Madde kullanımı. Yasa dışı ilaçların kullanımı veya doktorun veya üreticinin belirttiği amacın dışında ilaç kullanımına madde kullanımı denir.

Transkript

1 Madde kullanımı Giriş Yasa dışı ilaçların kullanımı veya doktorun veya üreticinin belirttiği amacın dışında ilaç kullanımına madde kullanımı denir. Madde bağımlılığı ise bir maddeye bağımlı olmanız ve bu maddenin hayatınızın merkezinde olması demektir. Bu fiziksel veya psikolojik bağımlılık yaratabilir. Fiziksel bağımlılık; vücudunuzun almayı bıraktığınızda fiziksel yoksunluk belirtileri yaşayacak kadar bir ilaca bağımlı olması demektir. Psikolojik bağımlılık ise maddeyi hayatınızın bir parçası olduğu için ve kendinizi daha iyi hissetmek için kullandığınız anlamına gelir. Söz konusu maddeyi almadan edemediğinizi hissedebilirsiniz. Bazı maddelerin hem psikolojik, hem fiziksel etkileri vardır. Bir maddeyi ne kadar fazla alırsanız, vücudunuz da o derece maddeye alışır ve madde zamanla etki gücünü kaybeder. Bu da her seferinde daha fazla kullanmanız demektir. Açıklama Yaygın olarak yanlış şekilde kullanan maddelere örnek olarak şunlar verilebilir: Yasa dışı ilaçlar; alkol; tütün; ağrı kesiciler de dâhil olmak üzere reçeteli ilaçlar; uyku ilaçları ve soğuk algınlığı ilaçları; Khat ve yapıştırıcılar, aeresoller, gazlar ve solventler. Yasa dışı ilaçlar bu ülkede kullanımı yasak olan ilaçlardır. Üç sınıfa ayrılırlar: A, B ve C. Yasaklanan ilaçları bulundurmak veya tedarik etmek yasa dışıdır. Bazı yasa dışı ilaçlar doktor tarafından yazılması halinde yasal olarak da kullanılabilir. A sınıfı ilaçlar sağlığa en zararlı ilaçlar olarak kabul edilir. Bunlar: Kokain, dikanol, eroin, LSD, MDMA (ekstasi) ve magic mushroom (sihirli mantar) adı verilen halüsinojen mantarlar. B sınıfı ilaçlar tehlikeli kabul edilir. Bunlar: Amfetamin (speed); kodein ve barbitüratlardır. C sınıfı ilaçların sağlığa daha az zarar verdiği düşünülmekle birlikte, yine de bunları bulundurmak, başka insanlara satmak veya vermek yasa dışıdır. Bunlar: Esrar, anabolik stereoidler, ketamin (özel K, K vitamini veya yeşil gibi adları da vardır) ve GHB dir. Page 1 of 5

2 Riskler Yasa dışı madde kullanımı tıbbi profesyoneller gözetiminde veya kontrolünde olmadığından, pek çok ciddi sağlık riskini de beraberinde getirir. Pek çok yasa dışı madde sokakta satılmadan önce pek çok farklı insanın elinden geçer. Başka tehlikeli ve zararlı maddelerle karıştırılmış olabilirler. Bazı maddeler bağımlılık yapabilir ve vücuda uzun vadeli zarar verebilir. Bazı yasa dışı maddelerin çok fazla veya çok uzun süreli kullanılması; bağımlının vücutta kalıcı hasara neden olan ve ölümcül de olabilen aşırı doz almasına neden olabilir. Bu maddelerin karıştırılması da çok tehlikelidir. A sınıfı madde bulundurmak 7 yıl hapis cezasına çarptırılmanıza, bu maddeleri tedarik etmek ise ömür boyu hapis cezası almanıza neden olabilir. B ve C sınıfı maddelerin bulundurulması ve tedarik edilmesinin da benzer cezai yaptırımları vardır. Tedarik etmek maddeyi başkalarına vermek veya satmak demektir. Belirtiler Belli yasadışı maddelerin kullanımına ilişkin belirti ve riskler şunlardır: Esrar baş dönmesi ve mide bulantısı, panik, paranoya, koordinasyon kaybı (kısa vadede) Akciğer kanseri, ruhsal sorunlar, solunum yolları sorunları, kısırlık ve kalp hastalığı (uzun vadede). Amfetaminler (speed) baş dönmesi, halüsinasyonlar, uykusuzluk ve depresyon. Ekstasi (MDMA) dehidrasyon, mide bulantısı, bilinç kaybı (kısa vadede), depresyon (uzun vadede). Nadir olmakla birlikte komaya, hatta ölüme neden olabilir. Kokain ve krak aşırı paranoya, depresyon, uykusuzluk, kilo kaybı ve erkeklerde iktidarsızlık. LSD (asit) halüsinasyonlar, delüzyon, ruhsal sorunlar. Uzun yıllar sonra flashback ler (LSD kullanımına ilişkin kötü deneyimlerin aniden hatırlanması) meydana gelmeye devam edebilir. Eroin kalp krizi, bilinç kaybı, koma. HIV (aynı iğnelerin kullanılması yüzünden), damarların kapanması, iştah kaybı ve şiddetli kabızlık. Eroin çocukların ihmal edilmesi veya hırsızlık gibi anti sosyal ve suça yönelik davranışlarla ilişkilendirilir. Yararları Tıbbi açıdan yararlı olduğu kanıtlanan yasa dışı ilaçlar sadece reçeteyle satılabilir ilaçlar olarak kategorize edilmiştir. Bu da doktorunuzun size belli durumlarda bu ilaçları reçeteyle verebileceği anlamına gelir. Page 2 of 5

3 Örneğin, metadon zaman zaman eroin bağımlılarına tedavi amaçlı olarak verilebilmektedir. Diğer yasa dışı maddelerin de tıbbi açıdan bazı yararları olabilir. Örneğin, bazı insanlar esrarın ağrı kesici özellikleri olduğunu düşünmektedir. Esrarın multipl skleroz gibi hastalıkları olan insanlarda işe yarayıp yaramayacağını görmek üzere çalışmalar yapılmakla birlikte, henüz esrarın ağrıyı dindirmede diğer reçeteli ilaçlardan daha etkin olduğuna dair bir kanıt bulunamamıştır. Bazı insanlar esrarın anksiyete ve epilepsi gibi hastalıkların tedavisinde de etkin bir sakinleştirici olacağını düşünmektedir. Ancak henüz bununla ilgili olarak kesin bir bulgu yoktur. Değişiklik yapmak Madde kullanan kişiler için atılması gereken ilk ve en zor adım bir sorunlarının olduğunu fark etmek ve bunun üstesinden gelmek için yardıma ihtiyaçları olduğunu kabul etmektir. Bazı insanlar bir sorunlarının olduğunu fark eder ancak madde kullanımına son vermekte zorlanırlar. Başkalarının ise sorunlarını fark etmeleri için başka birinin yardımına ihtiyaçları vardır. Madde kullanımı sorununun belirtileri arasında şunlar sayılabilir: Aynı etkiyi yakalayabilmek için sürekli olarak maddenin dozunu artırma, maddeye bağımlı hissetme veya maddeyi bırakmaktan korkma, kısa süreli olarak maddeyi almadığınızda yoksunluk belirtileri yaşama, ruh halinde ani değişiklikler, hayata bakışın olumsuzlaşması veya değişmesi, motivasyon kaybı, okulda veya işte performansın düşmesi, kişisel ilişkilerde sorunlar, arkadaşlardan ve aileden borç para alma veya çalma, yaptıklarını gizleme. Yardım alma Madde kullanımıyla ilgili bir sorununuz olduğunu fark ettiğinizde, GP nizi görmeniz gerekir. Size öğüt ve destek verebilir ve sizi tedavi için bir uzmana sevk edebilir. GP nize madde kullanımıyla ve bırakmak isteme sebeplerinizle ilgili olarak dürüst davranın. Ayrıca aileniz ve yakın arkadaşlarınıza bu durumdan bahsetmek ve destek almak da isteyebilirsiniz. Size bilgi, tavsiye, destek gruplarına ve toplantılarına ait ayrıntılı bilgi ve rehberlik sağlayabilecek çeşitli organizasyonlar ve web siteleri de mevcuttur. Ulusal Madde Kullanımı Yardım Hattı ücretsiz ve güvenilir bir telefonla yardım hattıdır ve maddeler ve madde bağımlılığına ilişkin bilgi verir. Haftanın 7 günü, 24 saat açıktır. Tel: Page 3 of 5

4 Acil durumda yapılması gerekenler Eğer madde kullanıcısı sıra dışı belirtiler gösteriyor veya sıkıntı içinde gibi görünüyorsa, aşırı dozda madde almış veya aldığı maddeye tepki gösteriyor olabilir. Aşağıdakilerin derhal yapılması büyük önem taşır. Bir club veya bardaysanız, derhal personelden yardım alın. Kişinin kullandığı maddeyle ilgili tamamen dürüst olun. 112 yi arayın ve ambulans isteyin. Operatöre kişinin tam olarak nerede olduğunu, hangi maddeyi kullandığını ve hangi belirtileri yaşadığını söyleyin. Verecekleri bütün tavsiyeleri dikkatle dinleyin. Kişiye hayat öpücüğüyle sunni tenefüs yapmanız, kişiyi iyileşme pozisyonuna getirmeniz veya başka bir müdahalede bulunmanız gerekebilir. Kişinin solunum yollarının açık olduğundan emin olun. Kutuları da dahil olmak üzere kullanılan ilaçları toplayın. Bu doktorların hızlı tanı koyabilmeleri ve en iyi tedaviyi uygulayabilmeleri açısından hayati önem taşır. İyileşme Uyuşturucu bağımlılığından kurtulmak fiziksel detoksla başlayan uzun bir süreç olabilir. Bu maddenin vücuttan atılması ve maddeden uzak durulması sürecidir. İyileşme kapsamında genellikle psikolojik ve davranışçı terapi, ayrıca gerekiyorsa ilaç tedavisi bir arada kullanılır. Tedavi bağımlılık türüne göre değişiklik gösterir. Maddeyi kullanmayı bıraktığınızda yoksunluk belirtileri yaşamanız oldukça yaygın görülen bir durumdur. Bu belirtiler: Bulantı; kas ağrısı; ateş; ruh halinde dalgalanmalar; huzursuzluk; öfke veya suçluluk; depresyon ve anksiyetedir. Kendinize zaman tanımanız büyük önem taşır. Sağlık çalışanları ve ailenizin size sundukları destekten faydalanmaya çalışın. Maddeleri temin edebileceğiniz ortamlardan uzak durun. Tanıdığınız biri kısa süre önce madde kullanımını bıraktıysa, kendisine tam destek sağladığınızdan emin olun. Madde bağımlılığıyla ilgili bilgi sahibi olmak için biraz zaman ayırarak bu kişilerin nasıl bir süreçten geçtiklerini daha iyi anlayabilirsiniz. Page 4 of 5

5 Güvenilir çeviri hizmeti NHS Direct telefon ettiğinizde sadece birkaç dakika içinde pek çok dilde size güvenilir çevirmenler sağlayabilir. 3 adımlık kılavuzumuzu takip edin: Adım 1 - NHS Direct i numaralı telefondan arayın Adım 2 Aramanız yanıtlandığında, kullanmak istediğiniz dilin İngilizcesini belirtin. NHS Direct in size ihtiyaç duyduğunuz bilgi ve tavsiyeyi vermesine yardımcı olacak çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın. Adım 3 Veya, bir arkadaşınızdan ya da yakınınızdan sizin yerinize arama yapmasını rica edebilirsiniz. Neden aradığınızı açıklamak üzere bir çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın. Page 5 of 5