Prof.Dr. Veli Ortaçeşme, Arş.Gör. Pınar Kınıklı, Dr. Emrah Yıldırım. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Antalya

Transkript

1 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya Türkiye deki Peyzaj Mimarlığı Bölümleri ve Eğitim-Öğretime İlişkin Mevcut Durum Prof.Dr. Veli Ortaçeşme, Arş.Gör. Pınar Kınıklı, Dr. Emrah Yıldırım. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Antalya.Giriş Peyzaj mimarlığı 'lü yıllarda terim olarak kullanılmaya başlamasına rağmen, Amerika ve Avrupa'da eğitimin 'lü yılların başlarında başladığı bilinmektedir. Ülkemizde peyzaj mimarlığı eğitim-öğretiminin kökleri ise yılında Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü bünyesinde "Süs Nebatları Şubesi"nin kuruluşuna dek uzanmaktadır. İstanbul da ise, ilk kez - öğretim yılında İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi bünyesinde Rus Profesör Alexis Chenchine tarafından verilen Park Bahçe Sanatı isimli ders ile başladığı söylenebilir. Ankara Üniversitesi'nin yılında kurulmasıyla birlikte üniversite bünyesinde kurulan Ziraat Fakültesi'nde "Bahçe Mimarisi ve Ağaçlandırma Kürsüsü" adı altında ilk kez peyzaj mimarlığı dersleri verilmeye başlanmıştır. yılında kürsü statüsünden bölüm statüsüne geçilmiş ve Fakültenin bölümünden biri olarak "Peyzaj Mimarisi ve Süs Bitkileri Bölümü kurulmuştur. yılının Ağustos ayında, İstanbul Üniversitesi'nde de Park Bahçe ve Peyzaj Mimarisi isimli bir kürsü kurulmuştur. İstanbul Üniversitesinde / öğretim yılından itibaren Park Bahçe ve Peyzaj Mimarisi dersi fakültenin Öğretim ve Sınav Yönetmeliği nde zorunlu dersler arasına alınmıştır.

2 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya yılında kurulan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarisi ve Süs Bitkileri Bölümü 7 yılında ilk mezunlarının vermiştir. Bölümün adı 77 yılında Peyzaj Mimarlığı Bölümü olarak değiştirilmiştir. Bu sırada 7 yılında Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi bünyesinde Peyzaj Mimarisi ve Süs Bitkileri Bölümü kurulmuştur. 7 li yıllardan itibaren dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de çevre ve doğanın korunması, çevrenin planlanması ve düzenlenmesi konularına olan ilgi doğrultusunda Peyzaj Mimarlığı mesleği popüler bir meslek haline gelmiş ve artan talep doğrultusunda yeni bölümler kurulmaya başlanmıştır. Bu çalışmada Türkiye deki Peyzaj Mimarlığı bölümleri ve eğitim-öğretime ilişkin mevcut durumun ortaya konulması amaçlanmıştır.. Yöntem Ülkemizdeki peyzaj mimarlığı bölümlerinin akademik yapısı ve eğitim-öğretim faaliyetlerinin belirlenmesine yönelik olarak hazırlananan bilgi formları mevcut bölüme gönderilmiştir. Bölümlerden gelen cevaplar Microsoft Office Excel programında bir veri tabanında toplanmış ve grafikler haline getirilmiştir.. Bulgular Nisan tarihi itibariyle, ülkemizde Peyzaj Mimarlığı ya da onun türevi isimlerle kurulmuş bölüm bulunmaktatır. Bu bölümlerden 'ü İstanbul'da, 'si Ankara'da olup, diğer 7 bölüm, 7 ayrı ilimize dağılmıştır (Şekil ). Şekil. Ülkemizde Peyzaj Mimarlığı Bölümü bulunan iller

3 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya Mevcut bölümlerin kuruluş tarihlerine bakıldığında, yılında Ankara Üniversitesi'nde kurulan ilk bölümün ardından, onar yıllık süreçler bazında en çok bölümün - yılları arasında kurulduğu ( bölüm) görülmüştür. - yılları arasında bölüm kurulmuş olup, yeni bölümlerin kuruluşu hızlı bir şekilde devam etmektedir. Nitekim - arasındaki yıllık süreçte kurulan bölüm sayısı ye ulaşmış olup, bu eğilim devam ederse, - dönemi en fazla bölümün kurulduğu on yıl olacaktır (Şekil ). Bölümlerin lisans, lisansüstü ve doktora program sayıları incelendiğinde, mevcut bölümden inde lisans programı, unda yüksek lisans programı ve unda ise doktora programı olduğu görülmektedir. Lisans, yüksek lisans ve doktora programlarına başlama tarihleri incelendiğinde, en fazla lisans programının ar adetle - ve - dönemlerinde başlatıldığı, bunları er programla - ve - dönemlerinin izlediği görülmektedir. Yüksek lisans programlarının açılmasında 7 programla - dönemi ilk sırada yer almaktadır. Onu programla - dönemi izlemektedir. - arasındaki yıllık süreçte de yüksek lisans programı açılmıştır. Doktora programlarının açılma tarihleri incelendiğinde, - döneminde, - döneminde doktora programının açıldığı görülmektedir 'den Günümüze Bölüm Kuruluş Lisans Başlangıç Y.Lisans Başlangıç Doktora Başlangıç Şekil. Bölümlerin kuruluş ve eğitim-öğretime başlama tarihleri Bölümlerin kuruluşunun gerçekleştirildiği üniversiteler kamu ya da vakıf üniversitesi olma durumuna göre incelendiğinde, mevcut bölümden inin kamu üniversiteleri bünyesinde, inin ise vakıf üniversiteleri bünyesinde kurulduğu görülmektedir.

4 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya Kuruluşu gerçekleştirilen bölümlerin isimlerinde özellikle son yıllarda bir çeşitlilik göze çarpmaktadır. Mevcut bölümden i Peyzaj Mimarlığı adı ile kurulurken, bölüm -içinde Peyzaj Mimarlığı ifadesinin de yer aldığı- farklı isimlerle kurulmuştur (Şekil ). Kentsel Tasarım ve Peyzaj Mimarisi Peyzaj Mimarlığı Peyzaj Mimarlığı ve Kentsel Tasarım Çevre Tasarımı ve Peyzaj Mimarlığı Kentsel Tasarım ve Peyzaj Mimarlığı Şekil. Bölüm isimleri Peyzaj Mimarlığı Bölümlerinin kurulduğu fakülte isimleri incelendiğinde, bölümlerin farklı isme sahip fakültenin çatısı altında kuruldukları görülmektedir. En fazla bölüm adetle ziraat fakülteleri bünyesinde yer alırken, onu adetle orman fakülteleri ve 7 adetle mimarlık fakülteleri izlemektedir (Şekil ). 7 Ziraat Orman Mimarlık Mimarlık ve Tasarım Mühendislik - Mimarlık Şekil. Bölümlerin bulunduğu fakülteler Güzel Sanatlar Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Tarım ve Doğa Bilimleri Güzel Sanatlar ve Tasarım

5 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya Peyzaj mimarlığı eğitim-öğretimi yapılan bölümlerin farklı fakülteler altında bulunması anabilim dallarında da çeşitliliğe neden olmuştur (Çizelge ). Mimarlık fakülteleri altında anabilim dallarının çeşitliliğinin fazla olduğu, orman fakültelerinde genelde Peyzaj Planlama ve Tasarımı, Peyzaj Teknikleri ve Bitki Materyali ve Yetiştiriciliği isimleri ile anabilim dalı olduğu, ziraat ve güzel sanatlar fakültelerinde ise Peyzaj Mimarlığı adı altında tek bir anabilim dalı olduğu görülmektedir. Çizelge. Fakülteler bazında anabilim dallarının dağılımı Fakülte Anabilim Dalı Adı Sayısı Adı Sayısı Peyzaj Mimarlığı Ziraat Peyzaj Tasarımı Peyzaj Planlama Peyzaj Planlama ve Tasarımı Orman Peyzaj Teknikleri Bitki Materyali ve Yetiştiriciliği Peyzaj Mimarisi Peyzaj Mimarlığı Kentsel Tasarım Mimarlık 7 Kentsel Planlama ve Peyzaj Planlama Peyzaj Planlama ve Tasarımı Peyzaj Teknikleri Bitki Materyali ve Yetiştirme Tekniği Peyzaj Planlama ve Tasarımı Mühendislik ve Mimarlık Bitki Materyali ve Yetiştirme Tekniği Peyzaj Teknikleri Peyzaj Mimarlığı Mimarlık ve Tasarım Peyzaj Mimarlığı Güzel Sanatlar, Tasarım ve Peyzaj Mimarlığı Mimarlık Güzel Sanatlar Peyzaj Mimarlığı Güzel Sanatlar ve Tasarım Peyzaj Mimarlığı Tarım ve Doğa Bilimleri Peyzaj Mimarlığı Ülkemizdeki peyzaj mimarlığı bölümlerinde toplam öğretim elemanı görev almaktadır. Bunlardan 'sı profesör, 'sı doçent ve 'sı yardımcı doçent olmak üzere, toplam i öğretim üyesi pozisyonundadır. Bunlara ek olarak araştırma görevlisi, öğretim görevlisi ve uzman yer almaktadır.

6 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya Bölümlerde yardımcı öğretim elemanı olarak kişi görev almakta olup, 7 öğretim elemanı da diğer bölümlerden ders verir konumdadır (Şekil ). Araştırma görevlisi kadrosunda bulunan öğretim elemanlarının 'si. madde kapsamında, 7'ü ise. madde kapsamında görev yapmaktadır. 7 Prof. Doç. Yard.Doç. Araş.Gör. Öğr.Gör. Uzman Diğer Dışarıdan Gelen Şekil. Unvanlarına göre öğretim elemanı sayıları Eğitim-öğretim yapılan bölümlerden yıllık süreçte verilen mezun sayıları incelendiğinde, bugüne kadar bölümden lisans düzeyinde mezun verildiği ve mezun sayısının toplam. kişi olduğu görülmektedir. En fazla mezun veren bölümler, kuruluşu en eski bölümler olan Ankara, Ege, İstanbul ve Çukurova Üniversiteleri bünyelerindeki peyzaj mimarlığı bölümleridir (Şekil ). Yüksek lisans mezun sayıları incelendiğinde, bugüne kadar bölümden yüksek lisans mezunu verildiği ve mezun sayısının toplam olduğu görülmektedir. Bugüne kadar toplam bölümden doktora mezunu verilmiş olup, doktora mezun sayısı 7 dir (Şekil 7) Artvin Ç. Ü. Bilkent Ü. Ç. O. M. Ü. Çukurova Ü. Şekil. Lisans mezunlarının dağılımı Okan Ü. Yeditepe Ü.

7 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya Ç. O. M. Ü. Çukurova Ü. Selçuk Ü. Y.Lisans Şekil 7. Lisansüstü mezunlarının dağılımı Doktora Bölümlerde halen eğitim almakta olan öğrenci sayıları incelendiğinde, lisans eğitim-öğretimi yapılan bölümde toplam lisans öğrencisinin bulunduğu görülmektedir. En fazla öğrenci sayısı ile İstanbul Üniversitesinde olup, onu öğrenci ile Ege Üniversitesi takip etmektedir (Şekil ) A. Menderes Ü. Artvin Ç. Ü. Bilkent Ü. Ç. O. M. Ü. Çukurova Ü. Işık Ü. İnönü Ü. İ. Aydın Ü. KSÜ Kastamonu Ü. Okan Ü. Ordu Ü. Selçuk Ü. Toros Ü. Trakya Ü. Yeditepe Ü. Şekil. Bölümlerdeki mevcut lisans öğrencisi sayısı Öğretim üyesi başına düşen lisans öğrencisi sayısı incelendiğinde, ortalama,7 öğrenci düştüğü görülmektedir. Ancak, bu rakam üniversitelere göre değişiklikler göstermektedir. M. Kemal Üniversitesi'nde öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı iken, Toros Üniversitesi'nde bu sayı,'dir (Şekil ). 7

8 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya,7 7 A. Menderes Ü. Artvin Ç. Ü., Bilkent Ü. Ç. O. M. Ü. Çukurova Ü., Işık Ü., İnönü Ü. KSÜ Kastamonu Ü., Okan Ü. Ordu Ü. Selçuk Ü., Toros Ü., Trakya Ü. Yeditepe Ü. Şekil. Öğretim üyesi başına düşen lisans öğrencisi sayısı Lisansüstü düzeyde eğitim almakta olan öğrenci sayıları incelendiğinde, 7 bölümde yüksek lisans, bölümde doktora öğrencisi olduğu görülmektedir. Yüksek lisans düzeyinde en çok öğrenci Süleyman Demirel ve Ankara Üniversitelerinde, doktora düzeyinde ise yine Ankara Üniversitesinde bulunmaktadır (Şekil ). Lisansüstü eğitim-öğretim yapılan bölümlerde öğretim üyesi başına düşen lisansüstü öğrenci sayısı ortalaması, dir (Şekil ) Ç. O. M. Ü. Çukurova Ü. 7 Y.Lisans 7 7 İnönü Ü. Kastamonu Ü. Doktora Selçuk Ü. Şekil. Bölümlerdeki mevcut lisansüstü öğrenci sayısı

9 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya,,,7,,, Ç. O. M. Ü. Çukurova Ü., Y.Lisans, İnönü Ü. Doktora,,,, KSÜ Kastamonu Ü. Şekil. Öğretim üyesi başına düşen lisansüstü öğrenci sayısı, Selçuk Ü. Peyzaj mimarlığı lisansüstü öğretim programlarına birçok farklı disiplinden öğrenci kabul edilmektedir. En fazla öğrenci kabul edilen disiplinler; şehir ve bölge planlama, mimarlık ve ziraat mühendisliğidir (Şekil ). Başka disiplinlerden kabul edilen öğrencilere bölümlerin büyük çoğunluğunda bilimsel hazırlık programları uygulanmaktadır. 7 7 Mimarlık Şehir ve Bölge Planlama Ziraat Mühendisliği İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Orman Mühendisliği Çevre Mühendisliği Jeoloji ve Fotogrometri Endistriyel Ürün Tasarımı İnşaat Mühendisliği Resim Grafik Sosyoloji Coğrafya Hukuk Yüksek Lisans Doktora Şekil. Diğer disiplinlerden gelen lisansüstü öğrenci sayıları Mevcut lisans programları için Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından ilan edilen kontenjanların son üç yıllık gelişimine bakıldığından, kontenjan sayılarının sürekli arttığı görülmektedir. Son üç yılda ilan edilen toplam kontenjan sayısı, doldurulan kontenjan sayısı 7 dir. Doldurulan kontenjan sayılarında - arasında bir artış olmakla birlikte, - arasında bir azalma olduğu görülmektedir. Doluluk oranları bakımından, yılında kontenjan doluluk oranı %, iken, bu oran yılında %,7 e yükselmiş, yılında ise % 7, ya gerilemiştir (Şekil ).

10 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya.. Açılan Kontenjan Kayıt Yaptıran Öğrenci Şekil., ve yıllarında açılan lisans kontenjanları ve kayıt yaptıran öğrenci sayıları, ve yıllarında kayıt yaptıran yüksek lisans öğrenci sayısı, doktora öğrenci sayısı ise dir. Yüksek lisans için kayıt yaptıran öğrenci sayısı artarken, doktora için kayıt yaptıran öğrenci sayısı azalmaktadır (Şekil ). 77 Yüksek Lisans Doktora Şekil., ve yıllarında kayıt yaptıran lisansüstü öğrenci sayıları

11 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya Peyzaj Mimarlığı bölümleri, ve yılları ÖSYM Yerleştirme puanları (MF-) incelendiğinde, gerek en yüksek ve gerekse en yüksek ortalama puanlarda düşüş olduğu gözlenmektedir (Şekil ). Puanların yıldan yıla değişiklik gösterdiği göz önüne alındığında, en düşük puanla yerleşen öğrencilerin tüm öğrencilere oranını ifade eden başarı sıralaması daha iyi bir gösterge durumundadır. Aynı yıllar için Peyzaj Mimarlığı programlarına yerleşen öğrencilerin başarı sırasına bakıldığında, orada tam tersi bir durum gözlenmektedir. Bu durum, az da olsa daha başarılı öğrencilerin yerleştiğini göstermektedir (Şekil ). Puan,,7,7,,,7 En Düşük Puan En Yüksek Puan Şekil., ve ÖSYM yerleştirme puanları ortalaması (MF-) Şekil., ve ÖSYM başarı sırası ortalaması (MF-)

12 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya Günümüzde uluslararasılaşma tüm üniversitelerin öncelikleri arasında yer almaktadır. Ülkemizin Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programlarından yararlanmaya başlaması ile birlikte, üniversitelerimizin uluslararası faaliyetlerinde bir artış gözlemlenmektedir. Peyzaj Mimarlığı bölümlerinin de Erasmus Programı ndan etkin olarak yararlandığını görülmektedir. Erasmus öğretim üyesi ve öğrenci değişim programı kapsamında bölüm toplam adet ikili anlaşma yapmıştır. En fazla anlaşma yapan üniversiteler Adnan Menderes, İstanbul Teknik ve Akdeniz Üniversiteleridir (Şekil 7). 7 A.Menderes Ü. Artvin Ç. Ü. Bilkent Ü. Ç. O. M. Ü. Çukurova Ü. KSÜ Kastamonu Ü. Kilis 7 A. Ü. Okan Ü. Pamukkale Ü. Selçuk Ü. Yeditepe Ü. Erasmus İkili Anlaşma Sayısı Ülke Sayısı Şekil 7. Erasmus programı kapsamındaki ikili anlaşmalar ve ülkeler Erasmus Programı kapsamında toplam 7 öğrenci eğitim almak üzere Avrupa'daki partner üniversitelere gitmiş, bu partner üniversitelerden 7 öğrenci de eğitim almak üzere ülkemizdeki Peyzaj Mimarlığı bölümlerine gelmiştir. En fazla öğrenci İstanbul Teknik ve Ege Üniversitelerinden gönderilmiş olup, ülkemize gelen öğrenciler bakımından ilk sırayı Akdeniz Üniversitesi almaktadır (Şekil ). 7 Artvin Ç. Ü. Bilkent Ü. ÇOMÜ Çukurova Ü Kastamonu Ü. Okan Ü. Yeditepe Ü. Giden Gelen Şekil. Erasmus programı kapsamında giden- gelen öğrenci sayıları

13 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya En çok öğrenci gönderilen ülke sırasıyla Almanya, Polonya, Yunanistan, Avusturya ve Belçika'dır (Şekil ). En çok öğrenci gelen ülke ise Polonya, Slovakya, Romanya, Belçika ve Portekiz'dir (Şekil ). 7 Almanya Polonya Yunanistan Avusturya Belçika Şekil. Erasmus Programı kapsamında en çok öğrenci gönderilen ülke Polonya Slovakya Romanya Belçika Portekiz Şekil. Erasmus Programı kapsamında en çok öğrenci gelen ülke

14 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya Erasmus Programı kapsamında öğretim üyesi ders vermek amacıyla Avrupa ülkelerine giderken, ülkemize öğretim üyesi gelmiştir. Bu kapsamda en çok öğretim üyesi gönderen ve misafir eden üniversite Akdeniz Üniversitesi'dir (Şekil ). A. Menderes Ü. KSÜ Kilis 7 A. Ü. Okan Ü. Pamukkale Ü. Selçuk Ü. Giden Gelen Şekil. Erasmus Programı kapsamında giden-gelen öğretim üyesi sayıları. Sonuç Ülkemizde yılında Peyzaj Mimarlığı adı altında ilk bölümün kurulmasından bugüne kadar geçen yıllık süreçte, peyzaj mimarlığı eğitim-öğretimi yapılan bölüm sayısı önemli ölçüde artmış olup, yeni bölümlerin kuruluşu devam etmektedir. Peyzaj Mimarlığının disiplinler arası doğası gereği, bu bölümlerin çok farklı nitelikteki fakültelerin çatısı altında kurulduğu görülmektedir. Bu durum bir yandan bir çeşitlilik gibi görünse de diğer yandan aynı mesleki hakları kullanan mezunlar açısından bir sorun olarak da düşünülebilir. Farklı fakülte çatıları arasında yer alma beraberinde çok sayıda anabilim dalının kurulmasına da neden olmuş olup, bu durum bir çeşitlikten öte kargaşa yaratmaktadır. Gerçekleştirilen eğitim-öğretim faaliyetleri sonucunda bugüne kadar lisans düzeyinde verilen mezun sayısı. i aşmıştır. Yüksek lisans programlarından mezun olanların sayısı i aşmış, doktora programlarından mezunların sayısı ise e yaklaşmıştır. Peyzaj Mimarlığı eğitim-öğretim faaliyetlerinde görev alan öğretim kadrosunun yeterli olmadığı görülmektedir. Mevcut bölümün toplam öğretim üyesi sayısı ün biraz üzerindedir. Diğer öğretim elemanları da katıldığında bu rakam civarına ulaşmaktadır. Öğretim üyesi başına düşen

15 . Peyzaj Mimarlığı Eğitim-Öğretim Çalıştayı, - Nisan / Antalya öğrenci sayısı civarında olup, planlama ve tasarım eğitimi açısından bu rakam oldukça yüksektir. Öğretim kadrosundaki yetersiz tabloya rağmen, son yıllarda Peyzaj Mimarlığı için ilan edilen kontenjan sayılarında artış göze çarpmaktadır. Ancak, yerleşen öğrenci sayılarında bir azalma ve yerleştirme puanlarından bir düşüş göze çarpmaktadır. Yerleşen öğrencilerin başarı sırasındaki artış ise olumlu bir durum olarak değerlendirilebilir. Erasmus Programının da katkısıyla, bölümlerin yurt dışı ilişkilerinde gelişmeler görülmektedir. Artan sayıda öğrenci, eğitim yaşamlarının bir bölümünde, yurt dışında eğitim alma olanağına kavuşmaktadır.