Dünyada ve Kıbrıs ın kuzeyinde yaşanan toplumsal cinsiyet temelli ekonomik sorunlar ve çözüm önerileri

Transkript

1 TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ VE SENDİKAL MÜCADELE Dünyada ve Kıbrıs ın kuzeyinde yaşanan toplumsal cinsiyet temelli ekonomik sorunlar ve çözüm önerileri

2 TOPLUMSAL CİNSİYET NEDİR? Sahip olduğumuz biyolojik özellikleri anlatan cinsiyet (sex) kavramından farklı olarak sosyal süreçler içerisinde öğrenilen rol ve görevlerdir. Toplumların tarihsel, ekonomik, kültürel ve sosyolojik koşulları içersinde inşa edilen toplumsal cinsiyet (gender) bir toplumda kadınlar ve erkeklerden beklenen rol ve görevleri anlatır.

3 TOPLUMSAL CİNSİYETİN İNŞASI 1) Modernite ve kapitalizm ile 2) Ulus-devletlerin ve milliyetçiliklerin icadı 3) Heteroseksüel ilişkinin norm olması 4) Evlilik sözleşmesi 5) Çekirdek ailenin kurulması 6) Nüfus üretimi 7) Emeğin bölümlenmesi

4 20. Yüzyıla kadar kadınlar 1) Eğitim hakkı 2) Oy kullanma 3) Seçilme hakkı 4) Eşit işe eşit ücret 5) Kürtaj hakkı 6) Temsil hakkı vb en temel insan hakları için mücadele ediyor Bu mücadelenin adı FEMİNİZM.

5 KADIN EMEĞİNİN İKİ BOYUTU ÜCRETLİ EMEK Bir ücret karşılığı verilen emek Ekonomik değeri görünür Yasal olarak düzenlenmiş Sendikal mücadelede bir yeri var ÜCRETSİZ (GÖRÜNMEYEN) EMEK Ücret karşılığı yok Ekonomik değeri görünmez Yasal olarak düzenlenmemiş Sendikal mücadele önemsemiyor.

6 Görünmeyen emek nedir? Ev içinde yerine getirilen hizmetler için harcanan emektir. Kadınların görevi olarak kabul edilen ve ücret karşılığında yapılmadığı için kıymetsiz görülen emektir. Ücretli bir işte çalışsın ya da çalışmasın ev içinde birçok hizmet toplumsal cinsiyet rolleri dolayısı ile kadınlar tarafından yerine getirilir. Buna İKİNCİ VARDİYA da denir.

7

8 Görünmeyen emeğin ekonomik değeri (4 kişilik bir aile- aylık hesap minimum) Temizlik Bulaşık Ütü Yemek Çocuk bakımı Yaşlı bakımı Organizasyon hizmetleri 600 TL 1200 TL 1600 TL 400 TL Toplam: 3800 TL

9 Kadın emeğinin günlük ve yıllık zaman dilimlenmesi (Ortalama) yaş arası evli ve 2 çocuklu kadın baz alındı: YEMEK PİŞİRME: Günde 2.5 saat/ Yılda 912 saat TEMİZLİK: Günde 1.5 saat/ Yılda saat ÇOCUK BAKIMI: Günde 4 saat/ Yılda 1460 saat ORGANİZASYON HİZMETLERİ: Günde 1 saat/ Yılda 365 saat ÜCRETLİ İŞ: Günde 8 saat/261 işgününde saat. Günde toplam 17 saat 24-17= 7 saat (uyku)

10 Erkek emeğinin günlük ve yıllık zaman dilimlenmesi (Ortalama) yaş arası evli ve 2 çocuklu erkek baz alındı: YEMEK PİŞİRME: Günde 0.5 saat/ Yılda saat TEMİZLİK: Günde 0.5 saat/ Yılda saat ÇOCUK BAKIMI: Günde 2 saat/ Yılda 730 saat ORGANİZASYON HİZMETLERİ: Günde 0 saat/ Yılda 0 saat ÜCRETLİ İŞ: Günde 8 saat/261 işgününde saat. Toplam 11 saat 24-11= 13 saat (7 saat uyku, 6 saat boş zaman)

11 TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİ KADINLARIN 1) Çalışma hayatına katılım koşullarını 2) Çalışma hayatında yerine getirdikleri görevleri 3) Çalışma hayatında edindikleri pozisyonları/ iş statülerini 4) Örgütlenme, karar alma ve siyaset üretme süreçlerini doğrudan etkiliyor

12 Bu farkın sendikal mücadele açısından sonuçları Kadınlar Erkekler Üye sayısı düşük Pasif üyelik Karar alma süreçlerinin dışında Politika üretimine katılamıyor Sorunların temsili eksik/ yarım Üye sayısı yüksek Aktif üyelik Karar alan Politika belirleyen Sorunlar tek yönlü temsil ediliyor

13 Kadınlar sendikal mücadelede yeterince yer almayınca hangi sorunlara çözüm üretilemiyor? Mesleklerin cinsiyetlendirilmesi Eşdeğer işe eşit ücret Cam Tavan Mobbing (özellikle cinsel mobbing) İş güvencesi Sosyal güvenlik + sosyal hizmet Örgütlenme

14 Mesleklerin cinsiyetlendirilmesi Erkekler Mimar Mühendis İnşaat işçisi Maden işçisi Çöp işçisi Şoför vb.

15 Mesleklerin cinsiyetlendirilmesi Kadınlar Öğretmen Hemşire Sekreter Ev temizlikçisi Seks işçisi vb

16 EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET Aynı veya çok benzer işlere eşit ücret ödenmesidir. Ör: 1977 ye kadar Kıbrıs Türk toplumunda öğretmen kadınlar, öğretmen erkeklerin aldığı ücretin yarısını alıyorlardı. EŞDEĞER İŞE EŞİT ÜCRET Yapılan iş farklı olsa bile eşdeğer hizmet niteliğinde ise ücretin bu eşdeğerlik niteliğine göre eşit olarak ödenmesidir. Ör: Bir hemşire ile bir elektrikçinin eşit ücret alması

17 ÜLKELERİN EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET MEVZUATI Belgium : The 1999 Law on Equal Treatment for Men and Women (Articles 12 and 25) and the Royal Decree of 9 December France : The 1946 Constitution and Articles L and thereafter of the Labour Code. Germany : The 1949 Constitution or 'Basic Law' (Article 3), and the Civil Code (Articles 611a and 612). Greece : The 1975 Constitution (Article 22(1)), as amended in 2001, and Law 1484/1984 (Article 4). Italy : The Constitution (Articles 3 and 37), Law 903/1977 (Article 2) and Law 125/1991. Romania : Equal pay for equal work included in the constitution. UK : The Equal Pay Act 1970, as amended by Equal Value Regulations of 1983, and the Sex Discrimination Act of 1975 and 1986, superseded by the Equality Act 2010.

18 Cinsiyet temelli ücret farkı (gender pay gap) nedir? OECD ye göre cinsiyet temelli ücret farkı kadınların aldığı ücretlerin erkeklerin aldığı ücretlere oranla yüzdelik olarak ifadesidir. Ör: 2012 yılında ABD de kadınlar erkeklerin aldığı ücretin %78 ini almaktadır. Avrupa Komisyonu na göre ise erkek ve kadınların saatlik kazançlarındaki ortalama farktır. Ör. Kanada da erkekler bir yılda kadınlardan dolar daha fazla kazanmaktadır. (2011)

19 AB ülkelerinde gender pay gap Eurostat verilerine göre 2008 yılında 27 AB ülkesindeki ortalama cinsiyet temelli ücret farkı %17.5 tir. Bu farkın: %10 un altında olduğu ülkeler: Italy, Slovenia, Malta, Romania, Belgium, Portugal Poland %20 civarında: Slovakia, the Netherlands, Czech Republic, Cyprus, Germany, United Kingdom, Greece %25 in üstünde: Estonia &Austria

20 Avrupa Komisyonu diyor ki Kadınların yıllık kazançları erkeklerinkinden ortalama %17.5 (2008) daha az olduğu için bu fark emeklilik maaşlarına da yansıyor. Dolayısıyla 65 yaş ve üstü kadınların %22 si yoksulluk riski ile yaşarken bu oran 65 yaş ve üstü erkeklerde %16.

21 Bazı Müslüman ülkelerde kadın işsizliği Egypt 19.2% 22.9% Turkey 14.3% 13% Syria 24.2% 25.3% Indonesia 9.7% 8.5% Pakistan 8.7% 9.6 % Bangladesh 7.4% 8.2%

22 Bazı Müslüman ülkelerde kadın işgücünün sektörel dağılımı Tarım Endüstri Hizmet Egypt 46% 6% 49% Syria 25% 9% 66% Iran 31% 27% 42% Iraq 51% 4% 46% Turkey 42% 16% 42% Indonesia 40% 15% 45% Pakistan 75% 12% 13% Bangladesh 68.1% 12.5% 19.4% Saudi Arabia 0.2% 1% 98% Nigeria 38.7% 11.2% 47.9%

23 Global gender gap index 2014 (143 Ülke) tam eşitlik: 1 hiç eşitlik: 0 1 Iceland Finland Norway Sweden Denmark Nicaragua Rwanda Ireland Philippines

24 Global gender gap index 2014 (143 Ülke ) tam eşitlik: 1 hiç eşitlik: 0 Rank Country Score 87 China Uganda Guatemala Slovak Republic Greece Swaziland* Hungary Azerbaijan Cyprus

25 DPÖ Hanehalkı İşgücü Anketine (2010) göre İstihdam, işsizlik verilerinin cinsiyetlere göre dağılımı

26 İstihdam edilen işgücünün cinsiyete göre bölgesel dağılımı KADINLAR ERKEKLER GENEL: %32.3 İLÇE: %32.1 BUCAK/KÖY: % 32.5 GENEL: %67.7 İLÇE: %67.9 BUCAK/KÖY: %67.5

27 İşsizlik Kadın Erkek İşsizlik (Genel) İşsizlik (Genç) %17.5 %8.9 %32.1 %19.7

28 İstihdam edilen işgücünün cinsiyete göre ücret şekli Kadınlar Erkekler Ücretli %79.7 %76.0 Yevmiyeli %3.8 %6.1 İşveren %3.9 %5.3 Kendi Hesabına %8.9 %12.2 Ücretsiz %3.7 %0.4

29 İstihdam edilen işgücünün cinsiyete göre eğitim düzeyi Kadınlar Erkekler İLKOKUL %19.6 %29.7 ORTA OKUL %9.5 %13.6 LİSE %34.2 %31.9 FAKÜLTE/YÜKSEK OKUL %28.4 %17.3

30 Peki sorun sadece toplumsal cinsiyet eşitsizliği mi?

31 Neoliberal küreselleşmenin yarattığı sorunlar Emek çok hareketli İşyeri parçalandı Küçük- Orta ölçekli işletmeler İş güvencesi yok Azınlık işçilerin sömürüsü Esnek çalışma saatleri İşçi sayısı artarken sendikalı işçi sayısı düşüyor Toplu sözleşme ve grevler başarısız İşçilerde güven bunalımı Siyasal alanda etkisizlik Sendikal bürokrasi ve yozlaşma Sınıf kimliğinde erozyon Sınıf-altı (underclass)

32 Geleneksel sendika modeli Başkan Sekreter Şubeler Genel merkez Yönetim-Yürütme kurulu İşyeri, üyeler Yerel Ulusal Hiyerarşik

33 Toplumsal hareket sendikacılığı Yatay örgütlenme Enternasyonal Bölgesel Çoğulcu Tüm toplumsal sorunlar Tüm toplumsal sorunlar (işçiler, azınlıklar, kadınlar, göçmenler) (sosyal, ekonomik, ekolojik vb)

34