İZMİR GÜNEY BÖLGESİ HASTANELERİ HEMŞİRE VE TEKNİSYENLERİN İŞ YÜKÜNE GÖRE EK ÖDEMELERİNİN İNCELENMESİ MAYIS 2013

Transkript

1 İZMİR GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ İZMİR GÜNEY BÖLGESİ HASTANELERİ HEMŞİRE VE TEKNİSYENLERİN İŞ YÜKÜNE GÖRE EK ÖDEMELERİNİN İNCELENMESİ MAYIS 2013 Prof. Dr. Behzat ÖZKAN GENEL SEKRETER Raporu Hazırlayanlar Op. Dr. Mesut ÖZOĞUL-Tıbbi Hizmetler Başkanı Dr. Eşref OKUNAKOL-İdari Hizmetler Başkanı Uzm.Dr. Gülay YÜCEBİLGİN-Tıbbi Hizmetler Uzm. Sevil ERKEN-Sağlık Bakım Hizmetleri Uzm. Hem. Seçil BEYECE İNCAZLI-Sağlık Bakım Hizmetleri Uzm. Hem. Esma GÜNEY KIZIL-Sağlık Bakım Hizmetleri

2 Kaliteli sağlık bakım hizmetlerinin yürütülmesinin en önemli belirleyicilerinden biri, çalışanların motivasyonu ve memnuniyetidir. İş yükü, çalışanların iş yüküne göre istihdamı ve ücretlendirme sistemindeki değişkenler, çalışan memnuniyeti ve motivasyonunu doğrudan etkileyen faktörlerdir. Çalışmanın amacı; İzmir Güney Bölgesi hastaneleri sağlık hizmetleri çalışanlarının iş yükü, istihdamı ve ücretlendirme sistemindeki farklılıkların tespit edilmesidir. Çalışmada; sağlık hizmetleri sınıfı çalışanlarının ek ödemeleri, hemşirelerin iş yükünü gösteren aylık nöbet sayıları, yatak doluluk oranları, hemşire başına düşen hasta sayıları, yıllık hemşire ve teknisyen başına düşen ameliyat süreleri, yıllık hemşire başına düşen acil vaka sayıları, kemoterapi gören hasta sayıları, doğum sayıları ve yıllık il dışı sevk oranlarına ilişkin ayrıntılı veriler sunulmuştur. Çalışma verileri hastanelerin Sağlık Bakım Hizmetleri ve İdari Mali Hizmetler Müdürlükleri ne elektronik ortamda ulaştırılan formlar aracılığı ile toplanmıştır. Ek ödemelerin belirlenmesine yönelik oluşturulan formlarda; 2013 Ocak ayına ait veriler kullanılmış, çalışılan gün sayısı katsayısı 1 olmayan ve komisyon vb. farkı alan çalışanlar kapsam dışı bırakılmıştır. Ek ödeme verileri çalışanların eğitim durumları, memuriyet dereceleri ve unvan katsayılarına göre sınıflandırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre İzmir Güney Bölgesi hastanelerinde hemşire ve teknisyenlerin eğitim durumu, memuriyet derecesi ve özellikli birimde çalışma yerleri göz önünde bulundurularak aldıkları ek ödemeler karşılaştırılmış ve 13 hastanenin değerlendirilmesi yapılmıştır. Tablo 1. İzmir Güney Bölgesi Sağlık Hizmetleri Sınıfı Fiili Çalışan Sayıları HASTANE ADI HEMŞİRE ANESTEZİ TEKNİSYENİ/TEKNİKERİ İLK ve ACİL YARDIM TEKNİSYENİ/TEKNİKERİ İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H BOZYAKA E.A.H BEHÇET UZ E.A.H ÖDEMİŞ D.H TİRE D. H TORBALI D.H URLA D. H BAYINDIR D. H SEFERİHİSAR D. H SELÇUK D. H KİRAZ D. H ÇEŞME D. H EĞİTİM DİŞ *Veriler 2013 Şubat ayına aittir. İzmir Güney Bölgesi hastaneleri sağlık hizmeti sınıfı fiili çalışan sayıları Tablo 1 de belirtilmiştir. 1

3 Tablo 2. Lisans Mezunu Sağlık Hizmetleri Sınıfı Çalışanları Ek Ödeme Dağılımları LİSANS MEZUNU SAĞLIK HİZMETLERİ SINIFI ÇALIŞANLARI EK ÖDEME DAĞILIMLARI 1 ya da 2. derece 3 ya da 4. derece 5 ya da 7.derece 7 ya da 9.derece HASTANELER 0.4 0, , , ,5 İKÇÜ. ATATÜRK EAH 800,55 800,55 800,55 952,73 730,93 778,28 730,93 977,88 661,32 780,21 661,32 979,81 626,52 781,17 626,52 980,77 BOZYAKA EAH 800,55 831,36 800, ,95 730,93 832,33 730, ,92 661,32 851,54 661, ,88 626,52 833,77 626, ,37 BEHÇET UZ 800,55 908,55 800, ,33 730, ,43 730, ,93 661,32 781,32 661, ,32 626,52 931,21 626, ,17 EAH ÖDEMİŞ DH 800,55 985,71 800, ,90 730,93 989,80 730, ,97 661,32 962,90 661, ,54 626,52 985,69 626, ,99 TİRE DH 800, ,61 800, ,14 730, ,26 730, ,99 661, ,99 661, ,93 626,52 709,05 626,52 926,05 TORBALI DH 800,55 983,66 800, ,56 730,93 983,66 730, ,56 YOK YOK 661, ,56 YOK YOK YOK YOK URLA DH 800,55 800,55 800,55 835,75 730,93 730,93 730,93 835,75 661,32 661,32 661,32 835,75 626,52 626,52 626,52 835,75 BAYINDIR DH 800,55 800,55 800,55 896,56 730,93 730,93 730,93 896,56 YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK SEFERİHİSAR DH 800,55 814,92 800,55 902,73 YOK YOK YOK YOK 661,32 661,32 YOK YOK YOK YOK 626,52 626,52 SELÇUK DH 800,55 800,55 800,55 800,55 730,93 730,93 730,93 730,93 661,32 661,32 YOK YOK YOK YOK YOK YOK KİRAZ DH 800,55 893,38 YOK YOK 730,93 960,68 730,93 986,21 661,32 893,52 YOK YOK 626,52 788,98 626,52 986,22 ÇEŞME DH 800,55 871,53 800, ,64 730,93 866,49 730, ,76 661,32 754,49 661, ,51 626,52 728,38 626,52 978,40 EĞİTİM DİŞ 800, ,43 YOK YOK 730, ,82 YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK 2

4 Tablo 3. Önlisans Mezunu Sağlık Hizmetleri Sınıfı Çalışanları Ek Ödeme Dağılımları ÖNLİSANS MEZUNU SAĞLIK HİZMETLERİ SINIFI ÇALIŞANLARI EK ÖDEME DAĞILIMLARI 1 ya da 2. derece 3 ya da 4. derece 5 ya da 7.derece 7 ya da 9.derece HASTANELER 0.4 0, , , ,5 İKÇÜ. ATATÜRK EAH 800,55 800,55 800,55 952,73 730,93 778,28 730,93 977,88 661,32 780,21 661,32 979,81 626,52 781,17 626,52 980,77 BOZYAKA EAH 800,55 831,36 800, ,91 730,93 832,33 730, ,92 661,32 833,29 661, ,88 626,52 833,77 626,52 833,77 BEHÇET UZ 800,55 908,55 800, ,08 730,93 909,93 730, ,93 661,32 890,32 661, ,32 626,52 875,52 YOK YOK EAH ÖDEMİŞ DH 800,55 985,71 800, ,90 730,93 989,80 730, ,97 661,32 872,15 661, ,54 626,52 985,69 626, ,97 TİRE DH 800, ,43 800, ,25 730, ,36 730, ,10 661,32 794,13 661, ,53 626,52 735,13 626,52 841,82 TORBALI DH 800,55 983,65 800, ,56 730,93 983,65 730, ,56 YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK YOK URLA DH 800,55 800,55 800,55 835,75 730,93 730,93 730,93 835,75 661,32 661,32 661,32 835,75 626,52 626,52 626,52 835,75 BAYINDIR DH 800,55 800,55 800,55 896,56 730,93 730,93 730,93 896,56 661,32 661,32 661,32 896,56 YOK YOK 626,52 896,56 SEFERİHİSAR DH 800,55 800,55 800,55 901,80 730,93 730,93 730,93 904,85 661,32 661,32 661,32 907,00 626,52 904,50 626,52 908,05 SELÇUK DH 800,55 800,55 800,55 800,55 730,93 730,93 730,93 730,93 661,32 661,32 661,32 712,08 626,52 626,52 626,52 626,52 KİRAZ DH YOK YOK 800,55 956,63 730,93 788,97 730,93 986,21 661,32 788,91 661,32 986,15 626,52 709,23 626,52 986,22 ÇEŞME DH 800,55 871,53 800, ,76 730,93 866,49 730, ,76 661,32 741,95 661, ,51 626,52 719,69 626, ,71 EĞİTİM DİŞ 800, ,59 YOK YOK 730,93 963,85 YOK YOK 661,32 868,10 YOK YOK YOK YOK YOK YOK 3

5 Tablo 4. Lise Mezunu Sağlık Hizmetleri Sınıfı Çalışanları Ek Ödeme Dağılımları HASTANELER İKÇÜ ATATÜRK EAH LİSE MEZUNU SAĞLIK HİZMETLERİ SINIFI ÇALIŞANLARI EK ÖDEME DAĞILIMLARI 1 ya da 2. derece 3 ya da 4. derece 5 ya da 7.derece 7 ya da 9.derece 0.4 0, , , ,5 800,55 800,55 800,55 975,92 730,93 778,28 730,93 977,88 661,32 719,96 661,32 972,23 626,52 692,47 626,52 928,41 BOZYAKA EAH YOK YOK YOK YOK 730,93 814,38 730, ,92 YOK YOK YOK YOK 626,52 711,80 626,52 942,61 BEHÇET UZ EAH YOK YOK YOK YOK 730,93 839,93 730, ,93 661,32 733,32 661,32 948,32 626,52 698,52 626,52 926,52 ÖDEMİŞ DH 800,55 985,71 800, ,19 730,93 968,36 730,93 989,80 661,32 684,37 661,32 935,39 626,52 676,63 626,52 894,99 TİRE DH 800,55 912,21 800, ,12 730,93 860,70 730, ,38 661,32 713,68 661,32 798,64 626,52 654,01 626,52 828,65 TORBALI DH 800,55 879,37 YOK YOK YOK YOK YOK YOK 661,32 718,71 YOK YOK 626,52 713,43 626,52 953,73 URLA DH 800,55 800,55 800,55 835,75 730,93 730,93 730,93 835,75 661,32 661,32 661,32 835,75 626,52 626,52 626,52 835,75 BAYINDIR DH 800,55 800,55 YOK YOK 730,93 730,93 730,93 896,56 661,32 661,32 YOK YOK 626,52 701,09 626,52 896,56 SEFERİHİSAR 800,55 800,55 800,55 902,73 730,93 730,93 730,93 904,85 YOK YOK 661,32 907,00 YOK YOK YOK YOK DH SELÇUK DH 800,55 800,55 YOK YOK 730,93 730,93 730,93 730,93 661,32 661,32 YOK YOK 626,52 626,52 YOK YOK KİRAZ DH YOK YOK YOK YOK YOK YOK 730,93 905,93 YOK YOK 661,32 790,94 626,52 709,23 626,52 951,23 ÇEŞME DH 800,55 871,53 800,55 871,53 730,93 786,56 730,93 801,91 661,32 709,49 661,32 797,79 652,52 669,08 652,62 796,88 EĞİTİM DİŞ 800,55 866,55 YOK YOK 730,93 819,56 YOK YOK 661,32 703,90 YOK YOK 626,52 672,88 YOK YOK 4

6 İzmir Güney Bölgesi hastaneleri sağlık hizmetleri sınıfı çalışanlarının ek ödemelerine ait bilgiler Tablo 2, 3 ve 4 de verilmiştir. Tablolarda denge tazminatı bölümü; çalışanların aldığı sabit ek ödemeyi ifade etmekte, toplam bölümü ise performans ek ödemeleri eklenerek net ele geçen miktarı göstermektedir. Veriler, eğitim durumlarına göre ayrı tablolar halinde belirtilmiş ve her çalışanın memuriyet derecesi ve unvan katsayısı belirtilerek (0,4: normal birim/0,5: özellikli birim) ek ödeme dağılımlarına göre sınıflandırma yapılmıştır. Genel olarak hastanelerdeki ek ödemeler karşılaştırıldığında merkez eğitim araştırma hastanelerindeki çalışanların ilçe hastanelerinden daha düşük oranda ek ödeme aldıkları görülmektedir (Tablo 2,3,4). Tablo 2 ye bakıldığında, en yüksek oranda ek ödemeyi Eğitim Diş Hastanesi nde görev yapan çalışanların aldığı görülmektedir (örn.1-2.derece 0,4 katsayısı toplam değeri 1263,43 TL). Buna karşılık iş yükü açısından 3. basamak sağlık hizmeti veren İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanları daha düşük oranda ek ödeme almaktadır (örn.1-2.derece 0,4 katsayısı toplam değeri 800,55 TL). Her iki hastane karşılaştırıldığında ek ödeme farkı 462,88 TL dir. Örnek verilen hastanelerde hastaya sunulan sağlık bakım hizmeti göz önüne alındığında eğitim diş hastanesinde sadece poliklinik hastasına hizmet verilmekte, İKÇÜ hastanesinde ise çoğu ilçe hastanesinde tedavi edilemeyen, komplike ve bakım gereksinimi yüksek hastalar hizmet almaktadır. Öğrenim durumlarına göre ek ödemeler incelendiğinde ise; derece ve ünvan katsayısı aynı olan lisans, önlisans ve lise mezunu çalışanların aynı ek ödemeyi aldıkları görülmektedir. Örneğin, Ödemiş Devlet Hastanesi lisans mezunu çalışanı ile önlisans ve lise mezunu çalışanlarının 1-2.derece 0,4 katsayısı toplam ek ödeme miktarı 985,71 TL dir (Tablo 2,3,4). Bu durumun eğitim seviyesini ve hasta bakım kalitesini sürekli yükseltmeyi hedefleyen sağlık hizmet sınıfı personelinin, iş doyumu ile çalışan memnuniyetini olumsuz etkilediği ve eğitiminin gerekliliğine olan inancı azalttığı düşünülmektedir. 5

7 0,92 0,85 0,85 0,84 0,80 0,80 0,76 0,76 0,75 0,75 0,73 0,70 0,70 Grafik 1: İzmir Güney Bölgesi Çalışan Memnuniyeti Katsayıları İzmir Güney Bölgesi hastaneleri 2012 yılı çalışan memnuniyeti verileri değerlendirildiğinde ek ödeme tablolarındaki veriler ile paralellik göstermesi dikkat çekicidir. İzmir Eğitim Diş Hastanesi, Tire Devlet Hastanesi, Ödemiş Devlet Hastanesi ek ödemeleri ile çalışan memnuniyetlerinin özellikle eğitim araştırma hastanelerine oranla yüksek olduğu görülmektedir (Grafik 1). Tablo 5. Hemşirelerin Aylık Nöbet Sayıları ve Yatak Doluluk Oranları* HASTANE ADI İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H MAX MİN ORT A1 GRUBU ve DAL HASTANELERİ CERRAHİ DAHİLİ YBÜ YATAK DOLULUK % MAX MİN ORT YATAK DOLULUK % MAX MİN ORT YATAK DOLULUK % 7,5 4,8 5,9 65,9 6,6 5 5,4 81,1 7,6 5 6,9 90,2 BOZYAKA E.A.H ,5 61, ,9 73, ,6 111,9 BEHÇET UZ E.A.H ,3 52, ,6 73, ,3 74,4 B 1 GRUBU HASTANELER ÖDEMİŞ D.H. ** ** ** 41,4 ** ** ** 40,9 ** ** ** 73,3 TİRE D. H ,5 89, ,3 104, ,5 73,2 TORBALI D.H , , ,9 C ve D GRUBU HASTANELER URLA D. H , , BAYINDIR D. H. ** ** ** 20, ,8 ** ** ** 32,7 SEFERİHİSAR D. H , , SELÇUK D. H , ,4 ** ** ** 10,7 KİRAZ D. H , , ÇEŞME D. H ,4 17, ,4 32, *Ebe ve Toplum Sağlığı Teknisyenleri dahil edilmiştir. ** Mesai saati nöbet ile tamamlanmakta ve ek nöbet tutulmamaktadır. Diğer hastanelerde ise mesai üzerine ek nöbet tutulmaktadır. 6

8 Hemşirelerin aylık nöbet sayıları yatak doluluk oranları ile birlikte değerlendirildiğinde cerrahi, dahili klinikler ve yoğun bakım ünitelerinde, merkez eğitim araştırma hastanelerinde çalışan hemşirelerin aylık nöbet sayılarının ve hastanelerin yatak doluluk oranlarının ilçe hastanelerine göre yüksek olduğu belirlenmiştir (Tablo 5). Grafik 2. Güney Bölgesi Hastanelerinin 1. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranları 1. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranı (%) İ.BOZYAKA E.A.H; 131 İ.K.Ç.Ü. ATATÜRK E.A.H; 84,1 TİRE D.H; 71,6 ÖDEMİŞ D.H; 66,4 URLA D.H; 47 TORBALI D.H; 30,9 BAYINDIR D.H; 32,7 SEFERİHİSAR D.H; 50 SELÇUK D.H; 10, Grafik 3. Güney Bölgesi Hastanelerinin 2. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranları 2. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranı (%) İ.K.Ç.Ü. ATATÜRK E.A.H; 84,8 BEHÇET UZ E.A.H.; 95,5 İ.BOZYAKA E.A.H; 38,7 ÖDEMİŞ D.H; 89,8 TİRE D.H; Grafik 4. Güney Bölgesi Hastanelerinin 3. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranları 3. Basamak Yoğun Bakım Ünitesi Yatak Doluluk Oranı (%) İ.K.Ç.Ü. ATATÜRK E.A.H; 100 BEHÇET UZ E.A.H.; 66,8 İ.BOZYAKA E.A.H; 100, ,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 7

9 Ek ödeme yönetmeliğine göre 1 yoğun bakım üniteleri özellikli birim kapsamında olup, yoğun bakımda çalışan hemşireler ek ödemelerinde özel birim farkı almaktadırlar. Ancak yoğun bakımlar mevcut yönetmeliğe göre 2 hastaların bakım ihtiyaçları farklıdır. 3 düzeye ayrılmış olup, her düzeyde bakılan 3. düzey yoğun bakımda çalışan bir hemşirenin iş yükü ve hasta bakımına ayırdığı süre, 1. ve 2. düzey yoğun bakıma göre çok daha fazladır. 3. düzey yoğun bakım hizmeti sadece merkez eğitim araştırma hastanelerinde verilmektedir (Grafik 4). İlçe devlet hastanelerindeki 1. ve 2. düzey yoğun bakımların yatak doluluk oranları, merkez hastanelere oranla düşüktür (Grafik 2,3,4). Yoğun bakımlarda düzey farkı gözetilmeden dağıtılan ek ödeme miktarları; daha ağır şartlarda çalışan hemşirelerin tükenmişliğinin artmasına, bölüm değiştirme oranlarının yükselmesine ve dolayısı ile bakım kalitesi ve çalışan/hasta memnuniyetinin azalmasına neden olmaktadır. Tablo 6. Hemşire Başına Düşen Hasta Sayılarının Bölümlere Göre Dağılımı HASTANE ADI İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H A1 GRUBU ve DAL HASTANELERİ CERRAHİ DAHİLİ YBÜ GÜNDÜZ GECE GÜNDÜZ GECE GÜNDÜZ GECE Min Max Min Max Min Max Min Max Min Max Min Max ,4 2,8 2,3 4,1 BOZYAKA E.A.H BEHÇET UZ E.A.H B 1 GRUBU HASTANELER ÖDEMİŞ D.H TİRE D. H TORBALI D.H C ve D GRUBU HASTANELER URLA D.H BAYINDIR D.H SEFERİHİSAR D.H SELÇUK D.H.* KİRAZ D.H.* ÇEŞME D.H.* *Hastanelerin Dahiliye ve Cerrahi klinikleri karma servis olarak hizmet vermektedir. Hemşirelik hizmetleri iş yükünün değerlendirilmesinde önemli parametrelerden biri de hemşire başına düşen hasta sayılarıdır. Hemşire başına düşen hasta sayıları incelendiğinde eğitim araştırma hastanelerinde gece nöbetlerinde 1 hemşireye düşen hasta sayısının 30 a ulaştığı görülmektedir (Tablo 6). Eğitim ve araştırma hastaneleri yüksek iş yükü olan hastaneler olup, bu hastanelerde tedavi gören hastalar daha yüksek oranda hemşirelik bakımına ihtiyaç duymaktadırlar. 1 Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna Bağlı Sağlık Tesislerinde görevli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmelik 14 Şubat 2013 tarih Sayılı Resmi Gazete /53 tarih ve sayılı Yoğun Bakım Ünitelerinin Standartları Genelgesi 8

10 Eğitim araştırma hastaneleri kliniklerinde, tedavi alan hastalar içerisinde yoğun bakım ihtiyacı olup, yer olmaması nedeni ile klinikte ventile edilerek tedavi gören hastalara da hizmet verilmektedir. Bu durum gece nöbeti hizmetlerinin çok ağır koşullarda yürütülmesine neden olmaktadır. Buna karşılık, kliniklerde çalışan hemşireler özellikli birim farkından yararlanamamaktadır. Ağır nöbet koşulları sonucu rapor alma ve nöbetsiz alanlarda çalışma arayışları nedeni ile nöbet tutamayan hemşire oranı giderek artmaktadır. Tablo 7. Ruch-Medicus Ölçeğine Göre Hasta Bağımlılık Sınıflandırması ve Hemşirelik Bakımına Gerek Duyulan Süre Bağımlılık Düzeyi Puan Gereksinim Duyulan Süre/Gün Bağımsız Hasta saat Alt Düzey Bağımlı Hasta saat Orta Düzey Bağımlı Hasta saat Üst Düzey Bağımlı Hasta saat Hastaların bakım ihtiyaçlarının belirlenmesinde uluslararası kabul görmüş hasta sınıflandırma ölçeklerinden birisi Ruch-Medicus hasta sınıflandırma modelidir (Tablo 7). Bu modele göre hastaya harcanan sürenin belirlenmesinde (örn. ağız bakımı, oksijen tedavisi, aldığı çıkardığı takibi, yara bakımı, i.v. girişimler vb.) toplam 29 adet kriter kullanılmakta ve hastalar iş yüküne göre bağımsız, alt düzey/orta düzey/üst düzey bağımlı hasta olarak sınıflandırılmaktadır. Bu ölçeğe göre hasta sınıflandırma çalışması, hastanelerimizden Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi EAH inde yapılmıştır ve yoğun bakım ünitesi üst düzey bağımlı hasta oranı %72,8, kliniklerde ise orta düzey bağımlı hasta oranı %92,8 e olarak belirlenmiştir. Mevcut ek ödeme sisteminde sağlık hizmeti sınıfı çalışanları dağıtılan toplam miktardan sadece kendi unvan katsayısına göre belirlenen payı almaktadır. Oysa, hasta sınıflandırma modelleri ve hemşirelik girişimlerine göre belirlenecek; bağımsız, alt düzey/orta düzey/üst düzey bağımlı hastalara göre ek ödeme sisteminin oluşturulması, hasta bakımına harcanan emeğin göz ardı edilmemesini sağlayacak ve çalışan memnuniyetini arttıracaktır. 9

11 Tablo 8. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Hemşire Başına Düşen Yıllık Ameliyat Süreleri (2012)* HASTANE ADI İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H BOZYAKA E.A.H. BEHÇET UZ HEMŞİRE SAYISI HEMŞİRE BAŞINA DÜŞEN AMELİYAT SÜRESİ (saat) (A GRUBU AMELİYAT) HEMŞİRE BAŞINA DÜŞEN AMELİYAT SÜRESİ (saat) (B GRUBU AMELİYAT) HEMŞİRE BAŞINA DÜŞEN AMELİYAT SÜRESİ (saat) (C GRUBU AMELİYAT) HEMŞİRE BAŞINA DÜŞEN TOPLAM AMELİYAT SÜRESİ (Saat) E.A.H. ÖDEMİŞ D.H TİRE D. H TORBALI D.H URLA D. H BAYINDIR D. H SEFERİHİSAR D. H. SELÇUK D. H KİRAZ D. H ÇEŞME D. H *A Grubu ameliyat süresi ortalama 214dk., B grubu ameliyat süresi ortalama 132 dk., C grubu ameliyat süresi ortalama 84 dk. olarak hesaplanmıştır. D ve E grubu ameliyatlar dahil edilmemiştir. Grafik 5. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Hemşire Başına Düşen Yıllık Ameliyat Süreleri İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H ; 641 HEMŞİRE BAŞINA DÜŞEN YILLIK TOPLAM AMELİYAT SÜRELERİ(saat) TİRE D. H.; 635 BOZYAKA E.A.H.; 446 ÖDEMİŞ D.H.; 430 BEHÇET UZ E.A.H.; 374 TORBALI D.H.; 324 URLA D. H; 337 BAYINDIR D. H. ; 221 SEFERİHİSAR D. H.; KİRAZ D. H.; SELÇUK D. H.; 113 ÇEŞME D. H. ;

12 Tablo 9. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Teknisyen Başına Düşen Yıllık Ameliyat Süreleri (2012)* HASTANE ADI İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H TEKNİSYEN SAYISI TEKNİSYEN BAŞINA DÜŞEN AMELİYAT SÜRESİ (saat) (A GRUBU AMELİYAT) TEKNİSYEN BAŞINA DÜŞEN AMELİYAT SÜRESİ (saat) (B GRUBU AMELİYAT) TEKNİSYEN BAŞINA DÜŞEN AMELİYAT SÜRESİ (saat) (C GRUBU AMELİYAT) TEKNİSYEN BAŞINA DÜŞEN TOPLAM AMELİYAT SÜRESİ (Saat) BOZYAKA E.A.H BEHÇET UZ E.A.H ÖDEMİŞ D.H TİRE D. H TORBALI D.H URLA D. H BAYINDIR D. H SEFERİHİSAR D. H SELÇUK D. H KİRAZ D. H ÇEŞME D. H *A Grubu ameliyat süresi ortalama 214dk., B grubu ameliyat süresi ortalama 132 dk., C grubu ameliyat süresi ortalama 84 dk. olarak hesaplanmıştır. D ve E grubu ameliyatlar dahil edilmemiştir. Grafik 6. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Teknisyen Başına Düşen Yıllık Ameliyat Süreleri TEKNİSYEN BAŞINA DÜŞEN YILLIK TOPLAM AMELİYAT SÜRELERİ(saat) TİRE D. H.; İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H ; 975 BOZYAKA E.A.H.; 676 ÖDEMİŞ D.H.; 902 BEHÇET UZ E.A.H.; 449 URLA D. H; 421 SELÇUK D. H.; 263 TORBALI D.H.; 365 BAYINDIR D. H. ; 295 KİRAZ D. H.; 328 SEFERİHİSAR D. H.; 198 ÇEŞME D. H. ; Hemşire başına düşen yıllık ameliyat süreleri değerlendirildiğinde İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi hemşire başına düşen yıllık toplam ameliyat süresi 641 saat iken, Ödemiş Devlet Hastanesinde 430 saattir (Tablo 8, Grafik 5). Buna karşılık ek ödemeler incelendiğinde, Ödemiş Devlet Hastanesi ameliyathane çalışanları ek ödemelerinin (lisans mezunu 1-2.derece,0,5 unvan katsayısında) İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesine göre 291,17 TL fazla olduğu görülmektedir (Tablo 2). Diğer bir örnekte de Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Torbalı Devlet Hastanesi arasında 187,61 TL fark dikkati çekmektedir. Ameliyat sürelerinin yanında, ameliyat vakalarının eğitim ve araştırma hastanelerinde daha komplike ve işgücü gerektiren vakalar 11

13 olduğu düşünüldüğünde, 3. basamak hizmet veren hastanelerin ameliyathane iş yükünün dikkate alınarak ek ödeme sistemine yansıtılmasına ihtiyaç vardır. Teknisyen başına düşen yıllık ameliyat süreleri değerlendirildiğinde ise benzer sonuçların daha dramatik olduğu görülmektedir. Örneğin İKÇÜ Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi nde teknisyen başına düşen toplam yıllık ameliyat süresi 975 saat, Torbalı Devlet Hastanesi nde 365 saat iken (Grafik 6), Torbalı Devlet Hastanesi 276,83 TL daha fazla ek ödeme almaktadır (Tablo 2; 1-2. Derece 0,5 katsayısı). Tablo 10. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri 2012 yılı Acil Verileri HASTANE ADI VAKA SAYISI HEMŞİRE ve ATT SAYISI HEMŞİRE BAŞINA DÜŞEN VAKA SAYISI(YILLIK) İKÇÜ ATATÜRK E.A.H BOZYAKA E.A.H BEHÇET UZ E.A.H ÖDEMİŞ D.H TİRE D. H TORBALI D.H URLA D. H BAYINDIR D. H SEFERİHİSAR D. H SELÇUK D. H KİRAZ D. H ÇEŞME D. H Hastanelerde acil sağlık hizmetleri ekip hizmetinin ön planda olduğu ve hastanelerin hizmet kalitesinin değerlendirilmesinde belirleyici rolü olan birimlerdir. Bu birimlerde kaliteli ve etkin sağlık hizmetinin sunulması için tüm ekip üyelerinin yeterli sayı ve nitelikte olması gerekmektedir. Eğitim ve araştırma hastanelerine başvuran 3. düzey acil hasta sayısının yüksekliği ile hemşire ve teknisyen sayısı karşılaştırıldığında hemşire ve teknisyen sayısı yetersizdir (Tablo 10). Acil servis düzeyleri değişse bile aynı ek ödeme yaklaşımı ile ücretlendirme yapılmaktadır. Tablo 11. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri Yıllık Doğum Sayıları ve Onkoloji Hasta Sayıları (2012) HASTANE ADI DOĞUM SAYILARI ONKOLOJİ HASTA ONKOLOJİ HASTA SAYILARI(AYAKTAN) SAYILARI İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H BOZYAKA E.A.H * BEHÇET UZ E.A.H ÖDEMİŞ D.H TİRE D. H TORBALI D.H URLA D. H BAYINDIR D. H SEFERİHİSAR D. H SELÇUK D. H KİRAZ D. H ÇEŞME D. H *Bozyaka Eğitim Araştırma Hastanesi nde kemoterapi için ayrı bir birim ya da klinik bulunmamaktadır. 12

14 Doğum sayıları ilçe hastanelerde merkez hastanelere oranla yüksek olmasına rağmen, merkez hastanelerde ilçelerden sevk edilen komplike doğum vakalarının ağırlıklı olduğu göz önünde bulundurulmalıdır (Tablo 11). Ek ödeme yönetmeliğine 1 göre özellikli birimler; yoğun bakım, doğumhane, yenidoğan, süt çocuğu, yanık, diyaliz, ameliyathane, kemik iliği nakil ünitesi ve acil servis olarak belirlenmiştir. Ancak hastanelerde başta onkoloji klinikleri olmak üzere kalp-damar cerrahi vb. birimlerde bağımlılık düzeyi yüksek, genel durumu kötü hastalara hizmet verilmektedir. Örneğin onkoloji klinikleri; antineoplastik ilaçların uygulanması, onkolojik hasta ve yakınına yaklaşım, mortalite sıklığı yüksek hasta grubuna hizmet verme gibi nedenlerle özellikli birim kabul edilmesi gereken kliniklerden birisidir. Yapılan çalışmalarda; bu kliniklerde çalışmanın antineoplastik ilaçlara maruziyete bağlı olarak infertilite, prematüre doğum, düşük doğum ağırlığı riski, spontan düşük ve lösemi riskinde artışa neden olduğu saptanmıştır. 3 Hastanelerimizden Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi süt çocuğu kliniği çalışanlarına özellikli birim farkı verilirken, onkoloji kliniğinde çalışanların tüm risklere rağmen özellikli birim sayılmaması bu klinikte çalışma isteğini azaltmakta ve rotasyon yapılmasına neden olmaktadır. Tüm bu nedenlerle özellikli birimlerin belirlenirken iş yükü ve çalışan sağlığı göz önünde bulundurularak yeniden değerlendirilme yapılması gerekmektedir. Tablo 11. İzmir Güney Bölgesi Hastaneleri İl Dışından Sevkli Gelen Ayaktan Hasta Sayısı İL DIŞINDAN SEVKLİ GELEN AYAKTAN HASTA SAYISI HASTANE ADI HASTA SAYISI SEVKLİ GELEN HASTALARIN POLİKLİNİK HASTALARINA ORANI İKÇÜ. ATATÜRK E.A.H 136,241 %8,9 BEHÇET UZ E.A.H. 66,793 %12,6 BOZYAKA E.A.H. 17,971 %1,6 İl dışı sevk verileri değerlendirildiğinde eğitim ve araştırma hastaneleri ilçe hastanelerden yıl içinde yüksek oranda sevk almakta ve sevk edilen hastaların çoğunluğunu bakım ihtiyacı yüksek hastalar oluşturmaktadır. 1 Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna Bağlı Sağlık Tesislerinde görevli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmelik 14 Şubat 2013 tarih Sayılı Resmi Gazete 3 Fransman, W., Peelen, S., Hilhorst, S., Roeleveld, N.,Heederik,D., Kromhout, H.(2007) A Pooled Analysis to Study Trends in Exposure to Antineoplastic Drugs Among Nurses. Annals of Ocuup Hygiene, 51,3,

15 Genel olarak; İzmir Güney Bölgesi hastanelerinin sağlık hizmeti verilen tüm alanları değerlendirildiğinde iş yükünün ilçe hastanelere göre fazla olduğu, buna karşılık ek ödemelerde çalışanı teşvik edici miktarda bir farklılığın olmadığı görülmektedir. Eğitim araştırma hastanelerindeki ek ödemenin ilçe hastanelerine göre düşük olmasının sebeplerinden biri de; asistan eğitimine ayrılan zamana bağlı olarak gelirin düşüklüğü ve asistanlara ödenen ek ödemenin dağıtımındaki paydır. Ayrıca Sosyal Güvenlik Uygulama Tebliği nde (SUT) komplike vakaların ücreti diğer vakaların ücretlendirilmesine göre düşüktür. Klinikler ve diğer alanlarda verilen sağlık bakım hizmetlerinin SUT ta karşılığı yoktur. Yüksek sağlık bakım hizmetinin verildiği eğitim araştırma hastaneleri bu nedenle mağdur durumdadır. Yaklaşık 10 yıldan beri devam eden ek ödeme sistemi, iş yükü ve riske dayalı çalışmayı tam olarak gözetmemekte, sağlık hizmetleri sınıfı çalışanları arasında huzursuzluğa, memnuniyetsizliklere ve tükenmişlik sendromuna neden olmaktadır. Ayrıca Sosyal Güvenlik Uygulama Tebliği ndeki diş sağlığı hizmetlerine verilen ücretlendirmenin diğer sağlık hizmetlerine oranla yüksek olduğu düşünülmektedir. Özet olarak ek ödeme sisteminin; sağlık hizmeti sınıfının yürüttüğü hasta bakım girişimleri göz önüne alınarak iş yüküne göre belirlenmesi, ek ödemelerdeki bu eşitsizliğin giderilmesini sağlayacak, iş doyumunu ve çalışan memnuniyetini arttıracaktır. SONUÇLAR ve ÖNERİLER 1. İzmir Güney Bölgesi hastaneleri sağlık hizmetleri sınıfının iş yükü değerlendirildiğinde, merkez eğitim araştırma hastaneleri ve ilçe hastaneleri arasında ciddi farklılıklar olduğu saptanmıştır. 2. Merkez eğitim araştırma hastanelerinde çalışan hemşirelerin aylık nöbet sayıları ve yatak doluluk oranlarının ilçe hastanelerine göre yüksektir. 3. Sağlık hizmetleri sınıfı çalışanlarının aldıkları ek ödemeler karşılaştırıldığında, merkez eğitim araştırma hastanelerindeki çalışanların bazı ilçe hastanelerinden daha düşük oranda ek ödeme aldıkları saptanmıştır. 4. Çalışan memnuniyeti katsayısı yüksek olan hastanelerde ek ödemelerin yüksek oranda olduğu tespit edilmiştir. 14

16 5. Eğitim Diş Hastanesi sadece poliklinik hastasına hizmet vermesine rağmen, tüm hastaneler arasında en yüksek ek ödemeyi alan hastanedir. 6. Yoğun bakımlarda düzey farkı gözetilmeden dağıtılan ek ödeme miktarları; daha ağır şartlarda çalışan hemşirelerin tükenmişliğinin artmasına, bölüm değiştirme oranlarının yükselmesine ve dolayısı ile bakım kalitesi ve çalışan/hasta memnuniyetinin azalmasına neden olmaktadır. 7. Eğitim ve araştırma hastanelerinde hemşire ve teknisyen başına düşen toplam yıllık ameliyat süreleri yüksek, ameliyat vakaları daha komplike ve işgücü gerektiren vakalardır. Bu nedenle bu hastanelerin ameliyathane iş yükünün dikkate alınarak ek ödeme sistemine yansıtılmasına ihtiyaç vardır. 8. Eğitim ve araştırma hastanelerinde gece nöbeti hizmetlerinin çok ağır koşullarda yürütülmesine karşın bu kliniklerde çalışan hemşireler özellikli birim farkından yararlanamamaktadır. 9. İş yükü ve çalışan sağlığı ve güvenliği göz önünde bulundurulduğunda onkoloji, kalp damar cerrahi vb. birimlerin özellikli birim kapsamına alınması gerekmektedir. 10. Özellikli birimler de dahil olmak üzere hastanelerin tüm alanlarında işyüküne göre değerlendirme yapılmasına ve buna dayalı olarak ek ödemelerde farklı skorlarlama sisteminin oluşturulmasına ihtiyaç vardır. 11. Öğrenim durumlarına göre ek ödemeler incelendiğinde, öğrenim durumları ek ödemelere yansımamakta ve bu durum çalışanların iş doyumunu ve çalışan memnuniyetini olumsuz etkilemektedir. 12. Hasta sınıflandırma modelleri ve hemşirelik girişimlerine göre belirlenecek; bağımsız, alt düzey/orta düzey/üst düzey bağımlı hastalara göre ek ödeme sisteminin oluşturulması, hasta bakımına harcanan emeğin göz ardı edilmemesini sağlayacak ve çalışan memnuniyetini arttıracaktır. 13. Ek ödeme sisteminin; sağlık hizmeti sınıfının yürüttüğü hasta bakım girişimleri göz önüne alınarak iş yüküne göre belirlenmesi, ek ödemelerdeki bu eşitsizliğin giderilmesini sağlayacak, iş doyumunu ve çalışan memnuniyetini arttıracaktır. İLETİŞİM : TC. SAĞLIK BAKANLIĞI KAMU HASTANELER KURUMU İZMİR GÜNEY BÖLGE GENEL SEKRETERLİĞİ 123/11 Sk. No:6 Poligon-Karabağlar-İZMİR Tel: Fax: tibbihizmetler@gmail.com igkh.gov.tr. 15

17 16