TÜRKİYE DE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASI : ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLARA ETKİLER RAPORU

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TÜRKİYE DE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASI : ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLARA ETKİLER RAPORU"

Deniz Mustafa
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TÜRKİYE DE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASI : ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLARA ETKİLER RAPORU Güldem Berkman YASED Fikri Ve Sınai Mülkiyet Hakları Çalışma Grubu Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi YATIRIMLARIN ODAĞINDA TÜRKİYE: Fikri ve Sınai Mülkiyetin Yatırıma Dönüştürülmesi Konferansı 24 Ekim 2011, Ankara 1

Hakları Çalışma Grubu Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi YATIRIMLARIN ODAĞINDA

2 Yatırımların Odağında bir Türkiye Uluslararası sermaye hareketlerinde yaşanan daralma tüm ülkeleri ciddi bir rekabet içine sokmuştur. Türkiye nin başta BRIC ülkeleri olmak üzere, bölge ülkeleriyle de yeni yatırımları çekmek ve mevcut yatırımları artırmak yönünde adımlar atması önem kazanmıştır. Uluslararası yatırımcıların varlıkları bugün fabrika vb. yatırımlardan ziyade %85 oranında elle tutulamayan fikri ve sınai mülkiyet haklarıdır. Durum böyle iken, bu hakların korunduğu ülkelere yatırım akışının artması beklenmelidir. Rekabette Türkiyeyi farklılaştıracak en temel unsurlardan birisi bölgede güçlü fikri ve sınai mülkiyet korumasını hem mevzuat hem de uygulama anlamında sağlayarak rakip ülkelerden kendini farklılaştırması olacaktır. Fortune 500 listesindeki yatıırmların yaklaşık %40 ı Türkiye de yatırımı bulunan şirketlerdir. Bu şirketlerin yatırımlarının artırılması, ülkenin bölgesel bir üretim ve ihracaat üssü haline getirilmesi ancak kararlı adımlarla mümkün olacaktır. 2

Uluslararası yatırımcıların varlıkları bugün fabrika vb. yatırımlardan ziyade %85 oranında elle tutulamayan fikri ve sınai mülkiyet haklarıdır.

3 Raporun Amacı Raporun amacı 2 ana başlıkta özetlenebilir: 1. Ülkenin: - Ekonominin büyümesi, - Teknolojik dönüşümü, - Verimliliği, - Yatırım eğilimi ve özellikle uluslararası sermaye çekme potansiyeli ile fikri mülkiyet haklarının korunmasının etkinliği arasındaki bağlantılara açıklık kazandırmak, 2. Daha ileri bir fikri mülkiyet hakları rejiminin ülke ekonomisinde yaratacağı olumlu etkilere ve daha katma değerli bir ekonomiye geçişteki önemine değinmektir. YASED Raporunda kullanılan Fikri Mülkiyet Hakları deyimi, fikri, sınai ve ticari mülkiyet haklarını kapsamakta; patent, faydalı model, ticari marka, sınai tasarım, yayın hakları gibi tanımları içermektedir. 3

haklarının korunmasının etkinliği arasındaki bağlantılara açıklık kazandırmak, 2.

4 Raporun temel unsurları Ülkelerin dış yatırım çekme performansı fikri mülkiyet haklarının korunmasındaki etkinliklerine yakından bağlıdır. Özellikle ArGe ve yüksek teknolojiye dayalı sektörlerde yatırım kararı fikri mülkiyet haklarından doğrudan etkilenmektedir. Fikri mülkiyet haklarının güçlendirilmesi, teknoloji yoğun uluslararası yatırımların çekilmesini sağlamaktadır. 4

Özellikle ArGe ve yüksek teknolojiye dayalı sektörlerde yatırım kararı fikri mülkiyet

5 Bulgular Rapor sonucunda 2 temel bulgu yer almaktadır: 1. Fikri Mülkiyet Hakları endeksinde 1 puanlık artış, ülkelerin uluslararası yatırım çekme olasılığını % 27 oranında artırmaktadır. (Smarzynska 2004) 2. Patent Hakları Endeksindeki % 1 lik bir artış, ülkenin doğrudan uluslararası yatırım stokunda % 1.6 oranında bir artışa yola açmaktadır. (Park ve Lippoldt 2008) 5

olasılığını % 27 oranında artırmaktadır. (Smarzynska 2004) 2.

6 Fikri Mülkiyet Hakları Korumasının Uluslararası Yatırımlara Etkisi Yatırımlara olan etki 4 ana başlık altında incelendi: Dış yatırımların sektörel dağılımına etkisi Dış yatırımların niteliğine etkisi Teknoloji transferine etkileri ArGe yatırımlarına etkisi Fikri Mülkiyet Hakları endeksinde 1 puanlık bir artış, uluslararası yatırımcıların ülkeye yatırım kararı aldıktan sonra, dağıtım ve satış yerine üretim sektörüne yatırım yapma olasılıklarını % 57 oranında artırmaktadır. (Smarzynska 2004) 6

yatırımlarına etkisi Fikri Mülkiyet Hakları endeksinde 1 puanlık bir artış, uluslararası yatırımcıların ülkeye yatırım

7 ARGE Lokasyonunda Gözönüne Alınan Unsurlar Ülkenin büyüme potansiyeli 4,4 ARGE personelinin kalitesi Satış operasyonuna destek ihtiyacı Fikri mülkiyet haklarının iyi korunması ARGE sonucu ortaya çıkan FMH haklarının elde edilebilmesi ARGE maliyetinin düşük olması Üniversite ile işbirliğinin rahat olması Üniversite kadrolarının yeterli olması 3,7 3,6 3,6 3,4 3,4 3,3 3,2 ARGE'ye yönelik kısıtlamaların az olması İhracata yönelik üretim için ARGE tesisi Yeni iş kurma kolaylığı 2,6 2,5 2,8 Vergi avantajı 2,2 Yasal zorunluluk Kaynak : Thursby (2006) 7

işbirliğinin rahat olması Üniversite kadrolarının yeterli olması 3,7 3,6 3,6 3,4 3,4 3,3 3,2 ARGE'ye yönelik kısıtlamaların az olması

8 Fikri Mülkiyet Haklarının Koruması, Uluslararası Sermaye ve Genel Ekonomik Etkiler 8

9 Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması ile Uluslararası Yatırımlar Arasındaki İlişki Mülkiyet Hakları İttifakı - PRA 2011 yılı fikri mülkiyet hakları koruma endeksinde Türkiye 129 ülke arasında 64. sırada 9

Hakları İttifakı - PRA 2011 yılı fikri mülkiyet

10 Ginarte-Park Patent Hakları Endeksi 5 4,5 4 Ginarte Park endeks puanı 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Bulgaristan Macaristan Çek C Yunanistan Slovakya Romanya Türkiye Rusya 10

11 Rapor bulgularına ilişkin öngörüler Park ve Lippoldt un modeli uyarınca, Patent Hakları Endeksindeki % 10 luk bir artış, ülkenin uluslararası yatırım stokunda % 16 oranında bir artışa yola açmaktadır. Bu Türkiye için 28 milyar dolar tutarında bir uluslararası yatırım girişi anlamına gelmektedir. Bunun imalat sektörüne girmesi halinde ise; Milli gelirinin GSMH sının %1.5 oranında ve 11.5 milyar dolar kadar artacağı, İhracatının mevcut duruma göre % 6.5 oranında ve 7.5 milyar dolar kadar artacağı, İşgücü piyasasında 28 bin ilave kişiye istihdam sağlanacağı, tahmin edilmektedir. 11

Bu Türkiye için 28 milyar dolar tutarında bir uluslararası yatırım girişi anlamına gelmektedir.

12 Üretim ve Katma Değer 28 milyar dolar tutarındaki ilave uluslararası doğrudan yatırımının imalat sektörüne girmesi halinde en gerçekçi senaryoda 11.4 milyar dolarlık bir ilave katma değer yaratacaktır. Tablo: İmalat sanayindeki faaliyet gösteren yerli ve uluslararası sermayeli şirketlerin sektörler itibariyle katma değer/özsermaye oranları. 12

4 milyar dolarlık bir ilave katma değer yaratacaktır.

13 İhracat Fikri mülkiyet haklarının iyileştirilmesinin beraberinde getireceği uluslararası doğrudan yatırımlar, en gerçekçi senaryoda, 7.5 milyar dolarlık bir ilave ihracat hacmi yaratacaktır. Tablo: İmalat sanayindeki faaliyet gösteren yerli ve uluslararası sermayeli şirketlerin sektörler itibariyle ihracat/özsermaye oranları. 13

5 milyar dolarlık bir ilave ihracat hacmi yaratacaktır.

14 İstihdam Fikri mülkiyet haklarının iyileştirilmesinin beraberinde getireceği uluslararası yatırımlar, en gerçekçi senaryoda, kişilik bir ilave istihdam yaratacaktır. Tablo : İmalat sanayindeki faaliyet gösteren yerli ve uluslararası sermayeli şirketlerin sektörler itibariyle istihdam / özsermaye oranları. 14

850 kişilik bir ilave istihdam yaratacaktır.

15 Görüş ve Öneriler Fikri mülkiyet haklarının korunması yalnızca kamunun bir önceliği olarak kalmamalı ve toplumun geniş kesimleri tarafından paylaşılan bir hedef haline getirilmelidir. Bu hassasiyetin yaratılması da gene bu doğrultuda yürürlüğe konacak kamu politikalarına bağlıdır. Fikri mülkiyet haklarının ihlallerine dair karşılaşılan sorunların giderilmesi öncelikle bu konudaki toplumsal bilinci oluşturacak ve pekiştirecek eğitim ve iletişim stratejilerinin yürürlüğe konulmasına bağlı kalacaktır. 15

Bu hassasiyetin yaratılması da gene bu doğrultuda yürürlüğe konacak kamu politikalarına bağlıdır.

16 Öncelikler Mevzuat Değişiklikleri Marka, Patent ve Telif Hakları Mevzuatlarında Değişiklik Bilişim ve Sanat Eserleri Mevzuatında Vergi ve Bandrol Denetimine Yönelik Uygulamaların Düzenlenmesi Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Meslek Birliklerinin Rolünün Düzenlenmesi Kapasite Artırımı İhtisas Mahkemelerinin Sayılarının Artırılması Özel Yetkili Sulh Ceza Mahkemelerinin Kurulması Taklit Ürünlerin İmhasındaki Sorunlar Hakim ve Savcıların Bu Konudaki Bilgi Birikimlerinin Artırılması Kolluk Kuvvetlerinin Teknik Bilgi Birikiminin Artırılması Marka Taklidine İlişkin Bilincin Artırılması Kayıtdışı ile mücadelede toplumsal mutabakatın güçlendirilmesi Fikir ve Sınai Mülkiyet Hakları Davalarında Bilirkişi Kapasitesinin Güçlendirilmesi Veri Korumasının Güçlendirilmesi Dolaylı Vergilerin Önemi Çerçevesinde ÖTV ye Tabi Ürünlerde Sahtecilikle Mücadelede Etkinliğin Artırılması 16

İmhasındaki Sorunlar Hakim ve Savcıların Bu Konudaki Bilgi Birikimlerinin Artırılması Kolluk Kuvvetlerinin Teknik Bilgi Birikiminin Artırılması Marka Taklidine İlişkin Bilincin Artırılması Kayıtdışı

Benzer belgeler

Sınai Mülkiyet Hakları, Önemi,

Sınai Mülkiyet Hakları, Önemi, İçerik Genel Bakış Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Türk Patent Enstitüsü ve Görevleri Eskiden hammadde kaynaklarına ve sermaye birikimine sahip olan ülkeler güç ve kontrol