AFET İSTASYONU VE TOPLANMA MERKEZİ İÇİN YER SEÇİMİ VE BİR UYGULAMA

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AFET İSTASYONU VE TOPLANMA MERKEZİ İÇİN YER SEÇİMİ VE BİR UYGULAMA"

Transkript

1 AFET İSTASYONU VE TOPLANMA MERKEZİ İÇİN YER SEÇİMİ VE BİR UYGULAMA Halil İbrahim ÇİÇEKDAĞI 1, Şafak KIRIŞ 2 1 İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü,Afet Yöetim Merkezi, Kütahya, hi.cicekdagi@kutahyaafetacil.gov.tr 2 Dumlupıar Üiversitesi, Mühedislik Fakültesi, Edüstri Mühedisliği Bölümü,Kütahya, skiris@dumlupiar.edu.tr Geliş Tarihi: Kabul Tarihi: ÖZET Afetler, toplum içi fiziksel, ekoomik ve sosyal kayıplara ede ola doğal, tekolojik veya isa yapısı tabalı olaylardır. Afet yöetimi kapsamıda afet öcesi, afet sırasıda ve afet sorası gerekli işlemleri e kısa sürede orgaize edilmesi ve gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada afet öcesi ölemlerde biri ola afet istasyolarıı yer seçimi ve dolayısıyla kişileri toplama merkezii belirlemesi problemi ele alımıştır. Afet şartları içide e hızlı ve e etki şekilde müdahale yapabilmek ve hayatta kalma oralarıı arttırabilmek içi afet istasyou olarak adladırıla koteyırları e uygu yere yerleştirilmesi de öemli bir adımdır. Alteratifleri oldukça fazla olduğu bir ortamda e uygu koteyır yerii belirlemesi yöeticiler açısıda zor bir seçim aşamasıdır. Bu edele çalışmada öcelikle kümeleme aalizi kullaılarak birimler koordiatlarıa göre grupladırılmış, ardıda da kişi sayıları dikkate alıarak ağırlık merkezi yötemiyle her bir grup içi uygu afet istasyou yerleri belirlemiştir. Öerile yötem bir üiversite yerleşkesi içi uygulamış ve afet istasyo yerleri belirlemiştir. Aahtar Kelimeler: Afet istasyou, Kümeleme aalizi, Ağırlık merkezi yötemi, Yer seçimi LOCATION CHOICE FOR DISASTER STATION AND COLLECTING CENTER AND AN APPLICATION ABSTRACT Disasters are atural, techological or huma made evets that cause physical, ecoomic ad social losses. Disaster maagemet icludes some works that have to be orgaized ad come to life as soo as possible before disaster, durig disaster, ad after disaster. I this study, the problem of locatio choice for disaster statio ad collectig ceter which is oe of the precautios before disaster was preseted. Locatig the cotaiers called disaster statios i a suitable locatio to iterfere effectively ad raise the rate of beig alive is also a importat step i disasters. Determiig the locatios of the cotaiers i may alteratives is a difficult stage for maagers. For this reaso i this study, uits were grouped as their coordiates by usig clusterig aalysis ad the suitable disaster statio locatios were determied for all uits via ceter of gravity method by cosiderig the umber of people. Proposed method was applied to a uiversity campus ad disaster statios locatios were determied. Keywords: Disaster statio, Clusterig aalysis, Ceter of gravity method, Locatio choice 1. GİRİŞ Yeryüzüde depremler, fırtıalar, su ve sel baskıları gibi çeşitli türde afetlerle karşılaşılmaktadır. Karşılaşıla afetlere karşı hazırlıklı olmak olası kayıpları öüe geçmeyi ve afet alarıda asıl hareket edilmesi gerektiği ile ilgili fikir sahibi olumasıı sağlayacaktır. Afet souçlarıı ölemesi ve olası zararlarıı azaltılabilmesi 67

2 içi hızlı ve etki bir afet yöetim sistemii geliştirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla afete yol açabilecek riskleri belirlemesi ve bu riskleri öleyecek veya zararlarıı e düşük düzeyde tutacak ölemleri e uygu şekilde alımasıı gerekmektedir. Bu süreçte e yetkili makamlarla birlikte her bir bireye rol düşmektedir. Bua göre bütü kuruluşları afet yöetimi ile ilgili strateji geliştirmeleri öemlidir. Afet yöetimi kapsamıda literatürde gerek afet türleri, karşılaşıla sorular ve sosyo-psikolojik yapı [1-5], gerekse risk yöetimi, istatistiksel aalizler, kayakları yer seçimi, tahsisi ve yöetimi gibi çok çeşitli çalışmalara rastlaılmaktadır [1-11]. Afet yöetimide yer seçimi ve lojistik ile ilgili çeşitli çalışmalar bulumaktadır. Nozick ve Turquist [12], çoklu ürü sistemleri içi dağıtım merkezi yer seçimi ve dağıtımı problemi üzeride çalışmışlardır. Yi ve Ozdamar [13] afet tepki faaliyetlerii yöetebilmek içi diamik ve bulaık bir koordiasyo lojistik model öermişler ve İstabul deprem verileri üzeride uygulama yapmışlardır. Zhu ve diğerleri [14] acil durum kayak depo yerleşimi ve kapasiteleri üzeride çalışmışlar ve toplam maliyeti e küçükleyecek bir model öermişlerdir. Lixi ve diğerleri [15] Çi afet yöetim sistemii icelemişler ve sistemi sıkıtılarıı aaliz ederek, kalitesii artırmak içi öerilerde bulumuşlardır. Mete ve Zabisky [16] çalışmalarıda afet yöetimide tıbbi malzeme tedarik sürecide yer seçimi ve dağıtımı problemi içi detaylı literatür araştırmasıa yer vermişler ve bu problem yapısı içi bir stokastik programlama modeli öermişlerdir. Bu çalışmada ise Dumlupıar Üiversitesi içi afet yöetimi kapsamıda toplama merkezi belirleme ve afet istasyou yerleştirme problemi ele alımıştır. Olası Kütahya depremide profesyoel ekipleri olay yerie itikal edee kadar geçe süre zarfıda, üiversitede bulua öğreci ve persoeli arama kurtarma faaliyetlerie etki katılımıı sağlamak amacıyla merkez yerleşke içide seçile e uygu yerlere afet istasyou kurulması plalamıştır. Bu belirlee bölgelerde ilgili öğreciler ve persoel toplaarak birbirleri hakkıda bilgi sahibi olabileceklerdir. Ayı zamada sağlık ekipleri acil durumlarda belirlee toplama merkezlerie giderek, kişilerle daha kolay buluşabilecek ve kişileri problemlerie daha kısa sürede cevap verebileceklerdir. Afet istasyoları koteyırlarda oluşmaktadır. Bu koteyırları içide olası bir deprem durumuda isaları ihtiyacı olacak her türlü yardım ve kurtarma malzemesi mevcut olabilmektedir. İlk yardım çatası, el feeri, kazma, musluklu su bidou, çadır, kurtarma ipi, ilk yardım malzemeleri, hidrolik kriko, katlaabilir merdive, jeeratör, gaz ve toz maskesi ile içme suyu gibi malzemeleri barıdıra koteyırlar, ayrıca darbeye, ısıya, ışığa ve suya dayaıklı olarak imal edilmektedir. İhtiyaç halide koteyırlar kara, deiz ve hava yoluyla taşıabilmektedir. Profesyoel kurtarma ekipleri afet bölgesie ulaşıcaya kadar afetzedeleri imdadıa yetişmek üzere afet istasyolarıı faydalı olacağı düşüülmektedir [17]. 2. MATERYAL VE YÖNTEM Afet istasyou ve kişileri toplama merkezlerii belirlemek içi öcelikle koordiatlar dikkate alıarak kümeleme aalizi gerçekleştirilmekte, ardıda kişi sayıları da ele alıarak her bir küme içi ağırlık merkezi yötemi ile yer seçimi yapılmaktadır Kümeleme Aalizi Kümeleme aalizi, bir veri setide yer ala birimleri kümelemesi içi çok yaygı kullaıla bir yötemdir. Kümeleme işlemi birimleri birbirleriyle ola bezerlikleri ya da birbirlerie ola uzaklıkları kullaılarak gerçekleştirilmektedir. Verileri yapısıa göre kullaıla araç farklılık gösterebilir. Kümeleme yötemleri değişik kayaklarda farklı biçimlerde sııfladırılmıştır. E geel ayrım hiyerarşik ve hiyerarşik olmaya kümeleme yötemleri şeklidedir. Gupta [18] hiyerarşik yötemleri icelemiş ve e kullaışlı olada e az kullaışlı olaa göre tam bağlatı (complete), ağırlıklı ortalama (weighted average), ortalama (average) ve tek bağlatı (sigle likage) şeklide sıralamıştır. Tek bağlatı yötemide başlagıçtaki * kare matrisi oluşturuldukta sora birleştirile iki kümei diğer kümelere hesaplamasıda miimum uzaklıklar dikkate alıırke, tam bağlatı yötemide maksimum uzaklıklar dikkate alıır. Ortalama bağlatıda ise uzaklıklarda ya da bezerliklerde oluşa * kare matriste miimum uzaklıkta ola kümeleri birleştirilmesiyle oluşturula yei kümei diğer birimlere ola uzaklıkları 68

3 yei oluşturula kümei diğer kümeleri birbirlerie ola uzaklıklarıı ortalaması hesaplaılarak buluur. Bu çalışmada ise daha alamlı souçlar ortaya çıkması edeiyle ortalama bağlatı kullaılmıştır. Birimler kümeleirke, değişik uzaklık ölçüleri kullaılabilir. Bu ölçülerde bazıları Öklid, Mahatta ve Mikowski uzaklık ölçüleridir. Bu çalışmada ise Öklid uzaklık ölçüsü kullaılarak iki birim arasıdaki uzaklık Formül (1) ile hesaplamıştır , i1 - j1 i2 - j2 ip - jp d i j x x x x x x (1) Formül (1) de i=1,2,, ve j=1,2,, dir. birim sayısı ve p değişke sayısıdır. 1 e uzak yai bezemeye birimleri, 0 ise e bezeye birimleri göstermektedir. Bua göre birimleri koordiatları dikkate alıarak kümeleme aalizi ile gruplar oluşturulabilir Ağırlık Merkezi Yötemi Kuruluş yeri seçimi yötemleride biri olarak bilie Ağırlık Merkezi Yötemi uygulaması kolay bir yötemdir. Dağıtım merkezlerii belirlemesi aşamasıda dağıtım maliyetlerii e küçükleyecek souçlar üretmeye yaraya bir matematiksel yaklaşımdır. Bu yötemde ulaşım maliyetleri; uzaklık ve ağırlığı bir foksiyoudur. Ağırlık olarak akış miktarları ele alıabilir. Bu uygulamada ise kişi sayıları ağırlık olarak ele alımıştır. Her bir küme içi x ve y koordiatları Formül (2) ile hesaplaır. xiwi yw i i i 1 i 1 x y (2) wi wi i 1 i 1 Elde edile merkezleri koordiatları bazı durumlarda birimleri üzeri gibi uygu olmaya yerler olarak hesaplaabilir. Bu durumda belirlee merkeze yakı alteratif merkezler içi karşılaştırma yapılabilir. Buu içi alteratif yerleri koordiatları ele alıarak, yük-mesafe değerleri hesaplaır ve e küçük yük-mesafe değerie sahip ola yer merkez olarak seçilebilir. Yük-mesafe değerleri Formül (3) ile hesaplaır. LD lidi (3) i 1 LD = Yük-mesafe değeri l i = i. birimde amaçlaa toplama birimie kadar gidebilecek kişi sayısı d i = i. birim ile amaçlaa toplama merkezi arasıdaki mesafe 2 2 i i = Değerledirile toplama merkezii koordiatları d i = ( x x) ( y y) ( x, y ) ( x, y ) = i. birim koordiatları i i Yapıla hesaplamalar soucuda elde edile koordiatlar, afet istasyolarıı oluşturulacağı ve kişileri toplaacağı merkezleri vermektedir. 3. BULGULAR Afet öcesi, afet sorası ve afet sırasıda gerekli işlemleri e kısa sürede orgaize edilmesi ve gerçekleştirilmesi öcede bazı plaları oluşturulması ile mümküdür. Afet sırasıda bazı öemli kararları doğru biçimde verilmesi çok da mümkü olamayacağı içi eylem plaları doğrultusuda daha hızlı bir şekilde 69

4 koordiasyo sağlaabilir. Bu çalışmada da Dumlupıar Üiversitesi içi afet öcesi ölemlerde biri ola afet istasyolarıı yer seçimi ve kişileri toplama merkezii belirlemesi problemi ele alımıştır. Afet istasyolarıı oluşturulması ve afet istasyoları ile kişileri toplaması içi uygu merkezleri belirlemesi, kişileri daha hızlı ve etki bir şekilde orgaize olabilmeleri, müdahaleye ihtiyaç duya kişileri acil yardıma daha hızlı bir şekilde ulaşabilmeleri, eksik ola kişileri tespiti ve gerekli arama kurtarma çalışmalarıı yöledirilmesi içi çok gereklidir. Afet istasyou olarak adladırıla yapı her türlü yardım ve kurtarma malzemesii içere koteyırlarda oluşmaktadır. Bu edele afet istasyolarıı ve toplama merkezlerii yerlerii belirlemesi öemli bir koudur. Bütü birimlerde bulua persoeli ve öğrecileri hızlı ve rahat bir şekilde ulaşabilecekleri uygu yerler belirlemelidir. Bütü birimlerdeki kişileri tek bir merkezde toplamasıı karmaşaya ede olabileceği ve kişileri birbirlerii bulmaları zorlaşacağı düşücesiyle toplama merkezi sayısıı, bezerlik oraıa bağlı olarak arttırılmasıı daha etki olacağı düşüülmüştür. Toplaa kişileri birbirlerii taımaları da öemli olacağı içi yakı birimleri bir arada toplamaları daha uygu olacaktır. Çalışmada öcelikle Dumlupıar Üiversitesi yerleşkesii uydu görütüsü kullaılarak koordiat ekseleri oluşturulmuştur. Yerleşke uydu görütüsü Şekil 1 de bulumaktadır. Birimlere koordiatlar taımlaarak, her bir birime umara verilmiştir. Birimleri koordiat bilgileri ile birimlerde bulua persoel ve öğreci sayıları elde edilmiştir. Birimleri koordiat değerleri kullaılarak MINITAB 14.0 ile kümeleme aalizi gerçekleştirilmiştir. Birimler öklid uzaklık ölçüsüe bağlı olarak ortalama bağlatı yötemiyle kümeledirilmiş ve Şekil 2 deki dedogram elde edilmiştir. Şekil 1. Dumlupıar Üiversitesi uydu görütüsü 70

5 Şekil 2. Kümeleme aalizi souçları içi dedogram gösterimi Şekil 2 de yer ala dedograma göre bezerlik oraı 0.75 içi üç grup oluşmuştur. Bezerliği yeterli düzeyde olması ve souçları uygulaabilir olması edeiyle üç grup oluşturulması uygu görülmüştür. Kümeleme aalizi soucu belirlee gruplar Şekil 3 de gösterilmektedir. Bua göre 1. grupta İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ve Kütüphae, 2. grupta Mühedislik Fakültesi, Güzel Saatlar Fakültesi, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, 3. grupta ise Fe-Edebiyat Fakültesi, Tıp Fakültesi ve Rektörlük biaları yer almaktadır. Şekil 3. Kümeleme aalizi souçlarıa göre oluşturula gruplar Oluşturula gruplar içi toplam kişi sayıları ağırlık olarak ele alımış ve Ağırlık Merkezi Yötemi ile her grup içi afet istasyou ve toplama merkezi tespit edilmiştir. Bua göre Grup-1 i birimleri ile ilgili toplam kişi sayıları ve koordiat bilgileri Tablo 1 de verilmiştir. Bu bilgilere göre Formül (2) yardımıyla elde edile ağırlık 71

6 merkezi koordiatları (4.20; 4.30) olarak hesaplamıştır. Belirlee merkez A oktası ile Şekil 4 de gösterilmiştir. Tablo 1. Grup-1 bilgileri GRUP-1 No Toplam kişi sayısı x y x w i 1 i i yw i 1 i i Grup-1 içi belirlee afet istasyou ve toplama merkezi bia üstüde çıktığı içi ayı ekse doğrultusuda iki farklı alteratif yer belirlemiştir. Şekil 4 de gösterile (4.5; 3.5) ve (4.5; 5.5) koordiatlı alteratif yerler içi yük-mesafe değerleri Formül (3) yardımıyla izleye şekilde hesaplamıştır. Bu souçlara göre daha düşük akış sağlayacak yer değeriyle Alteratif yer 1 olarak seçilmiştir. LD (Alteratif yer 1) = (3)(1.58) + (2052)(1.12) + (1)(1.80) + (2486)(1.41) +(1824)(1.12) + (2219)(0.71) + (365)(1.80) + (5)(0.50)+ (14)(4.03) = * LD (Alteratif yer 2) =(3)(0.71) + (2052)(1.12) + (1)(1.12) + (2486)(1.41) +(1824)(1.80) + (2219)(1.58) + (365)(1.80) + (5)(2.06)+ (14)(4.27) = Şekil 4. Grup-1 içi afet istasyou ve toplama merkezi 72

7 Kümeleme Aalizi soucu oluşa Grup-2 de yer ala birimler ile ilgili toplam kişi sayıları ve koordiat bilgileri Tablo 2 de verilmiştir. Bu değerlere göre hesaplaa ağırlık merkezi koordiatları (22.5; 5.4) olarak hesaplamıştır. Belirlee yer Şekil 5 de B oktası ile gösterilmiştir. Tablo 2. Grup-2 bilgileri No Toplam kişi sayısı x y x w i 1 i i yw i 1 i i GRUP-2 No Toplam kişi sayısı x y x w i 1 i i yw i 1 i i Şekil 5. Grup-2 içi afet istasyou ve toplama merkezi Grup-3 içeriside belirlee birimler ile ilgili bilgiler Tablo 3 de verilmiştir. Bu bilgiler ile hesaplaa ağırlık merkezi (13.4; 5.7) koordiatıda çıkmıştır. Belirlee okta C ile Şekil 6 da gösterilmiştir. Bu okta biaları arasıda olduğu içi ekseler boyuca üç alteratif okta daha değerledirilmeye alımıştır. Tablo 3. Grup-3 bilgileri 73

8 GRUP-3 No Toplam kişi sayısı x y x w i 1 i i yw i 1 i i Şekil 6. Grup-3 içi afet istasyou ve toplama merkezi 74

9 Şekil 6 da gösterile (13.5; 7.5), (15.5; 7.5) ve (15.5; 6) koordiatlı alteratif yerleri içi yük-mesafe değerleri Formül (3) yardımıyla izleye şekilde hesaplamıştır. Bu souçlara göre daha düşük akış sağlayacak yer değeriyle Alteratif 1 olarak seçilmiştir. LD(Alteratif yer 1) = (66)(3.95)+ (77)(3.18) + (66)(4.37) + (371)(1.8) + (557)(1.41) + (598)(2.5) + (232)(3.81) + (599)(2.5) +(679)(2.24) + (646)(1) + (627)(1.5) + (686)(1.12) + (12)(2.83) +(3)*(2.5) + (92)(2.24) + (304)(3.2) + (412)(3.61) + (571)(4.03) + (5)(4.47) = * LD(Alteratif yer 2) = (66)(2.57) + (77)(2.26) + (66)(2.85) + (371)(1.8) + (557)(3.16) + (598)(3.2) + (232)(3.54)+(599)(3.2) + (679)(2.24) + (646)(2.24) + (627)(2.5) +(686)(1.12) + (12)(4.47) + (3)(4.27) + (92)(4.12) + (304)(4.77) + (412)(5) + (571)(5.32) + (5)(5.66) = LD(Alteratif yer 3) = (66)(3.95) + (77)(2.26) + (66)(2.85)+(371)(1)+(557)(3.04)+ (598)(2.24) + (232)(2.06) + (599)(2.24) + (679)(1.12) + (646)(2.06) + (627)(2) + (686)(1.41) + (12)(4.03) + (3)(4) + (92)(4.03) + (304)(4.12) + (412)(4.27)+ (571)(4.47) + (5)(4.72) = Yapıla hesaplamalar soucuda afet istasyolarıı oluşturulabileceği ve afet sırasıda kişileri orgaize olabilmek amacıyla toplaabilecekleri merkezler belirlemiş ve gruplar bazıda Şekil 7 de yıldız ile gösterilmiştir. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Şekil 7. Üiversite içi afet istasyou ve toplama merkezi Deprem ya da diğer afetleri e zama, erede, e kadar büyüklükte karşımıza çıkacağı ve asıl souçlar doğuracağı belli olmaya koulardır. Bu edele afetler ile ilgili bilgi sahibi olmak, afet sırasıda yapılması gerekeleri bilmek ve hazırlıklı olmak, afetleri vereceği zararlarda bireysel olarak koruabilmek içi gereklidir. Özellikle depremle yaşaya bir ülke olarak deprem öcesi atıla küçük adımlar, afet sırasıda ve sorasıda büyük öeme sahip olabilir. Bu edele bu çalışmada afet öcesi bir hazırlık süreci olarak Dumlupıar Üiversitesi içi afet istasyou ve deprem sorası toplama merkezi yer seçimi problemi ele alımıştır. Birimleri bezerlikleri dikkate alıarak kümeleme aalizi yapılmış ve 0.75 bezerlik oraıda üç grup oluşturulmuştur. Ardıda persoel ve öğreci sayıları dikkate alıarak her grup içi toplama merkezi yeri 75

10 belirlemiştir. Bu merkezleri, afet sırasıda ve sorasıda kişiler ve yardım ekipleri ile koordiasyou kolay sağlaabilmesi ve ilk tedavileri hızlı bir şekilde yapılabilmesi adıa gerekli olduğu düşüülmektedir. Bu problem üiversite yerleşkesi içi uyguladığı gibi, Kütahya ve diğer iller içi de detaylı bir çalışma ile gerçekleştirilebilir. Ayrıca çalışmada kullaıla faktörler dışıda zemi özelliği, fay hattı durumu gibi diğer etkili faktörler de model ilave edilerek, yer seçimi problemi gücelleebilir. KAYNAKÇA [1] N. Dedeoğlu, Afetlerle ilgili iki küçük iceleme, Toplum ve Hekim, 15, (2000). [2] D. Pato, Disaster preparedess: a social-cogitive perspective, Disaster Prevetio ad Maagemet, 12 (3), (2003). [3] S. Temiz, "Afet, Afet Türleri ve Afette Karşılaşıla Sorular", Sivil Savuma Dergisi, 151 (40), (1998). [4] A. Yılmaz, Afet Yöetimi, Sivil Savuma Dergisi, 177 (46), (2004). [5] T. Kurita, Total Disaster Risk Maagemet ad the Importace of Iteratioal Cooperatio, Asia Disaster Reductio Ceter, Japa (2004). [6] J.B. Goldberg, Operatios Research Models for the Deploymet of Emergecy Services Vehicles, EMS Maagemet Joural, 1 (1), (2004). [7] N. Liu, B. Huag ad M. Chadramouli, Optimal Sitig of Fire Statios Usig GIS ad ANT Algoritm, Joural of Computig i Civil Egieerig, September/October (2006). [8] V. Marioov ad C. ReVelle, Sitig Emergecy Services i: Drezer, Z., (editor) Facility Locatio. Berli, Spriger, , (1995). [9] H. Selim ve İ. Özkaraha, Acil Servis Araçları Yerleşimii Belirlemeside Yei Bir Model, Edüstri Mühedisliği Dergisi, 14 (1), (2003). [10] E. Aktaş, Ö. Özaydı, F. Ülegi, Ş. Ösel ve B. Ağara, İstabul da itfaiye istasyou yerlerii seçimi içi yei bir model, Edüstri Mühedisliği Dergisi, YA/EM 2009 Özel Sayısı, 22 (4), 2-12 (2011). [11] T. Erde, ve M.Z. Coşku, Acil durum servislerii yer seçimi: Aalitik Hiyerarşi Yötemi ve CBS etegrasyou, itü dergisi/ mühedislik, 9 (6), (2010). [12] L. K. Nozick ad M. A. Turquist, Ivetory, trasportatio, service quality ad the locatio of distributio ceters, Europea Joural of Operatioal Research, 129(2), (2001). [13] W. Yi ad L. Ozdamar, Fuzzy modelig for coordiatig logistics i emergecies, Iteratioal Scietific Joural of Methods ad Models of Complexity-Special Issue o Societal Problems i Turkey, 7(1) (2004). [14] J. Zhu, D. Liu, J. Huag, ad J. Ha, Determiig Storage Locatios ad Capacities for Emergecy Respose, The Nith Iteratioal Symposium o Operatios Research ad Its Applicatios (ISORA '10), Chegdu-Jiuzhaigou, Chia, (2010). [15] Y. Lixi, G. Liglig, Z. Dog, Z. Juxue, ad G.Zhawu, A aalysis o disasters maagemet system i Chia, Natural Hazards, 60(2), , (2012). [16] O. Mete, ad Z.B. Zabisky, Iteratioal Joural of Productio Ecoomics, Stochastic optimizatio of medical supply locatio ad distributio i disaster maagemet, 126, (2010). [17] İteret: [18] T. Gupta, ad H. Seifoddii, Productio data based similarity coefficiet for machie-compoet groupig decisios i the desig of a cellular maufacturig system, Iteratioal Joural of Productio Research, 28, (1990). 76

GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ VE UYUM ANALİZİ İLE BİR İŞLETMEDE KARŞILAŞILAN ÜRETİM HATALARININ İNCELENMESİ

GRİ İLİŞKİSEL ANALİZ VE UYUM ANALİZİ İLE BİR İŞLETMEDE KARŞILAŞILAN ÜRETİM HATALARININ İNCELENMESİ Süleyma Demirel Üiversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2012, C.17, S.1, s.123-142. Suleyma Demirel Uiversity The Joural of Faculty of Ecoomics ad Admiistrative Scieces Y.2012, Vol.17,

Detaylı

EN KISA YOL PROBLEMİNDE ÇİZGE PARÇALAMA YÖNTEMİ KULLANILARAK YENİ BİR YAKLAŞIM 1

EN KISA YOL PROBLEMİNDE ÇİZGE PARÇALAMA YÖNTEMİ KULLANILARAK YENİ BİR YAKLAŞIM 1 EN KISA YOL PROBLEMİNDE ÇİZGE PARÇALAMA YÖNTEMİ KULLANILARAK YENİ BİR YAKLAŞIM Eskişehir Osmagazi Üiversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Özet Bu çalışmada ilk olarak çizge kuramıı temel kavramları

Detaylı

PERMÜTASYON, KOMBİNASYON, BİNOM, OLASILIK VE İSTATİSTİK...111. Konu Özeti...111. Testler (1 11)...115. Yazılıya Hazırlık Soruları (1 2)...

PERMÜTASYON, KOMBİNASYON, BİNOM, OLASILIK VE İSTATİSTİK...111. Konu Özeti...111. Testler (1 11)...115. Yazılıya Hazırlık Soruları (1 2)... ÜNİTE PERMÜTASYON, KOMBİNASYON, BİNOM, OLASILIK VE İSTATİSTİK Bölüm PERMÜTASYON, KOMBİNASYON BİNOM VE OLASILIK! = (...... ) PERMÜTASYON, KOMBİNASYON BİNOM, OLASILIK VE İSTATİSTİK PERMÜTASYON, KOMBİNASYON,

Detaylı

Logistics Directive LR10 Lojistik Direktifleri LR10

Logistics Directive LR10 Lojistik Direktifleri LR10 Logistics Directive LR10 Lojistik Direktifleri LR10 Versio 2010 So gücelleme: 2010 List of Abbreviatios Kısaltmalar listesi Cotet İçidekiler DAP EDI ERP FCA Icoterms JIS JIT LAB PPS QR83 Ru@Rate RFQ SCM

Detaylı

SEROLOJİK ÖRNEKLEME EL KİTABI. AVIAGEN ANADOLU AŞ KANATLI TEŞHİS ve ANALİZ LABORATUVARI SEROLOJİ ÖRNEKLEME EL KİTABI

SEROLOJİK ÖRNEKLEME EL KİTABI. AVIAGEN ANADOLU AŞ KANATLI TEŞHİS ve ANALİZ LABORATUVARI SEROLOJİ ÖRNEKLEME EL KİTABI AVIAGEN ANADOLU AŞ KANATLI TEŞHİS ve ANALİZ LABORATUVARI SEROLOJİ ÖRNEKLEME EL KİTABI 1/9 Hazırlaya Oaylaya Yürürlük Tarihi Revizyo Tarihi Mehmet ÜVEY Mehmet ÜVEY 06.04.2011 05.06.2014 Gözde Geçire Gözde

Detaylı

BELEDİYE HİZMETLERİNİN MALİYET ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: ESKİŞEHİR ODUNPAZARI BELEDİYESİNDE BİR UYGULAMA

BELEDİYE HİZMETLERİNİN MALİYET ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: ESKİŞEHİR ODUNPAZARI BELEDİYESİNDE BİR UYGULAMA Endüstri Mühendisliði Dergisi Cilt: 22 Sayý: 4 Sayfa: (35-47) ÜAS 2009 Özel BELEDİYE HİZMETLERİNİN MALİYET ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: ESKİŞEHİR ODUNPAZARI BELEDİYESİNDE BİR UYGULAMA Zeliha KAYGISIZ*,

Detaylı

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE ANALİTİK HİYERARŞİ YÖNTEMİ YARDIMIYLA İTFAİYE İSTASYON YER SEÇİMİ

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE ANALİTİK HİYERARŞİ YÖNTEMİ YARDIMIYLA İTFAİYE İSTASYON YER SEÇİMİ TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 18 22 Nisan 2011, Ankara COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE ANALİTİK HİYERARŞİ YÖNTEMİ YARDIMIYLA İTFAİYE İSTASYON YER

Detaylı

İmalat Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve ELECTRE Yöntemleri İle Değerlendirilmesi

İmalat Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve ELECTRE Yöntemleri İle Değerlendirilmesi Çankırı Karatekin Üniversitesi Y.2014, Cilt 4, Sayı 1, ss.237266 Y.2014, Volume 4, Issue 1, pp.237266 İmalat Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve ELECTRE Yöntemleri İle Değerlendirilmesi

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, 2005 199 İŞ ÖLÇÜMÜ TEKNİKLERİNDEN ZAMAN ETÜDÜ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, 2005 199 İŞ ÖLÇÜMÜ TEKNİKLERİNDEN ZAMAN ETÜDÜ ÜZERİNE BİR UYGULAMA C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, 2005 199 İŞ ÖLÇÜMÜ TEKNİKLERİNDEN ZAMAN ETÜDÜ ÜZERİNE BİR UYGULAMA Hüdaverdi BİRCAN * ve Gülseren İSKENDER ** Özet Bu çalışmada, Cumhuriyet Üniversitesi

Detaylı

Kural Tabanlı Karar Verme Mekanizmasına Sahip Sistematik Araç Seçim Modeli Geliştirilmesi

Kural Tabanlı Karar Verme Mekanizmasına Sahip Sistematik Araç Seçim Modeli Geliştirilmesi Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 6, No: 2, 2009 (19-27) Electronic Journal of Machine Technologies Vol: 6, No: 2, 2009 (19-27) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojikarastirmalar.com e-issn:1304-4141

Detaylı

Evre kaydırımlı mikroşerit yama anten dizili Ku band alıcı tasarımı

Evre kaydırımlı mikroşerit yama anten dizili Ku band alıcı tasarımı itüdergisi/d mühedislik Cilt:4, Sayı:1, 43-49 Şubat 005 Evre kaydırımlı mikroşerit yama ate dizili Ku bad alıcı tasarımı Bület YAĞCI, Osma PALAMUTÇUOĞLU, Selçuk PAKER İTÜ Elektrik-Elektroik Fakültesi,

Detaylı

Bilimler Enstitüsü, Celalabat KIRGIZİSTAN http://www.akademikbakis.org

Bilimler Enstitüsü, Celalabat KIRGIZİSTAN http://www.akademikbakis.org Kırgız Türk Sosyal Bilimler Estitüsü, Celalabat KIRGIZİSTAN MÜZİK EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MEZUNLARININ MÜZİK TEORİSİ- KOMPOZİSYON VE BİREYSEL PERFORMANS DERSLERİ BAŞARILARININ KARŞILAŞTIRILMASI Yrd.Doç.Dr.Özgür

Detaylı

Turizm Öğrencilerinin Çalışma Bölgesi Seçimleri Üzerine Bir Uygulama

Turizm Öğrencilerinin Çalışma Bölgesi Seçimleri Üzerine Bir Uygulama Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 20, Sayı 2, Bahar: 215-229, 2009. Copyright 2009 anatolia Bütün hakları saklıdır ISSN: 1300-4220 (1990-2009) Turizm Öğrencilerinin Çalışma Bölgesi Seçimleri

Detaylı

Türkiye de Her Şey Dahil Uygulamasının Konaklama İşletmeleri Üzerindeki Etkisi: Antalya Örneği

Türkiye de Her Şey Dahil Uygulamasının Konaklama İşletmeleri Üzerindeki Etkisi: Antalya Örneği Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 17, Sayı 1, Bahar: 35-50, 2006, Copyright 2006 anatolia Bütün hakları saklıdır ISSN: 1300-4220 (1990-2006) Türkiye de Her Şey Dahil Uygulamasının Konaklama

Detaylı

FİNANSAL BİLGİ KALİTESİNİN ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ TEKNİĞİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ: BANKACILIK SEKTÖRÜ UYGULAMASI

FİNANSAL BİLGİ KALİTESİNİN ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ TEKNİĞİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ: BANKACILIK SEKTÖRÜ UYGULAMASI ANADOLU ÜNİVERS İTES İ S OS YAL BİLİMLER DERGİS İ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cilt/Vol. : 10 - S ayı/no: 3 : 43 58 (2010) FİNANSAL BİLGİ KALİTESİNİN ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ TEKNİĞİYLE

Detaylı

MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 23, OCAK - 2011, S. 373-388 İSTANBUL ISSN:1303-2429 copyright 2010 http://www.marmaracografya.com

MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 23, OCAK - 2011, S. 373-388 İSTANBUL ISSN:1303-2429 copyright 2010 http://www.marmaracografya.com MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 23, OCAK - 2011, S. 373-388 İSTANBUL ISSN:1303-2429 copyright 2010 http://www.marmaracografya.com FİZİKİ COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM METODUNA FARKLI BİR YAKLAŞIM: GEZİ- GÖZLEM

Detaylı

İstatistiksel Regresyon Yöntemlerinin Farklı Veri Gruplarına Uygulanması Üzerine Bir Analiz

İstatistiksel Regresyon Yöntemlerinin Farklı Veri Gruplarına Uygulanması Üzerine Bir Analiz GÜFBED/GUSTIJ (2012) 2 (2):55-67 Research/Araştırma 1 İstatistiksel Regresyon Yöntemlerinin Farklı Veri Gruplarına Uygulanması Üzerine Bir Analiz Serkan ÖZTÜRK 1,* 1 Gümüşhane Üniversitesi, Müh. Fak. Jeofizik

Detaylı

Yük Tahmini İçin Hibrit (YSA ve Regresyon) Model

Yük Tahmini İçin Hibrit (YSA ve Regresyon) Model Yük Tahmini İçin Hibrit (YSA ve Regresyon) Model * 1 Kübra KAYSAL 2 Fatih Onur HOCAOĞLU ve 3 Ahmet KAYSAL 1,2,3 Elektrik & Elektronik Mühendisliği Bölümü, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Türkiye Abstract

Detaylı

TÜRKİYE DE İL OLMASI UYGUN OLAN İLÇELERİN AHP YÖNTEMİYLE BELİRLENMESİ

TÜRKİYE DE İL OLMASI UYGUN OLAN İLÇELERİN AHP YÖNTEMİYLE BELİRLENMESİ ISSD ' 10 SECOND INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT isimli sempozyumda sunulmuştur., TÜRKİYE DE İL OLMASI UYGUN OLAN İLÇELERİN AHP YÖNTEMİYLE BELİRLENMESİ Prof. Dr. İbrahim GÜNGÖR Akdeniz

Detaylı

ANA DAĞITIM ÜSSÜ YER SEÇİM PROBLEMLERİ VE BİR KAMU KURUMU İÇİN GERÇEK BİR ANA DAĞITIM ÜSSÜ YER SEÇİM PROBLEMİ

ANA DAĞITIM ÜSSÜ YER SEÇİM PROBLEMLERİ VE BİR KAMU KURUMU İÇİN GERÇEK BİR ANA DAĞITIM ÜSSÜ YER SEÇİM PROBLEMİ T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HAREKAT ARAŞTIRMASI ANA BİLİM DALI ANA DAĞITIM ÜSSÜ YER SEÇİM PROBLEMLERİ VE BİR KAMU KURUMU İÇİN GERÇEK BİR ANA DAĞITIM ÜSSÜ YER SEÇİM PROBLEMİ YÜKSEK

Detaylı

KURUMSAL KAY IK PLA LAMASI UYGULAMASI DA BAŞARISIZ OLA BĐR ĐŞLETMEDEKĐ SORU LARI A ALĐZĐ

KURUMSAL KAY IK PLA LAMASI UYGULAMASI DA BAŞARISIZ OLA BĐR ĐŞLETMEDEKĐ SORU LARI A ALĐZĐ KURUMSAL KAY IK PLA LAMASI UYGULAMASI DA BAŞARISIZ OLA BĐR ĐŞLETMEDEKĐ SORU LARI A ALĐZĐ PROBLEMS ANALYSIS IN A COMPANY IN FAILED IMPLEMENTATION OF ERP Öz Sinan BERKDEMĐR 1 Kurumsal Kaynak Planlaması sadece

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ DEĞER AKIġLARININ BELĠRSĠZLĠK ALTINDA ANALĠZĠ VE HARĠTALANDIRILMASI: BÜYÜK ÖLÇEKLĠ BĠR GIDA ĠġLETMESĠNDE UYGULAMA Mehmet ÖZFINDIK YÜKSEK LĠSANS TEZĠ Endüstri

Detaylı

PERAKENDE MARKETLERİN YER SEÇİMİNE YÖNELİK CBS UYGULAMASI

PERAKENDE MARKETLERİN YER SEÇİMİNE YÖNELİK CBS UYGULAMASI PERAKENDE MARKETLERİN YER SEÇİMİNE YÖNELİK CBS UYGULAMASI E. K. Şahin ÖZET Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, 41400, Gebze, Kocaeli. e.sahin@gyte.edu.tr Coğrafi

Detaylı

ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİKLERİ İLE TÜRKİYE NİN EKONOMİK PERFORMANSININ AVRUPA BİRLİĞİ ÜYE ÜLKELERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI

ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİKLERİ İLE TÜRKİYE NİN EKONOMİK PERFORMANSININ AVRUPA BİRLİĞİ ÜYE ÜLKELERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi YIL 2013, CİLT XXXV, SAYI II, S. 329-360 Doi No: 10.14780/iibdergi.201324469 ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİKLERİ İLE TÜRKİYE NİN EKONOMİK PERFORMANSININ AVRUPA BİRLİĞİ

Detaylı

OTEL İŞLETMELERİNDE İLİŞKİSEL PAZARLAMA ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA

OTEL İŞLETMELERİNDE İLİŞKİSEL PAZARLAMA ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA OTEL İŞLETMELERİNDE İLİŞKİSEL PAZARLAMA ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA Mehmet Oğuzhan İLBAN Balıkesir Üniversitesi Gönen Meslek Yüksekokulu Murat DOĞDUBAY Balıkesir Üniversitesi Turizm İşletmeciliği

Detaylı

TÜRKİYE DE DIŞ KAYNAK KULLANIMINDA TEDARİKÇİ SEÇİM KRİTERLERİ VE SÖZLEŞME ŞARTLARINDA DİKKAT EDİLEN HUSUSLAR

TÜRKİYE DE DIŞ KAYNAK KULLANIMINDA TEDARİKÇİ SEÇİM KRİTERLERİ VE SÖZLEŞME ŞARTLARINDA DİKKAT EDİLEN HUSUSLAR TÜRKİYE DE DIŞ KAYNAK KULLANIMINDA TEDARİKÇİ SEÇİM KRİTERLERİ VE SÖZLEŞME ŞARTLARINDA DİKKAT EDİLEN HUSUSLAR İsmail BAKAN H.Seçil FETTAHLIOĞLU A.Melih EYİTMİŞ ÖZET Günümüzde dış kaynaklardan yararlanma,

Detaylı

ÖRGÜTLERDE İŞ TATMİNİNİ ETKİLEYEN DEMOGRAFİK FAKTÖRLER VE VERİMLİLİK: KARAMAN GIDA SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

ÖRGÜTLERDE İŞ TATMİNİNİ ETKİLEYEN DEMOGRAFİK FAKTÖRLER VE VERİMLİLİK: KARAMAN GIDA SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA T.C. KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ÖRGÜTLERDE İŞ TATMİNİNİ ETKİLEYEN DEMOGRAFİK FAKTÖRLER VE VERİMLİLİK: KARAMAN GIDA SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA Hazırlayan Serhat Sefa TOR İşletme

Detaylı

112 ACİL İSTASYON MERKEZLERİNİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİYLE BELİRLENEREK, YOL GÜZERGÂHLARININ ANALİZİ

112 ACİL İSTASYON MERKEZLERİNİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİYLE BELİRLENEREK, YOL GÜZERGÂHLARININ ANALİZİ 112 ACİL İSTASYON MERKEZLERİNİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİYLE BELİRLENEREK, YOL GÜZERGÂHLARININ ANALİZİ Ceren Yagci 1,* Savas Durduran 2 Fadime Kiyak 1 Habibe Ozer 1 1 Geomatics engineering, Univesity of Selcuk,Konya,

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Murat TOKSARI *

Yrd. Doç. Dr. Murat TOKSARI * İÇSEL PAZARLAMA BAĞLAMINDA, İÇ MÜŞTERİNİN ÇALIŞTIĞI İŞ YERİNDEN TATMİN OLMA DÜZEYİ İLE DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ FARKLILIKLARIN TESPİTİNE YÖNELİK AMPİRİK BİR ÇALIŞMA Yrd. Doç. Dr. Murat TOKSARI

Detaylı

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNDE BİLGİ SİSTEMLERİ: HAVACILIK YER HİZMETLERİNDE UÇUŞ ZAMANLAMASI İÇİN BİLGİ PAYLAŞIM MODELİ

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNDE BİLGİ SİSTEMLERİ: HAVACILIK YER HİZMETLERİNDE UÇUŞ ZAMANLAMASI İÇİN BİLGİ PAYLAŞIM MODELİ HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ OCAK 2014 CİLT 7 SAYI 1 (1-23) TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNDE BİLGİ SİSTEMLERİ: HAVACILIK YER HİZMETLERİNDE UÇUŞ ZAMANLAMASI İÇİN BİLGİ PAYLAŞIM MODELİ Mehmet YÖRÜKOĞLU

Detaylı