ETK,EVK. b SF6. Gos Insuloted Switchgeor. ond Controlgeor. Alternatif Akım Kesicileri. ffiel.

Transkript

1 F] 7 ETK,EVK b SF6 Gos Insuloted Switchgeor Orta Gerilim (RMU) ond Controlgeor Alternatif Akım Kesicileri ffiel

2 İÇİNDEKİLER SF6 GAZLI KESİCİ Genel Kutup Yapısı ve Kesme Çalıştırma Mekanizması Boyutlar ve SF6 Gazı Teknik Özellikler VAKUM KESİCİ Genel Kutup Yapısı ve Kesme Kutup Yapısı ve Çalıştırma Mekanizması Boyutlar Teknik Özellikler GENEL Yardımcı Donanımlar Kalita Kontrol Elektrik Kumanda Şeması 06.07/TR.01.02/0110

3 SF6 GAZLI KESİCİ Gener ETK tip kesiciler; yalıtımda ve ark söndürmede SF6 gazının kullanıldığı, hızlı tekrar kapamaya uygun orta gerilim alternatif akım kesicileridir. Başlıca bölümleri; Üç adet bağımsız kutup, (Akım taşıyan aktif parçaları içerir. Kutup mahfazası epoksi reçineden yapılmıştır.) Çalıştırma mekanizması, Şase dir. Metal Mahfazalı Anahtarlama ve Kumanda Düzenlerinde (OG Hücrelerde) kullanıma uygundur. Kesicinin kapama ve kesme deneyleri MME * tip hücre içinde yapılmıştır. Gaz sızdırmazlık sistemi, Mühürlü Basınç (Sealed Pressure) dir. Sağlanan sızdırmazlık ile 25 yıl boyunca SF6 gazı takviyesi gerektirmez. Yıllık gaz kaçak miktarı % 0.1 in altındadır. *MME, ELKO tarafından üretilmekte olan hava metal mahfazalı LSC2A-PI (dolap tipi) hücrelerin tip işaretidir. 1

4 SF6 GAZLI KESİCİ Kutup Yapısı ve Kesme Üst akım terminali Sabit ana kontak Sabit ark kontağı Hareketli ark kontağı Hareketli ana kontak Alt akım terminali Epoksi mahfaza Gaz doldurma ucu Moleküler tutucu Ana devreye ait sabit ve hareketli kontaklar epoksi bir mahfaza içine yerleştirilmiştir. Epoksi mahfaza; kesicinin açma-kapama işlemleri sırasında ortaya çıkan termik ve dinamik etkilere dayanacak yapıdadır. Beklenmeyen aşırı basınç yükselmelerinde kutbun dağılarak parçalanmasına karşı tedbirler alınmıştır. ETK tip kesicilerde kesme işlemi, PUFFER YÖNTEMİ ne göre gerçekleşir. SF6 gazının üstün yalıtım ve termal özellikleri sayesinde, ark kontaklarının ayrılmaya başlanması ile; Basınç hücresinde sıkışarak basıncı artan SF6 gazı, arkın üzerine hızla yönlendirilerek arkın soğuması sağlanır. Kontaklar arasındaki yalıtım hızla tekrar oluşarak tutuşma engellenir. 2

5 SF6 GAZLI KESİCİ Çalıştırma Mekanizması Çalıştırma Mekanizması; IP20 koruma sınıfına sahip metal bir mahfaza içinde yer alır. Açma önceklidir. (Trip-free) A-0.3sn- KA-3 dak.- KA çalışma çevrimine uygundur. Mekanizma, bir yay düzeni üzerine biriktirilen enerjinin bir manevrayla salıverilmesi ilkesine göre çalışır.» Eneji biriktirilmesi; Mekanizmada yer alan bir motorla elektriki olarak ya da, Mekanizmada bulunan bir kol ile elle yapılır.» Enerjinin salıverilmesi; Şönt salıcılarla (bobinlerle) elektriki olarak, Çalışma Mekanizması üzerinde yer alan açma-kapama butonları vasıtasıyla elle mekaniki olarak yapılır. Çalıştırma Mekanizmasında yer alan standart donanımlar: Elle kurmalı enerji biriktirme düzeneği (Motor dahil), Biriktirilmiş enerjinin salıverilmesi için; - Kapama butonu, (1) - Açma butonu, (2) "YAY KURULU ve YAY BOŞTA göstergesi, (3) Kesici AÇIK ve KAPALI konum göstergesi, (4) Kurma Yayı Sınır (limit) Anahtarı, Mekanik Sayıcı, (5) Anahtarı çıkarıldığında kesiciyi AÇIK durumda gerek elektriksel gerekse mekanik olarak kilitleyen kilit düzeni, (6) Anti Pompaj Devresi, Yardımcı Kontak Bloğu, NOT: Sipariş sırasında motor ve açma/kapama salıcılarına ait gerilim değerleri ayrı ayrı belirtilmelidir. 3

6 SF6 GAZLI KESİCİ Boyutlar ve Sf6 gazı Ölçüler mm dir. A ETK -17 ETK B C D E F SF6 Gazı Hakkında: Sf6 gazı; renksiz, kokusuz, zehirsiz, alev almaz, havadan 5 kere daha ağır ve kimyasal bakımından kararlı bir gazdır. Yüksek yalıtım (dielektrik) özelliği gösterir. Normal atmosferik koşullarda, SF6 gazı havadan 2,5 kat daha fazla yalıtım dayanıma sahiptir. Isı iletim yeteneği çok yüksektir. Yüksek akımların kesilmesi sırasında oluşan ark, kısa zamanda soğutulabilmektedir. SF6 gazı; kesme işlemi sırasında fluor ve kükürt iyonlarına ayrışır ve bazı bozunma ürünleri ortaya çıkar. Bozunma ürünlerinin konsantrasyonu, IDLH (Acil Yaşam ve Sağlık Tehlikesi, IEC 1634) limitlerinin kat daha altındadır. SF6 gazı soğuduktan fluor ve kükürt iyonları birleşerek tekrar SF6 gazına dönüşür, yan bozunma ürünleri teçhizatın içinde yer alan ve alümina içeren moleküler süzgeçler tarafından tutulur. SF6 gazının çevresel etkileri: SF6 gazı içermediğinden ozon tabakasının seyrelmesine olumsuz bir etkisi yoktur. SF6 gazı, 1995 yılında sera etkisine yol açan gazlar içerisinde anılmaya başlanmıştır. Tüm elektrik teçhizatlarında kullanılan SF6 gazı dikkate alındığında, bu gazların küresel ısınmaya etkisi % 0,1 oranında kalmaktadır. 4

7 SF6 GAZLI KESİCİ Teknik Özellikler Tip ETK-24; EGK-24 ETK-36; EGK-36 Anma Gerilimi (Ur) kv Çalışma Sıcaklığı ¹ C -5 C/+40 C -5 C/+40 C Çalışma Yükseltisi ² metre Yıldırım Darbe Dayanım Anma Gerilimi (Up) kv-tepe 125 Şebeke Frekanslı Anma Dayanım Gerilimi kv-rms Anma Frekansı (fr) Hz Anma Normal Akımı (Ir) Hz Anma Kısa Devre Kesme Akımı (Isc) ka 16; 20 (EGK için) Anma Kısa Devre Süresi (tk) saniye 3 Anma Kısa Devre Kapama Akımı ka-tepe 40 Boşta Kablo Anma Kesme Akımı (Ic) A ; 12 (yalnız ETK içindir.) İlk Açan Kutup Katsayısı 1.5 Doğru Akım Bileşeni 35 Çalışma Çevrimi A-0.3sn- KA-3 dak.- KA Kesme Süresi (Breaker time) ms Yaklaşık 45- Yaklaşık 45- Kapama Süresi (Make time) ms Yaklaşık Yaklaşık Kutuplar Arasında Faz Uyuşmazlığı (Kesmede) ms 5 mili saniyeden az 5 mili saniyeden az SF6 Gazı Doldurma Basıncı, 20 C de (Pre) MPa MPa (mutlak) MPa (mutlak) Bir Kutba Doldurulan Sf6 Gazı Miktarı (m) gram 125 gram 125 gram Minimum Çalışma Basıncı MPa 0.2 MPa (mutlak) 0.2 MPa (mutlak) Gaz Sızdırmazlık Sınıfı Mühürlü Basınç Mühürlü Basınç SF6 Gazı Takviyesi Gerektirmeyen Süre En az 25 yıl En az 25 yıl Otomatik tekrar kapamasız kullanılması halinde E2 E2 Otomatik tekrar kapamalı kullanılması halinde E1 E1 Mekaniksel Dayanım Sınıfı M1 M1 Tekrar Tutuşma Performans Sınıfı C2 C2 Uygulanan standart TS EN TS EN Elektriksel Dayanım Sınıfı: ¹:Farklı ortam sıcaklık için firmamıza başvurunuz. ²:Daha yüksek yerlerde kullanım için firmamıza başvurunuz. 5

8 VAKUM KESİCİ Gener EVK tip vakum kesiciler; Hava yalıtımlı metal anahtarlama ve kumanda düzenleri (OG Hücreler) ile, bina içinde kurulan açık tesislerde, kullanılmak için geliştirilmiş hızlı tekrar kapamaya uygun orta gerilim alternatif akım kesicileridir. Kesicinin kapama ve kesme deneyleri *MME tip hücre içinde yapılmıştır. Vakum hakkında: PASCHEN EĞRİSİNE göre bir ortamında en yüksek yalıtım seviyeleri ya çok düşük basınçlarda ya da çok yüksek basınçlarda elde edilmektedir. Çok düşük basınçlardaki yüksek yalıtım özelliği, vakum şişelerindeki sabit ve hareketli kontaklar arasındaki mesafenin çok küçük olmasını sağlar. Gerilim seviyesine göre bu mesafe 10 mm ile 20 mm arasında değişir. Vakum şişelerinde ark oluşması ve arkın kesilmesi: Vacum kesicilerde yüksek akımların kesilmesi için herhangi bir ortam (SF6 gazlı kesicilerde SF6 gazı, yağlı kesicilerde yağ gibi) gerekmemektedir. Kontaklar açılırken; temas basıncı azalır, gerçek temas yüzeyi küçülür ve temas noktalarının sıcaklığı erime noktasına kadar artar. Sonunda iki nokta arasında, kontaklardan ayrılan kontak malzemelerinin buharlaşması ile oluşan bir ark sütunu oluşur. Ark sütunu kontaklar üzerinde kontak tasarımına göre radyal ya da aksiyal yönde hareket tek noktada yoğunlaşmaz. Bu özellik nedeniyle vakum kesicilerde kontak aşınması çok az, elektriksel ömür yüksektir. Kontakların birbirinden ayrılması ile ortamın yüksek yalıtım gücü (geçirgensizlik) tekrar geri kazanılmış olur. Arkın meydana geldiği ortamda herhangi bir söndürme maddesi olmadığından çeşitli ayrışım gazları ve parçacıklar da oluşmaz. * MME, ELKO tarafından üretilmekte olan hava yalıtımlı metal mahfazalı metal LSC2A-PI (dolap tipi) hücrelerin tip işaretidir. 6

9 VAKUM KESİCİ Kutup Yapısı ve Kesme Vakum kesicide yüksek akımların kesilmesi sırsında: Ark süresi çok kısadır. Akım, kontaklar ayrıldıktan sonra ilk doğal sıfırından geçerken kesilir. Ark en fazla 6 ms civarında sürer. Ark gerilimi çok küçüktür. Kontaklar arasındaki mesafenin kısa olması ark boyunu azaltmaktadır. Metalik plazma ark direncini daha düşük kılmaktadır. Ark gerilimi yaklaşık olarak vakum kesicide -100 V iken SF6 gazlı kesicilerde 300 V, yağlı kesicilerde ise 0 V cıvarındadır. Bu nedenlerle diğer tip kesicilerle karşılaştırma yapıldığında vakum kesicilerde ark enerjisi çok küçüktür. Vakum kesicilerde elektriksel dayanıklılık: Düşük ark enerjisi, vakum kesicilerin elektriksel dayanıklık düzeyinin çok yüksek olmasını sağlar. Düşük akımlarda (kesicinin anma akımına kadar olan akımlar) vakum kesinin ömrünü belirleyen kesilen akım sayısı değil kesicinin mekanik ömrü olmaktadır.evk tip vakum kesicilerinde kullanılan vakum şişelerinin anma akımlarını kesme sayısı, cıvarındadır. Anma kısa devre akımını kesme sayısı ise 100 e kadar çıkmaktadır. Vakum kesicilerde mekanik dayanıklılık: Güvenilirlik için çok önemli bir kriterdir. Yapılan araştırmalar kesici arızalarının büyük bir kısmının (Yaklaşık % 75) mekanik yetersizlikten meydana geldiğini kanıtlamıştır. Bu konuda vakum kesiciler diğer tip kesicilere göre daha avantajlıdır. Daha az mekanik parça içerir, açma/kapama işlemleri için daha az kuvvet gerektirir. Bu durum; daha az mekanizma parçasının daha düşük darbe ve vibrasyonlara maruz kalmasına ve dolayısıyla mekanizmanın daha az deformasyona ve aşınmasına yol açar. Bilinen kesicilere göre vakum kesicilerin belli başlı bazı üstünlükleri: Kontak ömürleri uzundur. Bu durum vakum kesicilerin daha uzun ömürlü olmasını sağlar. Daha az bakım gerektirir. Hareketli mekanik parça sayısı daha azdır. Kontak aralığı kısa olduğundan kontakların ayrılması için gereken kuvvet daha azdır. Bu durum vakumlu kesici mekanizmalarını daha uzun ömürlü yapmakta, bakım ihtiyacını daha da azaltmaktadır. Çevre dostudur. Kesme vakum ortamında gerçekleştiğinden gaz ya da sıvı gibi ilave bir ortam ger gerektirmez. Bu nedenle çevre için zararlı olabilecek herhangi bir gaz ya da sıvının herhangi bir olasılık söz konusu değildir. Vakum kesici kutupları patlayarak çevreye zarar vermez. Daha yüksek sayıda anma normal ve anma kısa devre akımlarını kesebilir. 7

10 Kutup Yapısı ve Çalıştırma Mekanizması VAKUM KESİCİ Akım terminali (Üst) Vakum şişesi Akım terminali (Alt) İzolatör Epoksi mahfaza İzolatör hareket mili Çalıştırma Mekanizması; IP20 koruma sınıfına sahip metal bir mahfaza içinde yer alır. Açma önceliklidir. (Trip-free) A-0.3sn- KA- 3 dak.- KA çalışma çevrimine uygundur. Mekanizma, bir yay düzeni üzerine biriktirilen enerjinin bir manevrayla salıverilmesi ilkesine göre çalışır.» Enerji biriktirilmesi: Mekanizmada yer alan bir motorla elektriki olarak ya da, Mekanizmada bulunan bir kol ile elle yapılır.» Enerjinin salıverilmesi: Şönt salıcılarla (bobinlerle) elektriki olarak, Çalışma Mekanizması üzerinde yer alan açma-kapama butonları vasıtasıyla elle mekaniki olarak yapılır. 8

11 VAKUM KESİCİ Boyutlar B A A C D 9

12 Vakum kesici Teknik karakteristikler _ Tip EVK 12-1A EVK 24-1A ETK 36-1A Anma Gerilimi (Ur) kv Çalışma Sıcaklığı¹ C -5 C/+40 C -5 C/+40 C -5 C/+40 C Çalışma Yükseltisi² metre = 1000 = 1000 = 1000 Yıldırım Darbe Dayanımı Anma Gerilimi (Up) kv-tepe Şebeke Frekanslı Anma Dayanım Gerilimi kv-rms Anma Frekansı (fr) Hz Anma Normal Akımı (Ir) A Anma Kısa Devre Kesme Akımı (Isc) ka Anma Kısa Devre Süresi (tk) saniye Anma Kısa Devre Kapama Akımı ka-tepe 40 Doğru akım bileşeni (DC bileşen) % Glk açan kutup katsayısı _ 1.5 Çalışma Çevrimi _ Çalışma A-0.3 Çevrimi sn- KA- 3 dak.- KA Kesme Süresi (Break time) ms Kapama Süresi (Make time) ms Kutuplar arasında faz uyuşmazlığı (Kesmede) ms =5 =5 =5 Anma akımında kesme sayısı Anma kısa devre akımında kesme sayısı Elektriksel Dayanım Sınıf: Otomatik tekrar kapamasız kullanımda Otomatik tekrar kapamalı kullanımda E2 E1 E2 E1 E2 E1 Tekrar Tutuşma Performans Sınıfı _ C2 C2 C2 Uygulanan standart _ TS EN ¹:Farklı ortam sıcaklık için firmamıza başvurunuz. ²:Daha yüksek yerlerde kullanım için firmamıza başvurunuz. 10

13 GENEL Yardımcı Donanımlar Yardımcı Kontak Grubu: Kesicinin ana milinden tahrik alır. Kontaklar, kesicinin açık ve kapalı konumuna göre konum değiştirir. Aksi belirtilmez ise kesiciler üzerinde yer alan Yardımcı Kontak Grubunda; 6 adet NORMALDE AÇIK (NA), 6 adet NORMALDE KAPALI (NK) bulunur. Kontaklar, kesicinin elektriksel açma/kapama kumanda devrelerinde kullanılır. Anti-Pompaj Devresi: Aynı anda kesiciye elektriksel olarak kapama ve açma sinyalinin gelmesi halinde, kesiciye elektriksel olarak kapama yapmasını engellenmesini sağlar. Bu sayede kesicinin kısa süre içinde arızalanması önlenmiş olur. Kontrol devresinde bir adet anti pompaj rölesi yer alır. Açma ve Kapama Salıcıları (Bobinler): Biriktirilmiş enerjinin salıverilmesi ilkesine göre çalışan tüm mekanizmalarda açma ve kapama bobinleri bulunur. Açma bobini kesicinin elektriksel olarak açma devresinde, Kapama Bobini kesicinin elektriksel olarak kapama devresinde kullanılır. Sipariş aşamasında ALICI tarafından bobin gerilimleri belirtilmelidir. Yay Kurma Motoru: Kapama yayının kurulması için kullanılır. Elektriksel Özellikler Gerilim Motor 220 VAC Güç 380 W 24 VDC, 48 VDC 110 VDC Bobin 24 VDC, 48 VDC 110 VDC NOT: Motor ve bobin gerilimleri ALICI tarafından sipariş sırasında ayrı ayrı belirtirmelidir. 11

14 GENEL Kalite Kontrol ETK ve EVK tip kesicilerin tip deneyleri, TS EN (IEC ) no lu standarda uygun olarak yapılmıştır. İmalatı tamamlanmış her bir kesici üzerinde standardına uygun olarak aşağıdaki rutin deneyler yapılır. Rutin Deneyler: Ana devre üzerinde Şebeke Frekanslı Gerilime Dayanım Deneyi, Yardımcı donanım ve kumanda devreleri üzerinde Şebeke Frekanslı Gerilime Dayanım Deneyi, Ana Devre Direncinin Ölçülmesi, Açma/Kapama sürelerinin ölçülmesi, Mekanik Çalıştırma Deneyi, Sızdırmazlık Deneyi (ETK tip kesiciler için). ETK ve EVK tip kesiciler: Türk Standartları ve Gost-R uygunluk belgelerine sahiptir. ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi ve ISO Çevre Yönetim Sistemi esasları gözetilerek imal edilmektedir. 12

15 GENEL Elektrik Kumanda Şeması MOTOR ANTİ POMPAJ KAPAMA AÇMA B KS1 Kurma Sonu Kontağı (Açık) AK Açık Durumda Kesiciyi Kilitleme Kontağı AB Açtırma Bobini KS2 Kurma Sonu Kontağı (Kapalı) YK Kesiciye Alt Yardımcı Kontaklar KB Kapatma Bobini AP1 Anti Pompaj Rölesi AÇIK Kontağı K Kesici AP Anti Pompaj Rölesi Bobini AP2 Anti Pompaj Rölesi KAPALI Kontağı M Yay Kuruma Motoru Klemens Soket Terminalleri Ulusal ve uluslar arası standartların gelişmesine ve yeni tasarımlara bağlı olarak bu katalog kapsamındaki ürünlerde önceden herhangi bir uyarı yapılmaksızın değişiklik yapılabilir /TR.01.02/

16 P R