İçindekiler. ÜNİTE bir Üstün Zekâlı Öğrencileri Anlamak 1. Üstün Zekâlı Öğrenciler Kimlerdir? 3. Üstün Zekânın Gelişimi 35. Ön Söz xvii. 2.

Transkript

1 İçindekiler Ön Söz xvii ÜNİTE bir Üstün Zekâlı Öğrencileri Anlamak 1 1. Bölüm Üstün Zekâlı Öğrenciler Kimlerdir? 3 Sahip Olduğumuz Düşünceler/Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 3 Zekâ Hakkındaki Görüşler 4 Davranışsal Zekâ Kavramı 4 Beyin İçi Süreç Olarak Zekâ Kavramı 13 Zekânın Gelişimi 24 Kalıtım Artı Çevre 24 Üstün Zekâlı Beyin 26 Zekâ, Üstün Zekâlı ve Yetenekli: Tanımları 28 Zekâ 29 Üstün Zekâlı ve Üstün Zekâlılık 29 Üstün Zekâlı ve Yetenekli 30 Yetenek Ve Yetenek Gelişimi 31 Üstün Zekâlı Öğrencilerin Eğitim Hakları Bildirgesi 32 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi Bölüm Üstün Zekânın Gelişimi 35 Sahip Olduğumuz Düşünceler/ Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 35 Aileler ve Üstün Zekâlı Çocuklar 36 Üstün Zekâlı Çocukların Kardeşleri 40 Okul İçin Aile Desteği 42 Üstün Zekâlı Çocukların Özellikleri 46 Yüksek Ve Çok Yüksek Düzeyde Üstün Zekâlı Bireyler 51 Üstün Zekâlılığın Başlangıcı: Doğumdan 2 Yaşa Kadar 59 Doğum Öncesi Ve Doğum Sonrası Etkileşim 61 Doğumdan 3 Aya Kadar Aydan 10. Aya Kadar 64 ix

2 x İÇİNDEKİLER 11. Aydan 2 Yaşa Kadar 64 Erken Öğrenme İçin Duyarlı Öğrenme Ortamı 69 Erken Çocukluk: Yüksek Potansiyel Gelişiminin Sağlanması 73 Okul Öncesi Deneyimi 74 Ergenlik: Benzersizliği Desteklemek 80 Fiziksel Geçiş 83 Zihinsel Geçiş 84 Sosyal ve Duygusal Geçiş 85 Sezgisel Geçiş 87 Üstün Zekâlı Ergenlerde Kültürler Arası Kimlik Gelişimi 88 Beyin ve Elektronik Dünyamız 88 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi Bölüm Üstün Zekâlı Öğrencilerin Sosyal ve Duygusal Gelişimini Desteklemek 92 Sahip Olduğumuz Düşünceler/Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 92 Üstün Zekâlı Çocukların Sosyal ve Duygusal Gelişimi 93 Duygusal Zekâ ve Üstün Zekâlılık 94 Üstün Zekâlı Öğrencilerin Sosyal ve Duygusal Özellikleri 95 Kontrol Odağı 98 Rekabet 99 Mükemmeliyetçilik 99 Üstün Zekâlı Çocukların Sosyal ve Duygusal Sağlığı 102 Üstün Zekâlı Çocuğun Benlik Algısı 107 Üstün Zekâlı Çocukları Etiketlemek 115 Üstün Zekâlı Öğrencilerde Ahlaki Gelişim 116 Toplumun, Öğretmenlerin ve Diğer Okul Personelinin Tutumları 118 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi Bölüm Yaratıcılık ve Üstün Zekâlılığın Birleştirilmesi 123 Sahip Olduğumuz Düşünceler/Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 123 Yaratıcılık Kavramına İlişkin Görüşler 124 Üstün Zekânın Bir Parçası Olarak Yaratıcılık 125 Yaratıcılığa İlişkin Bilişsel veya Rasyonel Görüş 127 Yaratıcılığa İlişkin Duyuşsal veya Duygusal-Sosyal Görüş 128 Yaratıcılığa İlişkin Fiziksel/Algısal Görüş 129

3 İÇİNDEKİLER xi Yaratıcılığa İlişkin Sezgisel Görüş 129 Yaratıcılığa İlişkin Bütüncül Görüş: Görüşlerin Birleştirilmesi 130 Yaratıcı Bireylerde Yaygın Olarak Bulunan Özellikler ve Beceriler 132 Rasyonel Özellikler 132 Duyuşsal Özellikler 134 Fiziksel Özellikler 135 Sezgisel Özellikler 135 Bir Süreç Olarak Yaratıcılık 137 Yaratıcılığı Geliştirmek 139 Yaratıcılığın Gelişimini Destekleyen Durumlar 140 Yaratıcılığın Gelişimini Sınırlandıran Durumlar 144 Yaratıcılığı Ölçülmesi 145 Performans Ölçümleri 147 Ürünlerin Ölçümleri 147 Yaratıcılığın Ölçülmesindeki Problemler 148 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi 150 ünite iki Üstün Zekâlı Öğrencilerin Eğitimi Bölüm Üstün Zekâlı Öğrenciler İçin Uygun Eğitim Sağlama 155 Sahip Olduğumuz Düşünceler/Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 155 Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yetenek Geliştirilmesinin Misyonu ve Gerekçesi 156 Mükemmellik ve Eşitlik Misyonu 156 Bir Gerekçe 157 Mükemmellik, Eşitlik, Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrenciler 159 Üstün Zekâlı ve Yeteneklilerin Eğitimine İlgi 160 Uygun Bir Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yetenek Geliştirmenin Önündeki Engeller 169 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi Bölüm Üstün Zekâlı Öğrencilerin Değerlendirilmesi ve Tanılanması 177 Sahip Olduğumuz Düşünceler/Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 177 Üstün Zekâlılığı Fark Etme 178 Üstün Zekâlılığı Fark Etmek İçin Çeşitli Yaklaşımlar 180 Tanılamayı Zorlaştıran Faktörler 182

4 xii İÇİNDEKİLER Üstün Zekâli Öğrencileri Tanılama Süreci: Arama, Tarama ve Tanılama 183 Kapsamlı Bir Araştırma 184 Etkili Tarama 187 Tarafsız Tanılama ve Yerleştirme 192 Tanılama: Zekâ, Yetenek ve Becerilerin Ölçülmesi 194 Geleneksel ve Geleneksel Olmayan Ölçme Yöntemleri 195 Alternatif, Özgün ve Performansa Dayalı Ölçme 195 Zekâ Yetenek ve Becerilerinin Program Türüne Göre Ölçülmesi 197 Tanılama Sürecinin Bir Özeti 205 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi Bölüm Farklı Kültürlere ve Cinsiyetlere Duyarlı Olma 209 Sahip Olduğumuz Düşüncelerimiz/Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 209 Çokkültürlü Eğitim ve Üstün Zekâlılık 210 Küresel Eğitim 214 Irksal ve Etnik Farklılığa Sahip Üstün Zekâlı Gruplar 215 Irksal ve Etnik Kültürler Arasındaki Öğrenme Farklılıkları 215 Farklı Etnik ve Irksal Kökenden Üstün Zekâlı Öğrenciler İçin Öğretmen Seçmek 221 Kültürel Aidiyet ve Akademik Başarı Arasında Tercih 222 Kültürel Farklılığa Sahip Populasyonlardan Üstün Zekâlı Öğrencileri Tanılamak 223 Kültürel Olarak Farklı Toplumlardaki Öğrencilerde Üstün Zekâlılığın Araştırılması ve Taranması 226 Kültürel Olarak Farklı Grupların Üstün Zekâlılar Popülasyonunda Yetersiz Temsili: Kültürel Başarı Farkı 231 Ayrımcılık Teorisi (The Discrimination Theory) 233 Dağılım Teorisi (The Distribution Theory) 234 Ekonomik Olarak Dezavantajlı Üstün Zekâlı Öğrenciler: Yoksulluk Kültürü ve Sosyoekonomik Başarı Farkı 236 Öğrenme Farklılıkları 239 Müdahale 239 Cinsiyet ve Üstün Zekâlılık 241 Öğrenmeyi Etkileyen Cinsiyet Özellikleri 243 Üstün Zekâlı Kadınlarla İlgili Sorunlar 245 Üstün Zekâlı Erkeklerin Karşılaştıkları Problemler 252 Gey, Lezbiyen, Biseksüel veya Transseksüel (GLBT) Olan Üstün Zekâlı Öğrencilerin Özel İhtiyaçları 255 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi 257

5 İÇİNDEKİLER xiii 8. Bölüm Sıra Dışı Durumlar ve Beklenmedik Düşük Başarı 261 Sahip Olduğumuz Düşünceler/Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 261 Özel Gereksinimli Üstün Zekâlılar 262 Özel Gereksinimli Üstün Zekâlıların Özellikleri 263 Özel Gereksinimli Üstün Zekâlıların Tanılanması 265 Özel Gereksinimli Üstün Zekâlı Çocukların Eğitimi 267 Beklenmedik Düşük Başarı ve Üstün Zekâlı Öğrenciler 270 Beklenmedik Düşük Başarı Gösteren Üstün Zekâlıların Özellikleri 271 Üstün Zekâlılarda Beklenmedik Düşük Başarının Sebepleri 272 Başarısızlığın Önlenmesi ve İyileştirilmesi 276 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi 280 ünite üç Üstün Zekâlı Öğrenciler İçin Etkili Programlar ve Hizmetler Sunma Bölüm İlköğretim ve Ortaöğretim Seviyesindeki Üstün Zekâlı Öğrencilere Yönelik Programlar, Modeller, Yapılar ve Düzenlemeler 285 Sahip Olduğumuz Düşüncelerimiz/Araştırmaların Desteklediği Düşüncele 285 İlköğretim ve Ortaöğretimde Üstün Zekâlı Öğrenciler İçin Programlar, Modeller ve Uygulamalar 286 İlgi Seviyesine Göre Düzenlenen Programlar 287 Bir Kaynaştırma Sınıfında Bulunan Programlar 288 Üstün Zekâlı ve Yetenekliler Eğitim Programlarında Kullanılan Yönetimsel ve Müfredata İlişkin Değişiklikler 290 Zenginleştirme 290 Hızlandırma 291 Yeteneğe ve İhtiyaca Göre Gruplama 293 Üstün Zekâlı Öğrencileri Destekleyici Yapı ve Modeller 297 Kavramsal Çerçeveler 297 Eğitim Modelleri 300 İlkokuldaki Üstün Zekâlı Öğrenciler İçin Program Düzenlemeleri 306 Normal Sınıflar 309 Bireyselleştirilmiş Sınıflar 312 Özel Sınıflar 312

6 xiv İÇİNDEKİLER Özel Okullar 313 Ek Programlar 313 Ortaokul ve Lisedeki Üstün Zekâlı Öğrenciler İçin Program Düzenlemeleri 313 Erken Kayıt Programları 316 Temel Akademik Dersler 316 Grup Seminerleri 317 Onur Sınıfları 317 Mini Kurs Yapıları 317 Okul İçinde Okul 318 Valilik Okulları 318 İleri Seviye Yerleştirme Programları 318 Uluslararası Bakalorya Programı 319 Üçlü Ortaöğretim Modeli 319 Otonom Öğrenen Modeli 319 Purdue Ortaöğretim Modeli 320 Hızlandırılmış Üniversite Kayıtları ve Erken Kayıt Programları 320 Matematik Alanında Erken Gelişmiş Çocuklar İçin John Hopkins Üniversitesinin Çalışmaları 321 Moorpark Koleji (The High Moorpark College: Hs@Mc) 323 En İyi Gelişim İçin Düzenleme Yapma 324 Üstün Zekâlılar İçin Müdahaleye Tepki Modeli (The Response to Intervention (Rtl) Model) 324 Bütünleştirici Eğitim Modeli: Beyin Araştırmalarını Kullanarak İlk ve Ortaokul Sınıflarında Öğrenmeyi En İyi Düzeye Çıkarmak 325 Evde Öğretim: İlkokul ve Ortaokuldaki Üstün Zekâlı Öğrenciler İçin Alternatif Bir Yaklaşım 334 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi Bölüm Üstün Zekâlı ve Yetenekliler Eğitimi İçin Etkili Programların Geliştirilmesi 342 Sahip Olduğumuz Düşünceler/Araştırmaların Desteklediği Düşünceler 342 Üstün Zekâlı ve Yetenekliler Eğitimi İçin Etkili Programların Geliştirilmesi 343 Etkili Bir ÜZYE Programı Geliştirmek İçin Gerekli Yedi Eylem 343 Üstün Zekâlı ve Yetenekliler Eğitim Programı İçin Standartlar 345 Üstün Zekâlı Öğrencilerin Okuldaki Öğretmenleri 349 Üstün Zekâlı Öğrencilerin Öğretmenlerinin Özellikleri, Değerleri ve Yetenekleri 349 Öğretmen Eğitimi ve Sertifika 352 Üstün Zekâlı ve Yetenekliler Eğitimi Program Koordinatörü 356 Üstün Zekâlı ve Yetenekliler Eğitim Programı Danışma Kurulu 359 Etkili Programlar İçin Desteğin Önemi 359 Öğretmenlerin Desteğini Kazanmak 361

7 İÇİNDEKİLER xv Ebeveynlerin Desteğini Kazanmak 362 Yöneticilerin Desteğinin Alınması 364 Destek Personeli Olarak Psikolojik Danışmanlar ve Okul Psikologları 366 Toplum Desteğinin Alınması 371 Program ve Hizmetlerin Ölçme ve Değerlendirilmesi 376 Programın Etkililiğinin Değerlendirilmesi 376 Öğretme ve Öğrenmenin Değerlendirilmesi 377 Üstün Zekâlı Öğrencilerin Notlandırılması 378 Yansıtma ve Reform: Öğrenmeyi En Üst Düzeye Çıkarmak ve Etkili ÜZYE Programını Devam Ettirmek İçin Son Aşama 381 Önemli Bilgilerin Gözden Geçirilmesi 382 Kaynakça 385 İsim Dizini 397 Konu Dizini 401