İKİNCİ BÖLÜM ENDÜSTRİ DEVRİMİ, SOSYAL SORUN VE SOSYAL POLİTİKA İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM SOSYAL POLİTİKA BİLİMİNİN KONUSU, KAPSAMI VE TEMEL YAKLAŞIMI

Transkript

1 İKİNCİ BÖLÜM İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖNSÖZ GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM SOSYAL POLİTİKA BİLİMİNİN KONUSU, KAPSAMI VE TEMEL YAKLAŞIMI I. EKONOMİ, TOPLUM BİLİMİ VE SOSYAL POLİTİKA...7 A. EKONOMİ BİLİMİ...7 B. TOPLUM BİLİMİ... 8 C. SOSYAL POLİTİKA Dar Kapsamda Sosyal Politika Geniş Kapsamda Sosyal Politika: Toplum Politikası...14 II. SOSYAL POLİTİKA YAKLAŞIMI A. İKTİSAT POLİTİKASI VE SOSYAL POLİTİKA...16 B. SOSYAL POLİTİKA BİLİMİNİN YAKLAŞIMI...20 C. SOSYAL SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNDE SOSYALİZM VE SOSYAL POLİTİKA AKIMLARI...22 D. SOSYAL POLİTİKADA AMAÇ-ARAÇ DENGESİ...23 III. SOSYAL POLİTİKANIN HEDEFLERİ...24 A. SOSYAL GELİŞME HEDEFİ B. SOSYAL ADALET HEDEFİ...25 C. SOSYAL BARIŞ HEDEFİ...27 D. SOSYAL DENGE HEDEFİ...29 E. SOSYAL BÜTÜNLEŞME HEDEFİ F. SOSYAL DEMOKRASİ HEDEFİ...32 IV. SOSYAL POLİTİKANIN SAPTANMASI VE UYGULANMASI...33 ENDÜSTRİ DEVRİMİ, SOSYAL SORUN VE SOSYAL POLİTİKA I. ENDÜSTRİ DEVRİMİNDEN ÖNCEKİ TOPLUM DÜZENLERİ...37 A. KÖLECİ TOPLUM DÜZENİ...37 B. FEODAL TOPLUM DÜZENİ...38 II. ENDÜSTRİ DEVRİMİ VE KAPİTALİST TOPLUM YAPISI: ÜCRETLİLER TOPLUMU...40 A. ENDÜSTRİ DEVRİMİNİN DOĞUŞU VE ANLAMI...40 B. YENİ ÇAĞIN İŞÇİ SINIFI C. SOSYAL SORUN UN ORTAYA ÇIKMASI D. ENDÜSTRİ DEVRİMİ İÇİNDE ÇALIŞMA KOŞULLARI Ücretler Çalışma Süreleri Kadın Ve Çocukların Fabrika Yaşamına Girmeleri Sınıfsal Bilinçlenme Ve Sınıf Savaşımları III. SOSYAL SORUNUN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK GELİŞMELER...50 A. DÜŞÜNSEL DÜZEYDEKİ GELİŞMELER Liberal Düşünce Akımı Sosyalist Politika Akımı...53 a. Birlikçi-Kooperatifçi Sosyalistler...54 (1) Robert Owen...55 (2) Charles Fourier (3) Philippe Buchez (4) Louıs Blanc b. Bilimsel Sosyalistler c. Demokratik Sosyalistler...60 (1) Kürsü Sosyalizmi...61 (2) Fabiancı Sosyalistler (3) Gild Sosyalistler Sosyal Politika Düşünce Akımı...65 a. Genel Yaklaşım...65 b. Akımın Gelişmesine Katkıda Bulunan Düşünürler...66 c. Sosyal Politika Akımına Yöneltilen Eleştiriler...69 B. İŞÇİ SINIFI HAREKETLERİ İşçi Sınıfı Hareketlerinin Üç Ana Doğrultusu...72 a. İşçi Sınıfının Mesleki Hareketleri...72 (1) Devrimci Sendikacılık Hareketi...74

2 (2) Reformist Sendikacılık Hareketi...74 (3) Meslek Sendikacılığı Hareketi b. İşçi Sınıfının Ekonomik Hareketleri...75 c. İşçi Sınıfının Siyasi Hareketleri İşçi Sınıfı Hareketleri Arasındaki İlişkiler...78 C. DEVLET ANLAYIŞINDAKİ DEĞİŞMELER:KARIŞIMCI DEVLET ANLAYIŞI Liberal Devlet Anlayışı Sosyal Refah Devleti Anlayışı...81 D. ULUSLARARASI DÜZLEMLERDEKİ GELİŞMELER E. ENDÜSTRİ DEVRİMİNİ YAŞAYAN KİMİ ÜLKELERDE İLK SOSYAL POLİTİKA UYGULAMALARI İngiltere de İlk Sosyal Politika Uygulamaları Fransa da İlk Sosyal Politika Uygulamaları...86 F. EKONOMİK BÜYÜME VE SOSYAL POLİTİKA G. DEMOKRASİ VE SOSYAL POLİTİKA ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SOSYAL POLİTİKANIN BAŞLICA ARAÇLARI I. SOSYAL POLİTİKANIN ULUSAL DÜZEYDEKİ ARAÇLARI...93 A. KAMU KARIŞIMI Kamu Karışımının Kapsamı a. Dar Kapsamlı Kamu Karışımı b. Geniş Kapsamda Kamu Karışımı Kamu Karışımının Araçları...96 a. Yasal Düzenlemeler b. Kurumsal Düzenlemeler c. Kamu Ekonomik Girişimciliği d. Sosyal Planlama Kamu Karışımı Ve Kamusal Sosyal Politikalar a. Ücret Politikası b. Fiyat Politikası c. Gelirler Politikası d. Servet Politikası e. Vergi Politikası f. Eğitim, Sağlık ve Sosyal Konut Politikaları g. Öteki Politikalar B. SENDİKALAR Genel Bir Bakış Sendikaların Klasik Ve Çağdaş İşlevleri Sendikacılık Ve Demokrasi Sendikacılık Ve Siyaset Sendikacılık Ve Ekonomik Demokrasi Sendika Hakkı Ve Özgürlüğü a. Bireysel Sendikal Hakkı b. Kollektif Sendika Hakkı Toplu Pazarlık Ve Toplu İş Sözleşmesi a. Toplu Pazarlığın Tanımı ve Önemi b. Toplu Pazarlığın Niteliği c. Toplu Pazarlığın Aşamaları (1) Tarafların Saptanması Aşaması (2) İstemlerin Saptanması Aşaması (3) Görüşme Aşaması (4) Sözleşmenin Onaylanması Aşaması (5) Sözleşmenin Uygulanması Aşaması (6) İş Uyuşmazlıklarının Çözümü ve Uzlaştırılması Aşaması (7) Grev ve Lokavt Aşaması d. Toplu Pazarlığın Kapsamı (1) İşyeri Düzeyinde Toplu Pazarlık (2) İşkolu Düzeyinde Toplu Pazarlık (3) Ulusal Düzeyde Toplu Pazarlık e. Toplu Pazarlığın Konuları f. Toplu İş Sözleşmesi g. Ekonomik Konjonktür ve Toplu Pazarlık h. Toplu Pazarlık ve Grev Hakkı (1) Grev Hakkının Gelişimi (2) Grev Türleri ve Grev Hakkının Sınırları ı. Toplu Pazarlık ve Devlet Toplu Düzeydeki İşçi-İşveren İlişkilerinin Genel Bir Değerlendirilmesi C. KOOPERATİFLER Genel Bakış Kooperatifin Önemi Kooperatiflerin Doğuşu Ve Gelişimi Kooperatifçilik İlkeleri a. Serbest Giriş İlkesi b. Demokratik Yönetim İlkesi c. Sermayeye Sınırlı Faiz Verilmesi İlkesi...131

3 d. Risturn Verilmesi İlkesi e. Kooperatif Eğitiminin Geliştirilmesi İlkesi f. Kooperatifler Arasında İşbirliği İlkesi Kooperatiflerin Evrensel Değerleri Kooperatif- Sendika İşbirliği İşçi Kooperatifleri a. İşçi Üretim Kooperatifleri (1) İşçi Kooperatiflerinin Ayırıcı Özellikleri (2) İşçi Kooperatiflerinin Üstün ve Yetersiz Yönleri (3) Birinci ve İkinci Kuşak İşçi Kooperatifleri b. Tüketim Kooperatifleri (1) Tüketim Kooperatiflerinde Üst Örgütlenmenin Önemi c. Konut Kooperatifleri D. SOSYAL GÜVENLİK Sosyal Güvenliğin Tanımı Sosyal Güvenlik Sisteminin Unsurları a. Sosyal Sigortalar (1) Sosyal Sigortaların Dayandığı Ana İlkeler (a) Zorunluluk İlkesi (b) Sosyal Sigortacılık İlkesi (c) Kendi Kendine Yardım İlkesi (d) Finansmana Dışarıdan Katkı İlkesi (e) Gelirin Yeniden Dağılım İlkesi (f) Kuşaklararası Dayanışma İlkesi b. Sosyal Yardımlar c. Devletçe Bakılma Yöntemi Sosyal Güvenliğin Karşıladığı Riskler a. Mesleki Riskler b. Fizyolojik Riskler (1) Hastalık (2) Analık (3) Sakatlık (4) Yaşlılık (5) Ölüm c. Sosyo-Ekonomik Riskler (1) İşsizlik (2) Evlenme ve Çocuk Yetiştirme Sosyal Güvenliğin Akçalandırılması a. Üçlü Akçalandırma Yöntemi (1) İşçi ve İşveren Katılımının Nedenleri (2) Devlet Katılımının Nedenleri Sosyal Güvenlik Sistemlerinde Gelir- Gider Dengesinin Kurulması a. Dağıtım Yöntemi b. Kapitalizasyon Yöntemi II. SOSYAL POLİTİKANIN ULUSLARARASI DÜZEYDEKİ ARAÇLARI A. GENEL BİR BAKIŞ B. ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (İLO) İLO nun Kuruluşu Ve Amaçları a. Toplumsal Adalet İlkesi b. Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi İlkesi c. Uluslararası İşbirliği İlkesi İLO NUN Organları a. Uluslararası Çalışma Konferansı (1) Sözleşmelerin Kabul Edilmesi (2) Önerilerin Kabul Edilmesi b. Yönetim Konseyi İLO nun Faaliyetleri a. Düzenleyici Faaliyetler b. Teknik Yardım Faaliyetleri c. Araştırma ve Yayın Faaliyetleri İLO Ve Temel Toplumsal Hak Ve Özgürlükler a. Sendika Hakkını Düzenleyen Sözleşmeler b. Çalışma Hakkını Düzenleyen Sözleşmeler c. Sosyal Güvenlik Hakkını Düzenleyen Sözleşmeler d. Çalışma ve Yaşam Koşullarının İyileştirilmesi Hakkıyla İlgili Sözleşmeler e. Yönetime Katılma Hakkıyla İlgili Sözleşmeler C. İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİ VE TOPLUMSAL TEMEL HAKLAR D. AVRUPA KONSEYİ VE TOPLUMSAL TEMEL HAKLAR Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Avrupa Sosyal Şartı E. ULUSLARARASI SENDİKAL KURULUŞLAR III. SOSYAL POLİTİKANIN AMAÇLARI VE ARAÇLARIYLA İLGİLİ GENEL BİR DEĞERLENDİRME...173

4 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SOSYAL POLİTİKA SORUNLARI VE SOSYAL POLİTİKA UYGULAMALARI I. ÜCRET VE ÜCRETLE İLGİLİ SORUNLAR A. GENEL BİR BAKIŞ B. ÜCRETİN ANLAMI VE ÖNEMİ C. ÜCRET KURAMLARI D. ÜCRET POLİTİKASI Düşük Ücret Politikası Yüksek Ücret Politikası Satın Alma Gücü Politikası Verimliliğe Dayanan Ücret Politikası E. EMEĞİN VERİMLİLİĞİNİ BELİRLEYEN ÜCRET DIŞI ETMENLER F. ENAZ ÜCRET II. İŞÇİ ELİNDE VARLIK OLUŞTURULMASI A. GENEL BİR BAKIŞ B. İŞÇİ ELİNDE SERVET OLUŞTURMA YÖNTEMLERİ Biriktirimlerin Özendirilmesi Yöntemi Yatırılabilir Ücretler Yöntemi Kâra Ve Hasılaya Katılma Yöntemleri a. Kâra Katılmada Uygulanan Çeşitli Sistemler (1) İşletem Düzeyinde Kâra Katılma (2) İşletme Üstü Düzeyinde Kâra Katılma III. YABANCILAŞMA VE ÇALIŞMANIN İNSANCILLAŞTIRILMASI SORUNU A. GENEL BİR BAKIŞ B. YABANCILAŞMA C. KAPİTALİST FABRİKA SANAYİİ D. TAYLORİZM AKIMI E. ENDÜSTRİDE İNSAN İLİŞKİLERİ AKIMI Doğal Örgüt İş Genişletilmesi Katılımlı Önderlik F. İŞÇİLERİN RUH VE BEDEN SAĞLIĞI IV. ENDÜSTRİYEL DEMOKRASİ VE İŞÇİLERİN YÖNETİME KATILMASI A. GENEL BİR BAKIŞ B. ENDÜSTRİYEL DEMOKRASİ C. YÖNETİME KATILMANIN ANLAM VE AMAÇLARI Yönetime Katılmanın Amaçları a. Ekonomik Amaçlar b. Sosyal-Siyasal Amaçlar c. Özendirici-Motivasyonel Amaçlar D. YÖNETİME KATILMANIN İLKELERİ E. YÖNETİME KATILMADA ÇEŞİTLİ YAKLAŞIMLAR F. YÖNETİME KATILMAYA YÖNELTİLEN ELEŞTİRİLER V. ULUSLARARASI İŞÇİ GÖÇÜ SORUNLARI A. GENEL BİR BAKIŞ B. ULUSLARARASI İŞÇİ GÖÇÜNÜN NEDENLERİ C. İŞÇİ GÖÇÜNÜN SOSYAL POLİTİKA SORUNLARI İkincil Emek Pazarlarında Neo-Feodal Bütünleşme Yerli Toplumla Marjinal Bütünleşme Yerli İşçi Sınıflarıyla Bütünleşememe: Alt Proleterya Dönüş Göçünün Sosyal Politika Sorunları VI. ÇOKULUSLU ŞİRKETLER SORUNU A. GENEL BİR BAKIŞ B. ÇOKULUSLU ŞİRKETLER OLGUSU C. ÇOKULUSLU ŞİRKETLERİN ORTAYA ÇIKARDIĞI SOSYAL POLİTİKA SORUNLARI Çokuluslu Şirketlerin Giderek Artan Ekonomik Güçleri Karşısında Geniş Toplum Kesimlerinin Savunulması Sorunu Ulusal Kooperatiflerde Güç Aşınması Sorunu Ulusal Sendikalarda Güç Aşınması Sorunu D. SORUNUN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR Ica Ve Çokuluslu Şirketler Politikası Uluslararası Düzeyde İşbirliği Ve Yoğunlaşma Öteki Demokratik Kuruluş Ve Devinimlerin Desteğini Sağlama

5 BEŞİNCİ BÖLÜM KÜRESELLEŞME VE SOSYAL POLİTİKA I. KAPİTALİST DÜNYA DÜZENİNİN YENİDEN YAPILANMASI II. TEKNOLOJİK DEVRİM VE KÜRESELLEŞME A. TEKNOLOJİK DEVRİMİN EKONOMİK VE TOPLUMSAL SİSTEM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ III. KÜRESELLEŞME VE SOSYAL POLİTİKA A. KÜRESELLEŞMEYE ÇEŞİTLİ YAKLAŞIMLAR Küreselleşme Olgusunun Ortaya Çıkışı, Niteliği Ve Etkilerine İlişkin Yaklaşımlar Küreselleşme Sürecinin Ulusal Devletin İşlevlerini Ve Ekonomiye Karışım Biçimini Değiştirici Etkilerine İlişkin Yaklaşımlar Küreselleşme Sürecinde, Çokuluslu Ve Ulus Ötesi Şirketlerin Egemenliği Üzerindeki Yaklaşım Ve Tartışmalar Küreselleşme Sürecinde, Gelişmekte Olan Ülkelere Özgülenen Yer ve Bu Süreçten Etkilenme Biçimleri Üzerindeki Yaklaşım Ve Tartışmalar B. KÜRESELLEŞME VE SOSYAL POLİTİKA Yeni Dünya Düzeninin Ürettiği Ve Derinleştirdiği Sosyal Politika Sorunları IV. YENİ DÜNYA DÜZENİ VE SOSYAL POLİTİKANIN GELECEĞİ YARARLANILAN KAYNAKLAR