Şeffaflık, Sürdürülebilirlik ve Hesap Verilebilirlikte Yeni Yaklaşımlar: Finansal Raporlama ve Denetim Penceresinden Yeni TTK

Transkript

1 Şeffaflık, Sürdürülebilirlik ve Hesap Verilebilirlikte Yeni Yaklaşımlar: Finansal Raporlama ve Denetim Penceresinden Yeni TTK Prof. Dr. Serdar ÖZKAN İzmir Ekonomi Üniversitesi İzmir Ticaret Odası Meclis Salonu 7 Mart 2011

2 Skandallar Krizler - Dersler 2000 lerin başında; ABD, Enron, Sarbanes Oxley Yasası AB, Parmalat, AB Yönergeleri Türkiye, İmar Bankası, SPK-BDDK düzenlemeleri 2007 den bu yana; Global finansal kriz Dersler; Yasal boşluklar ya da uygulama sorunları İş görme -meslek etiği Küresel önlem alma zorunluluğu KOBİ lerin finansmanı probleminin çözülmesi Her alanda (kamu ve özel sektör) şeffaflık, hesap verebilirlik ve sürdürülebilirlik

3 Finansal İstikrar Kurulu Üyeler; BIS, OECD, Dünya Bankası, Merkez Bankaları, IOSCO, IMF, Basel Komitesi, IASC, IFAC,... Finansal istikrar için gerekli olan 12 temel standart Muhasebe, denetim, kurumsal yönetim, sigorta, bankacılık gözetim, sermaye piyasaları düzenlemeleri, terörün finansmanının önlenmesi, devletin para ve maliye politikalarında şeffaflık,

4 Türkiye deki Uyum Çabaları Bankacılık kanunu, borçlar kanunu, AB uyum yasaları, SPK ve BDDK düzenlemeleri, enerji, haksız rekabet, vergi kanunlarında düzenlemeler, mali müşavirlik kanununda düzenlemeler, yeni kurumlar (örn:tmsk), vb ve nihayet yeni TTK (1956 dan sonra..)

5 Küresel Rekabet İndeksi nde G-20 Ülkesi Türkiye ( ülke) Halkın politikacılara güveni 81 Rüşvet ve usulsüz ödemeler 76 Şirketlerin etik davranışı 79 Denetim ve finansal raporlama standartlarının gücü 87 Şirket yönetim kurullarının uzmanlığı 105 Küçük yatırımcının haklarının korunması 97 Vergilendirmenin piyasa etkinliğine etkisi 118 Toplam vergi oranı 81 Profesyonel yöneticilere güven 81 Çalışan işveren ilişkilerinde işbirliği 119 Krediye ulaşma kolaylığı 77 Bankaların gücü 36 Sermaye piyasası düzenlemeleri 46

6 Yeni TTK ve Şeffaflık Sürdürülebilirlik Hesap Verebilirlik Hesap Verebilirlik Sürdürülebilirlik YENİ TTK Şeffaflık

7 Şeffaflık Sürdürülebilirlik Hesap Verebilirlik Şeffaflık Şirketle ilgili olarak ticari sırlar dışında kalan tüm bilgilerin zamanında, doğru, anlaşılabilir, kapsamlı ve kolayca analiz edilebilir bir biçimde sunulmasını ifade eder.

8 Şeffaflık Sürdürülebilirlik Hesap Verebilirlik Sürdürülebilirlik Ekonomik beklentilere çevresel ve sosyal bir duyarlılıkla denge içinde bakılmasıdır. Bir diğer deyişle şirketlerin sosyal ve çevresel sorumluluklarının da olması ve tüm iş süreçleri ve karar alma mekanizmalarına bunları dahil etmesidir

9 Şeffaflık Sürdürülebilirlik Hesap Verebilirlik Hesap Verebilirlik Bir kurumdaki görevlilerin yetki ve sorumluluklarına ilişkin olarak ilgili kişilere karşı cevap verebilir olmaları, bunlara yönelik eleştiri ve talepleri dikkate alarak bu yönde hareket etmeleri ve bir başarısızlık, yetersizlik ya da usulsüzlük durumunda sorumluluğu üzerlerine almaları gerekliliğidir.

10 Modern İşletme Kültüründe Temel Bileşenler İç Kontrol Risk Yönetimi Kurumsal Yönetim İç Denetim Finansal Raporlama Bağımsız Dış Denetim

11 TTK da Yeni Muhasebe Düzeni Defter tutma, finansal tablo kalemlerine ilişkin değerleme hükümleri, defterleri saklama yükümlülükleri Uygulanacak muhasebe standartları Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu nun yetkileri

12 Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları - TFRS İlgili uluslararası standartlar TMSK tarafından Türkçe ye çevrilmiş ve resmi gazetede yayınlanmışlardır. Şu anda 38 standart yürürlüktedir. Halihazırda 122 ülkede değişik düzeylerde uygulamaya girmişlerdir. ABD bu standartları 2014 te uygulamaya başlayacaktır. SPK ya tabi şirketler 2005 yılından bu yana zorunlu olarak uygulamaktadırlar. Vergi kanunlarından bağımsızdırlar. Finansal tabloların hazırlanma sorumluluğu şirket yönetimlerindedir.

13 Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları Standartlar kapsamında; bilanço, gelir tablosu, nakit akış tablosu ve özkaynak değişim tablosu ile dipnotlardan oluşan bir set hazırlanmak durumundadır. Grup şirketleri için konsolide tablo hazırlama yükümlülüğü vardır. Anglo-sakson iş kültürü esas alınmıştır. Temel hedef şirket sahiplerinin (ortaklar, yatırımcılar) bilgi ihtiyacını karşılamaktır. Dürüst resim ilkesini esas alırlar. İlke bazlı standartlardır. Tahmin, yorum ve mesleki yargıya açıktırlar. Bağımsız denetimden geçmeleri zorunludur.

14 Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartlarının Beklenen Faydaları Yatırımcılar için daha fazla karşılaştırılabilir finansal bilgi sağlama, Yatırımcılarda daha fazla sınır ötesi yatırım yapma isteği sağlama, Sermaye maliyetini düşürme, (kolay ve ucuz borçlanma veya sermaye bulma) Kaynak dağılımını daha etkin kılma ve Ekonomik büyümeyi arttırma.

15 TMS/TFRS Tam Set - KOBİ TFRS Türkiye Muhasebe Standartları, Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS) ve yorumları ile, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Türkiye Finansal Raporlama Standardı ndan (KOBİ/TFRS) oluşur.

16 TMS/TFRS ve Yorumlarını Uygulayacak Olanlar KOBİ olma ölçütlerinin üzerindeki sermaye şirketleri büyük sermaye şirketi sayılırlar ve bu şirketler ile konsolidasyon kapsamına giren iştirakleri ve bağlı ortaklıkları Sermaye Piyasası Kanunu na göre, ihraç ettikleri sermaye piyasası araçları borsada veya teşkilatlanmış diğer bir piyasada işlem gören şirketler, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri ve konsolidasyon kapsamına alınan diğer işletmeler, Bankacılık Kanunu nun 3 üncü maddesinde tanımlanan bankalar ile bağlı ortaklıkları, Sigortacılık Kanunu nda tanımlanan sigorta ve reasürans şirketleri, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu nda tanımlanan emeklilik şirketleri, ile

17 TMS/TFRS ve Yorumlarını Uygulayacak Olanlar (1/1/2013) KOBİ olsalar dahi aşağıdaki şirketler de büyük sermaye şirketi sayılırlar ve bunların da TMS/TFRS ve Yorumlarını uygulaması gerekir. a) Borçlanma araçları veya özkaynağa dayalı finansal araçları kamuya açık bir piyasada (yerel ve bölgesel piyasalar da dâhil olmak üzere, yerli veya yabancı bir sermaye piyasasında veya tezgâh üstü piyasada) işlem gören veya bu tür bir piyasada işlem görmek üzere söz konusu araçları ihraç edilme aşamasında bulunan sermaye şirketleri. b) Esas faaliyet konularından biri, varlıkları güvenilir kişi sıfatıyla geniş bir kitle adına muhafaza etmek olan bankalar, yatırım bankaları, sigorta şirketleri, emeklilik şirketleri ve benzerleri. KOBİ olup gönüllü olarak TMS/TFRS ve Yorumlarını uygulamayı tercih edenler.

18 KOBİ TFRS Uygulayacak Olanlar (1/1/2013) İşletme yönetiminde yer almayan işletme sahipleri, işletmeye borç verenler ve kredi derecelendirme kuruluşları gibi dış kullanıcılar için genel amaçlı finansal tablo düzenleyen işletmeler. TMS/TFRS nı uygulamayı tercih eden KOBİ tanımındaki işletmelerden tekrar KOBİ/ TFRS uygulamasına dönmek isteyen işletmeler.

19 1/1/2013 te ilk uygulama ne anlama gelir? 1/1/2012 tarihli açılış bilançosunun 31/12/2012 tarihli kapanış bilançosunun 2012 yılı gelir tablosu, nakit akış tablosu ve özkaynak değişim tablosunun ve 1/1/2013 tarihli açılış bilançosunun TMS/TFRS veya KOBİ TFRS ye göre hazırlanması, denetlenmesi ve açılış kayıtlarının 1/1/2013 itibariyle defterlere işlenmesi ve anlamına gelmektedir.

20 TTK da Yeni Denetim Düzeni Anonim şirketin ve şirketler topluluğunun finansal tabloları denetçi tarafından, uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir. Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir

21 Denetçiler Denetim kuruluşu Ortakları YMM, SMMM Bir veya birden fazla YMM veya SMMM

22 Denetçinin Denetimi Kamu gözetim sisteminin (Denetimin denetimi sistemi) kurulma görevi yeni TTK da Sanayi ve Ticaret Bakanlığı na verilmiştir. Büyük sermaye şirketlerin ve KOBİ lerin denetiminin gözetiminde farklar olacak mı? Bu gözetim sistemi içerisinde TÜRMOB, SPK ve BDDK nın rolü ne olacak?