Süt İneklerinde Rumen Korumalı (Bypass) Besin Kullanımının Sebepleri ve Dayandığı Mantık

Transkript

1 Süt İneklerinde Rumen Korumalı (Bypass) Besin Kullanımının Sebepleri ve Dayandığı Mantık J. van Eys

2 Süt Üretiminin Bugünü, Yarını ve Genetik Potansiyel 15000? Genetik Potansiyel ABD 8500 Hayvan başına süt üretimi (kg/yıl) AB (15 Üyeli) Türkiye Yıllar

3 Yıllık Üretim: kg FCM* 350 kg Süt yağı 300 kg Süt proteini 15 kg Üreme proteini 70 kg Vücut Ağırlığı (~yağ) 35 kg Vücut rezervi proteini 230 kg Yaşam payı proteini Bypass? 7500 kg KM alımı (DMI); > Mcal 1275 kg Yem Proteini 580 kg Metabolik Protein Protein, Metiyonin Lizin Enerji Yağlar Nişasta Mikro Besinler (*) FCM : Yağa Göre Düzeltilmiş Süt

4 Verimlilik... VEYA? 7 :1 2:1 Yem Dönüştürme Oranı (FCR)

5 BAZI YEMLERİN KOMPOZİSYONLARI* Ruminantlarda Kanatlılarda Net Enerji Retensiyonu (Mcal/kg) Sindirilebilir Protein (g/kg) Net Enerji Retensiyonu (Mcal/kg) Sindirilebilir Protein (g/kg) Mısır Buğday Soya Küsp Yonca** * Kg KM başına ** Erken çiçeklenme dönemi, 1. biçme

6 BAZI YEMLERİN ENDEKSLENMİŞ KOMPOZİSYONLARI* Ruminantlarda Kanatlılarda Net Enerji Retensiyonu (Mcal/kg) Sindirilebilir Protein (g/kg) Net Enerji Retensiyonu (Mcal/kg) Sindirilebilir Protein (g/kg) Mısır Buğday Soya Küsp Yonca** * Kg KM başına ** Erken çiçeklenme dönemi, 1. biçme

7 140 Ruminant ve Kanatlılarda Karşılaştırmalı Net Enerji Retensiyonları Mısır Buğday SK Yonca 80 Ruminantlar Kanatlılar

8 Ruminant ve Kanatlılarda Karşılaştırmalı Sindirilebilir Protein Seviyeleri Ruminantlar Kanatlılar Mısır Buğday SK Yonca

9 Ruminant sindirim sisteminin farklı kademelerindeki sindirim yüzdeleri: Aralık Ortalama Rumen İnce Bağırsak Kalın Bağırsak Toplam

10 Rumende sindirim ~ mikrobiyal sindirim ~ anaerobik fermentasyon: Substrat Kuru Ot Ürün. Karbonhidratlar % 74 VFA + Mikrobiyal protein (nişasta, şeker, selüloz) Protein, AAler ve NPN % 14 VFA + Mikrob. prot. + NH 4 -N Yağlar % 3 Mikrobiyal yağ (Doymuş) Mineraller % 9 + enerji (ATP) NPN: Protein Nitelikli Olmayan Azotlu Bileşikler VFA: Uçucu Yağ Asitleri

11 Kuru ot beslemesiyle üretilebilecek süt miktarı: Substrat Kuru Ot* Irk: Holstein Karbonhidratlar % 74 Nişasta, şekerler,... % 17 NDF % 57 Protein, AA ve NPN % 14 Yağlar % 3 Mineraller % 9 Yaş: 40 aylık Vücut Ağırlığı: 650 kg Süt Verimi: 30 kg/gün Süt Yağı: %3.8; Süt Proteini: %3.2 Sütteki gün: 100; Gebelik: 30 günlük NRC 2001: Kuru Madde Alımı: 22.6 kg/gün NE l değerine göre mümkün olan verim: 29.1 kg/gün Met. Proteine göre mümkün olan verim: 21.7 kg/gün RDP dengesi 83 g/gün ( ) RUP dengesi -572 g/gün ( ) (veya 25g/kg = %17.8 Diyet HP) *Orta olgunlukta C3 kuru ot

12 Kuru ot beslemesiyle üretilebilecek süt miktarı: Substrat Kuru Ot* Irk: Holstein Karbonhidratlar % 74 Nişasta, şekerler,... % 17 NDF % 57 Protein, AA ve NPN % 14 Yağlar % 3 Mineraller % 9 Yaş: 40 aylık Vücut Ağırlığı: 650 kg Süt Verimi: 40 kg/gün Süt Yağı: %3.8; Süt Proteini: %3.2 Sütteki gün: 100; Gebelik: 30 günlük NRC 2001: Kuru Madde Alımı: 25.8 kg/gün NE l değerine göre mümkün olan verim: 35.2 kg/gün Met. Proteine göre mümkün olan verim: 25.4 kg/gün RDP dengesi 73 g/gün ( ) RUP dengesi g/gün ( ) (veya 38.9 g/kg = %27.8 Diyet HP) *Orta olgunlukta C3 kuru ot

13 Kuru Ot Diyetlerinde Süt Üretimine Göre RUP İhtiyaçları ve Açığı RUP ihtiyacı (g/gün) RUP Açığı (%HP) Yağa Göre Düzeltilmiş Süt Verimi (kg/gün) 0 RUP İhtiyacı (g/gün) RUP Açığı (% HP)

14 KOMPLE DİYET: Süt Üretimi: KM (kg/hayvan/gün) Mısır silajı, normal: Buğday samanı: Kuru yonca: Arpa: lük Soya Küspesi: lik Konsantre: Tahmini Alım 1 : Pik laktasyon öncesindeki yem alımı etkisine göre düzeltme yapılmamıştır.

15 KOMPLE DİYET: Süt Üretimi: (kg veya g/hayvan/gün) NEl değerinin izin verdiği süt üretimi: Metabolik Proteinin izin verdiği süt üretimi: RDP dengesi*: RUP dengesi*: NDF (%): Kondisyon puanı almak için gereken gün sayısı: * : Verilen miktar İhtiyaç miktarı

16 Komple Diyetlerde HP in Yüzdesi Olarak RUP İhtiyaçları ve Açığı RUP ihtiyacı (g/gün) RUP Açığı (%HP) Yağa Göre Düzeltilmiş Süt Verimi (kg/gün) 0.0 RUP İhtiyacı (g/gün) RUP Açığı (% HP Alımı)

17 2500 Net Enerji ve RUP açığına oranla günlük ağırlık değişimi (g) 10 Vücut ağırlığı değişimi (g) ve RUP açığı (g/gün) Yağa Göre Düzeltilmiş Süt (kg/gün) NE açığı (FCM/gün) RUP ihtiyacı (g/gün) -4 BCS İht. (g/gün/1 puan değişim) NEl açığının imkan tanıdığı süt (kg) BCS: Vücut Kondisyon Skoru FCM: Yağa Göre Düzeltilmiş Süt

18 Erken laktasyon döneminde 25 kg ın üzerindeki süt verimlerinde (FCM) rumen sistemi, maksimum verim ve sağlık durumunu desteklemeye yeterli besin sağlayamaz. Üretim hedeflerinin (genetik potansiyelin) gerçekleştirilebilmesi için; protein (özellikle de spesifik amino asitler), yoğun enerji kaynakları ve spesifik mikro besinlerin intestinal sindirim ve absorbsiyona sunulması gerekir. Bu besinler; ruminal/mikrobiyal degradasyondan korunmuş ve/veya normal ruminal/mikrobiyal fermentasyona müdahale etmeyen bir formda sunulmak zorundadır.

19 Üretim seviyesi ve Bypass Proteinin (HP % si olarak) Süt Verimi Üzerindeki Etkileri %33 RUP %36 RUP Süt Verimi (kg/gün) ,3 35, Bütün İnekler Yüksek Verimliler Bypass protein, ısıl işlemli soya küspesi ve mısır gluteni tarafından tedarik edilmiştir.

20 Mcal/gün RDP (g/gün) Mcal/d Yüksek NEl andüretim RDP requirements yapan süt ineklerinin high NEl producing ve RDP dairy ihtiyaçları cows (NRC 2001) Erken Laktasyon Orta Laktasyon Süt Milk Üretimi production (kg/gün) (kg/d) kkeütmkmkeüaitimküaett ümüatmtümaeitümieeiiii mkieaümtüteimküatmütm RDP (g/d) NEl (Mcal/d) RDP (g) (g) iaetmeiükiaetmkaetümae itümkeatümkteüaktmkae (Mcal/gün) ütmetümetümiktümkeitü maeitümaeitümaümkeitü maetmaeitümeitamaeikü maeitümeaitümaeiütmaei tümüttütüktaeimketmküe ktitmüeitmküet İhtiyaçları karşılamak için alım kapasitesi: NE RDP

21 Yüksek üretim yapan süt ineklerinin NEl ve RUP İhtiyaçları (NRC 2001) Mcal/gün Erken Laktasyon Süt Üretimi (kg/gün) Orta Laktasyon RUP (g/gün) NEl (Mcal/gün) RUP (g) İhtiyaçları karşılamak için alım kapasitesi: NE RUP

22 Yüksek RDPverimli and RUP ineklerin requirements RDP ve bypass for High (RUP) producing protein ihtiyaçları dairy cows (NRC (NRC 2001) 2001) g (g/d) / gün Erken Laktasyon Süt Milk üretimi production (kg/gün) (kg/d) Orta Laktasyon RUP (g) RDP (g) İhtiyaçları karşılamak için alım kapasitesi: RDP RUP

23 Denklemin ihtiyaç tarafı: Protein + Amino Asitler NRC: Metabolik Protein (MP) İhtiyaçları (g/gün): MP Yaşam =(4.1*BW^0.5)+(0.3*BW^0.6)+((30*DMI)- -(0.5*(Bakt.MP/0.8)-Bakt.MP)+ +(Endojen Protein/0.67) MP Laktasyon =(Süt proteini (g/gün))/0.67 MP Büyüme = Aynen besi sığırları gibi (NRC beef, 1996) MP Gebelik =(((0.69*gebelik günü)-69.2)*(kg Fetus ağırlığı/45))/0.33) lizin ve metiyonin: MP nin %7.2 ve 2.4 ü kadar (3 e 1 oranı) DMI: Kuru Madde Alımı; BW: Vücut Ağırlığı

24 Ruminal Absorbsiyon A NPN Çözünür Protein NH 4 Gerçek Protein Peptitler Amino Asitler Duodenal N (Protein) B Degrade olan Protein By-Pass Protein/AA Mikrobiyal Protein C

25 Bazı Yem Hammaddelerinin Protein Fraksiyonları ve İntestinal Sindirilebilirlikleri Hammadde Protein Fraksiyonları (%) A B C Kd Fraksiyon B İntestinal Sindirilebilirlik (By-pass proteinin % si olarak) Mısır Pamuk Tohumu Küspesi Soya Kuru Damıtık Tahıl Kurutulmuş Yonca

26 Protein yemlerindeki by-pass (RUP)ve intestinal sindirilebilirlik (ID) oranları Kaynak n RUP (%) ID (%) Soya Küspesi 5 25 (22-29) 90 (86-93) SK, ekspeler 6 47 (38-53) 93 (83-99) SK, enzimsiz esmer 6 66 (57-77) 88 (82-92) Mısır Gluteni 2 83 (82-85) 89 (86-91) Kurut. Damıtık Tahıl 5 56 (47-64) 81 (72-85) Balık Unu (59-73) 80 (73-88) Stern et al., 1997

27 Rumen korumalı ve normal soya ürünleri verilen süt ineklerinden sağlanan cevaplar Uygulama 1 Solvent SK Eksp. SK Enzimsiz Bütün, çiğ Esmer SK Soya Fas. P > F KM alımı, kg/gün N alımı, g/gün Mikrobiyal N g/gün Postrum. sind. N g/gün İnce bağırsağa sağlanan EAA: Arg 121 b 124 b 155 a 141 a 0.04 His 55 c 57 bc 69 a 61 ab Leu 229 c 240 bc 280 a 245 b Lys Met Phe 127 c 132 bc 159 a 141 ab 0.01 Thr 112 b 118 b 133 a 121 b 0.03 Toplam 1163 b 1179 b 1409 a 1279 ab 0.02 (I. R. Ipharraguerre, et al., 2005).

28 Rumen korumalı ve normal, muhtelif soya ürünleri içeren diyetler verilen ineklerin süt üretimi ve süt kompozisyonu Uygulama 1 Solvent SK Eksp. SK Enzimsiz Bütün, çiğ Esmer SK Soya Fas. P > F %3.5 FCM (kg/gün) 22.2 c 25.2 b 28.3 a 24.2 b 0.04 Yağ (%) HP (kg/gün) 0.74 c 0.81 b 0.90 a 0.78 c 0.04 Gerçek protein: % kg/g 0.70 b 0.77 b 0.86 a 0.73 b Süt Üre Azotu (mg/dl) (I. R. Ipharraguerre, et al., 2005).

29 Rumen korumalı katkı maddelerinin önem ve potansiyeli hakkında bir not: Kolin: Yağ metabolizması için elzem B vitaminidir. Rumende büyük ölçüde degrade olur (%85 90 oranında) İhtiyaç: Süt üretimine göre, postruminal olarak g/gün (tahıl diyetlerinde tavsiye edilen doz: hayvan başına 25g/gün enkapsüle kolin). Yağ ve/veya protein korumalı formları mevcuttur. Yüksek verimli ineklerde korumalı formda kolin takviyesi, üretimi 1.5 kg FCM arttırır ( litre ve % süt yağı). 10 g korumalı kolin, 44 g korumalı metiyonin tasarrufu sağlayabilir. Buzağılama sonrasında korumalı kolin verilmesi, esterleşmeyen yağ asitlerini ve klinik ketozis riskini azaltır.

30 Rumen korumalı enerji kaynakları hakkında bilgi için Süt İnekleri İçin Enerji Kaynakları başlıklı sunumumuza bakınız.

31 Sonuç: Süt inekleri rumen korumalı besinlere hangi durumlarda ihtiyaç duyar? 1. Yağa göre düzeltilmiş süt üretiminin kg/gün seviyesini aşması durumunda. 2. Süt üretimine ilaveten büyüme ihtiyaçlarının da yüksek olduğu hallerde. 3. Kuru madde alımının düşük veya baskılanmış olduğu zamanlarda (laktasyon başlangıcı gibi). 4. Katkıların rumendeki normal fermentasyona (kaba yemlerin fermentasyonu) müdahale ettiği durumlarda. 5. Bypass besinlerin elzem olduğu ve korumasız formların pahalıya geldiği veya rumende çabuk degradasyona uğradığı hallerde.