Ulusal Klinik Biyokimya Laboratuvar Tıbbı Uygulama Kılavuzları:

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Ulusal Klinik Biyokimya Laboratuvar Tıbbı Uygulama Kılavuzları:"

Transkript

1 Clinical Chemistry 55:9, (2009) Özel Rapor Ulusal Klinik Biyokimya Laboratuvar Tıbbı Uygulama Kılavuzları: Tandem Kütle Spektrometrisi Kullanılarak Genişletilmiş Yenidoğan Taramasıyla Tanımlanan Metabolizma Hastalığı için İzlem Testi; Rapor Özeti National Academy of Clinical Biochemistry Laboratory Medicine Practice Guidelines: Follow-Up Testing for Metabolic Disease Identified by Expanded Newborn Screening Using Tandem Mass Spectrometry; Executive Summary Dennis J. Dietzen, 1 Piero Rinaldo, 2 Ronald J. Whitley, 3 William J. Rhead, 4 W. Harry Hannon, 5 Uttam C. Garg, 6 Stanley F. Lo, 4 and Michael J. Bennett 7* GİRİŞ: ABD de yenidoğanların hemen hemen hepsi doğumda tandem kütle spektrometrisi kullanılarak doğuştan metabolizma kusurları açısından taranmaktadır. Olguların atlanmaması için tarama testleri yeterli duyarlılık derecesine sahip olmak üzere tasarlanmaktadır. Tüm bebeklerin eşit ve optimal izlemden yarar sağlaması amacıyla NACB pozitif yenidoğan tarama testi sonucunun laboratuvarda doğrulanması için standart kılavuzlara gereksinme olduğunun bilincindedir. YÖNTEMLER: Doğrulayıcı testlere ilişkin mevcut verileri gözden geçirmek için bir kurul oluşturulmuştur. Bu kurul optimal doğrulayıcı testleri destekleme amacıyla önceden yayınlanmış kılavuzları, klinik olgu raporlarını, yayınlanmış metodolojik ve klinik çalışmaları ve uzman düşüncelerini değerlendirmiştir. Derecelendirme ABD Koruyucu Hizmetler Görev Gücü (US Preventive Services Task Force) tarafından ileri sürülen kriterlerden uyarlanmış kılavuzlara, önerilerin gücü ve kanıtların kalitesine dayanmaktaydı. Doğrulayıcı testler için amino asitler, organik asitler ve karnitin esterlerinin ölçümleri dahil olmak üzere üç esas analit ölçüm yöntemi değerlendirilmiştir. Kurul taranmış rahatsızlıklar açısından her bir testin tanısal yararlılığına ilişkin kanıtları derecelendirmiştir. BULGULAR: Amino asitler, organik asitler ve açil karnitinlerin analizleri için güçlü önerilerde bulunmaya yetecek çok sayıda veri ve deneyim mevcuttu. Benzer şekilde özellikle en yüksek prevalansa sahip olan birçok rahatsızlığa ait izlem testleri listesi için güçlü önerilerde bulunulmuştur. 1 Washington University and St. Louis Children s Hospital, St. Louis, MO; 2 Mayo Clinic College of Medicine, Rochester, MN; 3 University of Kentucky Medical Center, Lexington, KY; 4 Medical College and Children s Hospital of Wisconsin, Milwaukee, WI; 5 Centers for Disease Control and Prevention, Atlanta, GA; 6 University of Missouri, Kansas City, and Children s Mercy 7 Hospital, Kansas City, MO; University of Pennsylvania and Children s Hospital of Philadelphia, PA * Address correspondence to this author at: Department of Pathology & Laboratory Medicine, Children s Hospital of Philadelphia, 34th and Civic Center Blvd., 5NW58, Philadelphia, PA Fax _ ; e- mail bennettmi@ .chop.edu. Birkaç rahatsızlık dışında yenidoğan tarama testlerinin hastaların sonlanımları üzerine etkisini belirleyen az sayıda veri mevcuttur. Kılavuzlar güncel uygulamaların evrimleşmesini teşvik edecek gelişmekte olan teknolojileri ve tandem kütle spektrometrisiyle saptanabilen hastalıkların nihai genişlemesini değerlendirmektedir. SONUÇLAR: Tandem kütle spektrometrisi kullanarak gerçekleştirilen pozitif yenidoğan taramalarının optimal izlem testlerine ilişkin kılavuzlar oluşturulmaktadır. Kurul bu testlerin izlem için güvenilir ve hali hazırda optimal testler olduğunu düşünmektedir. Kalıtsal metabolizma hastalıkları için yeni doğanları taramayı haklı göstermek amacıyla rutin olarak sözü edilen kriterler, olguların hepsini saptayan etik, güvenli ve duyarlı bir testin varlığına ilişkindir (1). Yeni doğan tarama panelleri kurumuş kan lekelerinde fenilketonüri (PKU) 8 testinin icadından beri hemen hemen 40 yıl bu koşullarla sınırlandırılmıştır (2, 3). Son on yılda tandem kütle spektrometrisine (MS/MS) dayalı yöntemler yeni doğan taramalarında devrim yaratmıştır. İki bin yılında ABD de taranmış yeni doğanların %100 ü 10 hastalıktan daha azı için test edilmişti. Bugünlerde ABD de 4,3 milyon yeni doğanın hemen hemen tümü 30 dan fazla hastalık için taranmaktadır (4). Tek tek ele alındığında bu hastalıklar oldukça seyrek olmasına Committee Chair. The complete guidelines can be accessed at: ines/newborn/pages/default.aspx. Received June 16, 2009; accepted June 17, DOI: /clinchem Nonstandard abbreviations: PKU, phenylketonuria; MS/MS, tandem mass spectrometry; MSUD, maple syrup urine disease; HRSA, Health Resources and Services Administration; ACMG, American College of Medical Genetics; CSF, cerebrospinal fluid; MRM, multiple reaction monitoring; SIM, selected ion monitoring; MCAD, mediumchain acyl-coa dehydrogenase; LSD, lysosomal storage disease. Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1615

2 Özel Rapor rağmen MS/MS ile saptanabilen amino, organik ve yağ asidi metabolizması bozukluklarının topluca görülme sıklığı yaklaşık olarak 4000 doğumda birdir (5). Doğuştan genetik kusurlara adanmış çok sayıda literatür mevcuttur. İnsanlarda Mendeliyen Geçişli Sanal Veri Tabanına (Online Database of Mendelian Inheritance in Man) 2 Mart 2009 da giriş yapıldığında yaklaşık 20,000 maddelik bir liste bulunmuştur. Bu bozuklukların tanı ve doğal seyrine ilişkin bilgilerin büyük bir çoğunluğu semptomların ortaya çıkışından sonra elde edilmiştir. Doğuştan metabolizma hastalıklarının belirtileri nonspesifik olup letarji, kusma, karakteristik kokular, asidoz genel bir gelişme geriliğini içerir. Fenilketonüri (FKÜ) ve akçaağaç şurubu kokulu idrar hastalığı (MSUD) gibi bazı hastalıklar değişken veya yavaş bir seyir gösterir, klinik tanı ve tedaviden önce derin nörolojik hasara yol açabilirler. Metilmalonik asidemi, glutarik asidemi tip I ve yağ asidi oksidasyon kusurları gibi başka bozukluklar akut olarak yaşamı tehdit edici asidoz, hipoglisemi, nöbetleri yada ensefalopati ile ortaya çıkabilmektedir. Bu hastalıklarda ilk atak doktora bozukluğu tanımada ilk şansı vermektedir. Yeni doğanın taranması bu bozuklukları benzersiz bir etkinlikle tanıma ve tedavi etme olanağı sunmasına rağmen genetikle uğraşan biyokimya laboratuvarını bir çıkmazla karşı karşıya bırakmaktadır. Gerçekten sıklıkla karakteristik klinik belirtiler ve fiziksel bulgular yokluğunda aslında metabolik bozukluklar temelinde bir hastalık durumunun saptanması gerekmektedir. Yeni doğan taraması sonucu pozitifse izlem testleri için en çok kullanılan 3 araç idrarda organik asit, plazma veya serumda amino asitler ve açil karnitinlerin analizidir. Tanıyı doğrulamak için normalde bu testlerin bir bölümüne gerek vardır. Bu testler teknik açıdan zor ve laboratuvarlar arasında hatırı sayılır değişkenlik gösteren testler olduğundan bu kılavuzda sunulan öneriler bu prosedürlerin hem seçimi hem de uygulamasını standartlaştırmak amacıyla tasarlanmıştır. Bu amaçla Ulusal Klinik Biyokimya Akademisi (National Academy of Clinical Biochemistry) mevcut hakem revizyonlu kanıtları incelemek ve izlem testlerine ait ilkeleri oluşturmak için metabolik genetik bozukluklar ve ilişkili karmaşık laboratuvar yöntemlerinde uzman kişileri bir panelde toplamıştır. Kılavuzlar bu kanıtların incelenmesi ve yorumlanmasıyla birlikte onları inceleyen uzmanların deneyim ve düşüncelerine dayanmaktadır. Panel; ABD Koruyucu Hizmetler Görev Gücünden (US Preventive Services Task Force) adapte edilmiş kriterleri kullanarak her bir öneriyi destekleyen verileri derecelendirmiştir (Aşağıya bakınız) (6). Kamunun yorumlamasına açılan belge daha sonra gözden geçirilmiş ve 5 bölüme ayrılmıştır. Kılavuzun tamamı için members/nacb/lmpg/onlineguide/publishedguidelines/new born/pages/default.aspx. sitesine bakınız. İlk önce genişletilmiş taramanın kanıtları gözden geçirilmektedir (1.Bölüm). Daha sonra sırasıyla analizin gerçekleştirilmesine ilişkin öneriler (2. Bölüm) ve tarama sonuçları pozitif çıktığı takdirde uygulanacak testlerin seçimi (3.Bölüm) anlatılmaktadır. Son iki bölüm iyileşmiş sonuçlara ilişkin var olan kanıtları (4. Bölüm) veriler yeni doğan taramalarında geleceğe yönelik direktifleri (5. Bölüm) özetlemektedir. Bu önerilerin kabul edilmesi isteğe bağlı olmasına rağmen yaygın biçimde uygulanması ve benimsenmesinin tandem kütle spektrometrisi kullanılarak gerçekleştirilen genişletilmiş yeni doğan tarama programlarıyla saptanan metabolik bozuklukları doğrulamaya yönelik prosedürün doğruluk ve etkinliğini iyileştireceğini ummaktayız. Önerilerin gücü (ABD Koruyucu Hizmetler Görev Gücünün Koruyucu Hizmetlere ilişkin önerileri nden modifiye edilmiştir) A:NACB bu sistemin benimsenmesini kuvvetle önermektedir. Önemli sağlık sonuçlarını iyileştirdiğine ilişkin sağlam kanıtlar mevcut olduğu gibi NACB yararlarının zararlarından belirgin derecede daha fazla olduğu sonucuna varmıştır. B:NACB bu yaklaşımın benimsenmesini önermektedir. C:NACB bu yaklaşımın benimsenmesi aleyhine önerilerde bulunmaktadır. Etkisiz olduğu veya zararlarının yararlarından daha fazla olduğuna ilişkin kanıtlar mevcuttur. 1: NACB kanıtların önerilerde bulunmaya yetecek sayıda olmadığı, etkili kanıtların mevcut olmadığı, yeterli kalitede olmadığı, çelişkili olduğu, zararlarla yararları arasındaki dengenin belirlenemediği sonucuna varmıştır NACB, kanıtların tümünü 3 puanlık ölçekte derecelendirmektedir. I: Kanıtlar, temsili popülasyonlarda iyi tasarımlı, iyi yürütülmüş çalışmaların tutarlı sonuçlarını içermektedir. II: Kanıtlar, etkileri belirlemeye yeterli olmamasına rağmen kanıtların gücü bireysel çalışmaların sayısı, kalitesi veya tutarlılığı, rutin uygulamaya genelleştirilebilirliği ve kanıtların dolaylı doğasıyla sınırlıdır. III: Çalışmaların sayısı, gücü kısıtlı ve tasarım veya yürütülmesinde önemli hatalar olduğu, kanıtlar zincirinde açıklar bulunduğu veya bilgi eksikliği nedeniyle kanıtların sağlık sonuçları üzerine etkileri yeterince değerlendirememektedir. Bölüm 1: Genişletilmiş Yenidoğan Taramasına İlişkin Kanıtlara Dayalı Gerekçe Belli bir hastalığın taranmasını haklı göstermek için sözü edilen ve kullanılan geleneksel kriterler şunlardır: (1) klinik semptomların ortaya çıkmasından önce hastalık saptanabilir; (2) erken girişimle sonuçlar değiştirilir ve (3) basit, olumlu maliyet-etkinlik ve doğru tarama testinin varlığı (1). Teknolojideki ilerlemeler, birincil olarak tandem kütle spektrometrisinin geliştirilmesi, eskisine göre daha fazla sayıda bozukluğun doğru, maliyetetkinlik olarak belirlenmesini sağlamış, yeni doğanlarda taranacak hastalıkların artmasına ilişkin tartışmayı teşvik etmiştir. İki bin bir yılından itibaren Sağlık Kaynakları ve Hizmetleri İdaresinin (Health Resources and Services Administration [HRSA]) görevlendirdiği ve Amerikan Tıbbi Genetik Derneği (American College of Medical Genetics [ACMG]) tarafından toplanan bir uzman paneli 84 hastalığı değerlendirmiş ve 2006 da yeni doğan Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1616

3 Yeni Doğan Tarama Test Takibi Özel Rapor tarama programlarına dahil edilecek hastalıkların genel ve homojen bir listesini yayınlamıştır. Rapor; 29 hastalık homojen panel denilen bir çekirdek grubu ayrıntılarıyla anlatmaktadır. Homojen panelin içerdiği hastalıkların taranması sonucu ikinci derecede 25 hedef saptanabilir(7). Bu 54 bozukluğun 42 si MS/MS kullanarak çıkartılan amino asit ve açil karnitin profiliyle saptanabilir. ACMG uzman grubundan, Avustralya da 1990 ların sonunda uygulanan erken tarama programlarından (8), bazı ABD çalışmalarından (9,10), şimdilerde 44 ABD eyaleti ve 35 ülkede 60 laboratuvarın katıldığı ortak HRSA fonlu çalışmadan taramanın doğruluğunu destekleyen kanıtlar elde edilmiştir (daha fazla bilgi için bkz (4). HRSA bölgesel ortaklaşa çalışma her bir hastalık için en azından 50 olguyu analiz etme, uygun kestirim konsantrasyonlarını belirleme, duyarlılığı maksimal düzeye çıkartma ve yalancı pozitiflerin sayısını en aza indirmeyi amaçlamaktadır. Bu toplu veriler ve deneyimlere dayanarak 7 hastalığı destekleyen kanıtlar A-1, 12 si, I, 19 u B-II düzeyindeydi. Homojen panelin kapsadığı 4 hastalığı değerlendirmeye yetecek sayıda kanıt yoktu (Tablo 1). Bölüm 2: Genişletilmiş Yenidoğan Tarama Aracı olarak MS/MS İle İlişkili Analiz Öncesi, Analiz ve Analiz Sonrası Sorunlar Daha önce belirtildiği gibi 3 doğrulayıcı test amino n, organik asitler ve karnitin esterlerin analizlerini içerir. Bu analizlerin her biri teknik açıdan zor ve esasen üçüncü basamak sevk merkezlerinde gerçekleştirilir. Önerilerin birçoğu 3 tekniğin tümü için uygulanabilir ve birden fazla analit profiliyle ilişkili en iyi analitik laboratuvar uygulamalarının bütünleşik bir öğesidir (Tablo 2). Bu önerilere ilişkin örnekler normal ve normal dışı kalite kontrol numunelerinin analizi (), mümkünse yetkinlik test programlarına katılımı (), yaşa özgü referans aralığının belirlenmesini () etkileşen maddelerin tanımlanmasını () içerir. Her bir profilin klinik öykü, fiziksel belirtiler bağlamında ve diğer laboratuvar çalışmalarının da metabolizma hastalıkları ve ilişkin analitik testlerde özel eğitim görmüş resmi sertifikalı diplomalı bilim adamı veya doktor tarafından yorumlanması gerekir (). İdeal olarak numune alındıktan sonraki 24 saat içinde izlem analizleri gerçekleştirilmelidir (). Amino asit, organik asit ve açil karnitin profillerine ilişkin diğer öneriler aşağıda ayrıntılarıyla anlatılmıştır. Burada yalnızca en güçlü önerilerden alıntılar yapılmıştır. AMİNO ASİT ANALİZİ Hemen işlenebilmesi için aç kalmış hastalardan alınan heparinli plazma örnekleri tercih edilir. Serum kabul edilebilir bir seçenek olmasına rağmen ideal bir seçim değildir. Oda sıcaklığında pıhtı oluşması için gerekli uzun süreler glutamin dezaminasyonu ve tiyol içeren amino n oksidasyonu gibi artefaktlara yol açabilmektedir. Bazı konvülsif bozuklukları (ketoza bağlı olmayan hiperglisinemi) araştırmada kanla kontamine olmamış beyin-omurilik sıvısı (BOS) kullanışlı olmasına rağmen bu bozukluklar tarama programlarıyla efektif olarak tanımlanamamaktadır. Benzer şekilde genellikle genişletilmiş tarama programlarında az sayıda bozuklukta (örneğin: sistinüri) ilk olarak idrarda amino asit analizi tercih edilir. Analizden önce numune proteinsizleştirilmelidir. İyon değiş tokuş teknikleri için sıklıkla sülfosalisilik asit, kütle spektrometrisi analiziyle serbest amino ekstrakte etmek için normalde metanol kullanılır. Normalde gerekli olmamakla birlikte numuneler daha fazla arındırılabilir. İyon değiş tokuş teknikleri bir iç standart (örneğin: amino etil sistein) alıkonma süresi, tanımlama ve miktar tayini için de derivatizasyon tekniğini kullanmalıdır. O- fitalaldehit, fenilizotiyosiyanat ve ninhidrin kullanılabilir. Ninhidrin ile kolon işlemleri sonrası tanımlama tutarlı sonuçlar vermekte olup en sık kullanılan tekniktir. Maksimal safsızlığı değerlendirmek için ninhidrin türevleri daha sonra 2 dalga boyunda (örneğin: 570 ve 440 nm de) analiz edilebilir. Bir dizi dış standartla kalibrasyon gerçekleştirilir. İyonizasyon ve analizin özgüllüğünü artırmak için MS/MS analizleri için derivatizasyon özellikle butilizasyon önerilmektedir. Başlıca izobarik bileşenleri ayrıştırmada (örneğin: alloizolösin, izolösin, lösin ve hidroksiprolin) kullanılan MS/MS teknikleri için kromatografi gereklidir. AÇİLKARNİTİN ANALİZİ Yukarıda sunulan amino asit analizinin gerekçesinden sonra açil karnitin analizi için plazma numunesi tercih edilir. Katı faz veya sıvı-sıvı ekstraksiyonuyla örneğin matriksi basitleştirilmelidir. En çok metanol ekstraksiyonu kullanılır. Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1617

4 Özel Rapor Tablo 1. Tandem kütle spektrometrisiyle genişletilmiş yeni doğan taramasına ilişkin ACGM önerileriyle tanımlanan bozukluklar; kanıtların gücü Laboratuvar Tıbbı Uygulama Kılavuzları (LMPG) Kurulu kriterlerine göre derecelendirilmiştir. Grup Bozukluklar (doğuştan amino asit, yağ asidi ve ABD organik asit metabolizması kusurları) insidansı Kanıtların gücü AA a Argininosüksinik asidemi <1: B-II AA Sitrüllinemi < 1: B-II AA Homosistinüri (CBS eksikliği ) < 1: B-II AA MSUD < 1: I AA FKÜ >1: AA Tirozinemi tip I < 1: I AA Argininemi < 1: B-II AA Selim hiperfenilalaninemi < 1: AA Sitrüllinemi tip II < 1: B-II AA Biopterin kofaktör biyosentezi defektleri < 1: AA Biopterin kofaktör rejenerasyon defektleri < 1: AA Hipermetioninemi < 1: B-II AA Tirozinemi tip II < 1: B-II AA Tirozinemi tip III <1: B-II AA Nonketotik hiperglisinemi <1: I AA Piruvat karboksilaz eksikliği <1: I FAO Karnitin geri alım defekti <1: I FAO Uzun zincirli 3-OH açil-koa dehidrogenaz eksikliği >1: I FAO Orta zincirli açil-koa dehidrogenaz eksikliği >1: FAO Üç fonksiyonlu protein eksikliği <1: I FAO Çok uzun zincirli açil-koa dehidrogenaz eksikliği >1: I FAO Dienoil redüktaz eksikliği <1: I FAO Karnitin palmitoil-transferaz Ia eksikliği (karaciğer ) <1: B-II FAO Karnitin palmitoil-transferaz II eksikliği <1: B-II FAO Glutarik asidemi tip II <1: B-II FAO Orta /kısa zincirli 3-OH açil-koa dehidrogenaz eksikliği >1: I FAO Orta zincirli 3-OH açil-koa dehidrogenaz eksikliği <1: I FAO Kısa zincirli açil-koa dehidrogenaz eksikliği >1: I/C-II b FAO Karnitin/açil-karnitin translokaz eksikliği < 1: B-II OA 3-Metil krotonii-koa karboksilaz eksikliği > 1: B-II OA 3-Hidroksi 3-metil glutarik asidüri < 1: I OA Beta-ketotiyolaz eksikliği < 1: I OA Glutarik asidemi tip I >1: OA Izovalerik asidemi <1: OA Metilmalonik asidemi (A,B) < 1: I OA Metilmalonik asidemi (mutaz) > 1: I OA Multipl karboksilaz eksikliği < 1: B-II OA Propionik asidemi > 1: I OA 2-Metil 3-hidroksi butiric asidüri < 1: I OA 2-Metil butiril-koa dehidrogenaz eksikliği < 1: B-II Devamı sayfa 1619 da Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1618

5 Yeni Doğan Tarama Test Takibi Özel Rapor Tablo 1. Tandem kütle spektrometrisiyle genişletilmiş yeni doğan taramasına ilişkin ACGM önerileri ve tanımlanan bozukluklar; kanıtların gücü Laboratuvar Tıbbı Uygulama Kılavuzları (LMPG) Kurulu kriterlerine göre derecelendirilmiştir (1618 no lu sayfadan devam) Grup Bozukluklar (doğuştan amino asit, yağ asidi ve organik ABD asit metabolizması kusurları) insidansı Kanıtların gücü OA 3-Metil glutakonik asidüri <1: B-II OA Isobutiril-KoA dehidrogenaz eksikliği < 1: B-II OA Malonik asidüri < 1: B-II OA Metilmalonik asidemi (Cbl C,D) < 1: I OA Etilmalonik ensefalopati < 1: I a AA, amino asit katabolizması ve transportu bozukluğu; FAO, yağ asidi oksidasyon bozukluğu; OA, organik asidüri; CBS, sistatiyonin beta-sentaz. b Uzlaşmaya varılamamıştır. b Uzlaşmaya varılamamıştır. Analizin duyarlılığı ve moleküler özgüllüğü artırmak için kimyasal derivatizasyon önerilmektedir. Açil karnitin butil esterlerin ölçümü için geniş bir analitik deneyim ve uzmanlık birikimi mevcuttur Karnitin esterleri ya çoklu reaksiyon izlem (MRM) veya öncül iyon tarama modunda veya her iki modda elektrosprey iyonizasyon tandem kütle spektrometrisiyle analiz edilmelidir. Başlangıçta izlem çalışmaları sırasında normal olarak izobarik karnitin esterlerinin kromatografik yöntemle ayrımı gerekmemektedir. Etkileşen maddelerin (örneğin, pivalik asit, sefotaksim) varlığında tanısal bilgileri artırmak için açil karnitinlerin kromatografiyle ayrımı veya idrarda organik asit analizi gibi başka tamamlayıcı teknikler gerekli olabilmektedir. Ölçümlenen 30 dan fazla karnitin esterinin saf formları mevcut olmadığı gibi tam olarak dış kalibrasyonu mümkün değildir. Belli bir esterin sinyal yoğunluğunu dötoryumlu uygun bir iç standarda göre hesaplayarak miktar tayini yapılmalıdır. Özdeş iç standartlardan yoksun karnitin esterlerinin kantitatif analizi en yakın uygun zincir uzunluğunda (örneğin: C16:1 in kantitatif analizini dötoryumlu C16 ile gerçekleştirerek) iç standarda sahip ester kullanılarak gerçekleştirilmelidir.kullanılan koşullar altında doğrusallık, belgisizlik ve belirleme sınırlarının geçerliliği sık sık doğrulanmalıdır. ORGANİK ASİT ANALİZİ İdrar örneğinin kullanılması tercih edilir. Rastgele idrar örneklerinin toplanması kabul edilebilir.tanı koydurucu organik asitler kan ve BOS nın aksine idrarda konsantre olarak olarak bu matriksin belirlenmesini kolaylaştırır. Analiz sonuçları idrar kreatinin konsantrasyonuna göre normalleştirilmelidir. Analizden önce organik asitler matriksten ekstraksiyon ve derivatizasyon yoluyla izole edilmelidir. En sık kullanılan stratejiler etil asetat ekstraksiyonu ve trimetilsilil türevlerinin oluşturulmasıdır. Organik asitler kapiller GC-MS tarafından analiz edilmelidir. Kantitatif ve yarı-kantitatif analizler uygulanabilir m/z arası tam bir iyon taramasıyla çok sayıda molekül türü saptanabilir. Daha az bulunan, ancak klinik açıdan önemli molekül türlerini (örneğin: 3- hidroksi glutarik ve 4-hidroksi butirik asitler) belirlemede duyarlılığı artırmak için seçici iyon izlemi (SIM) kullanılmalıdır. Stabil izotoplara giderek daha fazla dayanan kantitatif yöntemlere geçiş belirgin olmayan metabolik anormalliklerin belirlenmesini iyileştirdiği gibi organik asit ölçümlerinde laboratuvarlar arası değişkenlik oranını düşürecektir. Organik asitler alıkonma zamanları ve kütle spektrumlarına göre tanımlanmalıdır. Birçok tanısal açıdan önemli organik asit ortak elüsyona alınan organik asitlerden (örneğin: etil malonik /fosforik asit, 3-hidroksibütirik / 3-hidroksiizobütirik asit ve 2- ketoglutarik /3-hidroksiglutarik asit) ayırt edilmelidir Bölüm 3: Pozitif Taramaların İzlemi Genişletilmiş yeni doğan taramalarından önce normalde kusma, letarji, takipne, konvülsiyonlar ve ensefalopati gibi bir dizi nonspesifik semptom biyokimyasal araştırmaların yapılmasını teşvik ederdi. Semptomatik hastalarda biyokimyasal anormallikler sıklıkla gizli kalmaz. Tanı koydurucu metabolitler normal, aynı yaşlarda çocuklarda saptananlardan daha yüksek konsantrasyonlarda bulunabilir.aksine anormal yenidoğan taramaları sonuçlarının teşvik ettiği biyokimyasal çalışmalara kesin semptomlar eşlik etmemektedir.gerçekten numune alma zamanında bebeklerin çoğu asemptomatiktir. Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1619

6 Özel Rapor Tablo 2. Pozitif sonuçlu yenidoğan taramalarının optimal izlem testi için gerekli analitik prosedürlere ilişkin önerilerin gücü. Amino asitler Organik asitler Açil karnitinler Analiz öncesi Numunenin tipi Heparinize plazma () Random idrar numunesi (A-1) Heparinize plazma (A-1) Toplama /işleme Plazma hemen ayrıştırın; 4 o C de 4 saat; analiz > 4 saat gecikecekse - 20 C de (A-1) Saklama 4 C 24 saat; analiz > 24 saat gecikecekse -20 C de (A-1) Plazmayı hemen ayrıştırın, acilen analiz edilmezse - 20 C de dondurun (B-II) Analize özgü Teknik Numunenin hazırlanması Derivatizasyon Kalibrasyon İç standart İyon değiş tokuş kromatografisi/ ninhidrin tayini (A-1); LC-MS/ MS a (A-1) GC/MS (A-1) Proteinsizleştirme gereklidir; Sıvı-sıvı veya katı faz ekstraksiyonu; iyon değiş tokuşu için asit (A-1), en çok etil asetat (A-1) MS/ MS için metanol (B-II) İyon değiş tokuş protokolleri kullanılarak kolon prosedürleri sonrası kolorimetrik belirleme (A- 1); MS/MS için butilasyon (B-II) Miktar tayini yapılmış her amino asit için tam bir dış kalibrasyon (A-1) İyon değiş tokuş tekniklerinde alıkonma zamanındaki değişim için az sayıda kullanılır (A-1); LC/MS/MS protokollerinde izotop dilüsyon ölçümleri için kapsamlı izotopologlar dizisi (A-1) GC geçimliliği ve bilinen kütle spektrumları dizisi için trimetilsilil türevleri (A-1); ketonların rutin oksidasyonu için (B-II) Miktar tayini yapılmış her organik asit için tam bir dış kalibrasyon (A-1) Yarı-kantitatif profillerde alıkonma zamanındaki değişim için az sayıda kullanılır (A-1); izotop dilüsyonlarının kantitatif profilleri için çok sayıda izotopoloğun katılımı (A-1) LC-MS/MS (A-1) Numune deproteinize edilmelidir (çoğu kez metanol) (A-1) Analizin duyarlılık ve özgüllüğünü artırmak için derivatizasyon (butilasyon) (B-II) Tam bir dış kalibrasyon mümkün değildir; en yakın zincir uzunluğunun iç standardını kullanarak kantitatif analiz (A-1) Mümkün olduğunda geniş bir zincir uzunluğu kapsamı ve önemli tanısal türlerin döteryumlu izotopologlarının kullanılması (A-1) Kromatografi Verilerin elde edilmesi İzobarları elde etmek için gerekli (lösin, izolöine, allo-izolösin) (A-1) MS/MS e özgü bütünleşik pik alanlar MRM modu (A-1) Silika kapiller füzyonu (örn, DB-1) (A-1) m/z de tam bir tarama;düşük konsantrasyonda klinik olarak önemli analitler için SIM (A-1) Etkileşen maddeden kuşkulanılmadıkça gerekli değil (B-II) Öncül iyon taraması veya MRM modu (A-1) a LC-MS/MS, sıvı kromatografisi/tandem kütle spektrometrisi Sonuçta izlem çalışmaları için kullanılan teknikler belirgin olmayan metabolik anormallikleri saptayabilmelidir. Bu rahatsızlıkların seyrek görülmesi tanısal doğruluğa ilişkin geniş çaplı çalışmaların gerçekleştirilmesini engellediğinden hem asemptomatik bireylerin çalışmalarını özetleyen primer literatürü inceledik Hem de izlem verilerini biriktirdik. Böylece izlem sürecine ilişkin genel öneriler oluştuğu gibi (Şekil.1) spesifik, anormal yenidoğan tarama sonuçlarına uygun izlem test menüleri düzenlendi (Tablo 3). İzlem süreci için laboratuvar önemlidir. Test seçimi, acil testler veya örneğin gönderilmesini organize etmek ve tarama sonuçları pozitif hastanın hemen sevki için ilk kez bilgilendirilenler arasında laboratuvar personeli de olmalıdır. (). Başlangıçta kullanılan teknikler: (1)asal anormalliğin varlığını doğrulamak ve (2) uygun tedavinin uygulanmasına olanak tanımak için metabolik defekti tanımlamak. Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1620

7 Yeni Doğan Tarama Test Takibi Özel Rapor Tablo 3. Yenidoğan taramaları pozitif olanlar için önerilen izlem testi prosedürleri. Amino asit katabolizması ve transportu bozuklukları Tarama belirteci İzlem analizleri İzlem belirteçleri Ek testler Kanıtlar Fenilketonüri (selim hiperfenilalanin ve biopterin metabolizması defektleri) Fenilalanin tirozin Plazma amino Fenilalanin tirozin İdrar pterin metabolitleri; dihidropteridin redüktaz aktivitesi Tirozinemi Tip 1 Tirozin Süksinil aseton Ek testler gerekli değil Tip 2 Plazma amino Tirozin >1000 μmol/l görülmesinde MSUD Sitrüllinemi Tip 1 (ASA sentaz) Tip 2 (sitrin) Izolösin + lösin + alloizolösin Sitrüllin Sitrüllin Arginino süksinik asidemi Sitrüllin Plazma amino Plazma /idrar amino Plazma /idrar amino Izolösin, lösin, valin, alloizolösin Sitrüllin, argininosüksinat Arginino süksinat, Sitrülin Ek testler gerekli değil Amonyum, bilirübin, ALP, a GGT Genetik testler 1 ve 2 yi ayırt edebilir Ek testler gerekli değil B-II Homosistinüri Metiyonin İmmün analizler plazma/idrar, amino ; idrar organik Homosistein, metiyonin, homosistin, metilmalonik asit Folat/vitamin B12 araştırılmalıdır; kobalamin metabolizması bozuklukları da düşünülmelidir. Yağ asidi oksidasyon bozuklukları Orta uzunlukta zincirli açil KoA dehidrogenaz eksikliği (MCAD) C6, C8, C10 açil karnitin Açil karnitin analizi C6, C8, C10 açil karnitin türleri Baskın A985G MCAD mutasyonu için moleküler genetik analiz Orta uzunlukta zincirli dikarboksilik asitler; keton cisimleri; (düşük) heksanoil glisin, suberilglisin, 3-fenil propionil glisin Çok uzun zincirli açil KoA dehidrogenaz eksikliği (VLCAD) C14:0, C14:1 açil karnitin Açil karnitin analizi C14:0, C14:1, C16:0, C16:1, C18:0, C18:1 açil karnitin türleri Genellikle aktivite ölçümleri yapılmaz I Kısıtlı ketozlu uzun/orta zincirli dikarboksilik asitlerde artış Genetik analiz akut ve geç başlangıçlı formu ayırt edebilir Uzun zincirli hidroksi açil KoA dehidrogenaz eksikliği (LCHAD)/ TFP eksikliği C16-OH, C18- OH, C18:1-OH açil karnitin Açil karnitin analizi C16-OH, C18-OH, C18:1OH açil karnitin türleri Allellerin % u G1528C sergiler; TFP den ayrımı izole aktivite ölçümünü gerektirir I Kısıtlı ketozla birlikte 3- hidroksi-dikarboksilik asidüride artış Devamı sayfada Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1621

8 Özel Rapor Tablo 3. Yenidoğan taramaları pozitif olanlar için önerilen izlem testi prosedürleri. (Sayfa 1621 den devam) Tarama belirteci İzlem analizleri İzlem belirteçleri Ek testler Kanıtlar Kısa zincirli açil KoA dehidrogenaz eksikliği C4 karnitin (SCAD) Orta/kısa zincirli hidroksi açil KoA dehidrogenaz eksikliği(m/schad) C4-OH karnitin Normal ketozlu etil malonik ve metil süksinik asitler; butiril glisin 3-OH adipik, 3-OH sebasik, 3-OH suberik asitler, 3-OH glutarat kesinlikle belirlenememişse fibroblast yağ asidi profili çıkartılmalı Lökosit enzimatik analizi, moleküler testi B-II B-II Primer karnitin eksikliği Organik asidüriler Serbest (C0) karnitin Serbest+ total karnitin Düşük total ve serbest karnitin; idrar karnitini yükselmiş Sekonder?; düşük fibroblast karnitin alımı B-II Beta-ketotiyolaz eksikliği (T2) 5-OH, C5:1 açil karnitin 2-metil-3-OH butirik, tiglilglisin, AcAc, 2 MeAcAC, butanon, 3- OH butirik Epizodik plazma glukoz, anyon açıklığı; doğrulama amaçlı enzim ölçümleri (fibroblast) I 3-OH-3-metilglutaril (HMG) KoA liyaz eksikliği C5-OH, C6-DC, C6OH- DC açil karnitin 3-OH-3-metil glutarik, 3- metil glutarik,3-metil glutakonik, 3-OH izovalerik asitler duyarlılık <%100; hafif derecede anormal metabolit atılımı aktivite çalışmalarının yapılmasını gerektirir I Glutarik asidüri Tip 1 C5DC (glutaril) Glutarik, 3-OH glutarik Tip 2 Biotinidaz eksikliği Multipl karboksilaz eksikliği 3-Metil krotonil KoA karboksilaz eksikliği Propiyonik asidemi Metilmalonik asidemi Izovalerik asidemi Açil karnitin C5DC, C5, C5OH, C6, C8, C10-C16 açil karnitin C5-OH, C3 açilkarnitin C5-OH, C3 açil karnitin C5-OH açil karnitin C3-açil karnitin C3-açil karnitin C5-açil karnitin Biotinidaz aktivitesi + idrar organik + plasma açilkarnitin + plazma açil karnitini Glutarik, 2-OH glutarik, adipik, suberik, sebasik etil malonik, 3-OH izovalerik, izobütirik 3-OH propiyonik, 3-OH izovalerik, tiglilglisin, 3- metilkrotonilglisin metilsitrat 3-OH propiyonik, 3-OH izovalerik, tiglilglisin metilsitrat, 3-MCC (glisin), laktat 3 metil krotonil glisin 3- OH izovalerik asit; 3-OH izovaleril-karnitin 3-OH propiyonik, tiglilglisin, metil sitrat Metil malonik, 3-OH propiyonik, tiglilglisin, metil sitrat 3-OH izovalerik asit, izovaleril glisin Ek testler gerekli değil; ETF aktivitesi kolayca gösterilemez Seçili karboksilaz aktiviteleri + multipl karboksilaz eksikliğini dışlamak için biotin testi Biotinidaz aktivitesi; izole karboksilaz aktiviteleri + biotin Maternal köken için eş zamanlı testler ve gerektiğinde klirens için testi tekrarlayın B12 çalışmaları Tamamlayıcı analiz; B12 çalışmaları Ek testler gerekli değil a ALP, alkalen fosfataz; GGT, y-glutamil transferaz; TFP, üç fonksiyonlu protein ; ETF, elektron transfer flavoproteini I I Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1622

9 Yeni Doğan Tarama Test Takibi Özel Rapor Analiz sonuçlarının yorumlanması organ sistemlerinin olgunlaşması, prematürite, diyet ve başka eşlik eden hastalıklarla ilişkili metabolit konsantrasyonları ndaki değişiklikleri patolojik bozukluklardan ayırt etmelidir. Son olarak izlem döngüsünün sonlandırılmasında laboratuvar ikili rol oynamaktadır. Öncelikle yalancı pozitiflik oranını en alt düzeye indirirken tarama sürecinin duyarlılığını idame için yeni doğan taramasına katılan araştırmacılara izlem testinin sonuçları sunulur. İkincisi izlem sürecine katılan klinisyenlere optimal geri bildirim sağlamak için laboratuvar personeli; lokal insidans ve geri çağırma oranları gibi yeni doğan tarama istatistiklerinden haberdar olmalıdır. İzlem sürecinin birçok yönü kan propiyonil karnitin konsantrasyonları artmış yeni doğanlarda gösterilmiştir. Propiyonil karnitin (C3) düzeylerindeki artışlar propiyonil KoA karboksilaz, holokarboksilaz sentetaz, metil-malonil KoA mutaz, kobalamin metabolizması veya diyette kobalamin eksikliğini gösterebilir. Uzman düşüncesi ve hakemler tarafından gözden geçirilmiş veriler (A-1) bu olasılıklar arasında doğru biçimde ayrım yapmak ve uygun akut tedaviyi uygulayabilmek için bir plazma açil karnitin analiziyle birlikte idrar organik asit analizi ve serum kobalamin konsantrasyonlarının ölçümünü içeren bir izlem protokolünü kuvvetle desteklemektedir. Amino asit analizleri başlangıçtaki ayırıcı tanının açıklığa kavuşturulmasına katkıda bulunmamakla birlikte nihai tanı protein/amino asit kısıtlamasını gerektirdiğinde bir kronik tedavi rolünü oynamaktadır. Tablo 3; ACMG paneline dahil edilmiş bozuklukların maddeler halinde sıralanmış listesini, hastalığı düşündüren tarama belirteçlerinin, önerilen izlem analizlerini, tanıyı doğrulamak veya dışlamak için kullanılan bilgilendirici metabolitleri ve önerilen protokolü destekleyen kanıtların düzeyini içermektedir. Bölüm 4:Genişletilmiş Yeni doğan Taraması Hastalarının Sonuçları Tek bir analitik prosedürle birden fazla tanısal belirteci belirleme açısından tandem kütle spektrometrisinin kapasitesi yeni doğanlarda saptanabilir bozuklukların sayısını geniş ölçüde artırmıştır. Ancak yeni doğan tarama programlarının nihai hedefi bu bozuklukları saptayabilmek değildir. Daha çok bozukluğun morbidite ve mortalitesinin azaltılması hedeflenmiştir. Hastalığın fenotipi tam olarak gelişmeden önce etkili tedavi, hafif derecede geri dönüşlü fenotip ve yeterince uzun latent dönem hasta sonlanımlarının olumlu olacağına işaret etmektedir. Bu daha hafif bozuklukların örnekleri arasında bazı yağ asidi oksidasyon bozuklukları, biotinidaz eksikliği ve 3-metilkrotonil KoA karboksilaz eksikliği sayılır. Diğer taraftan yeni doğan tarama analizlerinin sonuçları elde edilmeden önce propiyonik asidemi, metilmalonik asidemi ve tip II glutarik asidüri sıklıkla katastrofik sonlanımlara neden olmaktadır. Bu durumlarda sonlanımları iyileştirme daha zor olmaktadır. Sonlanımların değerlendirilmesi bu bozuklukların nadir olması, standardize edilmiş tedavi yöntemlerinin yokluğu, farklı hastalarda aynı enzim defektlerinin dışa vurumlarındaki değişkenlik nedeniyle güçleşmektedir. Bu bağlamda genişletilmiş yeni doğan taramanın sonuçlarını değerlendirdik. Bu sonlanım analizlerinin sonuçları Tablo 4 de sunulmuştur. Genişletilmiş yeni doğan taramasının göreceli olarak daha yeni olduğu bilindiğine göre kanıtlar yalnızca az sayıda bozukluğu destekleyen kanıtların var olması şaşırtıcı değildir. Bu bozukluklar orta uzunlukta zincirli açil-koa dehidrogenaz (MCAD) eksikliği () (16 18), FKÜ () (19 22), MSUD () (23) ve glutarik asidüri tip I () (24 27), propiyonik, metilmalonik ve izovalerik asidemileri içermektedir (I) (28). Diğer bozukluklara ait kanıtların miktar ve kalitesinde değişik oranlarda eksiklikler olduğu gibi öneriler hiç de güçlü değildir. Bu eksiklikler, hastaların az sayıda olmasını (örneğin: orta uzunlukta /kısa zincirli hidroksi açil KoA dehidrogenaz eksikliği),çok hafif, yeterince tanımlanmamış fenotipleri (örneğin: kısa zincirli açil KoA dehidrogenaz eksikliği), taramanın doğruluk derecesinin düşüklüğünü (örneğin; tirozinemi tip 1) ve tedavi seçeneklerinin azlığını (örneğin: glutarik asidüri tip II) kapsar. Olumlu açıdan bakıldığında bu kanıtlar dinamik özellikte olup giderek artmaktadır. Dünya ölçeğindeki programlardan verilerin toplanması taramaların kestirim değerleri, tedavi yaklaşımları ve klinik etkisinin özenli analizi tarama etkinliğinin belli aralıklarla yeniden değerlendirilmesine olanak tanıyacaktır. Tarama belirteçleri ve tedavilerinin gelişmesinin eş zamanlı olması gerekmediğinden spesifik bozukluklara ait belirteçlerin dahil edilmesi veya çıkartılmasına ilişkin acele çıkarımlar sürekli değişen tarama ortamında uygun değildir. Halen etkili tedaviler mevcut olmadığından ciddi rahatsızlıkları (örneğin: lizozom depo hastalıkları) saptama çabaları durdurulmalı mıdır? Güncel deneyimler; bazı görünürde minör bozuklukların (örneğin: kısa zincirli açil- KoA dehidrogenaz eksikliği) saptanabilir hemen hemen hiçbir fenotipi olmadığını gösterdiği için bu hastalıklar tarama protokollerinden çıkartılmalı mıdır? Çocuklar büyüdükçe bu çeşit bozukluklar başka hastalık süreçlerinin önemli modifiye edici faktörleri olabildiğinden bu hastalar yeterli sayıya ulaştığında zamana yayılı değerlendirmeler için veriler saklanmalıdır. Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1623

10 Özel Rapor Tablo 4. MS/MS ile genişletilmiş yenidoğan taramasının metabolik hastalıkları erkenden tanıması sonucu saptanan klinik sonlanımların değerlendirilmesi Bozukluk Kısaltma 1 Orta uzunlukta zincire sahip açil KoA dehidrogenaz MCAD eksikliği 2 FKÜ (selim hiperfenilalaninemi ve BH4 a defektleri) FKÜ 3 Biotinidaz eksikliği BIOT B-II 4 Konjenital adrenal hiperplazi CAH 5 Izovalerik asidemi IVA I 6 Çok uzun zincirli açil KoA dehidrogenaz eksikliği VLCAD I 7 MSUD MSUD 8 Uzun zincirli hidroksi açil KoA dehidrogenaz eksikliği LCHAD B-II 9 Glutarik asidemi (her formu) GA Tip 1 GA1 Tip 2 GA2 B-II 10 3-OH-3-metilglutaril (HMG) KoA liyaz eksikliği HMG I 11 Üç fonksiyonlu protein eksikliği TFP I 12 Çoklu karboksilaz eksikliği MCD B-III 13 Metilmalonik asidemi (her formu) MMA I Mutaz MUT I Cbl CBL I 14 Homosistinüri HCY B-III 15 3-Metilkrotonil KoA karboksilaz eksikliği MCC C-II 16 Propiyonik asidemi PA I 17 Primer karnitin eksikliği PCD B-II 18 Tiyolaz eksikliği KT B-II 19 Sitrüllinemi CIT B-III 20 Argininosüksinik asidemi ASA B-III 21 Tirozinemi (her formu) TYR Tip 1 TYR 1 B-III Tip 2 TYR 2 B-III Tip 3 TYR 3 B-III 22 Kısa zincirli hidroksi açil KoA dehidrogenaz eksikliği SCAD C-II/I b 23 Orta/ kısa zincirli hidroksi açil KoA dehidrogenaz eksikliği SCHAD B-III a BH4, tetrahidrobiopterin. b Kurul bir uzlaşıya varamamıştır. Bölüm 5: Metabolik Bozukluklarda Genişletilmiş Yeni Doğan Taramasına İlişkin Geleceğe Yönelik Direktifler Yenidoğan tarama programları, genişlemenin temel taşı tandem kütle spektrometrisi olmak üzere kesinlikle evrimleşmeye devam edecektir. Kan lekelerinde kütle spektrometrisiyle saptanabilen efektif hastalık belirteçlerinin geliştirilmesi birçok hastalık için kolay tanınmama engelini ortadan kaldıracak ve bu bozuklukların nihai sonuçları ve tedavilerin prospektif değerlendirilmesine olanak tanıyacaktır. Amino asitler ve açil karnitinlerin ölçümü dışında yeni belirteçler ve analiz yöntemleri halen bu evrimleşmeyi teşvik etmektedir. Enzim aktivitesi, steroidler, organik asitler ve safra nin değerlendirilmesi sayesinde daha fazla sayıda hastalığa tanı konacağı umulmaktadır. Halen yaygın taramalar için en önce lizozom depo hastalıkları (LSD ler) düşünülmektedir. Bu bozukluklar kısmen saptanmalarının mümkün, olumlu maliyet-etkinlikli ve basit olduğu düşünülmediği için ACMG uzman panelinde düşük öncelikli hedefler olmuştur (7). Bu depo hastalıklarına spesifik enzim aktiviteleri kan lekelerinde sabit kalmakta olup uygun sentetik substratlar ve tandem kütle spektrometrisi kullanılarak değerlendirilebilmektedir (29 31). Aynı zamanda bu rahatsızlıkların bir bölümü için replasman tedavisi mevcuttur veya geliştirilmektedir. Bu tedavilerin iyice kanıtlanmış hastalığı olanlarda bir ölçüde etkin olduğu gösterilmiş olmakla birlikte bu hastalıkların çoğunda Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1624

11 Yeni Doğan Tarama Test Takibi ortaya çıkan merkezi sinir sistemi belirtilerini etkilememektedir (32 35). Erken tanıyla birlikte yeni tedaviler hastalığın seyri üzerine erken evrede gerçekleştirilen enzim replasmanının potansiyelini araştırma olanağı sağlamaktadır.halen ABD de yalnızca New York eyaleti tek bir LSD, Krabbe hastalığı için toplum taramasını yürürlüğe koymuştur. Bu erken dönem çalışmaların sonuçları alındıktan sonra LSD taramasının uygulanmasına ilişkin önerilerde bulunulmalıdır. Tirozinemi tip 1 LSD l erdeki güncel durumun aksini temsil etmektedir. Etkili tedavi mevcut olmasına rağmen kan lekesindeki tirozinin kantitatif analizi hastalıklı ve normal yeni doğanları etkinlikle ayırt edememektedir. Tirozinemi tip 1 de patognomonik metabolit, tirozinden ziyade süksinil asetondur. Bu sorunun üstesinden gelmek için son zamanlarda amino asitler ve açil karnitinlere benzer şekilde analitik koşullar altında kurumuş kan lekelerinde süksinil asetonu belirleme yöntemleri geliştirilmiştir (36, 37). Bazı laboratuvarlarda yalancı pozitif tarama sonuçlarını azaltmak için bu yaklaşım kullanılmış olmakla birlikte geniş popülasyonların prospektif yöntemle taranması sonucu elde edilen kanıtlar halen yetersizdir. Tandem kütle spektrometrisi yalnızca küçük molekülleri değil aynı zamanda proteinleri kullanarak konjenital defektleri saptayabilen evrensel bir platform olma umudunu taşımaktadır. Küçük moleküllerin genişleyen menüsü konjenital adrenal hiperplazinin tanınması için steroidleri (38, 39), hepatobiliyer Özel rapor hastalıkları saptamak için safra ni (40), kreatinin sentez ve transport bozukluklarına tanı koymak için kreatinin ve guanadino asetatı içermektedir (41,42). Daha geniş molekülleri tanıyabildiği de gösterilmiştir. Seruloplazminden türetilmiş peptitler kurutulmuş kan lekelerinde Wilson hastalığına tanı koydurabilir (43) MS/MS e dayalı bu ilave analitik yaklaşımlar çok az yeni donanıma gerek göstereceği gibi yeni doğan tarama programlarında saptanabilen rahatsızlıkların olumlu maliyet-etkinlikli genişlemesini sağlayacaktır. Halen kanıtlar yetersiz sayıda olmakla birlikte giderek artmaktadır. Yazarların Katkıları: Yazarların hepsi bu makalenin düşünsel içeriğine katkıda bulundukları ve şu üç gerekliliği karşıladıklarını doğrulamıştır: (a) verilerin kavram, tasarım, elde edilmesi, analiz ve yorumlanmasına önemli katkılar; (b) düşünsel içeriği için makalenin yazılması veya gözden geçirilmesi ve (c) yayınlanmış makalenin nihai onaylanması Yazarların Potansiyel Çıkar Çatışmaları Açıklamaları: Makalenin sunumuyla birlikte yazarların tümü Potansiyel Çıkar çatışmaları formunu doldurmuştur. Potansiyel Çıkar çatışmaları İstihdam veya Başkanlık: W.H. Hannon, International Society for Neonatal Screening; S.F. Lo, National Academy of Clinical Biochemistry. Danışmanlık veya İstişari Görev: S.F. Lo, Amerikan Patologlar Derneği Stok Mülkiyeti: Beyan edilmemiştir Hizmet ücreti: Beyan edilmemiştir Araştırma Fonu: Beyan edilmemiştir. Uzman Tanıklığı: Beyan edilmemiştir Sponsorun Rolü: Fon sağlayan kuruluşlar çalışma tasarımı, çalışmaya alınan hastaların seçimi, verilerin gözden geçirilmesi, yorumlanması, metnin hazırlanması veya onaylanmasında herhangi bir rol oynamamıştır. 1. Wilson JMG, Jungner G. Principles and practice of screening for disease. Geneva: World Health Organization; Meryash DL, Levy HL, Guthrie R, Warner R, Bloom S, Carr JR. Prospective study of early neonatal screening for henylketonuria. N Engl J Med 1981;304: Guthrie R, Susi A. A simple phenylalanine method for detecting phenylketonuria in large populations of newborn infants. Pediatrics 1963; 32: Rinaldo P, Zafari S, Tortorelli S, Matern D. Making the case for objective performance metrics in newborn screening by tandem mass spectrometry. Ment Retard Dev Disabil Res Rev 2006;12: Impact of expanded newborn screening United States, MMWR. Morb Mortal Wkly Rep 2008;19:57: Classifying recommendations for clinical practice guidelines. Pediatrics 2004;114: Newborn screening: toward a uniform screening panel and system. Genet Med 2006;8 Suppl 1:1S 252S. Kaynaklar 8. Wilcken B, Wiley V, Hammond J, Carpenter K. Screening newborns for inborn errors of metabolism by tandem mass spectrometry. N Engl J Med 2003;348: Allard P, Grenier A, Korson MS, Zytkovicz TH. Newborn screening for hepatorenal tyrosinemia by tandem mass spectrometry: analysis of succinylacetone extracted from dried blood spots. Clin Biochem 2004;37: Frazier DM, Millington DS, McCandless SE, Koeberl DD, Weavil SD, Chaing SH, Muenzer J. The tandem mass spectrometry newborn screening experience in North Carolina: J Inherit Metab Dis 2006;29: Dhondt JL, Farriaux JP, Amedee MO, Cartigny B, Sweetman L, Duran M. Antenatal diagnosis of propionic acidaemia by methylcitrate determination. J Inherit Metab Dis 1981;4: Aramaki S, Lehotay D, Nyhan WL, MacLeod PM, Sweetman L. Methylcitrate in maternal urine during a pregnancy with a fetus affected with propionic acidaemia. J Inherit Metab Dis 1989;12: Merinero B, DelValle JA, Jimenez A, Garcia MJ, Ugarte M, Solaguren R, et al. Late onset type of propionic acidaemia: case report and biochemical studies. J Inherit Metab Dis 1981;4: Wolf B, Paulsen EP, Hsia YE. Asymptomatic propionyl CoA carboxylase deficiency in a 13-yearold girl. J Pediatr 1979;95: Naylor EW, Chace DH. Automated tandem mass spectrometry for mass newborn screening for disorders in fatty acid, organic acid, and amino acid metabolism. J Child Neurol 1999;14 Suppl 1:S Nennstiel-Ratzel U, Arenz S, Maier EM, Knerr I, Baumkotter J, Roschinger W, et al. Reduced incidence of severe metabolic crisis or death in children with medium chain acyl-coa dehydrogenase deficiency homozygous for c. 985A_G identified by neonatal screening. Mol Genet Metab 2005; 85: Wilcken B, Haas M, Joy P, Wiley V, Chaplin M, Black C, et al. Outcome of neonatal screening for medium-chain acyl-coa dehydrogenase deficiency in Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1625

12 Australia: a cohort study.lancet 2007; 369: Grosse SD, Khoury MJ, Greene CL, Crider KS, Pollitt RJ. The epidemiology of medium chain acyl- CoA dehydrogenase deficiency: an update. Genet Med 2006;8: Chien YH, Chiang SC, Huang A, Lin JM, Chiu YN, Chou SP et al. Phenylalanine hydroxylase deficiency: intelligence of patients after early dietary treatment. Acta Paediatr Taiwan 2004;45: Bosch AM, Tybout W, van Spronsen FJ, de Valk HW, Wijburg FA, Grootenhuis MA. The course of life and quality of life of early and continuously treated Dutch patients with phenylketonuria. J Inherit Metab Dis 2007;30: Abadie V, Berthelot J, Feillet F, Maurin N, Mercier A, de Baulney HO, De Parscan L. Neonatal screening and long-term follow-up of phenylketonuria: the French database. Early Hum Dev 2001;65: Azen C, Koch R, Friedman E, Wenz E, Fishler K. Summary of findings from the United States Collaborative Study of children treated for phenylketonuria. Eur J Pediatr 1996;155 Suppl 1:S Simon E, Fingerhut R, Baumkotter J, Konstantopoulou V, Ratschmann R, Wendel U. Maple syrup urine disease: favourable effect of early diagnosis by newborn screening on the neonatal course of the disease. J Inherit Metab Dis 2006;29: Lindner M, Ho S, Fang-Hoffmann J, Hoffmann GF, Kolker S. Neonatal screening for glutaric aciduria type I: strategies to proceed. J Inherit Metab Dis 2006;29: Strauss KA, Puffenberger EG, Robinson DL, Morton DH. Type I glutaric aciduria, part 1: natural history of 77 patients. Am J Med Genet. C Semin Med Genet 2003;121C: Hsieh CT, Hwu WL, Huang YT, Huang AC, Wang SF, Hu MH, Chien YH. Early detection of glutaric aciduria type I by newborn screening in Taiwan. J Formos Med Assoc 2008;107: Kolker S, Garbade SF, Boy N, Maier EM, Meissner T, Muhlhausen C et al. Decline of acute encephalopathic crises in children with glutaryl-coa dehydrogenase deficiency identified by newborn screening in Germany. Pediatr Res 2007;62: Dionisi-Vici C, Deodato F, Roschinger W, Rhead W, Wilcken B. Classical organic acidurias, propionic aciduria, methylmalonic aciduria and isovaleric aciduria: long-term outcome and effects of expanded newborn screening using tandem mass spectrometry. J Inherit Metab Dis 2006;29: Li Y, Scott CR, Chamoles NA, Ghavami A, Pinto BM, Turucek F, Gelb MH. Direct multiplex assay of lysosomal enzymes in dried blood spots for newborn screening. Clin Chem 2004;50: Wang D, Eadala B, Sadilek M, Chamoles NA, Turucek F, Scott CR, Gelb MH. Tandem mass spectrometric analysis of dried blood spots for screening of mucopolysaccharidosis I in newborns. Clin Chem 2005;51: Gelb MH, Turecek F, Scott CR, Chamoles NA. Direct multiplex assay of enzymes in dried blood spots by tandem mass spectrometry for the newborn screening of lysosomal storage disorders. J Inherit Metab Dis 2006;29: Starzyk K, Richards S, Yee J, Smith SE, Kingma W. The long-term international safety experience of imiglucerase therapy for Gaucher disease. Mol Genet Metab 2007;90: Germain DP, Waldek S, Banikazemi M, Bushinsky DA, Charrow J, Desnick RJ, et al. Sustained, longterm renal stabilization after 54 months of agalsidase beta therapy in patients with Fabry disease. J Am Soc Nephrol 2007;18: Sifuentes M, Doroshow R, Hoft R, Mason G, Walot I, Diament M, Ojkazaki S, et al. A follow-up study of MPS I patients treated with laronidase enzyme replacement therapy for 6 years. Mol Genet Metab 2007;90: Tokic V, Barisic I, Huzjak N, Petkovic G, Fumic K, Pasche E. Enzyme replacement therapy in two patients with an advanced severe (Hurler) phenotype of mucopolysaccharidosis I. Eur J Pediatr 2007;166: Magera MJ, Gunawardena ND, Hahn SH, Tortorelli S, Mitchell GA, Goodman SI, et al. Quantitative determination of succinylacetone in dried blood spots for newborn screening of tyrosinemia type I. Mol Genet Metab 2006;88: Turgeon C, Magera MJ, Allard P, Tortorelli S, Gavrilov D, Oglesbee D, et al. Combined newborn screening for succinylacetone, amino acids, and acylcarnitines in dried blood spots. Clin Chem 2008;54: Minutti CZ, Lacey JM, Magera MJ, Hahn Sh, McCann M, Schulze A, et al. Steroid profiling by tandem mass spectrometry improves the positive predictive value of newborn screening for congenital adrenal hyperplasia. J Clin Endocrinol Metab 2004;89: Lacey JM, Minutti CZ, Magera MJ, Tauscher AL, Casetta B, McCann M, et al. Improved specificity of newborn screening for congenital adrenal hyperplasia by second-tier steroid profiling using tandem mass spectrometry. Clin Chem 2004;50: Mushtaq I, Logan S, Morris M, Johnson AW, Wade AM, Kelly D, Clayton PT. Screening of newborn infants for cholestatic hepatobiliary disease with tandem mass spectrometry. BMJ 1999; 319: Bodamer OA, Bloesch SM, Gregg AR, Stockler- Ipsiroglu S, O Brien WE. Analysis of guanidinoacetate and creatine by isotope dilution electrospray tandem mass spectrometry. Clin Chim Acta 2001;308: Cardicci C, Santagata S, Leuzzi V, Carducci C, Artiola C, Giovanniello T, et al. Quantitative determination of guanidinoacetate and creatine in dried blood spot by flow injection analysiselectrospray tandem mass spectrometry. Clin Chim Acta 2006;364: Wilde A, Sadilkova K, Sadilek M, Vasta V, Hahn SH. Tryptic peptide analysis of ceruloplasmin in dried blood spots using liquid chromatography tandem mass spectrometry: application to newborn screening. Clin Chem 2008;54: Notice: This article has been translated with the permission of AACC. AACC is not responsible for the accuracy of the translation. The views presented are those of the authors and not necessarily those of the AACC or the Journal. Reprinted from Clin Chem, 2009;55:9 : , by permission of the publisher. Original copyright 2009 American Association for Clinical Chemistry, Inc. When citing this article, please refer to the original publication source in the journal, Clinical Chemistry. Not: Bu makale AACC(American Association for Clinical Chemistry) nin izni alınarak tercüme edilmiştir. Çevirinin doğruluğundan AACC sorumlu değildir. Sunulmuş görüntüler dergi veya AACC nın olmayıp tamamen tamamen yazarlara aitdir. Bu makale; yayımcının izni alınarak Clinical Chemistry dergisinin 2009;55:9 : no lu sayısından alınmıştır. Orjinal kopya 2009 American Association for Clinical Chemistry, Inc aitdir. Bu makaleye atıf yapılacağı zaman lütfen Clinical Chemistry dergisindeki orijinal basım kaynağı gösterilmelidir. Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1626

13 Clinical Chemistry 55::9, (2009) 1627

TANDEM MS İLE GENİŞLETİLMİŞ YENİ DOĞAN TARAMA SONUÇLARI: DİYARBAKIR

TANDEM MS İLE GENİŞLETİLMİŞ YENİ DOĞAN TARAMA SONUÇLARI: DİYARBAKIR TANDEM MS İLE GENİŞLETİLMİŞ YENİ DOĞAN TARAMA SONUÇLARI: DİYARBAKIR Dr. Hatice YÜKSEL Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı 1 Giriş GENİŞLETİLMİŞ YENİDOĞAN TARAMASI Amerika ve

Detaylı

YENİDOĞANDA KALITSAL METABOLİK HASTALIK TARAMASI (TANDEM MASS SPEKTROMETRE İLE)

YENİDOĞANDA KALITSAL METABOLİK HASTALIK TARAMASI (TANDEM MASS SPEKTROMETRE İLE) Klinik Laboratuvar Testleri YENİDOĞANDA KALITSAL METABOLİK HASTALIK TARAMASI (TANDEM MASS SPEKTROMETRE İLE) Diğer adları: Yeni doğanda metabolik tarama, Tandem mass ile metabolik tarama. Kullanım amacı:

Detaylı

AMİNO ASİT, KANTİTATİF (PLAZMA, İDRAR)

AMİNO ASİT, KANTİTATİF (PLAZMA, İDRAR) Klinik Laboratuvar Testleri AMNO AST, KANTTATF (PLAZMA, DRAR) Kullanım amacı: Plazma ve idrarda kantitatif amino asit ölçümüne, amino asit metabolizma bozukluklarının araştırılması sırasında ihtiyaç duyulur.

Detaylı

Amino Asit Metabolizması Bozuklukları. Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya ABD

Amino Asit Metabolizması Bozuklukları. Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya ABD Amino Asit Metabolizması Bozuklukları Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya ABD Amino Asit Metabolizması Bozuklukları Genelde hepsi kalıtsal ve otozomal resesifir

Detaylı

AMİNO ASİT METABOLİZMASI HASTALIKLARI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü.Ecz.Fak. Biyokimya Anabilim Dalı

AMİNO ASİT METABOLİZMASI HASTALIKLARI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü.Ecz.Fak. Biyokimya Anabilim Dalı AMİNO ASİT METABOLİZMASI HASTALIKLARI Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü.Ecz.Fak. Biyokimya Anabilim Dalı AMİNO ASİT VE AMİNO ASİT METABOLİK ÜRÜNLERİNİN ANALİZLERİ Amino asit analizörleriyle, LC-MS-MS yöntemleriyle

Detaylı

DÜZEN TANDEM MASS SPEKTROMETRE İLE METABOLİK TARAMA LABORATUVARLAR GRUBU. Dr Fatma Behice Cinemre

DÜZEN TANDEM MASS SPEKTROMETRE İLE METABOLİK TARAMA LABORATUVARLAR GRUBU. Dr Fatma Behice Cinemre DÜZEN LABORATUVARLAR GRUBU TANDEM MASS SPEKTROMETRE İLE YENİDO DOĞAN METABOLİK TARAMA Dr Fatma Behice Cinemre YENİD0ĞAN METAB0LİK TARAMA NEGATİF P0ZİTİF TEYİT ÖNLEME / TEDAVİ TANDEM MASS SPEKTR0METRE NEDİR?

Detaylı

DİABETİK KETOASİDOZU TAKLİT EDEN PROPİYONİK ASİDEMİ

DİABETİK KETOASİDOZU TAKLİT EDEN PROPİYONİK ASİDEMİ DİABETİK KETOASİDOZU TAKLİT EDEN PROPİYONİK ASİDEMİ Merve ZEYTİNLİ, Fatma Demet İNCE, Aybike HASTÜRK, Özkan İLHAN, Mustafa Mansur TATLI İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Biyokimya Bölümü

Detaylı

TANDEM KÜTLE SPEKTROMETR S (TANDEM - MS)

TANDEM KÜTLE SPEKTROMETR S (TANDEM - MS) T Ü KAL TE S STEM BELGEL K - Q TSE-ISO-EN 9000 R R K YE DE LK LABORATU V A TANDEM KÜTLE SPEKTROMETR S (TANDEM - MS) Dünyada yenido an tarama programlar Robert Guthrie nin 1962 y l nda fenilalanin için

Detaylı

VERİFİKASYON (SEROLOJİ, MOLEKÜLER TESTLER)

VERİFİKASYON (SEROLOJİ, MOLEKÜLER TESTLER) VERİFİKASYON (SEROLOJİ, MOLEKÜLER TESTLER) Dr. Tijen ÖZACAR Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD - İZMİR TANIM Ticari veya laboratuvarda geliştirilmiş bir testin, laboratuvardaki performansının

Detaylı

Gözlem. Clinical Chemistry 55:9, 1609-1611 (2009) İlaç Dozajı için Böbrek Fonksiyonunun Değerlendirilmesi

Gözlem. Clinical Chemistry 55:9, 1609-1611 (2009) İlaç Dozajı için Böbrek Fonksiyonunun Değerlendirilmesi Clinical Chemistry 55:9, 1609-1611 (2009) Gözlem İlaç Dozajı için Böbrek Fonksiyonunun Değerlendirilmesi Assessment of Kidney Function for Drug Dosing Andrew S. Narva 1 * Kronik böbrek hastalığı (KBH)

Detaylı

DOĞUMSAL METABOLİK HASTALIKLARIN TANISINDA İDRARDA ORGANİK ASİT ANALİZİ

DOĞUMSAL METABOLİK HASTALIKLARIN TANISINDA İDRARDA ORGANİK ASİT ANALİZİ İst.Tıp Fak. Mecmuası 61: 4; 1998 DOĞUMSAL METABOLİK HASTALIKLARIN TANISINDA Tolunay BAYKAL, Gülden HÜNER, Gamze ŞARBAT, Mübeccel DEMİRKOL* ÖZET Organik asidemiler amino asit, lipit ve karbonhidrat metabolizma

Detaylı

Olgularla İntoksikasyon Tipi Doğumsal Metabolik Hastalıklar

Olgularla İntoksikasyon Tipi Doğumsal Metabolik Hastalıklar Olgularla İntoksikasyon Tipi Doğumsal Metabolik Hastalıklar Prof. Dr Gülden Gökçay İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Amaç İntoksikasyon grubu hastalıkların

Detaylı

VERİFİKASYON. Dr. Tijen ÖZACAR. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD - İZMİR

VERİFİKASYON. Dr. Tijen ÖZACAR. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD - İZMİR VERİFİKASYON Dr. Tijen ÖZACAR Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD - İZMİR TANIM Ticari veya laboratuvarda geliştirilmiş bir testin, laboratuvardaki performansının ölçülerek dökümante

Detaylı

Doğuştan var olan protein metabolizması bozuklukları nelerdir?

Doğuştan var olan protein metabolizması bozuklukları nelerdir? FENİLKETONURİ VE PROTEİN KISITLAMASYLA TEDAVİ EDİLEN DİĞER METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI İSVİÇRE HASTA BİRLİĞİ Doğuştan var olan protein metabolizması bozuklukları nelerdir? Proteinler doğal besinlerimizin

Detaylı

Dallı Zincirli Aminoasidopati Sonucu Gelişen Organik Asidemiler: Ege Tıp Deneyimi

Dallı Zincirli Aminoasidopati Sonucu Gelişen Organik Asidemiler: Ege Tıp Deneyimi J Pediatr Res 2016;3(2):76-81 DO I: 10.4274/jpr.76598 Orijinal Araştırma / Original Article Dallı Zincirli Aminoasidopati Sonucu Gelişen Organik Asidemiler: Ege Tıp Deneyimi Branched-Chain Aminoacidopathies:

Detaylı

Klinik Mikrobiyoloji Testlerinde Doğrulama (verifikasyon) ve Geçerli Kılma (validasyon)

Klinik Mikrobiyoloji Testlerinde Doğrulama (verifikasyon) ve Geçerli Kılma (validasyon) Klinik Mikrobiyoloji Testlerinde Doğrulama (verifikasyon) ve Geçerli Kılma (validasyon) Kaynaklar Mikrobiyolojik prosedürleri doğrulama / geçerli kılmaya ilişkin aşağıdaki uluslararası kaynaklar önerilir

Detaylı

Bu kılavuz için kanıt derlemesi, daha önceki, ayrıntılı iki derleme sürecine

Bu kılavuz için kanıt derlemesi, daha önceki, ayrıntılı iki derleme sürecine Çevrimiçi Takviye Materyal YÖNTEMLER VE SÜREÇ Bu kılavuz için kanıt derlemesi, daha önceki, ayrıntılı iki derleme sürecine dayanmaktadır. Bunların birincisi 2000 yılında yapılan Ulusal Sağlık Enstitüleri

Detaylı

Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu)

Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu) Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu) Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.B.D. Yağ Asitleri Uzun karbon zincirine sahip

Detaylı

UYGULAMA NOTU. LCMSMS ile Gıdalarda Sentetik Boyaların Analizi (Sudan Boyaları) Sıvı Kromatografi Kütle Spektrometre HAZIRLAYAN

UYGULAMA NOTU. LCMSMS ile Gıdalarda Sentetik Boyaların Analizi (Sudan Boyaları) Sıvı Kromatografi Kütle Spektrometre HAZIRLAYAN UYGULAMA NOTU Sıvı Kromatografi Kütle Spektrometre M027 LCMSMS ile Gıdalarda Sentetik Boyaların Analizi (Sudan Boyaları) HAZIRLAYAN Dr. Engin Bayram Ant Teknik Cihazlar Ltd. Şti. KONU: Sudan Boyaları (SudanI,

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü...

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü... T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sayı : 95966346/010.06.02 Konu : Genelge 2015/14... 09.10.2013 tarih ve 28790 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği

Detaylı

Özgün Problem Çözme Becerileri

Özgün Problem Çözme Becerileri Özgün Problem Çözme Becerileri Research Agenda for General Practice / Family Medicine and Primary Health Care in Europe; Specific Problem Solving Skills ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ

Detaylı

TANIMLAR. Dr. Neriman AYDIN. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

TANIMLAR. Dr. Neriman AYDIN. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı TANIMLAR Dr. Neriman AYDIN Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı In-vitro tanı Sürekli doğru sonuç Amaca uygun Zamanında Uygun maliyet In-vitro tanı elemanları Kitler

Detaylı

KURULUŞ 1988 İSVİÇRE HASTA BİRLİĞİ FENİLKETONURİ VE PROTEİN KISITLAMASIYLA TEDAVİ EDİLEN DİĞER METABOLİZMA BOZUKLU- KLARI SWISSPKU

KURULUŞ 1988 İSVİÇRE HASTA BİRLİĞİ FENİLKETONURİ VE PROTEİN KISITLAMASIYLA TEDAVİ EDİLEN DİĞER METABOLİZMA BOZUKLU- KLARI SWISSPKU KURULUŞ 1988 SWISS PKU İSVİÇRE HASTA BİRLİĞİ FENİLKETONURİ VE PROTEİN KISITLAMASIYLA TEDAVİ EDİLEN DİĞER METABOLİZMA BOZUKLU- KLARI SWISSPKU SWISS PKU 1 DOĞUŞTAN VAR OLAN PROTEIN METABOLIZMASI BOZUKLUKLARI

Detaylı

Klinik Mikrobiyoloji Laboratuarında Validasyon ve Verifikasyon Kursu 12 Kasım 2011 Cumartesi Salon C (BUNIN SALONU) Kursun Amacı:

Klinik Mikrobiyoloji Laboratuarında Validasyon ve Verifikasyon Kursu 12 Kasım 2011 Cumartesi Salon C (BUNIN SALONU) Kursun Amacı: Klinik Mikrobiyoloji Laboratuarında Validasyon ve Verifikasyon Kursu 12 Kasım 2011 Cumartesi Salon C (BUNIN SALONU) Kursun Amacı: Katılımcılara; klinik mikrobiyoloji laboratuarlarında doğru, geçerli ve

Detaylı

Doğumsal Metabolizma Hastalıkları. Dr. Mübeccel Demirkol Ġstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD

Doğumsal Metabolizma Hastalıkları. Dr. Mübeccel Demirkol Ġstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Doğumsal Metabolizma Hastalıkları Dr. Mübeccel Demirkol Ġstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Doğumsal Metabolizma Hastalıkları (DMH) Biyokimyasal işlevlerde

Detaylı

HIV TANISINDA YENİLİKLER

HIV TANISINDA YENİLİKLER HIV/AIDS KURSU HIV TANISINDA YENİLİKLER Dr. Mert Ahmet KUŞKUCU İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Dünya Sağlık Örgütü Verileri (2016) YILLARA GÖRE HIV (+) SAPTANAN VAKA SAYISI

Detaylı

ANALİTİK YÖNTEMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2004

ANALİTİK YÖNTEMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2004 ANALİTİK YÖNTEMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2004 1 Laboratuvarlarda yararlanılan analiz yöntemleri performans kalitelerine göre üç sınıfta toplanabilir: -Kesin yöntemler

Detaylı

KANITA DAYALI LABORATUVAR TIBBI İLE İLİŞKİLİ HESAPLAMALAR. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005

KANITA DAYALI LABORATUVAR TIBBI İLE İLİŞKİLİ HESAPLAMALAR. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005 KANITA DAYALI LABORATUVAR TIBBI İLE İLİŞKİLİ HESAPLAMALAR Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005 1 Kanıta dayalı tıp Kanıta dayalı tıp, hekimlerin günlük kararlarını, mevcut en iyi kanıtın ışığında,

Detaylı

Doğumsal Metabolizma Hastalıklarında Vaka Örnekleri

Doğumsal Metabolizma Hastalıklarında Vaka Örnekleri Doğumsal Metabolizma Hastalıklarında Vaka Örnekleri Prof. Dr. Gülden Gökçay İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Vaka 1 İstanbul da

Detaylı

Moleküler Testlerde Yöntem Geçerliliğinin Sınanması. Dr. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD

Moleküler Testlerde Yöntem Geçerliliğinin Sınanması. Dr. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD Moleküler Testlerde Yöntem Geçerliliğinin Sınanması Dr. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD 8. Ulusal Moleküler ve Tanısal Mikrobiyoloji Kongresi 2014 Laboratuvarda

Detaylı

I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3 KREDİ)

I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3 KREDİ) T.C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL TEMEL BİYOKİMYA I (B 601 TEORİK 3, 3

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI I. YARIYILI T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2016-2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜFREDATI B 601 Temel Biyokimya I Zorunlu 3 0 3 4 B

Detaylı

XIX. DÜZEN KLİNİK BİYOKİMYA GÜNLERİ YENİDOĞAN TARAMALARI

XIX. DÜZEN KLİNİK BİYOKİMYA GÜNLERİ YENİDOĞAN TARAMALARI XIX. DÜZEN KLİNİK BİYOKİMYA GÜNLERİ YENİDOĞAN TARAMALARI Dr. A. Çiğdem AKTUĞLU-ZEYBEK T.C İstanbul Bilim Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı YENIDOĞAN TARAMALARINDA AMAÇ NEDİR? HER

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : İkbal Süheyla ALTAY

ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : İkbal Süheyla ALTAY ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : İkbal Süheyla ALTAY 2. Doğum Tarihi : 16.04.1950 3. Unvanı : Yrd. Doç.Dr. Diyetisyen 4. Öğrenim Durumu : Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Beslenme ve Diyetetik Hacettepe

Detaylı

NAT Yöntem onayı. Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD

NAT Yöntem onayı. Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD NAT Yöntem onayı Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD Yöntem onayı (minimum) Doğruluk Ticari test (Verifikasyon) Tekrarlanabilirlik (intra-,inter-assay) Doğrusallık

Detaylı

BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI

BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI Doç. Dr. Ayşe Palanduz Aile Hekimliği Anabilim Dalı DERS PLANI TARİH DERS 07.09.2015 Sağlık Hizmetlerinin Basamaklandırılması ve Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri

Detaylı

Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü. Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü. Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı YAĞ ASİTLERİNİN OKSİDASYONU Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü. Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı YAĞ ASİTLERİNİN ADİPOSİTLERDEN MOBİLİZASYONU ATGL; adiposit triaçilgliserol lipaz, HSL; hormona duyarlı

Detaylı

TÜBERKÜLOZUN MOLEKÜLER TANISINDA GÜNCEL DURUM

TÜBERKÜLOZUN MOLEKÜLER TANISINDA GÜNCEL DURUM TÜBERKÜLOZUN MOLEKÜLER TANISINDA GÜNCEL DURUM Doç. Dr. Alpaslan Alp Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Dünya Sağlık Örgütü 2009 Yılı Raporu Aktif tüberkülozlu hasta

Detaylı

I. Analitik duyarlılık ve özgüllük II. Klinik duyarlılık ve özgüllük III. Kesinlik tekrarlanabilirlik IV. Doğruluk V. Doğrusallık (lineerite)

I. Analitik duyarlılık ve özgüllük II. Klinik duyarlılık ve özgüllük III. Kesinlik tekrarlanabilirlik IV. Doğruluk V. Doğrusallık (lineerite) SORU 1 IVD/CE belgesi olan kantitatif HBV DNA PCR testi satın alma aşamasında yöntem doğrulama (verifikasyon) yapmak istiyorsunuz. Hangi parametreleri mutlaka kontrol etmek isterseniz? I. Analitik duyarlılık

Detaylı

Genişletilmiş Yenidoğan Taraması

Genişletilmiş Yenidoğan Taraması DERLEME Genişletilmiş Yenidoğan Taraması a a Neonatoloji BD, Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, İstanbul Ge liş Ta ri hi/re ce i ved: 14.12.2010 Ka bul Ta ri hi/ac cep ted: 27.01.2011 Ya zış ma Ad re

Detaylı

P z o itif Nega g ti a f

P z o itif Nega g ti a f Platelia Aspergillus Ag, serum örneklerinde aspergillus galaktomannan antijenini saptayan bir enzyme immun assay testidir. Test invaziv aspergillozis tanısında kullanılmaktadır. Kit prospektüsünde kalibratör

Detaylı

CEQAL REFERANS METOTLARI

CEQAL REFERANS METOTLARI CEQAL, Standardizasyon Programlarını ve Matrikse Duyarlı Olmayan (Matrix- Insensitive) Kimya DKK programlarını destekleyici referans değer hedefler atamak üzere kullanılan aşağıdaki Referans Metodlarını

Detaylı

İDRAR ÖRNEKLERİNDE ÖZEL TESTLER. DR.MURAT ÖKTEM / Düzen Laboratuvarlar Grubu

İDRAR ÖRNEKLERİNDE ÖZEL TESTLER. DR.MURAT ÖKTEM / Düzen Laboratuvarlar Grubu İDRAR ÖRNEKLERİNDE ÖZEL TESTLER DR.MURAT ÖKTEM / Düzen Laboratuvarlar Grubu İdrarda Özel Testler } Atılım ürünleri } Hormonlar / Metabolitler } Kortizol } Metanefrinler } Amino asitler } Organik asitler

Detaylı

UYGULAMA NOTU. LCMSMS ile Bebek Devam Formülleri ve Süt Tozunda Melamin Analizi. Sıvı Kromatografi Kütle Spektrometre HAZIRLAYAN

UYGULAMA NOTU. LCMSMS ile Bebek Devam Formülleri ve Süt Tozunda Melamin Analizi. Sıvı Kromatografi Kütle Spektrometre HAZIRLAYAN UYGULAMA NOTU Sıvı Kromatografi Kütle Spektrometre M033 LCMSMS ile Bebek Devam Formülleri ve Süt Tozunda Melamin Analizi HAZIRLAYAN Dr. Engin Bayram Ant Teknik Cihazlar Ltd. Şti. KONU: Bebek devam formülü

Detaylı

BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH

BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr

Detaylı

GENETİK HASTALIKLARDA TOPLUM TARAMALARI

GENETİK HASTALIKLARDA TOPLUM TARAMALARI GENETİK HASTALIKLARDA TOPLUM TARAMALARI Bir genetik hastalığa neden olan veya bir genetik hastalığa yatkınlığa neden olan belirli genleri taşıyan kişilerin tespit edilmesi için yapılan toplum temelli çalışmalardır.

Detaylı

Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar. bir sağlık sorunu. Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye

Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar. bir sağlık sorunu. Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye Nadir Hastalıklar-Yetim ilaçlar bir sağlık sorunu Uğur Özbek İstanbul Üniversitesi Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü (DETAE) Orphanet-Türkiye NADİR HASTALIK Prevalansı 1/2000 den az olan hastalıklar NADİR

Detaylı

TÜRK BİYOKİMYA DERNEĞİ PREANALİTİK EVRE ÇALIŞMA GRUBU ÇALIŞMALARI

TÜRK BİYOKİMYA DERNEĞİ PREANALİTİK EVRE ÇALIŞMA GRUBU ÇALIŞMALARI TÜRK BİYOKİMYA DERNEĞİ PREANALİTİK EVRE ÇALIŞMA GRUBU ÇALIŞMALARI Mehmet ŞENEŞ TBD Pre-Analitik Evre Çalışma Grubu XXVII. Ulusal Biyokimya Kongresi 5 Kasım 2015 ABD Tıp Enistitüsünün (The Institute of

Detaylı

1/1/2007. Genel klinik özellikleri. Metabolik hastalık düşündüren semptomlar. İçerik YENİ DOĞAN METABOLİK HASTALIKLARI LABORATUVAR YAKLAŞIM

1/1/2007. Genel klinik özellikleri. Metabolik hastalık düşündüren semptomlar. İçerik YENİ DOĞAN METABOLİK HASTALIKLARI LABORATUVAR YAKLAŞIM İçerik YENİ DĞAN METABLİK HASTALIKLARI LABRATUVAR YAKLAŞIM Prof.Dr.Dildar Konukoğlu İstanbul Üniversitesi CTF Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı Merkez Biyokimya Laboratuvarı Metabolik hastalık

Detaylı

A MARKED DIFFERENCE BETWEEN TWO POPULATION UNDER MASS SCREENING OF. NEONATAL htsh AND BIOTINIDASE ACTIVITY

A MARKED DIFFERENCE BETWEEN TWO POPULATION UNDER MASS SCREENING OF. NEONATAL htsh AND BIOTINIDASE ACTIVITY A MARKED DIFFERENCE BETWEEN TWO POPULATION UNDER MASS SCREENING OF NEONATAL htsh AND BIOTINIDASE ACTIVITY T. Tanyalçın 1 (MD,PhD), François Eyskens 2 (MD, PhD), Eddy Philips 2, Marc Lefevere 2 (PhD) Benal

Detaylı

TEZ DANIŞMANI Prof. Dr. Oya BAYINDIR

TEZ DANIŞMANI Prof. Dr. Oya BAYINDIR T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ TEMEL TIP BİLİMLERİ BÖLÜMÜ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI İDRAR ORGANİK ASİDLERİNİN FARKLI YAŞ GRUPLARINDA DAĞILIMI UZMANLIK TEZİ Dr. Rabia Nur KOCABAŞ TEZ DANIŞMANI Prof.

Detaylı

IV. KLİMUD Kongresi, Kasım 2017, Antalya

IV. KLİMUD Kongresi, Kasım 2017, Antalya IV. KLİMUD Kongresi, 08-12 Kasım 2017, Antalya 1 HCV Tanısında Cut off/ Sinyal (S/CO)/TV) Değerlerinin Tanısal Geçerliliklerinin Değerlendirilmesi TÜLİN DEMİR¹, DİLARA YILDIRAN¹, SELÇUK KILIǹ, SELÇUK

Detaylı

Yöntem ve Test Seçimine Yaklaşım. Dr. Alpay Özbek Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD. Dokuz Eylül Üni. Tıp Fak. İZMİR

Yöntem ve Test Seçimine Yaklaşım. Dr. Alpay Özbek Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD. Dokuz Eylül Üni. Tıp Fak. İZMİR Yöntem ve Test Seçimine Yaklaşım Dr. Alpay Özbek Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD. Dokuz Eylül Üni. Tıp Fak. İZMİR Literatür Tanı Rehberleri Kongre İyileştirme Ğereksinimi Uzman Klinisyen İsteği

Detaylı

LC-MSMS ile Sularda. Bromat İyonu Tayini

LC-MSMS ile Sularda. Bromat İyonu Tayini UYGULAMA NOTU Sıvı Kromatografi Kütle Spektrometre M014 LC-MSMS ile Sularda (İçme / Kullanma ve Doğal Mineralli Sular) Bromat İyonu Tayini HAZIRLAYAN Dr. Engin BAYRAM Ant Teknik Cihazlar Ltd. Şti. KONU:

Detaylı

AMİNOASİTÜRİ. İdrarda Aminoasit; İdrarda Aminoasit için normal değerler:

AMİNOASİTÜRİ. İdrarda Aminoasit; İdrarda Aminoasit için normal değerler: AMİNOASİTÜRİ İdrarda Aminoasit; İdrarda anormal miktarda aminoasit bulunmasıdır. Aminoasitler proteinlerin yapı taşlarıdır. Birçok aminoasit çeşidi vardır. İdrarda anormal miktarda aminoasit bulunması

Detaylı

Özel Konakta Viral Hepatitler: «Gebelik» Dr. Berivan Tunca Kızıltepe Devlet Hastanesi

Özel Konakta Viral Hepatitler: «Gebelik» Dr. Berivan Tunca Kızıltepe Devlet Hastanesi Özel Konakta Viral Hepatitler: «Gebelik» Dr. Berivan Tunca Kızıltepe Devlet Hastanesi 1 Gebelik & HBV Gebeler ve HBV infeksiyonu birkaç biçimde karşımıza çıkıyor; Kr. HBV infeksiyonlu kadın hamile kalabilir

Detaylı

KLİNİK LABORATUVARLARDA PRATİK YAKLAŞIM PROGRAMI MART 2016 DÖNEMİ REFERANS ARALIKLARI

KLİNİK LABORATUVARLARDA PRATİK YAKLAŞIM PROGRAMI MART 2016 DÖNEMİ REFERANS ARALIKLARI KLİNİK LABORATUVARLARDA PRATİK YAKLAŞIM PROGRAMI MART 2016 DÖNEMİ REFERANS ARALIKLARI Klinik laboratuvarlarda test çalışmalarından elde edilen sonuçlar genelde bir referans aralık verisi ile birlikte değerlendirilmektedir.

Detaylı

Aminoasitler proteinleri oluşturan temel yapı taşlarıdır. Amino asitler, yapılarında hem amino grubu (-NH2) hem de karboksil grubu (-COOH) içeren

Aminoasitler proteinleri oluşturan temel yapı taşlarıdır. Amino asitler, yapılarında hem amino grubu (-NH2) hem de karboksil grubu (-COOH) içeren AMİNO ASİTLER Aminoasitler proteinleri oluşturan temel yapı taşlarıdır. Amino asitler, yapılarında hem amino grubu (-NH2) hem de karboksil grubu (-) içeren bileşiklerdir. Amino asitler, hem bir asidik

Detaylı

Biyolojik Örneklerde İlaç Analizi ECZ 344/8. Ders Prof.Dr. Dilek AK YÖNTEM SEÇİMİ VE DEĞERLENDİRME

Biyolojik Örneklerde İlaç Analizi ECZ 344/8. Ders Prof.Dr. Dilek AK YÖNTEM SEÇİMİ VE DEĞERLENDİRME 1 Biyolojik Örneklerde İlaç Analizi ECZ 344/8. Ders 22.05.2014 Prof.Dr. Dilek AK YÖNTEM SEÇİMİ VE DEĞERLENDİRME Yöntem Seçimi 2 Biyolojik sıvılarda ilaç analizi için yöntem seçiminde validasyon parametreleri,

Detaylı

GİRİŞ. Kan dolaşımı enfeksiyonları (KDE) önemli morbidite ve mortalite sebebi. ABD de yılda 200.000 KDE, mortalite % 35-60

GİRİŞ. Kan dolaşımı enfeksiyonları (KDE) önemli morbidite ve mortalite sebebi. ABD de yılda 200.000 KDE, mortalite % 35-60 Dr. Tolga BAŞKESEN GİRİŞ Kan dolaşımı enfeksiyonları (KDE) önemli morbidite ve mortalite sebebi ABD de yılda 200.000 KDE, mortalite % 35-60 Erken ve doğru tedavi ile mortaliteyi azaltmak mümkün GİRİŞ Kan

Detaylı

BELGELER. Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD

BELGELER. Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD BELGELER Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD Belgeler - 1 ISO 15189, 2003 (2009 da revizyon) Tıbbi laboratuvarlar için uluslar arası kalite standardı 4. bölüm

Detaylı

Büyüme Hormonu Stimülasyon Testi; Growth hormone stimulation test; Arginine test; Arginine-GHRH test ;

Büyüme Hormonu Stimülasyon Testi; Growth hormone stimulation test; Arginine test; Arginine-GHRH test ; ARGİNİN TESTİ Büyüme Hormonu Stimülasyon Testi; Growth hormone stimulation test; Arginine test; Arginine-GHRH test ; Büyüme hormonu ( GH ) beyinde yer alan hipofiz bezinden salgılanır. Arginin ve/ veya

Detaylı

PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI. Prof. Dr. Engin GÜNEY

PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI. Prof. Dr. Engin GÜNEY PREDİYABET EPİDEMİYOLOJİ VE TANISI Prof. Dr. Engin GÜNEY Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı DİABETES MELLİTUS 415 milyon erişkinde diyabet var.

Detaylı

YAĞ ASİTLERİNİN OKSİDASYONU

YAĞ ASİTLERİNİN OKSİDASYONU YAĞ ASİTLERİNİN KSİDASYNU Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü. Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı YAĞ ASİTLERİNİN ADİPSİTLERDEN MBİLİZASYNU Adrenalin Glukagon İnsülin reseptör Adenilat siklaz G protein ATP

Detaylı

Keton Cisimleri. Prof. Dr. Fidancı

Keton Cisimleri. Prof. Dr. Fidancı Keton Cisimleri Prof. Dr. Fidancı Yağ asitlerinin oksidasyonunda oluşan Asetil CoA'nın daha ileri oksidasyonu karaciğerde iki yol takip etmektedir. Bunlar sitrik asit döngüsü yolu ile asetoasetat, D β

Detaylı

Kliniğimizde, bir yıllık yenidoğan puls oksimetre tarama testi deneyimimiz ve doğumsal kalp hastalığı sıklığı

Kliniğimizde, bir yıllık yenidoğan puls oksimetre tarama testi deneyimimiz ve doğumsal kalp hastalığı sıklığı Kliniğimizde, bir yıllık yenidoğan puls oksimetre tarama testi deneyimimiz ve doğumsal kalp hastalığı sıklığı Kamil Şahin, Murat Elevli, Canan Yolcu, H. Nilgün Selçuk Duru Haseki Eğitim Araştırma Hastanesi,

Detaylı

İdrar Tahlilinde Mitler U Z. DR. B O R A ÇEKMEN ACIL Tı P K L I NIĞI O K MEYDANı E Ğ I T IM VE A R A Ş Tı R MA HASTA NESI S AĞ L ı K B ILIMLERI Ü

İdrar Tahlilinde Mitler U Z. DR. B O R A ÇEKMEN ACIL Tı P K L I NIĞI O K MEYDANı E Ğ I T IM VE A R A Ş Tı R MA HASTA NESI S AĞ L ı K B ILIMLERI Ü İdrar Tahlilinde Mitler U Z. DR. B O R A ÇEKMEN ACIL Tı P K L I NIĞI O K MEYDANı E Ğ I T IM VE A R A Ş Tı R MA HASTA NESI S AĞ L ı K B ILIMLERI Ü NIVERSITESI Mit 1: İdrar bulanık görünümde ve kötü kokulu.

Detaylı

Yapılan her öneri için bakım sürecinde önemini gösterecek açık bir sıralama verilmelidir.

Yapılan her öneri için bakım sürecinde önemini gösterecek açık bir sıralama verilmelidir. TERCİH EDİLEN YAKLAŞIM MODELİ KILAVUZLARI İÇİN ÖZET KARŞILAŞTIRMALI DEĞERLENDİRMELER Giriş Bunlar Akademinin tercih edilen yaklaşım modeli kılavuzlarının özet kriterleridir. Tercih edilen yaklaşım model

Detaylı

BELGELER. Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD

BELGELER. Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD BELGELER Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD Belgeler - 1 ISO 15189, 2003 (2009 da revizyon) A global quality standart for medical laboratories 4. bölüm -

Detaylı

Yağ Asitlerinin Biyosentezi. Prof. Dr. Fidancı

Yağ Asitlerinin Biyosentezi. Prof. Dr. Fidancı Yağ Asitlerinin Biyosentezi Prof. Dr. Fidancı Yağ asitlerinin sentezi özellikle karaciğer ve yağ dokusu hücrelerinde iki şekilde gerçekleşir. Bu sentez şekillerinden biri yağ asitlerinin, hücrenin sitoplazma

Detaylı

Yağ Asitlerinin β Oksidayonu. Prof. Dr. Fidancı

Yağ Asitlerinin β Oksidayonu. Prof. Dr. Fidancı Yağ Asitlerinin β Oksidayonu Prof. Dr. Fidancı Yağ Asitlerinin Beta Oksidasyonu Yağ asitlerinin enerji üretimi amacı ile yıkımında (yükseltgenme) en önemli yol β oksidasyon yoldudur. β oksidasyon yolu

Detaylı

AMİNO ASİTLER. COO - H 3 N + C a H R

AMİNO ASİTLER. COO - H 3 N + C a H R AMİNO ASİTLER AMİNO ASİTLER H 3 N + C a H R a-amino Asit (AA) Yapılarında Amino (-NH 3 + ) grubu Karboksil (- ) grubu Yan zincir ( R ) taşıyan organik bileşiklerdir (a-amino karboksilik asitler) Kısa zincirli

Detaylı

IX. BÖLÜM KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011

IX. BÖLÜM KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011 ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011 KRONİK HASTALIK ANEMİSİ IX. BÖLÜM TANI VE TEDAVİ KILAVUZU KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU GİRİŞ VE TANIM Kronik

Detaylı

Performans Özellikleri

Performans Özellikleri Performans Özellikleri QIAamp DSP DNA FFPE Tissue Kiti, Sürüm 1 60404 Sürüm yönetimi Bu belge, QIAamp DSP DNA FFPE Tissue Kiti Performans Özellikleri, Sürüm 1, R3 belgesidir. Testi gerçekleştirmeden önce

Detaylı

Gelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar. Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır

Gelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar. Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır Gelişimsel Endişeler ve Kaçırılmış Fırsatlar Tuba Çelen Yoldaş, Elif Nursel Özmert, Yıldırım Beyazıt, Bilge Tanrıkulu, Hasan Yetim, Banu Çakır Giriş Gelişimsel sorunlar bütün uluslarda önemli bir çocukluk

Detaylı

ERKEN TANI HİZMETLERİ. Prof. Dr. Ayfer TEZEL

ERKEN TANI HİZMETLERİ. Prof. Dr. Ayfer TEZEL ERKEN TANI HİZMETLERİ Prof. Dr. Ayfer TEZEL ERKEN TANI Hastalıkların, klinik bulgu ve belirtileri ortaya çıkmadan tespit edilmesine erken tanı denir. ERKEN TANI Herhangi hastalığa ait belirtilerin henüz

Detaylı

Prof Dr Sabahattin ALTUNYURT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD

Prof Dr Sabahattin ALTUNYURT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Prof Dr Sabahattin ALTUNYURT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Kistik Fibrozis Otozomal resesif geçiş gösteren genetik bir hastalık 7q kromozomdaki Fibrosis Transmembrane

Detaylı

10. VALİDASYON VE KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARINA DAYANAN YAKLAŞIM (TEK_LAB VALİDASYON YAKLAŞIMI)

10. VALİDASYON VE KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARINA DAYANAN YAKLAŞIM (TEK_LAB VALİDASYON YAKLAŞIMI) 10. VALİDASYON VE KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARINA DAYANAN YAKLAŞIM (TEK_LAB VALİDASYON YAKLAŞIMI) 2:00 /4:55:00 10.1 Temel Bilgiler, Ana Denklem, Mutlak ve Bağıl Miktarlar, Pratik Uygulamaya Genel Bakış VALİDASYON

Detaylı

KANITA DAYALI UYGULAMA SÜRECİ

KANITA DAYALI UYGULAMA SÜRECİ KANITA DAYALI UYGULAMA SÜRECİ Kanıta Dayalı Uygulama Basamakları Sorunu saptama ve soru oluşturma Sistematik araştırma yapma Kanıtları eleştirel olarak değerlendirme Uygulamada yapılacak değişikliklere

Detaylı

Eksternal Kalite Kontrol Programı. Doç. Dr. Mustafa ERTEK RSHMB

Eksternal Kalite Kontrol Programı. Doç. Dr. Mustafa ERTEK RSHMB Sağlık Bakanlığı Penceresinden Eksternal Kalite Kontrol Programı Doç. Dr. Mustafa ERTEK RSHMB Sunum Planı Laboratuarlarda kalite kavramı Dış kalite değerlendirme programına katılımda gerekli yasal düzenleme

Detaylı

Postpartum/Sessiz Tiroidit. Dr. Ersin Akarsu Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma BD

Postpartum/Sessiz Tiroidit. Dr. Ersin Akarsu Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma BD Postpartum/Sessiz Tiroidit Dr. Ersin Akarsu Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma BD Tanım Otoimmunite / Lenfositik infiltrasyon Geçici tirotoksikoz Hipotiroidi TFT değişiklikleri,

Detaylı

Gebelerde Toxoplasma gondii Seropozitifliğinin Değerlendirilmesinde İstenen Testlerin Önerilen Tanı Algoritmasına Uygunluğunun Değerlendirilmesi

Gebelerde Toxoplasma gondii Seropozitifliğinin Değerlendirilmesinde İstenen Testlerin Önerilen Tanı Algoritmasına Uygunluğunun Değerlendirilmesi Gebelerde Toxoplasma gondii Seropozitifliğinin Değerlendirilmesinde İstenen Testlerin Önerilen Tanı Algoritmasına Uygunluğunun Değerlendirilmesi Dr.Hilal GÜREL Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Detaylı

STANDARDİZASYON KURUMLARI VE TÜRKİYE

STANDARDİZASYON KURUMLARI VE TÜRKİYE STANDARDİZASYON KURUMLARI VE TÜRKİYE (yalnızca CLSI mı?) Dr.ELViN DiNÇ OKMEYDANI E.A.H ENFEKSİYON HASTALIKLARI VE KLİNİK MİKROBİYOLOJİ KLİNİĞİ Antibiyotik tedavisi gerektiren bir enfeksiyonda rolü olan

Detaylı

Referans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368

Referans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368 21. Aşağıdakilerden hangisinin fizyolojik ph'de tamponlama etkisi vardır? A) CH3COC- / CH3COOH (pka = 4.76) B) HPO24- / H2PO-4 (pka = 6.86) C) NH3/NH+4(pKa =9.25) D) H2PO-4 / H3PO4 (pka =2.14) E) PO34-/

Detaylı

IĞDIR ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA LABORATUVARI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANALİZ FİYAT LİSTESİ AAS ANALİZ ÜCRETLERİ

IĞDIR ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA LABORATUVARI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANALİZ FİYAT LİSTESİ AAS ANALİZ ÜCRETLERİ IĞDIR ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA LABORATUVARI UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANALİZ FİYAT LİSTESİ AAS ANALİZ ÜCRETLERİ ANALİZ Ücret Iğdır Üniversitesi Personel Kurumları Bakır Analizi 70 TL 28 TL 56 TL Altın

Detaylı

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV (5 Hafta) (04 Ocak-26 Şubat) DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM Biyokimya 36 10 46 Tıbbi Genetik 18 10

Detaylı

Gebelerde Anti HIV Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Gebelerde Anti HIV Sonuçlarının Değerlendirilmesi Gebelerde Anti HIV Sonuçlarının Değerlendirilmesi Ayşe İNCİ Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji DOĞUM SAYILARI 2011 : 1 241 412 2012 : 1

Detaylı

doğrudur? Veya test, sağlıklı dediği zaman hangi olasılıkla doğrudur? Bu soruların yanıtları

doğrudur? Veya test, sağlıklı dediği zaman hangi olasılıkla doğrudur? Bu soruların yanıtları DÖNEM III HALK SAĞLIĞI-ADLİ TIP-BİYOİSTATİSTİK-TIP TARİHİ VE ETİK Ders Kurulu Başkanı : Prof. Dr. Günay SAKA TANI TESTLERİ (30.04.2014 Çrş. Y. ÇELİK) Duyarlılık (Sensitivity) ve Belirleyicilik (Specificity)

Detaylı

PERİNATOLOJİ ve ÖNLENEBİLİR ANNE ÖLÜMLERİ. Dr. Şevki ÇELEN ZTB Kadın Sağlığı EAH Perinatoloji Kliniği

PERİNATOLOJİ ve ÖNLENEBİLİR ANNE ÖLÜMLERİ. Dr. Şevki ÇELEN ZTB Kadın Sağlığı EAH Perinatoloji Kliniği PERİNATOLOJİ ve ÖNLENEBİLİR ANNE ÖLÜMLERİ Dr. Şevki ÇELEN ZTB Kadın Sağlığı EAH Perinatoloji Kliniği Perinatoloji Yüksek riskli gebelik Maternal ve fetal sağlığı tehdit eden, mortalite ve morbidite olasılığını

Detaylı

Hepatit Hastalığı Gebelikten Etkilenir mi?

Hepatit Hastalığı Gebelikten Etkilenir mi? GEBELİKTE HEPATİT Gebelik ve hepatit Gebelik ve hepatit iki ayrı durumu anlatır. Birincisi gebelik sırasında ortaya çıkan akut hepatit tablosu, ikincisi ise kronik hepatit hastasının gebe kalmasıdır. Her

Detaylı

Kanıta Dayalı Tıp ve Kan Bankacılığı

Kanıta Dayalı Tıp ve Kan Bankacılığı Kanıta Dayalı Tıp ve Kan Bankacılığı Dr. Ayşen Timurağaoğlu Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Hematoloji Bilim Dalı Kanıta dayalı tıp veya kanıta dayalı uygulama bilimsel metodlara dayanarak elde edilmiş

Detaylı

Adrenal yetmezlik var mı? Kortikosteroid verelim mi? Prof.Dr.Bilgin CÖMERT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Yoğun Bakım BD

Adrenal yetmezlik var mı? Kortikosteroid verelim mi? Prof.Dr.Bilgin CÖMERT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Yoğun Bakım BD Adrenal yetmezlik var mı? Kortikosteroid verelim mi? Prof.Dr.Bilgin CÖMERT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Yoğun Bakım BD Adrenal Yetmezlik Yapısal hasar Hipotalamus Hipofiz Adrenal

Detaylı

Anti-HIV Pozitif Bulunan Hastada Kesin Tanı Algoritması. Doç. Dr. Kenan Midilli İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

Anti-HIV Pozitif Bulunan Hastada Kesin Tanı Algoritması. Doç. Dr. Kenan Midilli İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Anti-HIV Pozitif Bulunan Hastada Kesin Tanı Algoritması Doç. Dr. Kenan Midilli İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Testler farklı amaçlarla uygulanabilir: - Tanı, tarama, doğrulama,

Detaylı

ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ - II. Doç Dr. Nurzen SEZGİN

ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ - II. Doç Dr. Nurzen SEZGİN ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ - II Doç Dr. Nurzen SEZGİN bstrate Enzyme substrate Enzyme substrate Enzyme substrate Enzyme substrate Enzyme substrate Enzyme substrate Enzyme substrate Enzyme substrate

Detaylı

Doç.Dr.Yeşim Gürol Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji

Doç.Dr.Yeşim Gürol Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji Doç.Dr.Yeşim Gürol Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji Klinik Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında kalite uygulamaları son yıllarda başta ISO 15189 kriterlerinin laboratuvarlarımıza girmesiyle

Detaylı

21.11.2008. I. Koenzim A nedir? II. Tarihsel Bakış III. Koenzim A nın yapısı IV. Asetil-CoA nedir? V. Koenzim A nın katıldığı reaksiyonlar VI.

21.11.2008. I. Koenzim A nedir? II. Tarihsel Bakış III. Koenzim A nın yapısı IV. Asetil-CoA nedir? V. Koenzim A nın katıldığı reaksiyonlar VI. Hazırlayan: Sibel ÖCAL 0501150027 I. Koenzim A nedir? II. Tarihsel Bakış III. Koenzim A nın yapısı IV. Asetil-CoA nedir? V. Koenzim A nın katıldığı reaksiyonlar VI. Eksikliği 1 2 Pantotenik asit (Vitamin

Detaylı

NIRLINE. NIRLINE ile Yeni Bir Yaklaşım: Fingerprinting

NIRLINE. NIRLINE ile Yeni Bir Yaklaşım: Fingerprinting ile Yeni Bir Yaklaşım: Fingerprinting KONU: Fingerprinting Analizi ile Premikslerinizi Kontrol Altına Alır İLGİ: ile Yeni Bir Yaklaşım: FINGERPRINTING TERCÜME VE DERLEME ANAHTAR KELİMELER Uzmanı Sevcan

Detaylı

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ 20.05.2010 Giriş I Renovasküler hipertansiyon (RVH), renal arter(ler) darlığının neden

Detaylı

İÜ ONKOLOJİ ENSTİTÜSÜ KALİTE KONTROL ve TEST KALİBRASYON PROSEDÜRÜ

İÜ ONKOLOJİ ENSTİTÜSÜ KALİTE KONTROL ve TEST KALİBRASYON PROSEDÜRÜ Sayfa No : 1 / 6 1. Amaç Tıbbi Biyokimya Laboratuvarında rastgele ve sistematik hataları önlemek, doğru ve güvenilir test sonuçları elde etmek için iç ve dış kalite kontrol yöntemleri, bakım-kalibrasyonu

Detaylı

SOLİT ORGAN TRANSPLANTASYONU ve BK VİRUS ENFEKSİYONLARI Doç. Dr. Derya Mutlu Güçlü immunsupresifler Akut, Kronik rejeksiyon Graft yaşam süresi? Eskiden bilinen veya yeni tanımlanan enfeksiyon etkenleri:

Detaylı