MESLEKi TOKSİKOLOJİ AÇISINDAN KİMYASAL MARUZİYET

Transkript

1 MESLEKi TOKSİKOLOJİ AÇISINDAN KİMYASAL MARUZİYET DOÇ. DR. M. SERTAÇ YILMAZ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ TIBBİ FARMAKOLOJİ ANABİLİM DALI

2 PARASELSUS ( ) TÜM MADDELER ZEHİRDİR. İLACI, ZEHİRDEN AYIRAN DOZUDUR.

3 Kimyasallar sadece kimya sanayinde çalışanlar için değil sanayinin tu m faaliyet alanlarında çalışanlar için risk oluşturmaktadır.

4 Kimyasal maruziyetin riskini artıran sebepler Bazı kimyasalların zararlarının yıllar sonra ortaya çıkması, kimyasal maruziyet sonrası hemen fark edilir bir etkinin ortaya çıkmaması ve bu nedenle tehlikeli olarak göru lmemesi. Kimyasalların değişik isimlerinin bulunması. (Hidrojen kloru r = hidroklorik asit = tuz ruhu) Kullanılan bir çok kimyasalın etiketinde sadece ticari ismin bulunup içerikleri hakkında bilgi olmaması. (malzeme gu venlik bilgi formu, MSDS)

5 Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Gu venlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Tehlikeli Kimyasal Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, u reme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler.

6 TOKSİK MADDELER Solunum, sindirim ya da deri yoluyla alınarak çeşitli organlarda birikip meslek hastalıklarına sebep olabilen kimyasallardır. Bu kimyasalların, tozlarının, liflerinin, buharlarının, havadaki sis halinde dağılmış partiku llerinin vu cuda alınmaları sonucu göru lu r.

7 TAHRİŞ EDİCİ MADDELER Hu cre hasarı yapabilen kimyasallardır. Su lfirik asit gibi gu çlu olanlar zararlı etkilerine tek bir maruziyet sonrası gösterebilir.

8 Kanserojen madde: Maruziyeti sonucunda kanser oluşumuna neden olabilen maddelerdir. Mutajen madde: DNA u zerinde kalıcı hasar oluşturan maddelerdir. Teratojen madde: Hamile kadınlardaki maruziyet sonucu fetusta malformasyona neden olan maddelerdir.

9 Gu venlik Bilgi Formu (MSDS) Madde 22 - Gu venlik Bilgi Formu'nun hazırlanması ve dağıtımında aşağıdaki kurallara uyulması zorunludur. c) Gu venlik Bilgi Formu, u retici tarafından; (1) Her tehlikeli madde, tehlikeli mu stahzar veya en az bir tehlikeli madde ihtiva eden mu stahzar için ayrı ayrı hazırlanır, (2) Teknik gelişmelere ve bilimsel araştırmalara bağlı olarak gu ncelleştirilir, (3) Tehlikeli kimyasalın u retim sonrası ilk teslimatı sırasında veya mu mku nse teslimat öncesi, (4) İkinci veya takip eden teslimatlarında talep edilmesi halinde,alıcıya u cretsiz olarak yazılı metin halinde verilir veya elektronik ortamda iletilir. d) Gu venlik Bilgi Formu; piyasaya arz edilen kimyasallar için Tu rkçe olarak hazırlanır.

10 TEHLİKELİ KİMYASALLAR YÖNETMELİĞİ Madde 16 Tehlikeli madde veya mu stahzarları ile iştigal edenler, bunların özelliklerine göre etiketlenmesinden sorumludur. Üreticiler, bu bölu mde verilen etiketleme ile ilgili kurallara uymak zorundadır.

11 EK-VII TEHLİKELİ MADDE VE MÜSTAHZARLARIN ETİKETLERİNDE KULLANILACAK RİSK DURUMLARI VE GÜVENLİK TAVSİYELERİ R 20 - Solunması halinde sağlığa zararlıdır. R 21 - Cilt ile temasında sağlığa zararlıdır. R 22 - Yutulması halinde sağlığa zararlıdır. R 23 - Solunması halinde toksiktir. R 24 - Cilt ile temasında toksiktir. R 25 - Yutulması halinde toksiktir. R 26 - Solunması halinde çok toksiktir. R 27 - Cilt ile temasında çok toksiktir. R 28 - Yutulması halinde çok toksiktir.

12 R 45 - Kanser yapabilir. R 46 - Kalıtımsal genetik hasarlara neden olabilir. R 47 - Doğuştan sakatlıklara neden olabilir. R 48 - Uzun su reli maruz kalınması halinde sağlığa ciddi hasar tehlikesi. R 49 - Solunması halinde kansere neden olabilir.

13 R 60 - Üremeyi olumsuz etkileyebilir. R 61 - Anne karnındaki çocuğa zarar verebilir. R 62 - Üremeyi bozucu risk olasılığı. R 63 - Anne karnındaki çocuğa zarar riski olasılığı. R 64 - Emzirilen bebeklere zarar verebilir.

14 KİMYASAL ETKİLEŞİMLER BAĞIMSIZ ETKİ SİNERJİSTİK ETKİ ADDİTİF ETKİ: Karaciğere toksik etki gösteren iki farkli maddeye maruziyet = 2 POTANSİYALİZASYON: = 3 veya = 2 (isopropanol kendisi KC de toksik etkili değil ancak karbontetrakloru r u n yaptığı KC hasarını artırır)

15 KİMYASALIN SAĞLIĞA ZARARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER MARUZ KALMA ŞEKLİ VE SÜRESİ MARUZ KALAN KİŞİNİN FİZYOLOJİK ÖZELLİKLERİ YAŞ CİNSİYET GENETİK FAKTÖRLER HAMİLELİK

16 KİMYASAL MADDELERİN SAĞLIK RİSKLERİNİN KONTROLÜ İşyeri hekimi ve işyeri gu venlik uzmanı Ortam ölçu mleri Biyolojik ölçu mler KAYIT

17 ALINABİLECEK ÖNLEMLER Mu mku nse kimyasal maddeyi değiştirmek. Uygun havalandırma şartlarının sağlanması. Kişisel koruyucu önlemler. Kirlenmiş alanlarda yeme içmenin engellenmesi.

18 SAĞLIK GÖZETİMİ Biyolojik izleme sonuçları maruziyet olduğunu gösteriyorsa Meslek hastalığı tanısı konduysa

19 İŞYERİ HEKİMİ İşyerindeki kimyasal madde envanteri Kimyasal maddelerin sağlık açısından taşıdığı riskler (malzeme gu venlik bilgi formları) Riskin gerçekleşmesi için gerekli dozkonsantrasyon Çalışanların özellikleri Takip - kayıt KİŞİYE ÖZEL YAKLAŞIM

20 BİLGİLENDİRME ve EĞİTİM Kullanılan kimyasal maddeler hakkında bilgilendirme Malzeme gu venlik formları nerede bulunuyor Formlardaki bilgiler nasıl kullanılacak Kişisel koruyucuların kullanımı ve önemi Kimyasal kullanımı esnasında karşılaşılabilecek acil durumlar ve eylem planı

21 ÜNİVERSİTE HASTANELERİ TANI??? EĞİTİM DANIŞMANLIK

22 TEŞEKKÜRLER