İÇİNDEKİLER GİRİŞ 3 52

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Bahi[«GİRİŞ Umumî MiU&hasalar İktisadi bilgilerin önemi 3 2. Ekonomi teorisi ve realite 4 3. Ekonomi teorisi ve İktisadi hayat 5 4. Ekonomi ilmi ve ekonomi politikası Ekonomi ve ekonomik fiillerin karakterleri Ekonomi ve ekonomik fiiller beşeri ve sosyal hâdiselerdir 7 2. İhtiyaçlarla bunların tatminine hizmet eden vasıtalar arasındaki gerginlik, ekonominin en esaslı hadisesi olduğu gibi ekonomi ilmindekl fikir ve görüşlerin de hareket noktasını teşkil eder 8 3. Zaruri ihtiyaçlar, yüksek ihtiyaçlar. İhtiyaçların tekftmülü 9 4. Rasyonellik ve iktisadlllk prensipleri 9 5. İhtiyaçların spesifik vasıfları. Ekonomi mefhumunun kıstası Ekonomi vasıtalarının spesifik vasıfları. Konkret ve abstret vasıflar. Ekonomik mallar ve serbest mallar Ekonomi ve ekonomik faaliyet mefhumları «Ekonomi planı» ve İktisadi fiiller arasındaki karşılıklı bağlar Millet ekonomisi mefhumu 15 4 S. Cemiyet ekonomisinin tarz ve seklileri İktisadi müesseselerle İktisadi fikirlerin tekamülleri Ekonomi merhaleleri hakkındaki teoriler Münferit ekonomi ve dünya ekonomisi Ekonomi sistemleri Ekonomi sistemi mefhumu Kapitalist ekonomi sistemi Sosyalist sistem Korporasyon sistemi Plânlı kapitalizm sistemi 28

2 VIII içindekiler 8 5. İktisadi düşüncenin tarih! tek&müiü ilkçağ Ortaçağ Yeniçağ Zamanımızda İktisat ilminin durumu 39 S 6. Ekonomi ilminde tasnif ve usul 41 5"i 1. Tasnif Umumi iktisat teorisinin tasnifi Ekonomi ilminin gayesi Ekonomi İlminde metod Ekonomide kanunlar 48 BİRİNCİ KISIM: EKONOMİDE TABU VE İÇTİMAİ ŞARTLAR BİRİNCİ BAHİS: TABİAT ŞARTLARI fi 7. Tabiat şartlan ve bu şartların millet ekonomisi bakımından önemi A. Tabiat sartlarıncn ekonomik faaliyet üzerindeki tesirleri & 1. İklim şartlarının insan Üzerindeki tesirleri Jeolojik-jeognostik şartların tesirleri Coğrafi şartların tesiri 58 B. Tabiat şartlarına karsı İnsan tepkisi Tabiat fıkdanlık derecesini umumi bir şekilde tayin eden amiller İnsanın iklim şartlarına karsı tepkisi İnsanın jeolojik şartlara karsı tepkisi Coğrafi şartlara karsı tepki Elverişsiz veya fena tabiat şartlarına karsı diğer iki tepki: dıs ticaret ve sömürgecilik Beşeri Faktör: Nüfusa müteallik tabii şartlar 64 5T 1. Baslarken birkaç mül&haza Nüfusun mutlak miktarının millet ekonomisi bakımından önemi Bir memleket nttfus sayısının tetkiklndeki noktal nazarlar Nüfusun tabii terkibi Nüfusun tabii terkibinin iktisadi önemi Irk, millet ve ekonomik kabiliyet 73 İKİNCİ BAHİS: HUKUKİ VE İÇTİMAÎ ŞARTLAR Hnkukl düzen ve ekonomi 76 7S S10. Modern iktisadi hayatın hukuki esasları: Hususi mülkiyet

3 İçindekiler IX SaMfe 1. Hususi mülkiyet Hususi mülkiyetin tarihi tekâmülü Hususi mülkiyeti izah eden teoriler Hususi mülkiyet ve miras hakkının ekonomide önemi Hususi mülkiyet ve miras hakkının fayda^ve mahzurları Hususi mülkiyet ve miras hukukundaki tahditler 84 S 11. İktisadi hayatın hukuk! esasları: Ekonomik faaliyetlerde serbestlik «Ekonomi faaliyetlerinde serbestlik» İn mânası nedir? Ekonomi faaliyetlerinin tanziminde kullanılan diğer sistemler: cebre dayanan sistemler (kölelik, serfllk), kapalı meslek sistemleri (kast'lar, korporasyonlar, esnaf loncaları) Rekabet serbestliği sisteminin önemi ve neticeleri 88 S İZ. Ekonomide diğer içtimai şartlar A. Ekonomi hayatı ve aile Eski «büyük aile» tipi ve iktisadi hayattaki mevkii «Büyük aile» yerine modern «münferit aile» tipinin yer almış olmasının doğurduğu İktisadi neticeler Ailenin bugünkü ekonomik hayatta mevki ve vazifeleri B. İktisadi hayat ve din Dinin ekonomik hayat üzerindeki vasıtasız tesirleri Dinin vasıtalı tesirleri (iktisat zihniyeti ve din) 97 ^ " İKİNCİ KISIM: İHTİYAÇLAR, BEDARFLAR VE İSTİHLAK İhtiyaçlar ve Bedarflar İhtiyaç mefhumu. İhtiyacın istihsal ile münasebeti Bedarf mefhumu İhtiyaçların ekonomik mahiyet ve ehemmiyetleri İhtiyaçlarda bir meratip silsilesi meselesi: ferdi ihtiyaçların ehemmiyetlerine göre sıralanması İhtiyaçların tasnifi, İhtiyaçların bölünebilmeleri ve istikrarı Bugünkü ihtiyaçlar ve gelecekteki ihtiyaçlar Bedarfların başlıca nevileri *4. İstihlâk İstihlâkin mahiyeti ve istihlâk mefhumu İstihlâkin devam müddeti ve bu bakımdan yapılan tefrikler İstihlâkin içtimai karakteri; münferit istihlâk ve kollektif istihlâk İstihlâk ve rasyonellik prensibi 120 9

4 X İçindekiler 5. Hususi ve m 1111 İstihlâklerin sahasını ve terkibini tayin eden Amiller İstihlâk İstatistikleri Son birkaç mttl&haza ÜCÜNCÜ KISIM: EdbNOMt VA8ITAUVBI 129 2» Başlıca ekonomi vasıtaları ve aralarındaki münasebetler 131 İSB 1. Umumi mülâhazalar Ekonomik yasayısın her zaman ve her yerde tekerrür eden «daimi» kısımlarla «tarihi» kısımlara ayrılısı İSİ 3. Malların, istihsal vasıtalarının, metaların ve kapitalin mahiyetleri, fonksiyonları ve birbirleriyle münasebetleri Paranın mahiyeti. Para ve metalar Mallar Mal mahdutluğunun muhtelit sebepleri Mal nedreti ve mal mahdutluğu «Mal» mefhumunun şümulü Malların sübjektif veçhesi Malların başlıca nevileri İnsan emeğinin bir istihsal âmili sıfatile mülâhazası A. Ekonomik emeğin mahiyeti, neticeleri ve seklileri Emeğin mahiyeti ve emek mefhumu Ekonomik emeğin tahsisi gayesi; emekten doğan haz ve ıztırap Emeğin neticesini (verimini) tayin eden âmiller Başlıca emek rasyonellestlrme sistemleri Emeğin başlıca nevileri 154 B. İktisadi is bölümü ve is terkibi » 1. Baslarken birkaç mülâhaza İs bölümünün başlıca şekilleri Muhtelif is bölümü nevllerinln tarihi gelismesi ve lc münasebetleri t İs bölümünün saik! ve neticeleriyle ekonomik önemi İs terkibi Çalışma güçlerinin birleşmesi İstihsal faktörü olarak toprak ve tabii kuvvetler 164-^ Umumi mülâhazalar Toprağın üc taraflı ekonomik önemi Kuruluş yeri olmak bakımından toprak 165 A. Ziraatte İstihsal sahası bakımından toprak Yeraltı servetlerinin isletme sahası sıfatlyle toprak ' 178

5 İçindekiler _XI 919. İstihsal edilmiş istihsal vasıtaları, bilhassa makineler Umumi mülâhazalar : Aletler Makine mefhumu ve nevileri Makinelerin teknik kaliteleri Makinelerin rasyonel kullanılma şartları Makineleşmenin ekonomik ve sosyal tesirleri 182 ' Kapital ve Metalar Meta ve piyasa Kapital unsurları Kapitalll istihsalin ekonomik mahiyet, fonksiyon ve hususiyetleri Kapitalin tekrar ihdas (tekrar lstlhsal)ı Kapitalll istihsalin İçtimai veçhesi Kapitalin biinyevl tahavvülleri Kapitalin teşekkülü 201 $21, Para Umumi mulahazalar ' Para ekonomik faaliyetin gayesi midir, vasıtası mıdır? Paranın diğer ekonomi vasıtalarından tefriki Paranın mahiyeti ve para mefhumu Paranın tâli (mustak) fonksiyonları Para kıymeti meseleleri Miktar teorisi Para biriminin iktisadi kıymetlerin umumi endeksi ve hesap vasıtası olarak' oynadığı rol «Sağ para» terimi ne ifade eder? Para nevileri L Parâ sistemleri ^ DÖRDÜNCÜ KISIM: EKONOMİ MEKANİZMASI VE EKONO MİNİN DİNAMİZMİ 231 5T6 BİRİNCİ BAHİS: KIYMET VE FİYAT TEORİLERİ lii. Ekonomik kıymet [ ] Baslarken birkaç mülahaza Ekonomik kıymet mefhumunun muhtelif mânaları Kıymet teorisinin esas meseleleri hakkında umumi mülâhazalar 239 [*] Metinde 5 22, {23 olarak dizilmiştir. Bu g numarasıyle müteakip numaralarının buna göre düzeltilmesi lazımdır.

6 XII İçindekiler Sahifg 4. Objektivist kıymet teorileri Sübjektivist kıymet teorileri Kıymet teorisi hakkında son birkaç mülâhaza Fiyat teorisi A. Fiyat mefhumu ve muhtelif fiyat nevileri Umumi fiyat mefhumu Efektif ve virtüel fiyatlar; mutlak ve nisbi fiyatlar Başlıca fiyat nevileri 255 B. Fiyatların teşekkülü I Rekabet halinde fiyatın teşekkülü Baslarken birkaç mülâhaza Piyasa ve rekabet şekilleri Rekabet fiyatının tesekkülündeki şart ve âmiller Piyasada arz ve talebin karşılaşması Son birakc mülâhaza 277 II inhisar (monopol) fiyatının teşekkülü Başlarken birkaç mülâhaza inhisar şekilleri Tam bir inhisar halinde optlmal fiyat ve maksimal kazanç Rekabet unsurlarının 'inhisar fiyatlarına tesiri...! İnhisar fiyatlarının farklılaştırılması 292 III Narh fiyatları X. Fiyat teşekkülü üzerinde müessir olmak İçin Devletin elinde bulunan vas.talar Hakiki ve tanzimi narhlar Modern ekonomide narhlar Müdahaleci bir iktisat sisteminde narh koyma siyasetinin şümullü karakteri & 304 C. Fiyat değişmeleri : 1. Baslarken birkaç mülâhaza Talebin fiyat değişmelerine karsı reaksiyonları (talebin elfistikiyeti) Arzın fiyat değişmelerine karşı reaksiyonları (arz elâstikiyeti) «Tersine elastikiyet» meselesi Bizzat fiyatların arz ve talebin değişmelerine karşı reaksiyonları : Fiyat seviyesinin degismesi Fiyat değişmelerinin fonksiyonları 320

7 içindekiler - XIII İKİNCİ BAHİS: İSTİHSAL VE İNKISAM MESELELERİ S 24. İstihsal Başlarken birkaç mülâhaza İstihsal mefhumu istihsalin neticesi (mahsuller) ve muhtelif tasnifleri İstihsalin saik ve hedefleri tktisaden muvaffak olmuş ve olmamış istihsaller Milli istihsalin bünyesini tayin eden şartlar Müstahsiliyet Rantabilite istihsalin İnkişaf temayülleri Kütlevl istihsal Büyük teşebbüslerin doğumu ve şekilleri İnkısam Başlarken birkaç mülâhaza Milli hâsıla ve sosyal hâsıla Fonksiyonel lnkisam ve şahsi inkisam İnkisam doktrinleri tarihine bir bakış inkisam kanunlarının mahiyeti; iktisadi inkisam ve sosyal - hukuki müesseselerin işbirliği neticesi olarak inkisam Muhtelif inkisam prensipleri Randıman, gelir ve fiyatlar arasındaki münasebetler 360 ÜÇÜNCÜ BAHİS: GELİR MESELELERİ S 26. Umumî gelir meseleleri Başlarken birkaç mülâhaza Gelirin tarifi Gelir tarifinin ilk izahı ve cıkarılacak neticeler «Zati iaşe» meselesi. İtibari gelir ile reel gelirin tetkiki 373 tetkiki Gelir ve servet arasındaki münasebetler Diter gelir tasnifleri Milli gelir mefhumu ve mahiyeti Milli gelirin hesaplanması Ücret Ücret mefhumu Ücret haddi ve ücret geliri Ücret nevileri ve ücret haddinin tayini ve hesabı usulleri Beşeri emeğin hususiyetleri ve bunların, ücret haddinin ve ücret gelirinin teşekkülünde arzettikleri ehemmiyet 404

8 XIV İçindekiler 8aMf0 5. Başlıca ücret nazariyelerine bir bakış Ücret haddinin ferdi ve serbest teşekkülü Kollektif bir surette tesbit edilen ücret haddi Ücret gelirisin teşekkülü Ücret hadleri arasındaki farklar Ücret tahavvüllerinden doğan neticeler Ücret gelirleri ve sosyal hâsıla arasındaki münasebet 43S 8 «8. Faiz $ 1. Baslarken birkaç mülâhaza Faiz mefhumu ve faizin türlü seklileri Başlıca faiz nazariyelerine bir bakış Faizin esas ve sebepleri Faiz haddinin teşekkülü Faiz haddinin tahavvülünden doğan tesirler Faiz hadlerindeki farklar Bant r 1. Baslarken birkaç mülâhaza Klâsik rant nazariyesi Klâsik rant nazariyesinin istinat ettiği faraziyelerin tenkidi tahlili Toprak rantında çoğalma ve azalma temayülleri Rantın kapitalizasyonu Rantın mahiyeti ve menşei hakkındaki münakaşalar Fiyat ve rant arasındaki münasebetler Şehir rantı Maden rantı Ranta karsı yapılan tenkitler ve rantın bertaraf edilmesine müteallik teklifler *Kâr » 1. Baslarken birkaç mülâhaza Mütesebbis MUtesebbisin geliri ve bu gelirin unsurları Mütesebbis kârının mahiyeti Mütesebbis kârının doğumu Kâr ve fiyatlar arasındaki münasebetler Kârın sosyal veçhesi ve lnklsafındaki temayüller 515 DÖRDÜNCÜ BAHİS: KONJONKTÜR VE BUHRANLAR " Konjonktür meseleleri A. Konjonktür hareketlerine müteallik başlıca hâdise ve meseleler.' "

9 içindekiler 1. Buhran nazariyelerinden konjonktür nazariyesine doğru vukubulan inkişafa' müteallik mülâhazalar İktisadi hareketlerin heyeti mecmuası arasında konjonktürel hareketlerin mevkii Konjonktürün mahiyeti ve muhtelif safhalara bölünmesi... S26 4. Konjonktür devresinin muhtelif safhalarının tasviri İktisadi buhranların mahiyeti ve şekilleri Başlıca konjonktür nazariyelerine toplu bir bakış 543 XV B. Konjonktür temevvüclerini doğuran sebeplerin umumi izahı < ' r 1. Baslarken birkaç mülâhaza Depresyonun kalkınma ve kalkınmanın da refah safhasına inkılabı Refah safhasının alçalma safhasına inkılâbı Son birkaç mül&haza 575 BİBLİYOGRAFTA 577" ^