SES (HARF) BİLGİSİ. Türkçe alfabemizde (abecemizde) 29 harf vardır. Alfabetik sırası şöyledir.

Transkript

1 İSMET ÖZCAN

2 SES (HARF) BİLGİSİ Dili oluşturan sesleri göstermeye yarayan işaretlere (sembollere) harf denir. Türkçe alfabemizde (abecemizde) 29 harf vardır. Alfabetik sırası şöyledir. a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, ö, p, r, s, ş, t, u, ü, v, y, z Bu harflerden 8 tanesi sesli (ünlü) harflerdir. Bunlar : a, e, ı, i, o, ö, u, ü Sesli harfler kalın ünlü ve ince ünlü olmak üzere ikiye ayrılır. Kalın ünlüler : a, ı, o, u İnce ünlüler : e, i, ö, ü Harflerimizin 21 tanesi de sessiz (ünsüz) harflerdir. Bunlar: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z Ünsüz harfler de sert ünsüz ve yumuşak ünsüz olmak üzere ikiye ayrılır. Sert ünsüzler : f, s, t, k, ç, ş, h, p Yumuşak ünsüzler : b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z Sesin, normal şartlarda bir saniyedeki yayılma hızı 340 metredir. Pamukkale Travertenleri Denizli ilimizin sınırları içerisinde bulunmaktadır. 7

3 SES (HARF) BİLGİSİ Aşağıdaki sözcüklerin harf sayılarını karşılarına yazınız. ilkokul 7 Balıkesir Türkiye üniversite Adana Anadolu İstanbul Erzurum Gaziantep Ankara Manisa Kayseri İzmir Diyarbakır Amanos Samsun Antalya Eğirdir fotoğraf Trabzon Eskişehir Aşağıdaki sözcüklerin ünlü ve ünsüz harflerini yazınız. ünlüler ünsüzler Öğretmen ö-e-e ğ-r-t-m-n cumhuriyet öğrenci mühendis başhekim kırtasiye Gelibolu Aşağıdaki sözcüklerin kalın ve ince ünlü harflerini ayırınız. kalın ünlü ince ünlü başöğretmen a ö e e belediye kütüphane yapılabilirlik Gülhane kaliteli kervansaray milliyetçilik harmandalı bilgisayar Sivrihisar pişmaniye Dolmabahçe Anıtkabir Kemaliye 8

4 TEST 1: SES (HARF) BİLGİSİ 1) Aşağıdaki kelimelerden (sözcüklerden) hangisinde sadece ince ünlüler kullanılmıştır? A) kalem B) kelime C) telefon D) mahalle 6) Aşağıdaki kelimelerin hangisinde yalnızca kalın ünlüler kullanılmıştır? A) karanfil B) fasulye C) şemsiye D) pantolon 2) Aşağıdaki kelimelerden hangisinde sadece kalın ünlüler kullanılmıştır? A) sözcük B) çiçek C) salatalık D) şeftali 7) poğaça Balıkesir 3) Aşağıdaki kelimelerden hangisinde sadece ince ünlüler vardır? A) sarmaşık B) hediye C) Hatice D) Melisa 4) Aşağıdaki kelimelerin hangisinde sadece kalın ünlü harfler bulunur? A) kemer B) perde C) anne D) balık Yukarıdaki öğrencilerin hangisinin söylediği kelimede sadece kalın ünlü harfler vardır? A) B) Afyonkarahisar terlik 5) Aşağıdaki kelimelerden hangisinde yalnızca ince ünlüler kullanılmıştır? A) kalbimiz B) sıra C) gözlük D) sandalye C) D) 9

5 BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU KURALI Dilimizde bir sözcükteki ünlü harflerin hepsi kalın ünlü ya da ince ünlü ise buna Büyük Ünlü Uyumu denir. Bir heceli sözcüklerde ve birleşik kelimelerde bu kurala bakılmaz. (alt, üst, şart, kart, mart ) kalabalık: a-a-a-ı (Ünlülerin hepsi kalın) Büyük Ünlü Uyumu kuralına uyar. kelebek: e-e-e (Ünlülerin hepsi ince) Büyük Ünlü Uyumu kuralına uyar. çekirdek: e-i-e (Ünlülerin hepsi ince) Büyük Ünlü Uyumu kuralına uyar babalık : a-a-ı (Ünlülerin hepsi kalın) Büyük Ünlü Uyumu kuralına uyar. battaniye: a-a-i-e (Ünlüler kalın ve ince) Büyük Ünlü Uyumu kuralına uymaz. kalemlik: a-e-i (Ünlüler kalın ve ince) Büyük Ünlü Uyumu kuralına uymaz. Aşağıdaki kelimelerin ünlü harflerini ayırarak Büyük Ünlü Uyumuna uyup uymadığını (X) işareti koyarak işaretleyiniz. Kelimeler Kalın İnce B.Ü.U. uyar B.Ü.U. uymaz şeftali a e - i X hatıra çilek kayısı portakal pencere İstanbul merdiven eldiven sinema hakemlik aşağıdaki sandalye 11

6 HECE BİLGİSİ Ağzımızın bir hareketiyle çıkan ses veya ses topluluğuna hece denir. Türkçe de her hecede bir sesli harf bulunur. Bir kelimedeki hece sayısını bulmak için o kelimenin sesli harflerini sayarız ilk ba har : üç heceli kelime son ba har : üç heceli kelime yaz : bir heceli kelime kış : bir heceli kelime Ga zi (iki heceli), Mus ta fa (üç heceli ), Ke mal (iki heceli) A ta türk (üç heceli) AÇIK HECELER : Bir tek sesli harften oluşan ya da sesli harfle biten hecelere açık hece denir. Alfabemizdeki sesli harfler tek başına bir hece oluşturduğunda açık hece olur. O ku lu mu se vi yo rum. Gü zel Gü zel Tür ki ye A na do lu (Altı çizili heceler ünlü harf veya ünlü harfle bittiği için açık hecelerdir.) KAPALI HECELER : Sessiz harfle biten hecelere kapalı hece denir. İl çe mi zi kay ma- kam yö ne tir. İ li mi zi va li yö ne tir. Ku ral lar he pi miz i çin dir. (Yukarıdaki cümlelerde altı çizili heceler sessiz harfle bittiği için kapalı hecelerdir.) 16

7 CÜMLE (TÜMCE) BİLGİSİ Aşağıdaki ifadelerden cümle olanların başına (D ), cümle olmayanların başına (Y) yazınız. ( ) Evet ( ) Koş ( ) Annem çorap ( ) Konuşan birinin sözünü ( ) Başkalarının eşyalarını izinsiz ( ) Trafik kurallarına uyarım ( ) Babam pazardan ( ) Her gün dişlerimi fırçalarım ( ) Sınıfta parmak kaldırarak söz ( ) Her sabah elimi yüzümü ( ) Anneme ve babama yalan ( ) Okul araç gereçlerini düzenli kullanırım ( ) Okulumu çok severim ( ) Okuluma geç ( ) Yazılarımı güzel ( ) Arkadaşlarımla kavga etmem ( ) Yerlere çöp atmam ( ) Derslerime ( ) Erken yatar, erken kalkarım ( ) İnsanlara nezaketli davranırım CÜMLE TAMAMLAMA (babasının - Mektebi ne Samsun a - Anıtkabir - kaymakam - başkenti - Dolmabahçe - Ekim - Selanik te - Zübeyde - vali) Yukarıda verilen sözcükleri cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun olarak yazarak cümleleri tamamlayınız. Atatürk 1881 yılında doğdu. Atatürk ün.. adı Ali Rıza Bey dir. Atatürk ün annesinin adı Hanım dır. Atatürk önce Mahalle. gitti. Cumhuriyet yılında ilan edildi. TBMM 23 Nisan.. yılında açıldı. Atatürk 19 Mayıs 1919 yılında çıktı. Atatürk, 10 Kasım 1938 yılında.. Sarayı nda öldü. Atatürk ün mezarı...., Ankara dadır. Türkiye nin. Ankara dır. İli... yönetir. İlçeyi. yönetir. 21