ADIM ADIM YGS-LYS 3. ADIM CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ-2

Transkript

1 ADIM ADIM YGS-LYS 3. ADIM CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ-2

2 6) METABOLİZMA: Canlılarda meydana gelen hayatsal faaliyetlerin tamamıdır. Metabolizma anabolizma ve katabolizma olmak üzere ikiye ayrılır. ANABOLİZMA: Canlıda meydana gelen yapım olaylarıdır. (özümleme) Anabolizma olayları gerçekleştirilirken canlı enerji harcar. Canlı yaşlandıkça anabolizma olayları azalmaya başlar. Dehidrasyon, fotosentez, kemosentez KATABOLİZMA: Canlıda meydana gelen yıkım olaylarıdır. (yadımlama) Katabolizma olayları gerçekleşirken enerji harcanmaz. Canlı yaşlandıkça katabolizma olayları artmaya başlar. Hidroliz, solunum

3 7) BOŞALTIM: Canlıların metabolizma sonucu oluşan atık maddelerin canlıdan uzaklaştırılmasıdır. Canlılar atık maddeleri vücudundan uzaklaştırmak zorundadır. Çünkü vücutta biriken atık maddeler belirli bir düzeyin üzerine çıktığında canlıyı zehirler. Canlılar atık maddeleri farklı mekanizmalarla vücuttan uzaklaştırır. Tek hücreli canlılar amonyak ve karbondioksit gibi atıklarını hücre zarı yüzeyinden uzaklaştırır. Tatlı suda yaşayan tek hücreliler kontraktil kofullarını kullanarak vücutlarındaki fazla suyu dışarı atarlar. Bitkiler yaprak dökerek boşaltım yaparlar. Ayrıca farklı mekanizmaları da kullanırlar. Hayvanlar farklı mekanizmalar kullanarak boşaltım yaparlar. Bu mekanizalar; karbondiosit solunum sistemi ile su ve suda çözünmüş atık maddeler böbrekler ve ter ile sindirilmemiş besinler ise dışkı yoluyla sindirim sisteminden uzaklaştırılır.

4 Aşağıdaki tabloda oksijenli solunum, oksijensiz solunum ve fotosentez ile ilgili bilgiler verilmiştir. Çok hücreli canlılarda; 1. Katı atıklar 2. Karbondioksit 3. Su ve suda çözünmüş maddeler Vücuttan uzaklaştıran sistemler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? Boşaltım s. Sindirim s. Solunum s. A) B) C) D) E) Yıkım olayıdır. Yapım olayıdır. Yıkım olayıdır. Enerji üretir. Besin üretir. Enerji üretir. Enerji ihtiyacı fazla olan canlılarda gerçekleşir. Klorofilli canlılarda gerçekleşir. Enerji ihtiyacı az olan canlılarda gerçekleşir. Tablodaki bilgilere göre oksijenli solunum, oksijensiz solunum ve fotosentez olaylarını gösteren numaralar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir. Oksijenli s. Oksijensiz s. Fotosentez A) B) C) D) 2 3 1

5 8) ÜREME: Canlılar nesillerini devam ettirebilmek için kendilerine benzer yavrular meydana getirirler. Üreme canlının ortak özelliğidir. Ancak yaşam için zorunlu değildir. Üreme temel olarak iki çeşittir. EŞEYSİZ ÜREME: Canlının üreme için başka bir canlıya ihtiyacı olmadan yaptığı üremedir. Genellikle gelişmemiş canlılarda görülür. EŞEYLİ ÜREME: İki canlının beraberce yavru meydana getirdiği üremedir.

6 9) TEPKİ VERME: Tüm canlılar dış çevreden gelen fiziksel ve kimyasal uyarılara karşı cevap verirler. Bu cevap canlının hayata devam etmesini sağlar. Öglena ışığı algılayıp kamçısını kullanarak ışığa doğru hareket edebilir. Bitkiler ışığa doğru yönelebilir. Köpekler ses duyduğunda yüzünü sese doğru hareket ettirebilir.

7 10) ADAPTASYON : Canlılar bulundukları ortamdaki yaşama şanslarını artırabilmek ve nesillerini devam ettirebilmek için kalıtsal özelliklere sahiptirler. Kaktüslerde su kaybını minimuma indirmek için yapraklar diken halini almıştır. Kutup ayılarının postu soğuktan korumak amacı ile diğer ayıların postlarına göre daha kalındır. 11)HOMEOSTASİ (İÇ DENGE): Bir canlının anlık olarak değişen çevre şartlarına karşı vücudunda meydana gelmiş olan kısa süreli değişikliklerdir. Canlılar hayatta kalabilmek için yaşadıkları çevre ile vücutlarını denge halinde tutmak zorundadır. Hava ısındığında terleme yaparak vücut sıcaklığının yükselmesinin engellenmesi Hava basıncının düşmesi durumunda iç basıncın dengelenmesi amacı ile kulakların tıkanması