TASFİYEYE GİREN KURUMLARDA GEÇMİŞ YIL ZARARLARININ MAHSUBU

Transkript

1 TASFİYEYE GİREN KURUMLARDA GEÇMİŞ YIL ZARARLARININ MAHSUBU Bülent SEZGİN * 1-GİRİŞ Tasfiyeye giren kurumların vergilendirmesi, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu nun 17 nci maddesinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Anılan maddede tasfiye hâli, mükellefiyeti sona erdiren bir olay olarak ele alınmakta ve tasfiye hükümleri aynı madde içinde toplanmaktadır. Söz konusu maddede; tasfiyenin başlangıç ve sona erme tarihleri ile tasfiye dönemlerinin tespitine, tasfiye kârının nasıl tespit edileceğine, tasfiye beyannamelerinin hangi sürelerde verileceğine, tasfiye memurlarının sorumluluklarına, tasfiye işlemlerinin incelenmesine, tasfiyenin zararla kapanması halinde yapılması gereken düzeltme işlemlerine, tasfiyeden vazgeçilmesi halinde doğan yükümlülüklere ve ne şekilde işlem yapılması gerektiğine, bir yıldan fazla süren tasfiyeler için geçerli olan özel tarh zamanaşımı süresine, tasfiye edilerek tüzel kişiliği ticaret sicilinden silinen kurumların tasfiye öncesi ve tasfiye dönemlerine ilişkin yapılacak olan tarhiyat ve kesilecek cezalara kimlerin muhatap tutulacağına, vergi ve cezalardan kimlerin sorumlu olacağına ve son olarak tasfiye işlemlerinin incelenmemesine ilişkin Maliye Bakanlığı na verilen yetkiye ilişkin hükümler yer almaktadır. Buna karşın maddede, tasfiyeye giren kurumların geçmiş yıl zararlarının mahsubuna ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Genel olarak kurumların geçmiş yıl zararlarının mahsubunun düzenlendiği Kurumlar Vergisi Kanunu nun 9 uncu maddesinde de konuya ilişkin özel bir düzenleme yer almamaktadır. Bu kapsamda çalışmamızda, tasfiyeye giren kurumların gerek tasfiyeye girilmeden önceki dönemlerde gerekse tasfiye dönemlerinde oluşan zararlarının, yine tasfiye dönemlerinde oluşacak kârlardan mahsup edilmesine ilişkin açıklamalara yer verilecektir. * Vergi Müfettişi 237

2 2-TASFİYE HÂLİNDE GEÇMİŞ YIL ZARARLARININ MAHSUBU Kurumlar Vergisi Kanunu nun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile hüküm altına alındığı üzere, kurumlar vergisi beyannamesinde her yıla ilişkin tutarlar ayrı ayrı gösterilmek ve 5 yıldan fazla nakledilmemek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararlar kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir. Mükelleflerce bir hesap döneminde oluşan zararın, takip eden 5 hesap döneminde oluşacak kârlarla mahsup edilememesi hâlinde mahsup imkânı ortadan kalkmaktadır. Zarar mahsubu belirli bir süre içinde gerçekleştirilemediği takdirde, oluşan zarar işletme zararı olarak değerlendirilmemekte ve sermayede meydana gelen zarar olarak dikkate alınmaktadır. Zararın, işletme zararından çıkıp sermayede kesin eksilme sayılması için Kanun da beş (5) yıllık bir süre öngörülmüştür. Mükelleflerce bir hesap dönemi içerisinde oluşan zarar beş hesap dönemi boyunca oluşacak kârlarla mahsup edilemiyorsa, o zarar artık sermayede meydana gelen eksilme olarak değerlendirilmekte ve mahsup imkânı ortadan kaldırılmaktadır. (Bozkır, 2012, 44) Kanun da tasfiyeye giren kurumların geçmiş yıl zararlarının mahsubuna ilişkin özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla, tasfiyeye giren kurumlarda zarar mahsubu, Kanun un 9 uncu maddesinde belirtilen genel usul ve esaslar çerçevesinde yapılacaktır. Bu kapsamda olmak üzere, gerek tasfiye öncesi normal hesap dönemlerinde oluşan zararlar, gerekse tasfiyeye girilmesiyle birlikte tasfiye tarihi ile aynı takvim yılının başına kadar olan kıst döneme ilişkin zararlar, beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla tasfiye dönemlerinde oluşacak kârlardan mahsup edilebilecektir. Örnek: tarihinde tasfiyeye giren bir kurumun tasfiyesi tarihinde sonuçlandırılmıştır. Mükellefin 2011 hesap dönemi faaliyetleri zararla sonuçlanmış, buna karşın ( ) tarihleri arasından oluşan (kıst) hesap dönemi faaliyetleri kârlı olarak sonuçlanmıştır. Kıst hesap dönemi : ( ) tarihleri arası I. Tasfiye dönemi : ( ) tarihleri arası II. Tasfiye dönemi : ( ) tarihleri arası III. Tasfiye dönemi : ( ) tarihleri arası IV. Tasfiye dönemi : ( ) tarihleri arası 238

3 V. Tasfiye dönemi : ( ) tarihleri arası VI. Tasfiye dönemi : ( ) tarihleri arası VII. Tasfiye dönemi : ( ) tarihleri arası Bu durumda 2011 yılına ilişkin zarar, kıst dönem beyannamesinde geçmiş yıl zararı olarak dikkate alınabilecektir. Mahsup sonrası artan tutar (mahsup edilememiş zarar) bulunması durumunda, söz konusu zarar ( ) tarihleri arasından oluşan birinci tasfiye dönemi kârından başlamak üzere son olarak ( ) tarihleri arasından oluşan beşinci tasfiye dönemi kârından mahsup edilebilecektir. Bütün bu mahsuplara rağmen mahsup edilememiş zarar bulunması durumunda artık bunun altıncı ve yedinci tasfiye dönemi kârından mahsup edilmesi mümkün değildir. Zira mahsuba konu edilen geçmiş yıl zararının (2011 yılı zararı) doğması üzerinden 5 yıl geçmiş ve artık mahsup imkânı ortadan kalkmıştır. Aynı husus tasfiye dönemleri içinde oluşan zararların mahsubu açısından da geçerli bulunmaktadır. Buna göre örnekteki kurumun tasfiye öncesi dönemlerden kaynaklanan zararının bulunmadığını ancak birinci tasfiye döneminin zararla kapandığını varsayarsak bu zarar beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla takip eden tasfiye dönemlerinde oluşan kârlardan mahsup edilebilecektir. Bu durumda örneğin, ( ) tarihleri arasından oluşan birinci tasfiye dönemine ilişkin zarar en son ( ) tarihleri arasından oluşan altıncı tasfiye dönemi kârından mahsup edilebilecektir. Kurumlar Vergisi Kanunu nun 17 nci maddesinin gerekçesinde her bir tasfiye döneminin bağımsız birer vergilendirme dönemi olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir. Bu kapsamda tasfiyeye giriş tarihi ile tasfiyenin sonuçlandığı tarih aynı takvim yılı içinde değilse, tasfiye sürecini tek bir vergilendirme dönemi olarak kabul etmek mümkün değildir. Böyle olunca da zarar mahsubunda her bir hesap dönemi ile yine her bir tasfiye dönemini ayrı birer vergilendirme dönemi olarak dikkate almak gerekmektedir. Dolayısıyla başlangıç ve bitiş tarihleri farklı takvim yıllarına isabet eden tasfiyelerde tasfiyenin başlangıç ve bitiş tarihleri arasındaki süreyi tek bir tasfiye dönemi olarak dikkate alıp zarar mahsubunda söz konusu süreyi bir yıl olarak kabul etmek mümkün değildir. Nitekim Vergi İdaresi nin görüşü de bu doğrultudadır. 239

4 Gelir İdaresi Başkanlığı nın tarih ve sayılı özelgesinde özetle; Kurumlar Vergisi Kanunu nun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasında, kurumlar vergisi beyannamesinde her yıla ilişkin zararların ayrı ayrı gösterilmek ve beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararların kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurum kazancından indirilebileceğinin hükme bağlandığı, bu itibarla, Tasfiye Hâlinde ( ) nin 2001 yılına ilişkin zararının sadece 2002, 2003, 2004, 2005 ve 2006 yıllarına ilişkin olarak beyan edilen kazançtan mahsup edilebileceği, tasfiyenin 2006 yılından sonra sonuçlanması hâlinde, tasfiye dönemi sonunda oluşan kârdan mahsup edilmesine imkân bulunmadığı belirtilmiştir. (Nazalı, 2012, 85) 3-SON SÖZ Kurumlar Vergisi Kanunu nun 9 uncu maddesi ile hüküm altına alındığı üzere, kurumlar vergisi beyannamesinde her yıla ilişkin tutarlar ayrı ayrı gösterilmek ve 5 yıldan fazla nakledilmemek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararlar kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir. Mükelleflerce bir hesap döneminde oluşan zararın, takip eden 5 hesap döneminde oluşacak kârlarla mahsup edilememesi hâlinde mahsup imkânı ortadan kalkmaktadır. Tasfiyeye giren kurumlarda geçmiş yıl zararlarının mahsubuna ilişkin Kanun da özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu kapsamda tasfiye hâlindeki kurumlar, gerek tasfiyeye girilmesinden önceki dönemlere gerekse tasfiye dönemlerine ilişkin zararlarını takip eden 5 yıl içinde oluşacak kârlardan mahsup edebileceklerdir. Başlangıç ve bitiş tarihleri farklı takvim yıllarına isabet eden tasfiyelerde tasfiyenin başlangıç ve bitiş tarihleri arasındaki süreyi tek bir tasfiye dönemi olarak dikkate alıp söz konusu süreyi bir yıl olarak kabul etmek mümkün değildir. Bu gibi durumlarda, normal takvim yılından oluşan her tasfiye dönemini 1 yıl olarak kabul edip zarar mahsubunda 5 yıllık sürenin hesabını buna göre yapmak gerekmektedir. KAYNAKÇA Bozkır, Ender (Nisan 2012). Kurumların Zarar Mahsubu ve Tasfiyenin Zararla Sonuçlanması Durumunda Düzeltme, Vergi Sorunları. 240

5 Nazalı, Ersin (2012). Vergisel ve Yeni Türk Ticaret Kanunu Yönüyle Anonim ve Limited Şirketlerde Tasfiye, Devir, Birleşme, Bölünme ve Tür Değişimi İşlemleri. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık. T.C. Yasalar ( ) sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu. Anka ra: Resmî Gazete (26205) 241

6 242