SIK SORULAN SORULARLA Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH) ve HIV /AİDS. Dr. Tutku TAŞKINOĞLU DÜZEN LABORATUVARLAR GRUBU

Transkript

1 SIK SORULAN SORULARLA Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH) ve HIV /AİDS Dr. Tutku TAŞKINOĞLU DÜZEN LABORATUVARLAR GRUBU

2 CYBH nelerdir? Bakteriyel CYBH Bel Soğukluğu (Gonore) Bakteriyel Vajinoz Yumuşak Yara Kasık Granülomu Si=iliz Chlamidya Mycoplazma Viral CYBH Herpes HPV (siğil) Hepatit B ve C HIV CMV Molluscum contagiosum Parazitler Protozoonlar Trichomonas vaginalis Ekto parazitler Kasık biti Uyuz

3 CYBH ın en sık belirtileri nelerdir? Hiçbir belirti olmayabilir. (Birçok insan tamamen sağlıklı görünür) En sık görülenler belirtiler : ü İşeme veya cinsel ilişki sırasında ağrı veya yanma ü Âdet günleri dışında ara kanamalar ü Cinsel bölgenin kızarık ve şiş olması ü Cinsel organdan akıntı gelmesi ü Cinsel ilişki sırasında kanama ü Cinsel bölgede yumrular, açık yaralar, kabarıklıklar, renkli döküntüler

4 CYBH hiçbir belirti vermeden bulunabilir mi? Bazı CYBH ler, hiçbir belirti vermeyebilir. (Bunlara en iyi örnek HIV enfeksiyonudur) Chlamidya ve N. gonore kadınlarda, Trichomoniasis ise erkeklerde genellikle belirti vermez. Bu durum, bu hastalıkların kolayca yayılmasına neden olur!

5 CYBH zararları ve kısa ve uzun vadede istenmeyen etkileri nelerdir? CYBH, Hasta kişiyi Hastanın partner(ler)ini ve Hasta gebe ise doğacak bebeğini etkiler ERİŞKİN Dış gebelik Kısırlık Rahim ağzı kanseri Düşük Karaciğer sirozu ve kanseri Bağışıklık sisteminin zayıflaması Ölüm ÇOCUK Doğumda edinilmiş frengi Zatürree Erken doğum Düşük doğum kilolu bebek Ölü doğum Körlük

6 Cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşmasında tek yol cinsel ilişki midir? ü Kan ve organ nakli (HIV, B ve C tipi sarılık, frengi) ü Anneden bebeğe (tümü), ü Kanla kirlenmiş aletlerle kesici- delici yaralanmalar (HIV, B ve C tipi sarılık, frengi) ü Doğrudan temas (frengi, uçuk, siğil, bit) bu hastalıkların diğer bulaşma yollarıdır

7 Öpüşme ile CYBH bulaşır mı? Masum öpüşmeler risk taşımaz. Sadece uçuk (herpes), bu yolla bulaşabilir. Dudağında açık yara bulunan kişilerle öpüşmek doğru değildir! Bu tür kişilerle derin öpüşmede (Fransız öpücüğü) HIV bulaşma riski, cinsel ilişkideki kadar yüksek olmasa da mevcuttur

8 Oral (ağız- cinsel organ teması) seks yoluyla CYBH bulaşabilir mi? Kesinlikle evet! Oral seks özellikle HIV, si=iliz, herpes gibi hastalıkların bulaşmasında önem taşır Oral seks ile hastalık bulaşmasını önlemenin en güvenilir yolu kondom kullanmaktır!

9 Kan dışındaki vücut sıvılarının HIV bulaşmasındaki rolü nedir? HIV en yoğun Kan Semen (sperm sıvısı) Kadın cinsel organı salgılarında bulunur. Çok bulaştırıcıdırlar! Ayrıca, Anne sütü, Gözyaşı Tükürük gibi sıvılarda da değişen miktarlarda saptanmıştır. Ancak bu sıvılarda bulunan virüs miktarının, enfeksiyonu başlatmak için yeterli değildir. Bu sıvılara gözle görünür miktarda kan karışmış olması halinde ise bulaştırıcılık söz konusu olabilir.

10 HIV in değişik yollarla bulaşma oranları nedir? Virüsün en kesin bulaşma yolu kan aktarımıdır (yaklaşık %100) Bunun dışındaki bulaşmalarda oranlar değişmektedir. Erkekten kadına cinsel ilişki ile bulaşma olasılığı çok daha yüksektir Kan ile kirlenmiş kesici, delici bir aletle risk %0,3 Virüs içeren sıvıların mukozalara (göz, burun, kadın cinsel organı vb.) temas ile risk %0.09 Virüs içeren sıvıların veya kirlenmiş araç- gerecin deriye temas etmesi halinde ise bulaşma riski bilinmemektedir Virüsün sağlam deriden geçmesi mümkün değildir HIV in bulaşma riski kandaki/ vücut sıvısındaki virüsün miktarı, temas edilen sıvının miktarı temas süresi ile doğrudan ilişkili bulunmuştur!

11 HIV ve AIDS nedir; birbirinden farklı hastalıklar mıdır? HIV (Human Immunode=iciency Virus ) (İnsan Bağışık Yetmezlik Virüsü) Yaptığı hastalık: HIV enfeksiyonu virüsün adıdır. Bu enfeksiyonun ilerlemiş, ölümcül şekli: AIDS

12 HIV Nasıl Hastalık Yapar? HIV ile ilk kez karşılaşan bir kişide çoğunlukla belirtisiz bir dönem olabilir (aylar, yıllar sürebilir!!) HIV enfeksiyonunun başlangıç belirtileri grip veya diğer virüs enfeksiyonların belirtilerini taklit eder HIV, beyaz kürelere girer; İşlevlerini bozar Öldürür Vücudun bağışıklık sistemini çöker Vücut kendini savunamaz; Ağır mikrobik hastalıklar ve kanserler ortaya çıkar Ölüm gerçekleşir

13 AİDS ne zaman gelişir? CDC'ye göre, HIV tanısı CD4 T- hücre sayısı kanda 200 hücrenin altına düştüğünde HIV ile beraber AIDS ile ilişkili bir hastalığınız (tüberküloz, kanser..) var ise AİDS adı verilir

14 CYBH için testler nasıl yapılır? CYBH için testler, hastalıklara göre değişir Öncelikle muayene yapılmalıdır Genital akıntıdan, pamuklu çubuk ile örnek alınmalıdır (N.Gonore, chlamidya, Trichomoniasis) Genital bölgeden sürüntü örneği veya varsa lezyondan biyopsi alınabilir (HPV, Herpes) Si=iliz, hepatit B ve C ile HIV tanısında kan örneği incelenmelidir.

15 CYBH için evde test yapabilir miyim? Ülkemizde bu hastalıkların evde tanısına uygun yöntemler satışa sunulmamıştır

16 CYBH için ne zaman test yaptırmalıyım? Geçmişteki cinsel davranışı ile ilgili bilgi alamadığınız bir kişi ile kondom kullanmadan seks yaptıysanız Birden çok cinsel partneriniz varsa Eğer çok eşlilik tercihiniz devam edecekse altı ayda bir test yaptırmanız önerilebilir! Böyle durumlarda mutlaka her ilişkide kondom kullanmalısınız! İlk kez tanıştığınız bir kişi ile cinsel bir ilişkiye başlamadan önce test yapılmalıdır Aynı kişi ile sürekli bir cinsel beraberliğiniz varsa, yine de kondom kullanmanız ve yılda bir kez test yaptırmanız önerilir

17 HIV için ne zaman ve hangi sıklıkta test yapılmalıdır? HIV bulaşmasını takiben testler için evrelendirme Fiebig tarafından yapılmıştır: Evre 1 (7-21 gün) HIV antikor NEGATİF HIV RNA POZİTİF (Ancak HIV RNA tespitinde kullanılan kitlerde saptama sınırı 50 kopya/ml ve üstü olduğu için bu düzeyin altında olması beklenen HIV RNA tespiti yapılamayabilir!) Evre 2 ve 3 (17-35 gün) HIV RNA POZİTİF HIV p24 antijen POZİTİF HIV antikor NEGATİF Evre 4 ( gün) p24 antijeni POZİTİF HIV antikor POZİTİF olabilir (IgM tipi antikorların Westernblot kitleri ile tespitinde yanılmalar olabilir)

18 Yenidoğanlarda HIV saptamak için HIV antikor testi kullanılabilir mi? HAYIR Çünkü anneden geçen antikorlar bebekte hasta olmadığı halde 6 12 ay süreyle pozitif olurlar Bu bebeklerde HIV DNA testi çalışılmalıdır.

19 CYBH veya HIV olduğumu öğrendiğimde ne yapmalıyım? Öncelikle partner(ler)inizi (ayrılmış dahi olsanız) bilgilendirmeli ve onların da test yaptırmasını önermelisiniz Cinsel yolla bulaşan birkaç etken aynı anda bulaşabilir. Bu nedenle, birinin saptanması halinde, diğerlerinin de özellikle de HIV in aranması gerekir Hekiminizin önerilerini tam olarak uygulamanız ve verdiği tedaviyi söylendiği şekilde kullanmanız önemlidir Hekiminiz tedavi bittikten sonra testlerin tekrarlanmasını öneriyorsa, bunu ihmal etmeyiniz Eğer kesin tedavisi olmayan bir hastalığınız varsa ( HIV, HPV, uçuk, vb) hastalığı partnerinize bulaştırmamanız için hangi önlemleri almanız gerektiğini hekiminizden öğrenmelisiniz.

20 Cinsel yolla bulaşan bir hastalığım olduğunda, bunu eşime (partnerime) nasıl söyleyebilirim? Bunu mutlaka partner(ler)inize söylemek zorundasınız Partner(ler) inizle sürekli ya da kısa süreli ilişkinizin olması veya ondan ayrılmış olmanız önemli değildir İstemediğiniz takdirde, hastalığın nasıl size bulaştığını söylemek zorunda değilsiniz Sadece hastalığınızı açıklayıp, onu bir hekimle görüşmek üzere ikna etmelisiniz. Hastalığınız iyileşinceye kadar partner(ler)inizle ilişkiye girmemelisiniz Cinsel ilişkiye girmek için her zaman olduğu mutlaka kondom kullanmalısınız Dürüst davranarak en doğruyu yaptığınızı unutmayın

21 HIV/AIDS için tedaviler nelerdir? Günümüzde HIV ya da AIDS için tam bir tedavi yoktur Ancak, yardımcı olabilecek tedavilerle vardır Erken tedavi ile yaşam süresi arttırılabilmektedir

22 HIV testi sonuçları nasıl gizlenir? HIV sonuçlarınız sizin izniniz olmadan arkadaşınız, aileniz veya işvereniniz ile paylaşılmaz HIV sonuçlarını tedavinizle ilgilenen veya ilgilenecek olan doktorunuz ile paylaşılabilir Laboratuvarımızda isimsiz veya beyan ettiğiniz başka bir isimle HIV testi yaptırabilir ve danışmanlık hizmeti alabilirsiniz