (Stafilokoklar) Virüsler bakterilerden daha küçüktür ve bazen bakteriler içinde yaşarlar! Bazı virüsler bizi hasta yaparlar. SUÇİÇEĞİ ve GRİP gibi hastalıklara virüsler neden olurlar. Virüsler insandan insana yayılabilirler ancak bu virüsün türüne bağlı olarak değişir. Mantarlar mikropların en büyüğüdür. O kadar küçüktürler ki 1000 tanesi bir araya gelirse bu cümlenin sonundaki nokta içine sığarlar. Bazı bakteriler yoğurt ve peynir yapımında ki gibi faydalı bakterilerdir. Bazı bakteriler zararlı olup hastalıklara neden olurlar. Mantarlar havada, bitkilerde ve suda bulunurlar. Ekmekte büyüyen mayalar bir çeşit mantar türüdür. Bazı antibiyotikler mantarlar (küfler) tarafından oluşturulurlar!

7 1. Eğer siz AVRUPA kadar büyükseniz Bir MANTAR ancak bir futbol sahas? kadar! 3. Bir BAKTERİ bir OTOBÜS kadar! 4. Bir VİRÜS ise bir FUTBOL TOPU kadardır!

8 Kendi Mikrobunuzu yapın İstediğiniz bir mikrobu, ya bir bakteriyi, bir virüsü veya bir mantarı oluşturun. Verilen malzemeleri kullanın. Başlamadan önce mikrobun yararlı mı yoksa zararlımı? olacağına karar verin aşağıdaki resimler yardımcı olabilir. Bakteriler Virüsler Mantarlar Yardımcı Bilgi Bakteriler çok çeşitli olabilirler, bazıları top gibi küresel, bazıları spiraller şeklinde ve bazıları çubuklar şeklinde uzun olabilirler, bazılarının kuyrukları olup yüzme ve hareket etmelerine yardımcı olurlar. 1. Faydalı mı yoksa zararlı bir mikrop mu? 2. Mikrobuna bir isim seç. Şaşırtıcı Gerçek 1000 milyon mikroba! ev sahibisin Bu benim mikrobumun resmidir

9 Benim ismim Stafilokoktur. Yuvarlak bir şeklim var burnunuzda ve koltuk altınızda bulunmayı severim. Cildinizde yaşarsam lekelere neden olurum eğer kanınıza karışırsam sizi hasta ederim. Ben neyim? Stafilokoklar bir: Benim ismim Laktobasilustur. İnsanlar beni dost olarak tanımlarlar. Çünkü sütü yoğurda çeviririm. Yoğurt yerken beni de yersiniz ve bağırsaklarınızda diğer yiyeceklerin sindirilmesinde yardımcı olurum. Ben neyim? Laktobasilus bir: Benim ismim Dermatofittir. Cildinizde yaşamayı severim. Genellikle nemli yerlerde ayak parmaklarınızın arasında ve terlemiş ayaklarda yaşamayı severim. Oradayken Atlet ayağı hastalığını veririm. Ben neyim? Dermatofitler bir: Üç çeşit mikrop bulunmaktadır; bakteriler, virüsler ve mantarlar. Resimlerden ve tanımlamalardan, hangi mikrop türü olduğunu anlayabilir misiniz.? İpucu Üç çeşit bakteri türü olduğunu hatırlayın - Çubuklar - Spiraller - Küreler Benim ismim Influenza ancak arkadaşlarım bana grip der. Çok cömerdim; İnsanlara baş ağrısı ve ateş veririm. İnsandan insana öksürük ve hapşırık ile bulaşırım. Ben neyim? Influenza bir: Benim ismim Penisilyum beni eski portakallarda ve bayat ekmeklerde onları küflü yaparken görebilirsiniz. İnsanlar beni Penisilin denen, onları daha rahatlatan antibiyotik için kullanırlar. Ben neyim? Penisilyum bir: Benim ismim Kampilobakteri. Oldukça spiral bir görünümüm var ve tavuklarda yaşamayı severim. Ama midenize gelirsem sizi çok hasta yaparım sizi ishal yaparım. Ben neyim? Kampilobakteri Bir: