Performans Değerlendirme. Konular. Öğrenci performansını izlemeye yönelik çalışmalar. Performans Ödevleri/Görevleri

Transkript

1 BÖLÜM 5 Performans Değerlendirme Araç ve Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN cetinerdogan@gmail.com Konular Öğrenci performansının değerlendirilmesi Öğrenci performansını izlemeye yönelik çalışmalar Performans Ödevleri/Görevleri Öğrenci Ürün Dosyaları-Portfolyolar Araştırma Projeleri Gözlem Görüşme Öz değerlendirme Akran Değerlendirme Grup Değerlendirme Öğrenci performansını değerlendirme araçları Kontrol Listeleri Dereceleme Ölçekleri Performans Değerlendirme PD, öğrencilerin aktif öğrenme yoluyla, süreçte gerçekleştirdikleri çalışmaların, etkinliklerin ve ortaya koydukları ürünlerin değerlendirilmesidir. Süreç Değerlendirme (Formatif) Sonuç Değerlendirme (Summatif) «Bir yemeği aşçı tadarsa süreç değerlendirme, konuklar tadarsa sonuç değerlendirme olur.» 2 3 Performans Ödevleri/Görevleri Eleştirel düşünme, yaratıcılık, araştırma gibi bilişsel, duyuşsal ve devinimsel becerileri kullanıp, geliştirilmesini ve ortaya bir ürün konulmasını gerektiren çalışmalardır. Rutin günlük ödevlerden farkı? Derste edinilen bilgi ve becerileri üst düzey zihinsel becerilerle ilişkilendirerek yeni bir problemi çözmeyi gerektiren bir etkinliktir. Öğrenci Performansını İzlemeye Yönelik Çalışmalar Öğrencilerin öğrenmelerini ve öğrenme performanslarını izlemede kullanılan yöntemler: 1. Performans Ödevleri/Görevleri 2. Öğrenci Ürün Dosyaları-Portfolyolar 3. Araştırma Projeleri 4. Gözlem 5. Görüşme 1. Performans Ödevleri/Görevleri Bir derste verilecek PÖ sayısı; Öğrenci gelişim düzeyine, İlgi ve isteklerine, Öğrenme ihtiyaçlarına, Okul ve çevrenin olanaklarına göre belirlenmelidir

2 PÖ Hazırlanma Aşamaları Sınıf düzeyinin belirlenmesi İlgili dersin belirlenmesi Dersin konusunun/konularının belirlenmesi Hangi kazanımlara yönelik hazırlanacak Problem durumunun ortaya konulması Öğrencinin izleyeceği yönergenin hazırlanması Nasıl değerlendirileceğinin açıklanması Örnek PÖ Formu Sınıf: Ders: Ünite/Tema: Kazanımlar: (PÖ sayesinde gerçekleşecek kazanımlar) Performans Ödevi Konusu: (Adı, kapsamı, içeriği hk.açıklama) Yönerge: (Çalışma planı, yararlanılacak kaynaklar, veri toplama yöntemleri, teslim tarihi, raporun nasıl hazırlanacağı, sunum yapılacak mı, şekil tablo resim kullanılacak mı vs. ayrıntılı bilgi) Değerlendirme: (Değerlendirme ölçütleri ve puanlama hakkında bilgi) 2. Öğrenci Ürün Dosyaları Portfolyo Portfolyolar, bireyin belirli bir amaçla gerçekleştirdiği çalışmaları kronolojik bir biçimde sıralayan, bireyin çalışma sürecindeki performansı ve gelişiminin genel bir fotoğrafını ortaya koyan kişisel dosyalardır. Öğrencilerin zaman içindeki gelişimlerini kaydetmek ve sergilemek için sıklıkla kullanılırlar. Belirli bir dersin tüm boyutlarında öğrencinin gelişimini ve başarısını yansıtır Öğrenci Ürün Dosyaları Portfolyo Gelişim dosyaları, öğrenmeyi süreç ve ürün açısından izlemek için belirli bir sürede öğrencinin yaptığı tüm çalışmaları tarih sırasıyla içeren dosya Ürün dosyaları, öğrencilerin öğrenme ürünlerinin yer aldığı dosya Seçki dosyaları, öğrencinin ürünleri arasından seçilmiş çalışmaların yer aldığı dosyayı ifade eden farklı isimleri vardır. Dosyaların Kullanımı 1-4. sınıflarda tüm derslere ilişkin tek bir dosya, 5-8. sınıflarda tek tek derslerle ilgili gelişim dosyaları hazırlanabilir. Dosyada hangi çalışmaların olacağına öğretmenöğrenci kullanım amacına göre birlikte karar verir. Dosyalarda şunlar yer alabilir: Yazı, şiir,hikaye vb. Resim, video, ses kayıtları Gözlemler, röportajlar Değerlendirme formları (akran, veli, öğretmen, öz değ.) Dosyalarda Bulunması Gereken Özellikler Eğitim hedefleriyle ilişkili olmalıdır. Dosya, dersin temel becerileri ve kazanımlarına yönelik öğrenci çalışmalarından oluşmalı. Sürekli değerlendirme sistemi olmalı, öğretmen gelişimi izlemelidir. Dosyaların içeriği ve hazırlanması öğretmen, öğrenci ve veli katılımıyla belirlenmelidir. Dosyalar performans temelli, hedefe dayalı olmalı, öğrenciyi desteklemeli ve cesaretlendirmelidir

3 Gelişim Dosyalarının Dezavantajları Geliştirme, yürütme ve değerlendirmesi çok zaman almaktadır Puanlama güvenirliği zayıftır Dosyaların uzun süre saklanması gerekir Çalışmalarda öğrenci dışındaki katkıların tam olarak belirlenememesi gelişim dosyalarının önemli sorunları arasındadır. 3. Araştırma Projeleri Öğrencilerin grup veya bireysel olarak bir konuda inceleme, araştırma, yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma amacıyla öğretmen rehberliğinde yapacağı çalışmalardır. Birkaç hafta veya aylık, genişletilmiş PÖ gibidir. Öğrenci gelişim düzeyi, maliyet, süre, yapılabilirlik gibi ölçütler dikkate alınmalıdır. Proje Kullanımında Dikkat! Proje amacı ve kapsamı açık ve net belirlenmeli Proje aşamaları ve çalışma planı belirlenmeli Her birey/grup farklı bir projede çalışmalı. Gruptaki her öğrenci çeşitli aşamalarda aktif rol almalı Değerlendirme ölçütleri önceden belirlenip duyurulmalı Öğrencilerin öz değerlendirme, akran değerlendirmesi, grup değerlendirmesi yapmaları sağlanmalı Tamamlanan projeler başkalarına da (diğer sınıflar, okul, aileler) sunularak öğrencilerin heyecan ve deneyimlerini paylaşmaları sağlanmalı Araştırma Projesi Öneri Formu Sınıf : Ders Ünite: Kazanımlar: Proje Başlığı : Proje Konusu: Projenin Amacı ve Önemi: Proje Ekibi: (Öğrenci isimleri ve görevleri) Çalışma Planı: (Aşamalar, zaman planı) Teknik İhtiyaçlar: (Malzemeler, nasıl temin edilecek) Proje Maliyeti: (Maliyet tablosu) Kaynaklar : (Ders kitapları, web sayfaları vb.) 4. Gözlem Öğrencilerin öğrenme ve gelişimlerini izlemek ve değerlendirmek amacıyla yapılır. Aşamaları: Önce gözlenecek özellik tanımlanır Bu özelliğin göstergeleri, ölçütleri belirlenir. Göstergelerin izlenip kaydedileceği ölçme aracı belirlenir. (Kontrol listesi, rubrik vb.) Gözlemin nasıl yapılacağı belirlenir. (Katılımlı, katılımsız) Küçük Motor Beceriler Gözlem Formu ( Okul Öncesi Eğitim Ay) Görev Gözlem Tarihi Yorum 1. Üçgen, daire, kare gibi şekilleri kesme 2. Adını kopyalayarak yazma 3. 1 den 5 e kadar rakamları yazma 4. Çizgileri taşırmadan boyama yapma 5. Tutkal yardımıyla uygun biçimde yapıştırma

4 5. Görüşme En az iki kişi arasında sözlü olarak sürdürülen iletişim türü. Bireylerin tutum, duygu, inanç ve düşüncelerine ilişkin veri toplamak amacıyla kullanılır. Türleri: Yapılandırılmış Görüşme Yarı Yapılandırılmış Görüşme Yapılandırılmamış Görüşme Örnek: Öğrencinin evdeki yaşamı, ailesiyle ilişkileri Bir dersteki başarısızlığının nedenleri hk. görüşme 5. Görüşme Güçlü yanları: Farklı ve yeni sorularla derinlemesine bilgi alınabilmesi, görüşmenin kaydedilip sonrasında analiz yapılabilmesi Zayıf yanları: Süre, maliyet zorluğu, soruların standart olmaması, soruların/cevapların yanlış anlaşılma olasılığı, yanlı yorumlama olasılığı Öğrencinin Değerlendirme Sürecine Katılımı Öğretmenle birlikte öğrencinin de değerlendirme sürecine katılımını amaçlar. Bu tür değerlendirmeler öğrencinin eleştirel düşünme becerilerini olumlu etkiler. Belirli sıklıklarla sürdürülmesi değerlendirme niteliğini artırır. Üç yolla olur: 1. Öz Değerlendirme 2. Akran Değerlendirme 3. Grup Değerlendirme Öz Değerlendirme Öz Değerlendirme Formu 2. Akran Değerlendirme Öğrenciler çalışmalarının uygunluk ölçütlerine ve bunların karşılanma düzeyine kendileri karar verir. Bu aşama sağlıklı olması için ilk başta öğretmen yardımı ve yönlendirmesi yapılabilir. İyi çalışmanın ne olduğu hakkında fikir üretirler. Öz değerlendirme öğrencide sorumluluk ve motivasyon sağlar. Kendilerini, güçlü zayıf yönlerini bilmelerini sağlar. Zayıf yönleri: yanlı davranma, kendini yeterli görmeme, kendi yeterliklerinin farkında olmama, öğretmenin yapması gerektiğine inanma vb. Öz değerlendirme formunda şu sorular bulunabilir: Bu etkinlikte ne öğrendim? Neyi iyi yaptım? Neden? Hangi konuda zorlandım? Neden? Nerede yardıma ihtiyacım oldu? Hangi alanda kendimi geliştirmeliyim? Güçlü ve zayıf yönlerim neler? Sonraki çalışmalarda neleri farklı yapacağım? Öğrencilerin birbirlerinin çalışmalarını değerlendirmesidir. Öz değerlendirmeyle birlikte kullanılabilir. Değerlendirme ölçütleri önceden belirlenmelidir. Değerlendirmenin nasıl yapılacağını öğretmen açıklamalıdır. Kontrol listesi, rubrik, Likert tipi değerlendirme formlarıyla yapılabilir. İlk başta yanlı davranma olabilir ancak düzenli uygulamalarla değerlendirme becerileri gelişir. Ör: Sınıfta yapılan etkinlikle ilgili herkes bir arkadaşının çalışmasını değerlendirsin

5 2. Akran Değerlendirme 3. Grup Değerlendirme Değerlendirmede V Diyagramı Yararları: Öğrencileri eleştirel düşünme konusunda destekler Öğrencide öğrenme sorumluluğu kazandırır. Diğerlerinin başarı/başarısızlıklarından dersler çıkarır, öğrenir. Konuyla ilgili nelere ihtiyacı olduğunu gösterir. Tüm öğrencilere dönütler verilmesini sağlar. Topluluğun bir parçası olma inancını geliştirir. Grup çalışmalarında grup üyeleri hem kendilerini hem de grup üyelerini değerlendirir. Hem öz değerlendirme hem de akran değerlendirmeyi içerir. Herkes grup çalışmasına kendi katkısını ve arkadaşlarının katkısını değerlendirir. Ör: Yapılan bir grup çalışmasının sonunda değerlendirme ölçütleri belirlenip değerlendirme formu geliştirilir ve herkes önce kendini ardından arkadaşlarının gruba katkısını değerlendirir. Öğrenme öğretme sürecinin başında ortasında ve sonunda çeşitli soruları cevaplayarak daha anlamlı öğrenmeyi sağlamaya yönelik bir yöntemdir. Bir araştırma konusunu öğrenme-öğretme etkinliğini planlama, uygulama ve değerlendirme basamakları: Planlama, problemi belirleme Konunun içine dalma, veri toplama, analiz Sonuca varıp hayat ile ilişkilendirme, yapılandırılmış bilgi elde etme Değerlendirmede V Diyagramı Planlama Değerlendirme Uygulama Performans Değerlendirmede Kullanılan Ölçme Araçları İki tür ölçme aracı kullanılabilir: 1. Kontrol Listeleri 2. Dereceleme Ölçekleri 1. Kontrol Listeleri (Check list) Belirlenen ölçütlerin gerçekleşip gerçekleşmediği evet-hayır, var-yok gibi seçeneklerle işaretlenir. Göstergelerin, ölütlerin açık ve eksiksiz yazılması gerekir. Öğrenme hedeflerinin, ders beklentilerinin belirlenmesi, objektif değerlendirme yapılabilmesi, öğrenci çalışmalarına rehberlik etmesi bakımından yararlıdır. Kolay hazırlanır ve kullanılır. Sadece evet-hayır düzeyinde bilgi sunar gelişime ilişkin ayrıntıları içermez

6 2. Dereceleme Ölçekleri Kontrol listeleri sadece var yok düzeyinde iken dereceleme ölçekleri davranışın düzeyi, sıklığı hakkında bilgi verir. Performans ödevleri, araştırma projeleri, öğrenci dosyalarının değerlendirilmesinde, öz değerlendirme, akran ve grup değerlendirmelerinde sıklıkla kullanılır. En az üç kategoride farklı düzeyleri içermelidir. Ölçekte ölçülecek özelliğin ölçütleri, varsa alt ölçütleri ve bu ölçütlere karşılık gelen tepki kategorileri olmalıdır. Her bir ölçüt bir kez yazılmalı, kategorilere uygun olmalı Evet-Hayır-Kısmen, beşli Likert tipi ölçekler, rubrikler gibi örnekleri vardır. 2. Dereceleme Ölçekleri Rubrik Örneği GRUP ÇALIŞMASI DEĞERLENDİRME FORMU Ölçütler Göstergeler Düşünce ve kaynaklarını paylaşma Rollerini grubun ihtiyaçlarına uyarlama Gelişmesi Gerek Nadiren Kendisine bir rol verilmesini bekler Yeterli İyi Mükemmel Bazen Bağımsız olarak belirli roller alır. Sıklıkla Liderliği de içeren farklı rolleri alır. Rutin olarak her zaman Liderlik ve organizasyon dahil farklı rolleri rutin olarak alır