STADYUM: BENZERLKLER, KOUTLUKLAR VE ZDÜÜMLER STADIUM: SIMILARITIES, PARALLELISMS AND PROJECTIONS

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "STADYUM: BENZERLKLER, KOUTLUKLAR VE ZDÜÜMLER STADIUM: SIMILARITIES, PARALLELISMS AND PROJECTIONS"

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 4 Sayı: 19 Volume: 4 Issue: 19 Güz 2011 Fall STADYUM: BENZERLKLER, KOUTLUKLAR VE ZDÜÜMLER STADIUM: SIMILARITIES, PARALLELISMS AND PROJECTIONS Özet Emet GÜREL* * Uur AKKOÇ** Bu çalıma kapsamında spor, mimari, tarih, sosyoloji, psikoloji, siyaset, iletiim, ekonomi, pazarlama gibi bilimlerin ilgi alanına giren ve disiplinlerarası bir nitelik arz eden stadyum kavramı konu edilmektedir. Bu balamda öncelikli olarak stadyum kavramına açıklık getirilmekte ve stadyumlar mimari tasarımları üzerinden incelenmektedir. Ardından stadyum kavramının tarihsel geliimi mercek altına alınmakta ve kavramın evrimi dönemsel kodlarla ilikilendirilerek açıklanmaktadır. Çalıma, stadyum kavramının semantik bir okumayla incelenmesi ve stadyum içindeki dünyanın tüm boyutları ile ortaya konması ile son bulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Spor, Futbol, Mekân, Stadyum. Abstract Within the scope of this study, the concept of stadium is discussed, which is related to certain sciences such as sports, architecture, history, sociology, psychology, politics, communications, economics, marketing and has interdisciplinary characteristics. Within this context, first the concept of stadium is clarified and stadiums are analyzed on the basis of architectural designs. Then, the historical development of the concept of stadium is put under the scope and the evolution of the concept is explained, linking it to the cyclical codes. The study is concluded with the examination of the concept of stadium through a semantic reading and the presentation of stadiums with all aspects. Key Words: Sports, Football, Space, Stadium. Giri Stadyum, en yalın ifadeyle spor karılamalarının yapıldıı yerdir. Spor etkinliklerinin gerçekletirilmesine ve seyirciler tarafından izlenmesine olanak veren mekânlar olan stadyumlar, Antik uygarlıklar döneminden günümüze dek kentsel dokunun ve kent kimliinin ayrılmaz bir parçası olarak ilev görmülerdir. lk stadyumlar, bir kou pistinden ve pistin yan tarafında konulanmı izleyici alanlarından ibarettir. Toplumsal deiim sürecine ve sportif faaliyetlerin kitlesellemesine kout olarak stadyumlar da farklılamı ve daha büyük, daha fonksiyonel, daha konforlu, daha güvenli, daha teknik, daha estetik yapılara dönümülerdir. Öyle ki çacıl dünyada stadyumlar, salt spor etkinliklerine yönelik mekânlar olarak deerlendirilmekten çıkmı ve bir göstergeler sistemi olarak kabul görmeye balamılardır. * * Doç. Dr., Ege Üniversitesi letiim Fakültesi Halkla likiler ve Tanıtım Bölümü. ** Ege Üniversitesi Salık Bilimleri Enstitüsü Spor Yönetimi Anabilim Dalı.

2 Aslında stadyum, öteden beri sporun üretildii bir yer olmaktan daha fazla anlam ifade etmitir. 1. Stadyum Stadyum, çeitli spor etkinliklerine ev sahiplii yapan mekândır. Spor bir oyun olarak ele alındıında, stadyum söz konusu oyunun ifa edildii alan olarak karılık bulmaktadır. Bu balamda stadyum çounlukla futbol, Amerikan futbolu, beyzbol, rlanda futbolu, fırlatma, ragbi gbi geni alan sporlarının üretildii yerleri adlandırmak için kullanılan bir kelimedir. Spor literatüründe stadyum, spor müsabakalarının yapılabilmesi için özel olarak tasarlanmı spor tesisi anlamına gelmektedir (Durgun, 2007: 36). Daha geni bir ifadeyle stadyum, uluslarası kurallar dorultusunda yapılmı bir futbol oyun alanı etrafında atletizm kurallarına uygun kou pistleri bulunan ve bu alanları çevreleyen izleyici birimlerinin olduu ve bu birimlere hizmet eden mekânlardan oluan açık ve kapalı spor alanı olarak karılık bulmaktadır (Çiftçi, 1999). Bir dier tanıma göre ise stadyum; üzerinde daha çok kalabalık takım sporlarının, atletizm yarımalarının yapılmasına elverili oyun veya yarı alanı ve buradaki etkinlikleri izleyecek olanların oturma yerleri, soyunma odaları vb. bulunan büyük spor tesisidir (ahin, 2005: 305). Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlüü ile Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüü ne göre Türk diline Latince stadium kelimesinden giren stadyum; takım oyunları, atletizm karılamaları ve çeitli törenlerin yapılabilmesi, seyircilerin de bunları izleyebilmesi için elverili oturma yerleri olan alan, stat olarak tanımlanmaktadır ( gov. tr/bati/?kelime =stadyum&kategori=terim&hng=md; ). Online Etymology Dictionary, stadium kelimesini etimolojik köken itibariyle Latince ye baıtlamakta ve 14. yüzyıl sonları ile tarihlemektedir. Kelime, günümüzdeki anlamına 1834 yılında kavumutur ve o günden bu yana spor olaylarını izlemek için izleyici yerlerine sahip olan geni, açık, oval yapı olarak karılık bulmaktadır ( ). Stadyum, spor etkinliinin gerçekletirilmesine yönelik bir alan ve bu etkinlii izleyebilmeleri için izleyicilere ayrılmı bölümden oluan yapıdır. Temel mantık aynı kalmakla birlikte, tarih boyunca dünyanın pek çok corafyasında farklı ekil ve nitelikte birçok stadyum tasarımının uygulandıı bilinmektedir. Öyle ki stadyumlar; balangıçtan günümüze dek doal toprak saha, doal veya sentetik çim saha, semt sahaları, minyatür sahalar, halı sahalar ve büyük stadyumlar gibi deiik boyut ve özellikte mekânlar olarak karımıza çıkmılardır. Günümüzde mimari tasarımlarına ya da sahanın üstünün kapatılıp kapatılamamasına göre farklı stadyum çeitlerinden söz edilebilmektedir. Bu balamda stadyumlar, geometrik formlarına göre stadyumlar ve mekânsal düzenlerine göre stadyumlar olmak üzere iki kapsam altında incelenebilmektedir.

3 Stadyum Geometrik Formlarına Göre Stadyumlar Mekânsal Düzenlerine Göre Stadyumlar At Nalı Stadyum Oval Stadyum Dikdörtgen Stadyum Açık Stadyum Kapalı Stadyum ekil. 1. Stadyum Türleri a. Geometrik Formlarına Göre Stadyumlar Stadyumlar, mimari planlarına göre dier stadyumlardan farklılaabilmektedir. Bir stadyumun geometrik formu, spor pistlerinin ve izleyici yerlerinin nasıl konulanacaı gibi detayları barındırmaktadır. Bu balamda at nalı stadyum, oval stadyum ve dikdörtgen stadyum gibi mimari tasarımlar üzerinden stadyumları sınıflandırmak mümkündür. At Nalı Stadyum: At nalı stadyum, iki ucu yarım daire eklinde olan stadyumdur. U eklinde bir planı vardır ve bir ucu açıktır. Antik uygarlıklar döneminde ina edilen ilk stadyumlar, at nalı eklinde mimari yapılanmalarıyla dikkat çekmektedir. Bu stadyumlarda genellikle dikdörtgen bir kou pisti ve pistin çevresinde seyircilerin müsabakaları takip edebilecei, piste kıyasla doal yükseltiye sahip alanlar bulunmaktadır. Dolayısıyla en uygun alan olan iki alçak tepe arasındaki düzlük alana ina edilmilerdir. zleyici alanları tepenin alt noktasından yukarıya doru kademeli olarak devam etmi, böylelikle gösterilerin yapıldıı zemini kum döeli alanın tüm izleyiciler tarafından rahatlıkla görülmesi salanmıtır (Doan, 2007: 45). Oval Stadyum: Elips eklinde plana sahip olan ve izleyiciler için ayrılmı oturma yerlerinin tüm stadı çepeçevre sardıı stadyum, oval stadyum olarak adlandırılmaktadır. Tarihsel süreç içerisinde stadyumlar, altı yüz metre uzunluundaki kum pistlerden, yüz binlerce seyirciyi aırlayabilen ve birçok spor aktivitesinin yapıldıı büyük tesislere dönümütür. Bu dönüümle birlikte stadyum planlarında yer alan pistler, dikdörtgenden elipse evrilmitir (Aksoy, 2009: 47). Yaanan bu deiim, oval stadyumları daha popüler kılmıtır. Oval stadyumlarda, dikdörtgen eklinde bir saha ve çevresinde özellikle atletizm müsabakalarının icrasına elverili yuvarlak pistler bulunmaktadır. Stadyuma oval eklini veren bu pistler, pek çok atletizmin yanı sıra pek çok sporun yapılmasına olanak tanımaktadırlar. Yakın dönemde Avrupa da ina edilen çou stadyum, estetik kaygılar nedeniyle oval tasarımlıdır.

4 Dikdörtgen Stadyum: Dikdörtgen stadyum, dikdörtgen eklinde bir pistin dört kenarına konumlanmı ve kademeli olarak yükselen seyirci alanlarından olumaktadır. Özellikle futbol için tasarlanan bu stadyumlara, Avrupa da sıkça rastlanmaktadır. 19. yüzyılda futbolun Avrupa dan balayarak tüm dünyaya yayılması ve en youn ilgi gören spor dalı hâline gelmesi, sadece futbol için tasarlanmı stadyumların ina edilmesi sonucunu dourmutur. Futbol oyun alanının dikdörtgen olması, oyun alanının çevresinde bulunan seyirci yerleri nedeniyle seyircilerin sahaya daha yakın konulanabilmesi, sporcularla seyircilerin yakınlıklarının daha sıcak bir atmosfer oluturabilmesi, aynı mimarinin küçük semt stadyumlarında da, yüksek bütçeli büyük stadyumlarda da uygulanabilir olması bu stadyumların tercih edilirliklerini arttırmaktadır. b. Mekânsal Düzenlerine Göre Stadyumlar Stadyumlar, mekânsal düzenlerine göre de benzerlerinden farklılaabilmektedir. Spor etkinliinin gerçekletirildii ve/veya izleyicilerin konulandıı alanın açık ya da kapalı olmasına göre iki tür stadyum vardır. Bu balamda mekânsal düzenlerine göre stadyumlar, açık stadyum ve kapalı stadyum olmak üzere iki alt kategori dahilinde detaylandırılabilmektedir. Açık Stadyum: Açık stadyum, spor etkinliinin açık alanda yapılmasına ve izlenmesine olanak veren stadyum türüdür. Bu balamda açık stadyum; spor müsabakasının gerçekletirildii bölüm ile seyircilere ayrılan alanın üzerinin kapalı olmadıı, dier bir deyile etkinliin açık hava koullarında vücut bulduu stadyumu ifade etmektedir. Doa koullarına açık olmaları nedeniyle bu stadyumların tasarımlarında ısı, ıık, nem ve yaı gibi etmenler önemli bir rol oynamaktadır (Doan, 2007: 42). Kapalı Stadyum: Kapalı stadyum, oyun alanı ve seyirci bölümlerinin kısmen ya da tamamen kapalı olduu stadyumdur. Bu stadyumlar, hava artlarına ve dı etkenlere kapalıdır; ancak oyun ve seyir için gerekli fiziki koulları da içermektedirler. 19. yüzyılda gelitirilen ve günümüzdeki modern yapısına kavuan bazı salon sporları -basketbol, voleybol, su topu vb.- oyunun doası gerei açık hava koullarına çok uygun deildir. Doa koullarına kapalı olması gereken bu spor dalları, kapalı stadyumların ina edilmesini gerekli kılmıtır. Bunun yanı sıra futbol gibi açık havada oynayabilen spor dalları da, izleyici kitlenin artan konfor ihtiyaçlarını karılayarak daha kaliteli hizmet sunabilmek ve spor kulüplerine daha yüksek hasılat kazandırabilmek için tamamen ya da kısmen kapalı stadyumlar talep etmeye balamılardır. Özellikle 20. yüzyıldan itibaren ina edilen stadyumların hemen hepsi kapalı tipte stadyumdur. 2. Stadyum Kavramının Tarihsel Geliimi Spor, tarihin her döneminde yapılan bir etkinliktir. Toplumu hem etkilemekte, hem etkilenmekte, hem de topluma kout olarak deimektedir. Öyle ki sporun tarihi, insanlık tarihi konusunda da önemli ipuçları barındırmaktadır (Zekiolu ve Candan, 2002: 237). Bu bakı uyarınca stadyum kavramını da tarihsel süreklilik temelinde ele almak ve kavramın deiimi ile toplumsal deiim arasında iliki kurmak mümkündür. Stadyum kavramının tarihsel kökeni, Antik döneme dek dayanmaktadır. Oyun -agon * - ve spor etkinlikleri, Antik Yunan kültüründe önemli bir yere sahiptir. Stadyumun bir mekân olarak henüz var olmadıı dönemlerde bu tarz etkinlikler agorada düzenlenmitir. Öyle ki ilk evrelerinde agora, bilinen ilevlerinin yanı sıra erkek çocuklarla delikanlıların beden eitimi, spor yarımaları yaptıkları, oyunlar oynadıkları ve daha yalı kiilerin toplanarak onları izledikleri kırsal spor alanı rolünü üstlenmitir (Wycherley, 1993: 127). Ancak zamanla * Yunan tarihi boyunca belirli zamanlarda dini törenlerle yapılan spor, edebiyat ve müzik yarımalarına verilen addır (Saltuk, 1995: 78).

5 mimarinin gelimesine kout olarak, spora daha elverili olan ve salt sporla ilintilendirilen baka mekânlar toplumsal yaamda kullanılmaya balamıtır. Stadyum bir fikir ve uygulama olarak ilk kez, Antik Yunan uygarlıı döneminde gündeme gelmitir. Bununla birlikte fikir, tasarım ve anlam olarak uygarlık tarihi boyunca toplumsal deiim sürecine kout olarak deiim ve geliim göstermitir. Her dönemin stadyum anlayıı ve yapısı; temel mantık itibariyle öncellerine ve ardıllarına benzemekle birlikte, detaylar uyarınca onlardan farklılamaktadır. Bu balamda geçmiten günümüze stadyumları; Antik Ça stadyumları, 19. ve 20. yüzyıl stadyumları ve 21. yüzyıl stadyumları olarak üç döneme ayırarak incelemekte yarar vardır. Antik Ça Stadyumları: Antik Ça, stadyum fikrinin ilk kez hayata geçtii ve günümüzdeki stadyumların temellerinin atıldıı dönemdir. Bu dönemde stadyum, yüksek sayıda seyirci kapasiteli bir spor alanıdır. Atletik yarımaların gerçekletirildii bir pist ve pistin etrafında seyirciler için ayrılmı yerlerden olumaktadır. Antik dönem stadyumlarının en önemli özellii, seyircilerin spor etkinliklerini ayakta izlemeleridir. zleyiciler için oturma yerleri olan stadyumların yapılması,.ö. 3. yüzyılla tarihlenmektedir. zleyicilerin oturma yerleri için yapılan düzenlemeler ve kullanılan malzemeler, yöreden yöreye farklılık göstermektedir. Antik Ça da, balangıç döneminde toprak setler izleyiciler için oturma yeri olarak kullanılmı, sonraları aaçtan ve kireç taından, daha sonraları mermerden oturma elemanları -banklar, hatta önemli kiiler için koltuklar- tasarlanmı, uygulanmıtır. Ta ve kesme ta oturma yerlerinin yaygın bir biçimde kullanılması ise, Helenistik Ça ile balamaktadır (Doan, 2007: 48). Antik dönem stadyumlarının bir dier önemli özellii, kou pistlerinin yaklaık 600 feet ** uzunluunda olmasıdır metre uzunlua denk gelen bu uzunluk ile ilgili iki yorum mevcuttur ve her iki yorum da mitolojiden kökenlenmektedir. lk rivayet, uzunluun mitoloji literatünün en önemli kahramanlarından biri olan Herakles *** in art arda 600 adım atması ile belirlendii; dier rivayet ise Herakles in bu mesafeyi bir nefeste koması nedeniyle benimsendii ile ilgilidir. Tüm Antik stadyumlar ortalama 600 feet uzunluktadır; ancak yerel ölçüm standartları kullanan birçok yerde, uyuma pek özen gösterilmedii için stadyum uzunlukları arasında farklılıklar gözlenebilmektedir. Tarihte ilk stadyumun Olimpiyat Oyunları için yapıldıı düünülmektedir. Ancak Olimpiyat Oyunları nın ilk birkaç yüzyılında stadyum uygulamasının olmadıı bilinmektedir. Bu dönemlerde atletler, balangıç noktası olarak yere, dier bir ifadeyle kum zemine çizilmi bir çizgi kullanmı ve yeterli büyüklükteki düzlükte koarak yarımılardır. Öyle ki ngiliz dilinde yer alan ve Türkçe sıfırdan balamak anlamına gelen starting from scratch ifadesi de buradan gelmektedir. Oyunlar, Zeus onuruna yapıldıı için, biti çizgisi sunaa yakındır. Seyirciler ise, Kronos Tepesi nin eteklerinde durmaktadırlar. Temel mantıa uygun basit düzenlemeler ilerleyen zamanla yetersiz kalmaya balamı ve Altis **** içinde bir stadyum yapılmıtır. Bu stadyumun yarıların yapıldıı dikdörtgen bir pistinin olduu bilinmektedir (Swaddlig, 2000: 23)..Ö. 350 yılında Altis sınırları dıında yeni ve görkemli bir stadyum daha yapılmıtır. Günümüzdeki stadyum anlayıına daha yakın olan bu stadyumun kilden yapılmı ve ince bir tabaka kumla kaplanarak düzeltilmi bir pisti bulunmaktadır. Pistin iki ucuna bulunan ta eikler, yarıların balangıç ve biti noktalarına iaret etmektedir. Resim. 1. de sunulan ve Olympia nın genel planı içerisinde gösterilen bu stadyum, dikdörtgen bir kou pisti ve pistin etrafında izleyicilere ayrılmı yer ile klasik bir Antik Ça stadyumu görünümündedir. Dönemin kültürel kodları gerei, yarılar balı baına bir etkinlik olmanın yanı sıra dini törenlerin de bir ** ngiliz ve Amerikan birim sisteminde bir uzunluk birimidir cm. uzunluktadır. *** Yunan ve Roma mitolojilerinin en popüler ve en ünlü kahramanlarındandır. Öyle ki ngilizce de bulunan ve Türkçe kahraman anlamına gelen hero sözcüü dahi, Herakles ile ilintilidir (Grimali, 1997: 251; Erhat, 2003: 137). **** çinde tapınak ya da tapınakların konumlandıı kutsal alandır. Temenos olarak da adlandırılır (Saltuk, 1997: 21).

6 - 351 parçasıdır. Oyunların dini önemini kısmen de olsa korumak için yarı ların pistin do u ucunda ba layarak pistin batı ucunda bitmesi kuralı vardır. Böylelikle tüm ko ucuların Altis in kalbine do ru ko maları öngörülmektedir. Pist, ta bloklardan bir sırtla, nehir kıyısından ayrılmakta, surların dı ını stadyum boyunca ilerleyen ve bütün gün kızgın güne te kavrulan seyircilerin serinlemesi için havuzcuklar olu turan bir kanal çevrelemektedir. Oturma yeri bulunmamaktadır. Öyle ki bu nedenle stadyum kelimesinin Yunanca ayakta durmak fiilinden geldi i de ileri sürülmektedir (Swaddlig, 2000: 24). Stadyumda bulunan ve seyircilerin yarı ları kesintisiz görebilmeleri için tasarlanan iki uzun toprak set, di er Antik Ça stadyumlarında da kullanılan bir düzendir. Resim 1: Olympia nın Genel Görünümü ve Stadyum Kaynak: Judith Swaddling; Antik Olimpiyat Oyunları; Çeviren: Burçak Gürün; Homer Kitabevi; stanbul; 2000; s. 8. Olympia nın günümüz stadyumları ile de benze en en belirgin noktası, birçok bölümden olu ması ve bütünsel bir bakı açısına göre düzenlenmi olmasıdır. Bu ba lamda stadyumun yanı sıra kullanımı hakemlerle ve yarı macılarla sınırlı olan giri tüneli, sporcuların

7 antreman yapmalarına olanak veren Gymnasium, dövü sporları ile atlama karılamalarının gerçekletirildii Palaistra, hamam, yüzme havuzu ve hipodrom gibi bölümlerden oluan Olympia, kapsamlı ve ilevsel bir spor alanıdır. Dolayısıyla Olympia için, Antik spor kompleksi nitelemesini kullanmak yanlı olmayacaktır. Benzer durum, dier Yunan stadyumları için de geçerlidir. Olympia kadar geni ilevsellikte olmamakla birlikte, bir Yunan stadyumu; kou sahası, giri kapısı ya da kapıları, hakem kürsüleri ve seyirci yerleri gibi bölümlerden olumaktadır. Olympia nın günümüz stadyumları ile de benzeen bir dier önemli özellii, pistin güney ucunda yer alan ve batı yakasındaki mesafenin üçte biri uzaklıkta bulunan bir platform ile temsil edilen hakem -hellonodikai- kürsüsüdür. Yarımalarda hakemlik yapanların biti - varı- çizgisinde durduklarına ve kathedra olarak adlandırılan kürsünün onursal olduuna kesin gözüyle bakılmaktadır. Kathedra, yüzeyi kabartmalarla süslü olan ve üzerinde hakemler için on ya da on iki oturma yeri bulunan bir podyumdur. Hakemlerin oyunlardaki rolleri çok önemlidir. Bu dorultuda yarımalarda hakem ve yargıç olarak görev yapmakta, kuralların uygulanması konusunda tam yetkiyle hareket etmektedirler. Yunan kültüründe hakemlik çok erefli bir vazifedir. Öyle ki soylu sınıfa geçmenin dahi yolunu açmaktadır. Bu nedenle zamanla uruna mücadele edilen bir i hâline gelmitir. Hakemlerin seçimi, bu hakkı miras yolu ile elde eden soylu ve itibarlı aileler arasından yapılmaktadır. Seçim aamasının ardından hakemler, tıpkı atletler gibi, uzun bir hazırlık döneminden geçirilerek oyunların ileyiine, yönetimine ve kurallara ilikin eitilmektedirler (Alpman, 1972: 102). Hakemlerin giydikleri erguvan renkli cübbeler, balarına taktıkları defne çelenkleri, stadyumda oturdukları yer ve bu yere atfedilen saygınlık kendilerine verilen önemi sergiler niteliktedir. Hakemlerin ayrıcalıklı konumları, stadyuma girileri ile de vurgulanmaktadır. Bu balamda hakemler stadyuma kullanımı kendileri ve sporcularla sınırlı olan bir giri tüneli aracılııyla girmektedirler. Oyunların temel özneleri olan hakemlerin ve oyuncuların stadyuma girileri, enliklerin doruk noktasını temsil etmektedir Resim 2: Olympia da Hakemlere Ayrılan Kürsü * Kaynak: Judith Swaddling; age; s. 25. Olympia nın dier Antik stadyumlarda da görülen ve günümüze dek deimeden gelen dier bir özellii, eref tribünleridir. Arkeolojik kazılarda Antik stadyumlarda bulunan eref tribünlerinin tümü saptanamamıtır, ancak böyle bir oluumun varlıı bilinmektedir. Olympia da, çalımanın önceki bölümlerinde bahsi geçtii üzere balarda hiç oturma yerinin olmadıı bilinmektedir. Zaman içinde doal -toprak- ve yapay -tahta- oturma yerleri * Hakemlere ayrılan yer ile ilgili bu görüntü, temsili bir görüntüdür. Restorasyon vazo resimlerindeki illüstrasyonlara dayanılarak yapılmıtır. Oturma yerlerinin önündeki alanın, ödül törenleri için kullanıldıı, Hera Tapınaı nda bulunan altın ve fil diiden yapılmı masanın çelenkler için buraya getirildii düünülmektedir. Temellerinin dıında koltuklardan eser yoktur, ancak tahtadan yapıldıkları ve onların da müsabaka günleri için belirli yerlerden getirildikleri düünülmektedir. Zaman içinde kathedra, ayrıcalıklı kiiler için eref tribünlerine dönütürülmütür (Saltuk, 1995: 29; Swaddling, 2000: 25).

8 oluturulmutur. Stadyumun güney tarafında resmi görevlilere ait bir platformu bulunmaktadır. Burada thakoz olarak tanımlanan ta bir oturma yeri saptanmıtır. Üstündeki kitabe, bu yerin kime ait olduunu da bildirmekte ve yerin sahibinin proxenos -bugünkü anlamıyla konsolos- olduunu belirtmektedir. Bu balamda oturma yerlerinin üzerlerine ayrıcalıklı insanların ve resmi görevlilerin isimlerinin yazıldıı, bu yerlerin sadece o kiilerin kullanımına açık olduunu ifade etmek mümkündür. Söz konusu bölümde bulunan birkaç sıranın ayrıcalıklı insanlara ayrıldıı tespit edilmi bulunmaktadır (Palaeologos, 1982: ; Saltuk, 1995: 27). Benzer bir durum Anadolu da bulunan bir stadyum olan Saittai için de geçerlidir. Stadyumun oturma basamaklarında yer alan ve.s. 2. yüzyılın ikinci yarısıyla, 3. yüzyıl arasında tarihlenen yazıtlar, stadyumunda yer rezervasyonu yaptıran phylelerin - kabilelerin- isimlerini içermektedir. Daha sonraki devirlerde bu yazıtlar kısmen bozulmu ve bazıları ahıs isimlerine çevrilmitir (Saltuk, 1995: 66). Antik Ça da stadyumlar; farklı zamanlarda, farklı yerlerde ve farklı biçimlerde ortaya çıkmılardır. Bu balamda bir dier ünlü Antik dönem stadyumu,.ö. 46 yılında Julius Caesar ın baarısını kutlamak için Campus Martius da düzenlenen üç günlük gösteriler için ina edilen geçici bir yapıdır. Bunu Augustus döneminde -.Ö. 27-.S. 14- yapılan geçici stadyum takip etmitir. Aynı dönemde farklı corafyalarda, çeitli geçici stadyumların ina edildii bilinmektedir. Ancak ilk kalıcı stadyum, yine Campus Martius da ina edilmi olan ve.s. 86 yılında kullanıma açılan Domitianus Stadyumu dur. Daha sonraları, özellikle Anadolu da kalıcı nitelikte pek çok stadyum yapılmı; ancak bunların büyük kısmı günümüze ulaamamıtır. Spor müsabakalarına ilginin artması, stadyum algısını deiime uratmıtır. Böylelikle.Ö. 4. yüzyıldan itibaren stadyumlar, abidevi yapılara dönümütür. Daha fazla sayıda seyirci alabilen, seyirciler için oturma yerlerine sahip olan ve dini merkezlere yakın konulanan stadyumlar, bu dönemin ürünüdür. Döneme özgü en önemli örneklerden biri, Roma da bulunan ve yaklaık seyirci kapasitesi olan Circus Maximus dur. Circus, Antik Roma da bazı oyunların oynandıı ve araba yarılarının yapıldıı özel yapılara verilen isimdir. Çevresi tribünlerle çevrili, bir ucu yarım daire biçiminde dikdörtgen bir alan olan Circus da meydanın ortasında spina denilen, boydan boya uzanan bir set vardır, bu setin üzerinde de heykeller ve benzeri yapıtlar bulunmaktadır (Saltuk, 1997: 48-49). Döneme özgü bir dier örnek, Roma mparatorluu nun ikonik sembollerinden biri olarak kabul gören ve dünyanın yedi harikası arasında sayılan Colosseum dur. Colosseum un kiilik kapasiteye sahip olduu ve buna mukabil yaklaık yedi dakikada tamamen boaltılabildii bilinmektedir. Bu balamda tıpkı günümüzdeki gibi Antik Ça da da stadyumların, yüksek seyirci kapasiteli yapılar olarak tasarlandıkları, ancak insan güvenliini de hiçbir zaman göz ardı etmedikleri çıkarımını yapmak mümkündür. Stadyum yapısal olarak, Antik dönem uygarlıklarına ilikin önemli bir belirteç olmakla birlikte, kültürden kültüre farklılık da arz etmitir. Örnein Yunanlıların daha büyük stadyumlar ina ettikleri, Romalıların ise arenaları * yeledikleri bilinmektedir. Benzer ekilde Yunanlılar stadyumları daha çok yarılar için kullanırken, Romalılar vahi hayvan dövüleri ve gladyatör gösterileri için kullanmıtır. Stadyumlar, Roma dönemlerinde -.Ö.500 lerde-, Küçük Asya nın Roma eyaletlerinde pek yaygın olarak kullanılan, özellikle atletizm gösterilerinin yapıldıı alanlar olarak kabul görmektedir. Helen stili oyunlarda vazgeçilemeyen atletik gösteriler, bu yapılarda yürütülen ana olaylardandır (Doan, 2007: 50). Bu balamda Antik dönem stadyumlarının, günümüz stadyumlarından ayrıan ve günümüz stadyumlarıyla benzeen en önemli yönlerinden biri, kullanım amaçlarıdır. Antik dönem stadyumları, günümüz stadyumlarından farklıdırlar; çünkü genellikle atletizm aırlıklı spor etkinlikleri için kullanılmılardır. Bununla birlikte günümüz stadyumları ile benzemektedirler, çünkü gerektiinde halk oylamaları ve yarımalar gibi geni kitlelere yönelik etkinliklere de ev * Antik Roma da amfi tiyatroların ortasında gösterilerin yapıldıı, zemini kum olan elips biçiminde alan. Antik stadyumların bir ucu kapalı U eklinde plana sahip olanların da arena kısmı mevcuttur (Saltuk, 1997: 28).

9 sahiplii yapmılardır. Günümüz stadyumları da, müzik konserleri bata olmak üzere çeitli organizasyonlar için kullanılabilmekte ve hatta konsept etkinliklere olanak tanıyacak fonksiyonelliklerde tasarlanmaktadırlar. Kültürel farklılıklar; stadyumların adlandırılmalarında, tasarımlarında ve kullanım amaçlarında olduu kadar bölümlendirilmelerinde de etkilidir. Örnein Anadolu da bulunan ve Antik Roma dönemine ait önemli bir kent olan Afrodisias ta seyircilerin bulunduu bölümde bir kraliyet locasının ve hakemler için ayrı oturma alanlarının bulunduu bilinmektedir (Saltuk, 1999: 61)..S. 1. yüzyılda ina edilen ve günümüzde bir ören yeri olarak varlık gösteren Afrodisias Stadyumu, Ege Bölgesi ndeki en eski stadyumlardan biri olmasının yanı sıra dünyanın en önemli antik yapılarındandır. Yaklaık 262 metre uzunluunda ve 59 metre geniliindedir. Mermerden yapılan seyirci kısmı -cavea-, seyirciyi, dier bir deyile kent nüfusunun en az iki katını alabilecek büyüklüktedir. Elips plan, tüm seyircilerin etkinlikleri rahat izleyebilmesini salamaktadır. Bu balamda seyirci kısmı, izleyenlerin görü alanlarını geniletmek amacıyla hafif kavisli olarak yapılmıtır ve orta bölüm koltuk eklinde düzenlenerek kentin ileri gelenlerine ayrılmıtır. Yaklaık 180 metre uzunluunda olan kou sahasının her iki ucu, benzerlerinden farklı olarak kapalı ve yarım daire eklindedir. Oturma sıralarıyla ilgili ilginç bir nokta, kendi devirlerinde dükkan ve depo olarak kullanılmı eik tonozlar üzerine yapılmı olmalarıdır ( ). Bu detaylar, stadyumun Antik dünyadan bu yana spor ile i yaamının bulumasına aracılık eden ve ticari yönü her daim var olan bir ortam olduunu kanıtlamaktadır. Konuya ilikin bir dier dikkat çekici örnek, Perge Stadyumu dur..s.2. yüzyılda ina edilen stadyumda oturma yerlerinin altında bulunan tonozlu kemerler, oda olarak kullanılmaya elverili yerler olarak düünülmütür. Bunların dükkan ya da atölye olarak kullanıldıkları bilinmektedir. Söz konusu mekânların özellikle Artemis için yapılan Augusteia Festivali nde ilgi çektikleri anlaılmaktadır (Saltuk, 1995: 72). Tüm bunların yanı sıra.ö. 5. yüzyıldan itibaren atletlerin profesyonellemelerine ve kendi kült kimliklerini kazanmaya balamalarına kout olarak oyunlar da dini kimliklerinden soyutlanmı ve elence odaklı bir nitelie bürünmülerdir. Bu durum, stadyumun da yapısını ve karakterini deitirmitir (Yalouris, 1982: 92). Böylelikle stadyum, dini anlamını yitirerek kutsal bölgeye dahil olmaktan çıkmı ve spor tarihine özgü bir kavram olarak varlık göstermeye balamıtır. Ancak sporun içinde içkin olan dinsel boyuttan kurtulması tarih boyunca mümkün olmamı ve stadyum izleyiciler nezdinde her daim bir mabet olarak kabul görmütür. 19. ve 20. Yüzyıl Stadyumları: 19. yüzyıl günümüz stadyum anlayıının temellerinin atıldıı, 20. yüzyıl ise bu anlayıın kök saldıı dönemdir. Öyle ki bu dönem; stadyumların bir spor mekânı olmaktan çıkarak, kapitalizmin ve gösteri toplumunun * merkezleri hâline dönüümüne dair ilk kıvılcımları sembolize etmektedir. Antik Ça mirasını temel alan ve 19. ile 20. yüzyılın dönemsel kodlarına koutluk arz eden dönem stadyumları, mimari açıdan da önemli bir dönüm noktasını tanımlamaktadır. Tarihsel süreç incelendiinde, ilk modern stadyumların açık hava stadyumları eklinde tasarlandıkları görülebilmektedir. lerleyen dönemlerde iklimsel nedenler, konfor ihtiyacının artması ve mimari tekniin gelimesi gibi nedenlerle kapalı stadyumlar ina edilmitir. Geçen zaman zarfında yaanan teknik ilerlemelerle birlikte stadyumlarda çelik ve plastik kullanılmaya balamı ve böylelikle geni boluklar örtülebilmitir. Bu malzemelere ek olarak betonun da kullanılması ile seyirciler için kademelendirmelerin ve terasların yapımı da mümkün olmutur (Doan, 2007: 57). * Çalımanın ilerleyen bölümlerinde ayrıntılandırılacak olan gösteri toplumu, Guy Debord (1996) tarafından La Société du Spectale isimli eserinde ilk kez gündeme getirilmitir. Kavram, modern üretim koullarının hâkim olduu toplumların tüm yaamı devasa bir gösteri biçimi olarak gördükleri savına dayanmaktadır.

10 yüzyıl; insanolunun doaya bütünüyle egemen olma dülemini, sanayileme ve teknolojik gelime çabalarını ifade eden bir dönemdir. Dolayısıyla bu dönemde ina edilen stadyumlar, zamanın ruhuna paralellik arz etmektedir. 19. yüzyıl stadyumlarını karakterize eden ilk stadyum, spanya da 1761 yılında boa güreleri için ina edilen ve seyirci kapasitesine sahip olan Real Meastranza de Sevilla dır. Dönem açısından bir ilk olan ve teknik gelimelerin kullanılması sonucunda yükselen kapasitesi ile dikkat çeken bu stadyum, sporun gösteri toplumuna ilikin bir edim olarak konumlanmasına aracılık etmitir. 19. ve 20. yüzyıl stadyumları; Antik dönem stadyumlarını temel almakla birlikte, pek çok açıdan onlardan farklılamaktadır. Öyle ki bu stadyumlar; mimari yapıları, ilevsellikleri ve konforları ile öncellerinden ayrıan özelliklere sahiptir. 19. ve 20. yüzyıl stadyumlarının en temel özelliklerinden biri, belirli spor dallarına yönelik olarak tasarlanmaları ve salt o spor dalına hizmet vermeleridir. 19. yüzyılın ayırt edici dönemsel belirteçlerinden biri, i bölümü ve uzmanlamadır. Dolayısıyla bu dönem, stadyumların farklı fonksiyonelliklerde tasarlanmalarına ve kullanım amaçlarına göre ayrılmalarına vesile olmutur. The Stadium Guide a göre, futbol amaçlı yapılan ilk stadyum da bu döneme özgüdür ( ) yılında ngiltere de ina edilen Victoria Ground Stadyumu, dier stadyumlardan farklı olarak yalnızca futbol maçlarının gerçekletirilmesi için ina edilmitir (Cooper, 2005; stoke.htm; ). Mimari yapısı, bu stadyumun futbol oyununa özgü niteliini vurgulamaktadır. Boa güreleri için ina edilen stadyumların aksine Victoria Ground Stadyumu, futbol için elverili dikdörtgen mimariye sahiptir (Durgun, 2007: 42). Öte yandan dünya üzerinde ilk futbol stadyumunun ngiltere de ina edilmi olması, ngiltere nin dünya üzerinde futbol kurallar setinin yazıldıı ve düzenli futbol liginin ilk kurulduu ülke olduu düünüldüünde hiç de aırtıcı deildir. ngiltere, tam da bu nedenle futbolun beii olarak adlandırılmaktadır. Futbol ve stadyum arasında ilginç bir iliki vardır. Stadyumun yapısal tasarımı üzerinden bir deerlendirme yapıldıında; oyun alanının genilii, farklılıı ve geni bir ufka sahip olmasının yanı sıra fazla sayıda izleyicinin kabulüne imkân veren mimari yapısı gibi unsurlar futbolun dier spor dallarından ayrılmasına ve özgün niteliklerine iaret etmektedir (Topkaya ve Tekin, 1998: 7). Doasından kaynaklanan bu özelliklere ek olarak kendisine yönelik kitlesel ilginin giderek yükselmesi, bir spor dalı olarak görece öneminin artması, toplumsal ve ekonomik etkilerinin dikkat çekici boyutlara erimesiyle futbol; 19. yüzyıldan itibaren stadyumlarda icra edilen bir oyun hâline gelmitir. Tüm dünyada geni kabul görmesi, futbola yatırım yapılması ve sadece futbol amaçlı stadyumların ina edilmesi sonucunu dourmutur. 21. Yüzyıl Stadyumları: 21. yüzyıl stadyumları, stadyum anlayıının evrildii noktayı ve çacıl stadyumları tanımlamaktadır. Bu dönemde stadyum; genel anlamda açık hava sporları, konserler ve çeitli etkinlikler için kullanılan, odaında etkinliin gerçekletirildii bir meydan bulunan ve söz konusu meydanın seyircilerin ayakta ya da oturarak etkinlii izlemelerine olanak verecek ekilde tasarlanmı bir strüktürle çevreleyen yapı olarak ifade bulmaktadır. leri ve özgün bir düüncenin ürünü olan bu stadyumlar; geçmiin izlerini taıyan, çaın yüksek teknolojsini yansıtan, sanatla ilevsellii bir arada ve üst düzeyde kullanan birer yapıttırlar (Doan, 2007: 70). 21. yüzyıl stadyumlarının, pek çok ayırt edici özellii vardır. Dönem stadyumları, öncellerinden farklı olarak, mekânsal genilikleri ve görkemleri ile dikkat çekmektedir. Mimari üslubun dönemsel göstergeleri, teknolojik gelimeler ve çacıl insanın artan beklentileri ile ekillenen bu stadyumlar; güvenlik ve konfor gibi unsurları en üst düzeyde önemsemektedir. Bu balamda çacıl stadyumlar, dikdörtgen eklinde çim bir saha ve sahanın etrafında yer alan pistlerden olumaktadır. Sahanın kenarlarında seyircilerin müsabakaları izleyebilmesi için tribünler bulunmaktadır. Stadyumların gelir kaynaı olarak konumlanmaları nedeniyle tribünler, giderek artan ve kademesel bir üslupta tasarlanmaktadır.

11 Dönem stadyumların temel karakteristii, görkem ve ihtiamlarıdır. Bununla birlikte içinde bulunduumuz dönemde, otuzlu ve kırklı yıllardan kalma anlayı ve algı terk edilmektedir. Böylelikle büyük stadyumlar yerine daha küçük, ortalama bin koltuk kapasiteli stadyumlar ina edilmektedir. Öyle ki UEFA * nın elit stadları arasına girebilmek için, minimum 52 bin kiilik stad art koulmaktadır. Bu durumun birçok nedeni vardır. Bunlardan ilki, büyük stadları doldurmanın her zaman mümkün olmamasıdır. Dolmayan stadlarda bir yandan ambiyans sorunu gündeme gelirken, dier yandan bakım ve onarım giderleri çok yüksek meblalara ulamaktadır. Dier yandan stadlar, artık sadece futbol oyunları için tasarlanmaktadır. Atletizm stadları, futbol stadlarından ayrılmaktadır. Futbol seyircisi ise, sahaya daha yakın olmayı arzu etmektedir (Akar, 2010 b). Günümüzde stadyumlar daha çok koltuk kapasitesinden ziyade, koltuk baına daha fazla katma deer yaratabilecek konfor konsepti ile tasarlanmakta ve ina edilmektedir. Bu balamda dönem stadyumlarının bir dier önemli özellii, kapitalizm ve gösteri toplumu gibi kavramlarla daha fazla bütünleerek kâr, elence ve müteri tatmini gibi çacıl beklentilere daha uyumlu hâle gelmeleridir. Sporcuların metalatıı, sporun elence temelli bir gösteriye dönütüü, seyircilerin müteri olarak konumlandıkları yeni dünya düzeninde stadyum bir i yeri, dier bir deyile pazar olarak varlık göstermektedir. Stadyum kavramında yaanan bu anlam genilemesi, stadyumların seyircilerin olabildiince fazla zaman geçirmeleri ve para harcamaları için tasarlanmaları sonucunu dourmaktadır. Örnein Kuzey Amerikan stadları öyle ina edilmilerdir ki, hatırı sayılır bir topluluu içlerinde saatlerce barındırabilmekte; ve böylelikle kulüplerin sahiplerine içecek, sandviç ve baka tüketim nesneleri satıı sayesinde her seyirciden ciddi miktarda para tahsil etme imkânı vermektedirler. Alıveriin önemli bölümü, gerek televizyona gerek radyoya araya reklam sokma fırsatı sunacak ekilde tasarlanmı olan sayısız molada gerçeklemektedir (Taylor, 1993: 58). 21. yüzyıl stadyumları; sporcu odaları, revir, çalıma ve toplantı odaları, medya odaları, vip * salonlar ve localar, otopark, müze, restoran ve büfeler, farklı dinlere özgü ibadethaneler ile bilet gieleri gibi pek çok bölümden olumaktadır. Bu stadyumlar, hareketli tasarımları ile de dikkat çekmektedir. Öyle ki özel bir çatı sistemine sahip olan yeni stadyumlar, sert hava koulları düünülerek oyuncuların, izleyicilerin ve zeminin korunması için kubbe eklinde, taınabilir ya da sürgülü çatılarla desteklenmektedir. Hava koullarına göre üst taraf tamamen kapatılabilmektedir. Hareketli çatı sistemleri, hizmet kalitesi ile konforun artmasını salamakta ve spor karılamasını izlemek için stadyuma gelen izleyicilerden daha yüksek ücret talep edilmesine neden olmaktadır. Bu durum, stadyumu kullanan spor kulüpleri için gelir artıı anlamına gelmektedir. Mimari ve teknik gelimelerin katkısıyla çacıl dünyada stadyum, önemli bir gelir kaynaı olarak konumlanmaktadır. Kapitalist mantık uyarınca kâr maksimizasyonu esastır. Günümüz stadyumları, futbol müsabakalarının olmadıı günlerde de gelir elde edebilmek ve sistemi canlı tutabilmek amacıyla, futbol müsabakası dıında pek çok etkinlie de ev sahiplii yapılmaktadır. Dolayısıyla düzenlenen konser gibi kültürel faaliyetlerin gerçekletirilebilmesi için, hareketli çatı sistemleri ve kızaklı saha zeminleri bir gerekliliktir. 3. Stadyumun çindeki Dünya: Semantik Bir nceleme Spor, fiziksel hareketlerin homojen kompozisyonundan öte bir olgudur. Ror Wolf un futbolun içinde bir dolu dünyanın bulunduuna ilikin ifadesini (Horak vd., 1993: 19); tüm spor dallarını kapsayacak ekilde genileterek, sporun çok boyutlu ve çok katmanlı bir olgu olduunun altını çizmek mümkündür. Bu bakı açısı uyarınca stadyum da; sporun sadece ifa * Avrupa Futbol Federasyonları Birlii -Union of European Football Associations-, 1954 yılında kurulmutur ve kendisine balı ülke federasyonlarından oluan yarı federal nitelikte bir futbol kurumudur ( ). * ngilizce very important person kelimesinin ba harflerinden oluan vip, Türkçe ye çok önemli kii olarak çevrilebilmektedir.

12 edildii, dier bir deyile üretildii bir mekân deildir; pek çok eydir. Öyle ki tüm mimari binalar gibi döneme, kültüre ve topluma yönelik izler taımakla birlikte sporun doasına ve insana ilikin kodlarla doludur. Stadyumun yaadıı kavramsal deiim ve anlamsal genileme, spor olgusunun deiiminin yanı sıra insan -tüketici- ihtiyaç ve zevklerinin farklılamasına paralellik arz etmektedir. Tarihsel akı içinde stadyumların mimari yapılarının, tasarımlarının, ilevlerinin, ifade ettiklerinin deimesi; toplumun ve insan kültürünün deiimine ilikin önemli ipuçları sunmaktadır. Bu balamda mimari, tarih, sosyoloji, spor bilimleri ve iletiim gibi disiplinlerin ilgi alanına giren bir olgu olan stadyum; çeitli okumalara açık bir alandır. Stadyumlarda toplumsal ilikiler olaanüstü güçlü ifadelerle yüklü ritüellerle teatrelletirilmektedir. Bu temelde stadyum titiz bir tahlili hak etmektedir (Bromberger; 1993: 42) Aratırmanın Amacı Bir göstergeler dizisi olan spor, her biri ayrı önemde olan pek çok gösterge ve imleyen ile doludur. Spora ilikin bir alt dizge olan stadyum, simgesel düzlemde mimariden tarihe, sosyolojiden psikolojiye, siyasetten ekonomiye, kültürden iletiime, pazarlamadan reklama geni bir alanda disipliner okumaya açıktır. Bu aratırmanın amacı, stadyum kavramını tüm boyutlarıyla mercek altına almak ve stadyum kavramının anlamsal açılımlarını ortaya koyabilmektir Aratırmanın Yöntemi Aratırma kapsamında stadyum kavramı, semantik okuma üzerinden incelenmitir. Aratırmaya veri tekil eden unsurlar, literatür taraması sonucunda elde edilmitir. Bu balamda öncelikle yerli ve yabancı spor literatürü taranarak stadyum kavramının sembolik açılımına ilikin veriler derlenmitir. Ardından tarama sonucunda elde edilen veriler yorumlanarak benzerlikler, koutluklar ve izdüümler balamında anlambilim temelli bir derlemeye tabi tutulmutur Aratırmanın Bulguları Aratırma sonucunda elde edilen bulgular, verilerin sınıflandırılması ve kategorilendirilmesiyle oluturulmutur. Söz konusu bulgular, maddeler hâlinde düzenlenerek açıklanmıtır. Spor etkinliklerinin mekânsal dizgelerinden biri olan stadyum, geni bir bakı açısıyla doanın, dar bir bakı açısıyla içinde yaadıımız dünyanın yansımasıdır. Minyatüre bir nitelik taıyan bu varolu; Göstergebilim ııında incelendiinde Ferdinand de Saussaure ün iaret ettii gibi gösterge, gösteren ve gösterilen olarak ifade bulan üç öenin varlııyla ekillenmektedir. Bu balamda Tablo. 1. de de görülebildii gibi; gösterge doa, gösteren stadyum ve gösterilen insan gücünün hâkim olduu yapay doa olarak karılık bulmaktadır. Tablo 1: Göstergebilimsel Çözümleme Iıında Stadyum Gösterge Doa Gösteren Stadyum Gösterilen nsan gücünün hâkim olduu yapay doa Kaynak: Emet Gürel; Futbol, letiim ve Pazarlama likisi ; Uluslararası Spor ve Medya Sempozyumu; 2000; s. 73 den özetlenmitir. ster bireysel, ister takım sporu niteliinde olsun, bir oyun olarak spor; kendisine ayrılan zaman zarfında her an her eyin olabilecei bir özellik sergilemektedir. Spora heyecan ve gerilim katan bu yönü ans faktörü ile eklemlendiinde, stadyum, kaderi önceden belirlenenlerin kaderi deitirebilecekleri noktayı temsil etmektedir. Bu balamda stadyum, iyi ile kötünün -etkili oynayan ile etkisiz oynayanın- mücadelesini simgeleyen bir nevi maher yeridir. Öyle ki gerçekletirilen bu mücadele sonunda, o ana dek tutulmu tüm hesaplar görülmekte ve bir yargıya varılmaktadır. Eer gerçekten iyi bir oyun sergilenirse, gerçekten sebat edilir ve emek verilirse; deimez bir yazgı olarak kabul edilen kader, deitirilebilmekte

13 ve farklı bir biçimde yeniden yazılabilmektedir. Dolayısıyla stadyum; gündelik yaamda bir dolu sorunla karılaanları teselli eden, avutan, umutlarını ve inançlarını yitirdiklerinde onlara yeniden umut ve inanç aılayan bir nitelik arz etmektedir. Spor -futbol-, estetik duygulanıma dayanan bir süreçtir. Sporun üretildii yer olan stadyum ise, bir görsellik alanıdır. Gösteriye dönüen karılamayla, tribünlerdeki cokulu katılımla, bayraklarla, pankartlarla, konfetilerle, ıık ve medya oyunlarıyla stadyum adeta bir ölen alanına dönümektedir. Bu anlamıyla stadyum, teatral bir sahnedir. Oyunun baarıyla oynanabilmesi, oyuncuların rollerini gereince yerine getirebilmeleri ve izleyicilerin görsel tatmin elde edebilmeleri için özel olarak düzenlenmi bir alan konumundadır. Daha spesifik bir yorumla deerlendirildiinde futbol müsabakaları, oynandıı stadyumdan, karılamayı izlemeye gelen taraftarlara, maçı oynayan takımdan, teknik direktörlere, güvenlik güçlerine, gazetecilere, evlerinde televizyonları baında maçı izleyen izleyicilere kadar büyük bir kesimi içine alan, adete teatral bir gösteri gibidir. Bu gösteri içinde bahsi geçen herkesin kendince bir rolü vardır. Futbol maçının kendisini ve halkın stadyumdaki ilevini, Geertz in deyimiyle derin oyun olarak tanımlamak mümkündür (Talimciler, 2010: 108). Spor -futbol-, iletiime dayalı etkileimsel bir süreçtir. Bu bakı açısı uyarınca stadyum, bir iletiim ve etkileim ortamıdır. Kiilerin karılıklı anlamlar ve içerikler üreterek paylamalarına vesile olmakta, anlama ve ortaklık hissini körüklemekte, duyulara hitap etmekte ve sinerji yaratmaktadır. Balantı kurmayı ve alımlamayı kolaylatırarak iliki geitirmelerini ve sürdürmelerini mümkün kılmaktadır. Dolayısıyla spor - futbol-, iliki kurma amaçlı iletiim için veri; stadyum ise, ortam tekil etmektedir. Böylelikle farklı toplumsal sınıflardan gelen insanlar üzerinde konuabilecekleri, düünsel ve duygusal bir ba üzerinden iliki gelitirebilecekleri bir deneyim yaama fırsatını yakalamaktadır. Stadyum, erkek egemen bir alandır. Oyuncular, çalıtırıcılar, teknik direktörler, yöneticiler ve izleyicilerin büyük çounluu erkektir. Tezahürat ve söylem, eril kültür ürünüdür. Öyle ki spor -futbol- medyası ile literatürünün bile erkek youn bir alan olduunu savlamak çok büyük bir yanlı olmayacaktır. Toplumsal cinsiyet açısından ele alındıında spor, maskulen kimliin kazanılmasında ve fallik iktidarın inasında önemli bir rol üstlenmektedir. Eril odaklılık, sporun balangıçtan bu yana pek deimeyen özelliklerinden biridir. Antik Yunan uygarlıında kadınların Olimpiyat Oyunları na yarımacı ve izleyici olarak katılmalarının yasak olduu bilinmektedir. Özellikle evli kadınlar için söz konusu olan bu yasaın cezası ölümdür (Alpman, 1972: ; Swaddling, 2000: 34). Bu balamda tarih boyunca spor, açık seçik bir kültürel iktidar hiyerarisi sunacak ekilde erkekliin kadınlıa karı ina edildii araçlardan biri olmutur (Rowe, 1996: 220). Spor; çekime, rekabet, güce yönelik çaba, i birlii ve takım çalıması olduu kadar bir kurallar silsilesidir. Bu anlamıyla ussal bir edim olan spor, belirli davranı kodlarından ve uyulması gereken ilkelerden olumaktadır. Sosyolojik çözümleme uyarınca ele alındıında spor; bireylere topluma nasıl uyum salayacaklarını, hangi rolleri oynayacaklarını ve hangi kuralları izleyecekleri konusunda yol göstermektedir. Bireyler böylelikle yukarıdan kontrol edilen uzmanlar olmayı, uzmanlamayı belirli kurallara tabi olarak içinde bulundukları toplumun iyilii için kullanmayı örenmektedirler. Bu bakı açısından stadyum; kuralların uygulanması, otorite, ussallık ve adalet kavramlarının hayata geçmesine vesile olan bir mekândır. Spor, insanların serbest zaman gereksinimlerini karılayan önemli bir hareket alanıdır. Serbest zaman -leisure-; bireyin dı gerçekliin ona yükledii rollerden sıyrılıp kendisini özgür olarak tanımlayabildii ve hissedebildii, kendisini ve toplumsal gerçeklii eletirel bir biçimde sorgulayabildii bir alandır (Aydoan, 2000: 15). Bu bakı açısı uyarınca stadyum, toplumsal kabul gören önemli bir serbest zaman alanıdır. Bireyin bedensel ve ruhsal

14 geliimini salayan bir eylem biçimi olan sporun gerçekletirilmesi, bireyin sporla buluması için mekân tekil etmektedir. Stadyum, farklı geçmilerden gelen, farklı bugünleri yaayan ve farklı geleceklere giden farklı insanların belirli konularda uzlaarak hareket edebildikleri bir, belki de tek platformdur. Bu bakı açısı uyarınca stadyum; deiik toplumsal sınıflardan gelen insanların kim oldukları ve neye sahip oldukları sorgusuna muhatap kalmaksızın kendilerini özgürce ifade edebilmelerine olanak veren demokratik bir ortamdır. Bu anlamıyla statlar, tıpkı kitlesel temsiliyetlerde yaanmakta olduu gibi kitlelerin anlam dünyasında geçikenlii salayabilen, Ehrenberg in deyimiyle demokrasi ütopyasının ete kemie büründüü yerlerdir, kitlelerin cokulu ilgisini üzerlerine toplamaları bu nedenledir (Talimciler, 2000: 29). Stadyum ve demokrasi ilikisi, toplumsal boyutta da ele alınabilmekte ve halı saha örnei üzerinden deerlendirilebilmektedir. Türkiye de hem bir sosyal faaliyet tarzı, hem de bir sektör olarak 1980 lerin ikinci yarısında doup büyüyen halı saha futbolu; futbol seyircinin televizyonun karısından kalkarak, sahaya inmesine ve oyunu izlemek yerine bizzat oynamasına vesile olmutur. Seyircinin sporla ilikisini canlandıran halı saha, seyirciliktaraftarlık-oyunculuk içselletirmesini gerçekletirmitir. Seyircinin bizzat oynamak istemesi, seyrin bizzat doasında vardır. Öyle ki halı saha imkânsız görüneni mümkün kılmı ve seyirciye bizzat sahaya inme imkânı sunmutur (Kıvanç, 1993: 388). Sporun herkesi kapsayan ve demokrasi düzleminde eitleyen bu yönü, kitle sporu kavramına denk dümektedir. Günümüzde toplumun büyük çounluu sporla ilgilenmekte ve herkes için spor anlayıı kabul görmektedir. Bu bakı açısı uyarınca stadyum, kitle sporunu mümkün kılan ve kitle sporunu performans sporu ile ilikilendirerek toplumu oluturan tüm kesimlerin spora ilikin farkındalıklarının gelimesine vesile olan etkili bir araçtır (Öztürk, 1998: 96-98). Stadyum; bir ülkenin dünya ülkeleri arasındaki konumunu belirleyen ve gelimilik düzeyini gösteren bir mimdir. Ülkeler sahip oldukları stadyumların ihtiamları, mimarileri ve teknolojik gelimilikleri ile medyada yer almakta ve kamuoyunun dikkatini çekmektedirler. Bu vesileyle yaratılan bilinirlik ve olumlu imaj, ülkenin marka deerinin artmasını salamaktadır. Stadyum, bir ülkenin gelimilik düzeyini göstermenin ve marka deerine katkıda bulunmanın yanı sıra Dünya Kupası gibi küresel çaplı etkinliklerde tercih edilirliini salamaktadır. Öyle ki Dünya Kupası na aday ülkeler, adaylık kampanyalarını ehirleri, konaklama ve ulaım alt yapıları ile kültürel özelliklerinin yanı sıra var olan ve ina etmeyi tasarladıkları stadyumlar üzerinden gerçekletirmektedirler. Örnein 2008 yılında düzenlenen Avrupa Futbol ampiyonası na ev sahiplii yapan Almanya nın ampiyona için ina ettii stadyumların ihtiamı ve modernlii hâlâ konuulmakta ve beeniyle anılmaktadır. Bu balamda 2022 yılında düzenlenecek Dünya Kupası na ev sahiplii yapacak olan ve ilk kez büyük çapta bir uluslararası organizasyon gerçekletirecek olan Katar ın yapmayı planladıı stadyumlar, daha imdiden bir prestij ve gurur kaynaı olarak kabul edilmektedir. Benzer bir durum, 2018 yılında düzenlenecek olan Dünya Kupası nın ev sahibi Rusya için de geçerlidir. Ülkenin önemli kentlerinden biri olan Nizhny Novgorod da Volga Nehri nin kıyısında ina edilmesi tasarlanan stadyum, övünç kaynaıdır. Türkiye örnei üzerinden ele alındıında stanbul Atatürk Olimpiyat Stadı, böylesi bir gurur kaynaıdır. Olimpiyat Oyunları na adaylık dorultusunda planlanan ve mimarlıını Michael Macary ile Aymeric Zublena nın yaptıı stad, dünyanın en büyük ve önemli stadyumları arasında gösterilmektedir (Spampinato, 2004) yılında yapımına balanmı ve 2002 yılında tamamlanmıtır kii kapasiteli olan ve pek çok organizasyona ev sahiplii yapabilecek bir alt yapıya sahip olan stad, UEFA nın be yıldızlı stadyumlar listesindedir ( ).

15 Spor; ulus onurunun yüceltilmesine, ulus bütünlüünün salanmasına ve ulus sınırlarının korunmasına hizmet eden etkili bir araçtır. Bu balamda stadyum, bir ulusun birlikteliinin mekânsal temsilidir. Stadyumu dolduran ve tek nefes haykıran binlerce insan, bir olmanın ve bir olmaktan gurur duymanın ifadesidir. Stadyum; taraftarların -bazen de fanatiklerin-, sava karısında alternatif ilevler sunan ve ayin hâline dönümü bir mücadeleyi izlemek için toplandıkları kutsal bir yerdir ya da daha fazla insanın bir oyun seyretmek amacıyla toplanması pek alıılmı bir ey deildir ve televizyon ile birlikte bu sayı bazen milyonları bulmaktadır. Bu da tüm ülkenin futbol stadyumuna dönümesi demektir (Berger, 1993: ). Stadyum içinde gerçekletirilen etkinliklerde faaliyet gösteren sporcuların dinamiklii, hızı, kuvveti ve teknii; ulusun gücüne ve rekabet edebilirliine yönelik göstergelerdir. Spor, insanın doaya, dier insanlara ve toplumlara karı verdii savaın bilinçle oluturulmu benzetim modelidir. Dier bir ifadeyle spor, savatan öldürücü ve yaralayıcı silahlar çıkarıldıktan sonra geri kalanlardır. Dolayısıyla teknik direktörler ordunun baındaki komutanı, spor takımları orduları, yedek kulübesi ve destek ekibi ise cephe gerisini temsil etmektedir. Bu yönüyle stadyum, var olma mücadelesinin gerçekletii bir ortamdır. Gerçekletirilen mücadele o denli önemlidir ki, bir ulusun onuru ve gelecek kuakların özgüvenleri dahi bu mücadele ile ilgilidir. Ülkeler arası olası rekabet, gerginlik ve hatta dümanlık durumları; spor sahalarında gerçekletirilen mücadelelerin temel itkisi olmaktadır. Spor savaın ikamesi konumunu elde ederken, kazanmak ya da kaybetmek onur vesilesi olarak karılık bulmaktadır. Bu balamda Fransa da düzenlenen 1998 Dünya Kupası kapsamında ran ve Amerika Birleik Devletleri arasında gerçekletirilen müsabakada, ran ın büyük eytan olarak niteledii Amerika Birleik Devletleri ni, futbol tarihinde bir ilki gerçekletirerek 1-0 skorla yenmesini salayan golü atan Bagheri nin ülkesinde askerlikten muaf tutulması ilginç bir örnek olarak dikkat çekmektedir (Gökdemir, 1999 : 29). Stadyum, bir ülkenin marka deerinin ve imajının yanı sıra söz konusu ülkede geçerli olan rejimin meruiyetini ve ana politikalarını ortaya koyan bir unsurdur. Spor; insanın doaya karı yürüttüü savaımın rastlantı sonucu bulunan deil, bilinçli biçimde oluturulan benzetim modelidir. Çada spor yönetiminin üç ideolojisinden biri olan Para-Militer Örgütlenme deolojisi, spor ve beden alıtırmalarının insanları çıkabilecek bir savaa hazırlamanın en yararlı yöntemi olduu görüünü temel almaktadır (Fiek, 1998: ). Farklı devlet oluumları politikasında, özellikle Foucaultvari terimlerle bedensel disiplin ve denetime yönelik kurumsal rejimler diyebileceimiz fenomen açısından sporun yerleik ve önemli bir rolü vardır (Rowe, 1996: 208). Öyle ki Antik uygarlıklar döneminden ulus-devlet modelinin hâkimiyetinde ekillenen günümüz ortamına uzanan bir zaman kesitinde spor, gençleri ıslah etme ve onları salıklı, çalıkan, milli duyguları güçlü bireylere dönütürme hedeflerine yönelik etkin bir teknik olarak deerlendirilmitir. Türkiye örnei üzerinden ele alındıında, Cumhuriyet döneminde spor, toplumun salıı ve gelecek nesillerin doru yetimesi için etkili bir araç olarak ilev görmütür. Cumhuriyet yönetimi, Türk gençliinin müspet bilimlerde ve fikir terbiyesinde olduu kadar beden terbiyesinde de yükselmesini amaçlamıtır. ktisadi kalkınma ve askeri hazırlık süreçleri için çeitli fiziki ve fikri kabiliyetleri gelitirmek, gençleri her türlü kötü alıkanlıktan uzak tutmak, ahlâki ve toplumsal normlara tabi kılmak için çalımalar yürütülmütür. Bu amaçla bakent Ankara ya ülkenin en büyük stadyumunu ina etmek için bir proje yarıması düzenlenmi ve bu yarıma sonucunda 19 Mayıs Stadyumu genç Cumhuriyetin sıhhat mebdei olarak faaliyete geçmitir. Stadyumun açılı töreninde konuan dönemin babakanı smet nönü, Türkiye yi idare edenlerin stadyumu en kıymetli mektep gibi her yerde kurmaya çalıacaklarını ve Türkiye nin istikbalini idare edecek olan genç nesli açık havada açık meydanlarda yetitireceini ifade etmitir. Bu anlamıyla stadyum, Mustafa Kemal Atatürk önderliinde kurulan genç Cumhuriyet in etik anlayıının bir yansıması olarak deerlendirilebilmektedir (Alemdar, 1993: ).

16 Marksist bakı açısı uyarınca spor -futbol-, kitlelerin afyonudur. nsanların ilgilerini günlük kaygılardan uzaklatırmakta ve onları pasifize etmektedir. Kitlelerin sistemi sorgulama yetisini aksatarak egemen sınıfın otoritesini güçlendirmektedir. Bu konuyla ilikin en çarpıcı örnek; António Salazar ın Portekiz i kırk yıl süreyle 3 F -fiesta (ölen), fadima (örgütlü din), futbol- ile yönettim ifadesidir (Fiek, 1998: 30). António de Oliveira Salazar Portekiz i kırk yıl boyunca dikta rejimiyle idare etmi ve iktidarda kaldıı süre boyunca futbolun kitleleri yönlendirmedeki gücünden yararlanmıtır. Benzer bir söylem General Franco ya aittir. Francisco Franco nun Bana yüz elli bin kiilik bir uyku tulumu yapın talebi, Bernabéau Stadı nın yapılması ile realize olmutur (Fiek, 1998: 30). Madrid de bulunan ve 1947 yılında tamamlanan stadyum, spanyol ç Savaı nın ardından ülkeyi otuz altı yıl boyunca diktatörlükle yöneten Franco nun sporu, kitleleri edilgenletirme aracı olarak gördüüne ve kullandıına ilikin bir kanıttır. Bu anlamıyla stadyum, kitleleri aymazlık hâline sokarak sisteme ilikin gerçekleri görmekten alıkoyan ve egemenlerin otoritesini daim kılan bir uyku tulumudur. Stadyum, kitle psikolojisini hayata geçiren bir platformdur. Kitle; aralarında bir ba, dayanıma ve organizasyon olmayan ve birbirinden farklılatırılmamı büyük sosyal kümeleri ya da toplulukları ifade etmektedir (Bilgin, 2003: 203). Bu anlamıyla kitle, bilinçli kiiliin silindii ve kolektif bilinçaltının egemen olduu bir kalabalıktır. Bireyin kitle içerisindeki deiimi; heyecan ve duyguların büyümesi, aklın ve düüncenin gerilemesi anlamına gelmektedir (Freud, 1998; Le Bon 2009). Elias Canetti (1998: 15-16), insanı bilinmeyenin dokunuundan daha çok korkutan hiçbir eyin olmadıına dikkat çekmektedir. Ona göre insan, bu dokunulma korkusundan yalnızca kitle içinde kurtulabilmektedir. Korkunun karıtına dönütüü tek durum budur. Bunun için insan youn bir kitleye gereksinim duymaktadır. nsanlar birbirlerine ne kadar youn yaslanırlarsa, birbirlerinden korkmadıklarından o kadar emin olmaktadırlar. Rahatlama hissi, kitle younluunun en çok olduu yerlerde en çarpıcıdır. Stadyum, kent kimliinin bir minyatürüdür. Bu balamda stadyum; mimarisinden lokasyonuna, kent takımlarının imajlarından oyun felsefelerine ve seyircilerin seyir tarzlarına dek birçok gösterge üzerinden ait olduu kenti tanımlayan bir semboldür. Antik dönemden bu yana bir kentte stadyum bulunup bulunmadıı, o kente ilikin önemli bir veridir. Öyle ki stadyumlar üzerinden çıkarımlar yaparak; bir kentin beden eitimi ve spora ne denli önem verdiini, kentin ekonomik ve sosyo-kültürel gelimilik düzeyini, siyasal yönelimlerini tespit etmek mümkündür. Stadyum, bir kentin kalbidir. Dolayısıyla kent içinde nasıl bir lokasyonda konulandıı oldukça önemlidir. Tarih boyunca stadyumlar, kenti bir arada tutan en önemli deerlerin yakınına ina edilmilerdir. Antik dünyada stadyumun büyük boyutlu bir yapı olması, ona bazen surların dıında bazen de içinde, fakat hep ehrin eteklerinde ya da en ucunda yer verilmesini gerektirmitir. Buna mukabil stadyumlar, her daim kutsal yerlerin yakınlarında bulunmulardır. Bu tesisler esasen tanrıların kutsal yakınlıı için kurulmu olup yine onlar için gerçekletirilen tören oyunlarına mekânlık etmi ya da kutsallıın tümü anlamına gelmilerdir (Saltuk, 1995: 17). Kentsel plan dahilinde ele alındıında, bu dönemde stadyum kutsal yerlerin yanı sıra agora, gymnasium ve tiyatro ile de ilikidedir. Öyle ki bu mekânlar bir polisi tamamlayan öelerdir ve bunlara gösterilen önem kamusal yaama gösterilen önemi ortaya koymaktadır (Wycherley, 1993: ). Sanayi Devrimi nin katalizörlüünde ekillenen bir dönem olan 19. yüzyıla gelindiinde ise, stadyumların, kentsel yerleimde farklı bir mantık uyarınca konumlandırıldıı görülebilmektedir. Bu balamda 19. yüzyıl stadyumlarının kentte sanayi bölgesine mi, denize mi ya da dini merkeze mi yakın olduunu bilmek; söz konusu kente ve kentin deerlerine ilikin önemli bir ipucudur. Tıpkı tüm liman kentlerinde stadyumların denize, sanayi kentlerinde ise sanayi bölgesine ya da demiryolu istasyonlarına yakın olması gibi.

17 Spor, kente ilikin bir etkinliktir. Futbol bata olmak üzere tüm spor dalları ve söz konusu sporların ifa edildii mekânlar, kentsel yerleime özgü nitelik taımaktadırlar. Dier bir deyile bir kentin yaayan bir kent olup olmadıını ve kentsel var olua ilikin dinamizmini, bir stadyuma sahip olmasından ve stadyumun genel özelliklerinden hareket ederek bulgulamak mümkündür. Stadyum, kentin ve kent halkının belleinde iz bırakan temel sembollerdendir. Kent yaayan bir varlık olarak kabul edildiinde kent bellei; kentin geçmii, bugünü ve yarınıdır. Kent sakinlerinin ve kentin bir parçası olan tüm öelerin oluturduu bir bütün olan kent bellei, bir kenti kent yapan en önemli deerlerdendir. Kentleri dier yerleim mekânlarından ayıran en önemli özelliklerden biri, yaanan deiimlere ramen kendi yapısını muhafaza edebilme özellii sayesinde gelecek kuaklarla buluabilme becerisidir. Kent bellei içerisinde stadyumlar, özellikle Avrupa da büyük bir yer tutmaktadırlar (Talimciler, 2008 a: 32). Türkiye de ise kent merkezlerinde yer alan stadyumlar tarihi ve duygusal deerleri tamamen göz ardı edilerek materyalist bir yaklaım ve liberal bir gözü peklikle yok edilmekte, futbol kentin daha dıına ve ucuz alanlarına taınmaktadır. Stadyumların anıtsal nitelii; tarihsel yükleminden deil, modern çizgilerinden destek almasına çalıılmaktadır (Talimciler, 2010: 142). Tüm dünyada stadyumlar, bulundukları kente güzellik ve ihtiam katan mekânlardır. Kent kimlii ve kentle özdeleme açısından ele alındıında, anıldıkları kente ilikin deerler olarak kabul görmektedirler. Tasarımlarının ilginçliinin ve dikkat çekiciliinin yanı sıra sahne oldukları baarılar ve ait oldukları spor kulübü, kamuoyu nezdindeki bilinirlikleri yükseltmekte ve içinde yer aldıkları kentin dünya kentleri arasındaki tanınırlıına katkıda bulunarak marka deerinin artmasını salamaktadır. Sporcular ve spor kulüpleri, bir kente kimlik kazandıran stratejik deerlerdendir. Madrid Real Madrid, Milano Milan veya Inter, Manchester ise Manchester United demektir (lgüner ve Asplund, 2011: 93). Bu imgelemin yaratılmasında, stadyumların payı oldukça yüksektir. Stadyumlar, görülmesi gereken yerler sıralamasına dahil olarak kente gelen ziyaretçilerin ilgisine mazhar olmakta ve kent ekonomisinin canlanmasına aracılık etmektedirler. Barselona da bulunan Camp Nou, Milano da bulunan San Siro, Rio de Janeiro da bulunan Maracana ; hem stadyum kavramına, hem de stadyumların ev sahibi kenti tanımlayan semboller olarak deerlendirilmelerine ilikin çarpıcı örneklerdir (Spampinato, 2004). Bu balamda çacıl dünyada stadyumların önemli destinasyon alanları arasında kabul edildiklerini ve düzenlenen turistik turlar aracılııyla ziyaretçi kitleleri çektiklerini ifade etmek mümkündür. Stadyum, kentin ve söz konusu kent halkının ideolojik tutumları ile yabancıya bakı açısını gözlemlemeye olanak salayan bir platformdur. Taraftar grupları, stadyumlarda sergiledikleri tezahürat, pankart ve bayraklarla sadece ait oldukları kentin ve tuttukları takımın kültürünün yanı sıra kendi ideolojik durularını da gözler önüne sermektedirler. talya da Lazio, Livorno ve Roma, Almanya da St. Pauli gibi takımların da ortaya koyduu üzere taraftarların tezahüratlarına siyasi söylemler karımakta, stadyumdaki pankart ve bayrak gibi söylemsel araçların bir kısmı taraftar grupların siyasi düüncelerini temsil eden lider ve simgelere ayrılmaktadır. Taraftarların siyasi duruu, kulüplerin renkleri ile de bütünlemitir. Bu balamda spor medyasına göz atıldıında; Liverpool kırmızısı, Chelsea mavisi ve Real Madrid beyazı * gibi nitelemelere rastlamak mümkündür. Türkiye örnei üzerinden yorumlandıında, Beikta Çarı Grubu ilginç bir örnek olarak belirmektedir. Beikta Spor Kulübü taraftarlarının oluturduu bir grup olan Çarı, 1982 yılında kurulmutur. Maçlarda takındıkları tavırlar, açtıkları pankartlar ve dile getirdikleri * ngiliz liman içilerinin kurduu ve destekledii bir spor kulübü olan Liverpool un rengi olan kırmızı, proleter kesimi; ngiltere nin önde gelen spor kulüplerinde olan Chelsea nın rengi olan mavi, aristokrasiyi ve gücü; spanya nın önemli spor kulüplerinden biri olan Real Madrid in rengi olan beyaz ise, Franco rejimini simgelemektedir.

18 tezahüratlarla dier taraftarlardan ve taraftar gruplarından ayrıan Çarı Grubu nun en belirgin özellii muhalif görünümü ve söylemidir. Öyle ki grubun logosu bile, anarizmi simgeleyen çember içinde A -circle-a- harfini barındırmaktadır ( ). Kültürel ve ideolojik okumalara ek olarak stadyumlar, kent yerlilerinin yabancılara bakıını ortaya koyan mekânlardır. Bu balamda kente deplasmana gelen takımlara ve söz konusu takımların taraftarlarına nasıl davranıldıı ya da herhangi bir kente deplasmana gidildiinde ne gibi bir tutum sergilendii, kent takımlarında oynayan yabancı futbolculara davranı ekli kente ve kent sakinlerine ilikin fikir edinmek için önemli bir veridir. Stadyum, kentin toplumsal yapısının önemli göstergelerinden biridir. Oyunu izlemek amacıyla stadyuma gelen ve farklı toplumsal sınıflara ait olan sporseverler; stadyuma taraftar kimlii ile gelmelerine ramen, stadyum içinde oturdukları bölüm, seyir esnasındaki davranıları, tezahüratları, ilgi gösterdikleri oyuncular ve tavırlar, kazanmaya ya da kaybetmeye yönelik tepkileri bakımından birbirlerinden ayrılmaktadır. Hatta seyircilerin oturdukları yerleri seçmeleriyle kendilerine o grupla kimlikletirme isteinde oldukları düünülebilmektedir. Zira stadın belirli bir kesiminde oturmak -elbette istisnalarla-, toplumsal ve yerel aidiyete dayanan bilinçli bir tercihin ifadesidir (Bromberger, 1993: 44). Stadyumlarda seyirciler için oluturan tribünlerde her bölüm; sahip olduu konfor, yer aldıı tribün bölümünün üstünün kapalı veya açık olması, oyun alanına bakı açısı, oyun alanının hangi tarafında olduu, oyun alanına uzaklıı ve elbette ki fiyatı gibi özelliklerle farklılık arz etmektedir. Seyirci oyunu izleyecei koltuu satın alırken, tüm bu özellikleri dikkate almaktadır. Bilinçli yapılan bu tercih, tercihi yapan seyirci grubu için gösterge niteliinde olabilmektedir. Örnein bir kiinin gol alanlarına yakın yerlerde oturması, onun zenginliinin, gücünün ya da konumunun bir imleyenidir (Berger, 1993: 121). Tüm bu nedenler yüzünden stadyum, küçük ölçekli bir kent planı olarak nitelenebilmektedir. Bir Fransız futbol takımı olan Olimpik Marsilya -Olympique Marseille- örnei üzerinden hareket edildiinde, stadyumların kentsel cemaatin kendini hem bir bütün, hem de ayrımılıı ile enine boyuna yansıtabilen ender yerlerden biri olduu sonucuna varılabilmektedir. Bu balamda yaygın kanaatin aksine, spora tutkun kitleler farklı toplumsal statülerin mesut bir birliktelik içinde eridii, ekilsiz bir anonim yıın oluturmamaktadırlar. Hiyerarik olarak bölünmü olan tribünlerde -sahayı enlemesine gören tribünler, kale arkası tribünler ve korner gönderini çevreleyen tribünler- topluluk yaa, mahalleye ve meslee, etnik veya bölgesel aidiyete göre bölünmü bir hâlde oturmaktadır. Her seyirci kategorisi belirli alıkanlıklar -stadyuma vasıl olma biçimi ve zamanlaması: yalnız, aileyle, arkada çevresiylesergilemekte, çok özgül bir hâl ve tavırla -jestler, ses, kıyafet- arz-ı endâm etmektedir. Stadyum hem spor müsabakasının, hem de toplulukça takdim hayhuyun seyir yeridir (Bromberger 1993: 42). Stadyum, toplumsal ilikileri yansıtan bir simgedir. ster yapıcı, ister yıkıcı olsun tüm toplumsal iliki kalıplarının izdüümleri stadyumda mevcuttur. Bu anlamıyla stadyum bir konsensüs yeri olduu kadar, insanların iddialatıkları ve çeliki ile çatımaların bilincine vardıkları bir yerdir. Stadyumda farklı fiyatların ödendii bölgelerde oturan farklı toplumsal sınıfların, seyir ve tezahürat esnasında aynı cokuyla ve hep birlikte hareket etmeleri, toplumsal uzlamaya ilikin bir ifade olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte herhangi bir olumsuzluk hâlinde, stadyumdaki dalga * varsıl tabakanın oturduu bölümde kesildiinde çatıma hâli gerçeklemekte ve bu durum farklı sınıflar arasındaki ayrılıı gün yüzüne çıkarmaktadır. Kale arkasındaki taraftarlar, burnu büyük ve ruhsuz saydıkları kapalı tribün izleyicisini yuhaladıında, bu bakalık hâli iyice bilince çıkmaktadır (Bromberger, 1993: 49). * spanyolca Ola kelimesinin Türkçe karılıı olan dalga, stadyumdaki topluluun dalga gibi tüm stadı kaplayan gösterisidir. Bu gösteri kapsamında taraftarlar, sırayla ayaa kalkarak ya da kollarını kaldırarak tüm statta dalgalanma benzeri bir his yaratmaktadırlar.

19 Stadyum, toplumsal tabakalamayı tüm boyutlarıyla yansıtan bir sahadır. Yönetenyönetilen ikilemi, burada tüm çıplaklııyla gözler önündedir. Stadyumun bu nitelii, arkaik dönemlerden bu yana deimeden gelen özelliklerinden biridir. Stadyumlarda izleyici halk ile yöneten sınıfı birbirinden ayıran, yöneticilerin toplum içerisinde en görünür konuma sahip oldukları yer eref/protokol tribünleridir. En önemli yerin sahibinin bizatihi devletin ve yönetici sınıfın olduunu vurgulayan protokol tribünleri, yönetici sınıfın stadyumdaki ev sahibi ve hâkimi olduunu somutlatıran bölümlerdir. Stadyum devlet tarafından kulübe devredilse ve hatta kulüp kendi stadyumunu yapmı olsa bile devlet yönetimi, eref/protokol tribünlerinin denetimini asla devretmemektedir (Talimciler, 2010: 51). Stadyum, çacıl toplum bireylerinin giderek artan beklentilerine, güvenlik ve konfor arayılarına ilikin bir göstergedir. Tarihsel süreç balamında ele alındıında, her çaın kendine özgü bir stadyum anlayıına sahip olduu ve bu algının dönemin kodlarından etkilendii görülebilmektedir. Bu balamda 19. yüzyıl sonrası stadyumlar, güvenlik ve konfor algısının deiimi açısından bir kilometre taıdır. Bilgi ve bilinç düzeyinin yükselmesi, bireylerin ürün ve hizmetlere yönelik taleplerinin artmasını beraberinde getirmitir. Yeni dünya düzeninin yükselen ivmesi ve kapitalist sistemin hâkimiyeti, stadyumların yeni eklentilerle zenginlemesi ve farklı ilevselliklerle donanması sonucunu dourmaktadır. Çacıl stadyumlar, can güvenliine olabildiince önem vermektedirler. Öyle ki stadyumun her noktasını görebilen güvenlik kameraları, her seyircinin koltuk ve bilet numarası ile kimliinin tespit edilebildii sistemler, spor mekânlarının da gözetim toplumunun hizmetine girmeye baladıına dair iaretlerdir. Günümüz stadyumlarının bir dier önemli özellii, geçmie kıyasla tavan yapan konfor hissidir. Seyirciler için tasarlanan özel localar; sahaya hâkim ekilde konumlandırılan restoran ve barlar; yüksek statülü izleyicilere ve protokol tribünündeki davetlilere yapılan içki ikramları; ergonomik faktörler düünülerek ve ideal oturma pozisyonları göz önüne alınarak hazırlanan, alttan ısıtmalı, kaliteli ve yumuak malzemelerden üretilen koltuklar bu tezahürün bir yansımasıdır. Stadyum, oyunun seyir tarzına etki eden bir belirteçtir. Öyle ki seyircilerin etkinlikleri izleme üslupları, kültürden kültüre farklılık göstermektedir. Örnein ngiltere de 1989 yılında yaanan Hillsborough Faciası * sonrasında, Kuzey Amerikan kamuoyu ve medyası yaananları anlamakta güçlük çekmitir. Doksan be insanın, sadece bir seyir sporu izleyebilmek uruna ölmü olmaları, onların gözünde anlaılmaz bir olaydır. Çünkü seyir sporlarının ya görece küçük bir topluluk tarafından, oturulan yerden ve hava artlarından asla etkilenmeyen kapalı binalarda -örnein buz hokeyi- veya yaz aylarında oturma yerleriyle donatılmı beyzbol veya Amerikan futbolu statlarında izlendii bir kültürde; seyircilerin ayakta durularak karılama izlenen tribünleri tıklım tıklım doldurması, neredeyse tasavvur bile edilemeyecek bir eydir (Taylor, 1993: 38). Tarihsel süreç boyunca stadyumlar, tüm izleyicilerin ya da bazı seyircilerin ayakta izleyecekleri ekilde tasarlanmıtır. Zayıf stadyum tasarımı, Hillsborough Faciası gibi büyük kazalara neden olmutur. Bu nedenle FA Premier Ligi ve FFA Dünya Kupası, maçlarda tüm seyircilerin oturmasını ve stadyumların tüm seyircilerin oturmasına olanak verecek ekilde -allseater stadium- tasarlanmasını art komaktadır ( / 01/48/48/85/ _DOWNLOAD.pdf; Türkiye de ise stadyumların güvenlii; * Hillsborough Faciası, 15 Nisan 1989 tarihinde Liverpool ve Nottingham Forest takımları arasında oynanan maçta, seyirciler arasında yaanan izdihamda 95 taraftar ezilerek hayatını kaybetmitir. Futbol tarihindeki en büyük facialardan biridir. Bu olayın yankıları o denli büyük olmutur ki, futbol sahalarındaki seyirciyi sahadan ayıran demir tellerin bu olaydan sonra kaldırılmasına vesile olmutur.

20 mevcut fiziki yapılarının, konfor ve güvenliklerinin çada seviyeye ulatırılması; FIFA ** ve UEFA standart ve kriterlerine göre yapılanmalarını salamak Stadyum ve Güvenlik Müdürlüü nün sorumluluundadır. Türkiye Futbol Federasyonu na balı olarak faaliyet gösteren ve sezonunda kurulmu olan bu birim, profesyonel lig müsabakalarına ev sahiplii yapan stadyum ve antreman tesislerinin TFF, FIFA ve UEFA kriterlerine uygunluunu salamakla yükümlüdür ( ). Ortak payda yaratarak kitlelerin birliktelik hissini güçlendiren ve toplumsal bir kurum olan spor, temel kabul açısından toplumsal bir kurum olan din ile semantik ortaklıklara sahiptir. Bu anlamıyla spor mücadeleleri, topluca gerçekletirilen ritüeller bütünüdür ve pek çok insan için dine alternatif bir ileve sahiptir. Tablo. 2. de sunulduu üzere spor, din ile benzeen bir mantık örgüsünden ve ilevsellik dizgesinden ibarettir. Öyle ki çacıl dünyada spor, tarihsel süreç içerisinde dinin yerine getirdii ilevleri üstlenerek etkinlik seviyesini arttırmaktadır. Tablo 2: Profesyonel Futbol ve Din Arasındaki Koutluklar Profesyonel Futbol Din Büyük yıldızlar Azizler Pazar oyunu Pazar ayini Bilet Kilisede toplanan para Büyük kaynatırıcı Kiliselerin evrensel birleme hareketi Karmaık oyunlar Dinbilim (Teoloji) Altın Kupa ya giden yolda oyuncular Kutsal Kase yi aratıran övalyeler Çalıtırıcılar Ruhban sınıfı Stadyum Kilise Hayranlar Cemaat Kaynak: Arthur Asa Berger (1993). Kitle letiiminde Çözümleme Yöntemleri. Çevirenler: Murat Barkan vd.. Eskiehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Eitim, Salık ve Bilimsel Aratırma Yayınları No: 91: 127. Spor ve din arasındaki koutluklardan hareketle stadyum, dinsel örüntü benzeri deneyim ve ilikileri hayata geçiren bir mekân olarak karılık bulmaktadır. Bu bakı açısı uyarınca stadyum, gerçekletirilen ayin ve ritüel odaklı eylemler üzerinden kitlelerin etkileimini ve evrensel düzlemde birlemelerini mümkün kılmaktadır. Spor; birçok önemli gösterge ve imleyen barındırsa da, özünde elence niyeti güden bir oyundur. zleyicilerin ana amacı; bu keyifli oyunu izlemek, onun heyecanına kendilerini kaptırmak ve ho vakit geçirmektir. Nitekim futbol örnei üzerinden yorumlandıında, futbolun günümüzdekine benzer nitelikte, kurallı ve düzenli bir ekilde ilk oynanmaya baladıı 18. yüzyılda, oyunu icra eden oyuncuların da tıpkı izleyiciler gibi oyuna gönüllü olarak katıldıkları bilinmektedir. Bu dönemlerde kulüplerin oyunculara emekleri, sahalara da kullanım bedeli karılıında ücret ödemesi söz konusu deildir. Kulüpler ise, futbol oynamak için bir araya gelen gençlerin oluturduu topluluklardan baka bir ey deildir. Sporun doasında var olan yarıma güdüsünün, baarı hırsının ve taraftarlık psikolojisinin oyun vurgusuna baskın gelmesiyle futbol, 1885 yılından itibaren profesyonellemeye balamıtır. Temsil edilen semti, ehri, meslek grubunu ya da kiliseyi giriilen oyunda daha baarılı kılmak için birkaç üstün yetenekli oyuncunun maa karılıında çalıtırılması ile balayan süreç; seyircilerin müsabakaları izlemek için ücret ödemesi, oyuncuların belirli çalıma süreleri uyarınca sözleme imzalamaları ve i adamlarının spor kulüplerinde yöneticilik yapmaya balamaları sonucunu dourmutur. Böylelikle futbolun ekonomik temelleri atılmı ve futbol bir meslek olarak kabul görmeye balamıtır. ** Uluslararası Futbol Federasyonları Birlii -Féderation Internationale de Football Association-, 1904 yılında kurulmutur ve futbolun dünya çapındaki en üst düzey yönetim organıdır (http// ).

BAKU OLİMPİK STADYUMU

BAKU OLİMPİK STADYUMU BAKU OLİMPİK STADYUMU Azerbaycan Baku de şehrin yeni simgelerinden biri olmaya aday Baku Olimpik Stadyumu kent merkezine girişte, Haydar Aliyev Bulvarı ile Büyük Şor Gölü sınırında, Azizbeyov Kavşağı ile

Detaylı

LOKASYON LOUTRAKI SPOR KAMPI

LOKASYON LOUTRAKI SPOR KAMPI YUNAN!STAN KAMPLARI Loutraki Spor Kampı, 1978 yılından beridir amatör ve profesyonel spor kulüplerine ve sporculara takım kampları, yaz kampları, performans kampları konusunda hizmet veren Yunanistan ın

Detaylı

PORTER MODEL: ULUSLARARASI REKABET ÖZLEM ÖZ ODTÜ LETME BÖLÜMÜ

PORTER MODEL: ULUSLARARASI REKABET ÖZLEM ÖZ ODTÜ LETME BÖLÜMÜ : ULUSLARARASI REKABET ÖZLEM ÖZ ODTÜ LETME BÖLÜMÜ Genel Çerçeve Makroekonomik, Politik ve veyasal Çevre Rekabet Edebilirliliin Mikroekonomik Temelleri irket irket Stratejisi Stratejisi Mikroekonomik Mikroekonomik

Detaylı

BURSA DA GÖREV YAPAN MÜZK ÖRETMENLERNN ULUDA ÜNVERSTES ETM FAKÜLTES GÜZEL SANATLAR ETM BÖLÜMÜ MÜZK ETM ANABLM DALI LE LETM VE ETKLEM

BURSA DA GÖREV YAPAN MÜZK ÖRETMENLERNN ULUDA ÜNVERSTES ETM FAKÜLTES GÜZEL SANATLAR ETM BÖLÜMÜ MÜZK ETM ANABLM DALI LE LETM VE ETKLEM BURSA DA GÖREV YAPAN MÜZK ÖRETMENLERNN ULUDA ÜNVERSTES ETM FAKÜLTES GÜZEL SANATLAR ETM BÖLÜMÜ MÜZK ETM ANABLM DALI LE LETM VE ETKLEM Dr. Ayhan HELVACI *1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik

Detaylı

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Giri Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Taner Kavasolu Devlet Planlama Tekilatı Kalkınma Planlarımızda, ülke corafyasında ve kesimler arasında dengeli bir gelime salanması hedefi, ülke ekonomisi için

Detaylı

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir Türkiye de Bölgesel Kalkınmanın Aracı Olarak Kalkınma Ajansları: zmir Kalkınma Ajansı Örnei Ergüder Can zmir Kalkınma Ajansı Giri: Türkiye de dier ülkeler gibi bölgelerarası hatta bölgeler içinde kalkınma

Detaylı

KOÇ ÜNVERSTES SOSYAL BLMLER (KÜSB) KULÜBÜ TÜZÜÜ

KOÇ ÜNVERSTES SOSYAL BLMLER (KÜSB) KULÜBÜ TÜZÜÜ KOÇ ÜNVERSTES SOSYAL BLMLER (KÜSB) KULÜBÜ TÜZÜÜ YAPI Madde 1. Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler Kulübü, kısa adıyla K.Ü.S.B., Koç Üniversitesi örenci kulüpleri tüzüüne balı ve Koç Üniversitesi örencilerinin

Detaylı

Olimpizm -2- Spor Bilimleri Anabilim Dalı

Olimpizm -2- Spor Bilimleri Anabilim Dalı Olimpizm -2- Spor Bilimleri Anabilim Dalı Antik (Klasik) ın tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte ın tarihinin M.Ö. XIV. yüzyıla kadar uzandığı tahmin edilmektedir. Antik (Klasik) ının Yunanistan'ın

Detaylı

BELEDYELERDE NORM KADRO ÇALIMASI ESASLARI

BELEDYELERDE NORM KADRO ÇALIMASI ESASLARI BELEDYELERDE NORM KADRO ÇALIMASI ESASLARI Belediyelerin görevlerini etkin ve verimli bir ekilde yerine getirebilmeleri için ihtiyaç duydukları optimal (ihtiyaçtan ne fazla ne de az) kadronun nicelik ve

Detaylı

OTSTK ÇOCUKLARIN ALELERNE YÖNELK GRUP REHBERL NN ANNE BABALARIN DEPRESYON VE BENLK SAYGISINA ETKS

OTSTK ÇOCUKLARIN ALELERNE YÖNELK GRUP REHBERL NN ANNE BABALARIN DEPRESYON VE BENLK SAYGISINA ETKS Bu aratırma 2005 yılında 1. Uluslararası zmir Özel Eitim ve Otizm Sempozyumu'nda poster bildiri olarak sunulmutur. OTSTK ÇOCUKLARIN ALELERNE YÖNELK GRUP REHBERL NN ANNE BABALARIN DEPRESYON VE BENLK SAYGISINA

Detaylı

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI 3-4 Aile bireyleri birbirlerine yardımcı olurlar. Anahtar kavramlar: şekil, işlev, roller, haklar, Aileyi aile yapan unsurlar Aileler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar Aile üyelerinin farklı rolleri

Detaylı

TÜRKYE OTOMOBL SPORLARI FEDERASYONU

TÜRKYE OTOMOBL SPORLARI FEDERASYONU TÜRKYE OTOMOBL SPORLARI FEDERASYONU 01 Ocak 2006 31 Temmuz 2006 FAALYET PROGRAMI Türkiye Otomobil Sporları Federasyonu, 2006 Faaliyet Programı, 01 Ocak 2006 31 Temmuz 2006 tarihleri arasında 5 ana balık

Detaylı

GÜNCEL GELMELER IIINDA LKÖRETM: MATEMATK-FEN-TEKNOLOJ-YÖNETM

GÜNCEL GELMELER IIINDA LKÖRETM: MATEMATK-FEN-TEKNOLOJ-YÖNETM KTAP NCELEMES GÜNCEL GELMELER IIINDA LKÖRETM: MATEMATK-FEN-TEKNOLOJ-YÖNETM Editörler: Arif Altun ve Sinan Olkun Orhan KARAMUSTAFAOLU Yrd.Doç.Dr., Amasya Üniversitesi, Eitim Fakültesi, Dekan Yrd., AMASYA

Detaylı

KATILIMCI YEREL YÖNET M ANLAYI INDA. H.Burçin HENDEN. Özet. Uluslararası nsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134

KATILIMCI YEREL YÖNET M ANLAYI INDA. H.Burçin HENDEN. Özet. Uluslararası nsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134 Uluslararası nsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134 www.insanbilimleri.com 02.01.2005 KATILIMCI YEREL YÖNETM ANLAYIINDA E-BELEDYECLN YER VE ÖNEM H.Burçin HENDEN Özet 21. yüzyılın yönetim felsefesi Verimlilik,

Detaylı

AKÇA, Hakan (2012). Ankara li Aızları (nceleme, Metinler, Dizin), Ankara: Türk Kültürünü Aratırma Enstitüsü Yayınları, XXII+672 s.

AKÇA, Hakan (2012). Ankara li Aızları (nceleme, Metinler, Dizin), Ankara: Türk Kültürünü Aratırma Enstitüsü Yayınları, XXII+672 s. AKÇA, Hakan (2012). Ankara li Aızları (nceleme, Metinler, Dizin), Ankara: Türk Kültürünü Aratırma Enstitüsü Yayınları, XXII+672 s. Bahadır GÜNE * Aynı kökten geldii üst sistem durumundaki bir standart

Detaylı

EL PARMAKLARINA DEERLER VEREREK KOLAY YOLDAN ÇARPMA ÖRETM YÖNTEMYLE ZHN ENGELL ÖRENCLERE ÇARPIM TABLOSU ÖRETM UYGULAMASI

EL PARMAKLARINA DEERLER VEREREK KOLAY YOLDAN ÇARPMA ÖRETM YÖNTEMYLE ZHN ENGELL ÖRENCLERE ÇARPIM TABLOSU ÖRETM UYGULAMASI Bu aratırma 2005 yılında 1. Uluslararası zmir Özel Eitim ve Otizm Sempozyumu'nda poster bildiri olarak sunulmutur. EL PARMAKLARINA DEERLER VEREREK KOLAY YOLDAN ÇARPMA ÖRETM YÖNTEMYLE ZHN ENGELL ÖRENCLERE

Detaylı

MÜZK ETM YÖNETM ve DEERLENDRME LKLER *

MÜZK ETM YÖNETM ve DEERLENDRME LKLER * MÜZK ETM YÖNETM ve DEERLENDRME LKLER * Prof. Dr. lknur OKATAN *1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öretmeni Yetitirme Sempozyumu Bildirisi SDÜ, 7-10 Nisan 2004, Isparta Sunu Sayın Bakan

Detaylı

Makedonya Cumhuriyeti ; 1991 yılında Yugoslavya Sosyalist Federatif Cumhuriyeti nin iç savaşlara girdiği dönemde bağımsızlığını ilan etmiştir.

Makedonya Cumhuriyeti ; 1991 yılında Yugoslavya Sosyalist Federatif Cumhuriyeti nin iç savaşlara girdiği dönemde bağımsızlığını ilan etmiştir. Makedonya Cumhuriyeti ; 1991 yılında Yugoslavya Sosyalist Federatif Cumhuriyeti nin iç savaşlara girdiği dönemde bağımsızlığını ilan etmiştir. Kuzeyde Sırbistan ve Kosova batıda Arnavutluk, güneyde Yunanistan,

Detaylı

SPOR A.Ş. (İstanbul Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret A.Ş.)

SPOR A.Ş. (İstanbul Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret A.Ş.) SPOR A.Ş. (İstanbul Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret A.Ş.) Sporun nabzını 20 ayrı branşta verdiği hizmetle elinde tutan Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden; Türkiye'nin ilk ve tek spor organizasyon

Detaylı

HALKLA İLİŞKİLER. HALKLA İLİŞKİLER ve SPONSORLUK. Yrd.Doç.Dr. Özgür GÜLDÜ

HALKLA İLİŞKİLER. HALKLA İLİŞKİLER ve SPONSORLUK. Yrd.Doç.Dr. Özgür GÜLDÜ HALKLA İLİŞKİLER HALKLA İLİŞKİLER ve SPONSORLUK Günümüzün bilgi ve iletişim çağında, ulusal ve uluslar arası rekabet ortamında rakipler arasında ön plana çıkmak, farkındalık yaratmak, hedef kitlelerle

Detaylı

OKUL BAHÇELERİ DÜZENLEME İLKELERİ, İHTİYAÇ PROGRAMLARI AÇIKLAMALARI VE ÖRNEK PROJELER. (Ek 1)

OKUL BAHÇELERİ DÜZENLEME İLKELERİ, İHTİYAÇ PROGRAMLARI AÇIKLAMALARI VE ÖRNEK PROJELER. (Ek 1) OKUL BAHÇELERİ DÜZENLEME İLKELERİ, İHTİYAÇ PROGRAMLARI AÇIKLAMALARI VE ÖRNEK PROJELER (Ek 1) 1 OKUL BAHÇELERİ DÜZENLEME İLKELERİ, İHTİYAÇ PROGRAMLARI AÇIKLAMALARI VE ÖRNEK PROJELER Çağımızda eğitim ve

Detaylı

SINIF ÖRETMEN ADAYLARININ NTERNET KULLANIMINA LKN TUTUMLARININ DEERLENDRLMES

SINIF ÖRETMEN ADAYLARININ NTERNET KULLANIMINA LKN TUTUMLARININ DEERLENDRLMES Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007), 209-222 209 SINIF ÖRETMEN ADAYLARININ NTERNET KULLANIMINA LKN TUTUMLARININ DEERLENDRLMES Erturul USTA Ahi Evran Üniversitesi,

Detaylı

OTSTK BR OLGUNUN DUYGULARI ANLAMA VE FADE ETME BECERSNN KAZANDIRILMASINA YÖNELK DÜZENLENEN KISA SÜREL BR E TM PROGRAMININ NCELENMES

OTSTK BR OLGUNUN DUYGULARI ANLAMA VE FADE ETME BECERSNN KAZANDIRILMASINA YÖNELK DÜZENLENEN KISA SÜREL BR E TM PROGRAMININ NCELENMES Bu aratırma 005 yılında 1. Uluslararası zmir Özel Eitim ve Otizm Sempozyumu'nda poster bildiri olarak sunulmutur. OTSTK BR OLGUNUN DUYGULARI ANLAMA VE FADE ETME BECERSNN KAZANDIRILMASINA YÖNELK DÜZENLENEN

Detaylı

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir Yönetiim, Bölgesel Kalkınma ve Kalkınma Ajansları: Çukurova Kalkınma Ajansı Uygulaması A. Celil Öz 1 1- Giri Son çeyrek yüzyılda küresellemenin ve uluslar arası ve uluslar üstü kurumların da etkisiyle

Detaylı

ORGANİZATÖR. Sportif Organizasyonlar dışında, Kurumsal markaların pek çok organizasyonuna imza atmaktadır.

ORGANİZATÖR. Sportif Organizasyonlar dışında, Kurumsal markaların pek çok organizasyonuna imza atmaktadır. ORGANİZATÖR Avrasya Lig bir Power BULLS SPORT organizasyonudur. Power BULLS SPORT markamız 18 yıldır, yılda 2 defa Antalya da düzenlediği Power Bulls Turnuvası ile onbinlerce sporcu ve yüzlerce kulübü

Detaylı

İÇMİMARİ PROJEDE FİKRİN SUNUM PAFTASINA YANSIMASI

İÇMİMARİ PROJEDE FİKRİN SUNUM PAFTASINA YANSIMASI İ ç M i m a r l ı k E ğ i t i m i 3. U l u s a l K o n g r e s i / A t ö l y e İÇMİMARİ PROJEDE FİKRİN SUNUM PAFTASINA YANSIMASI KAVRAMLAR Araş. Gör. Merve Buldaç, Araş. Gör. Tuğba Levent Anadolu Üniversitesi,

Detaylı

Aynı Duvarda Düzlenmiş ve Düzlenmemiş Yüzeyler

Aynı Duvarda Düzlenmiş ve Düzlenmemiş Yüzeyler Aynı Duvarda Düzlenmiş ve Düzlenmemiş Yüzeyler PRİENE NİN KONUTLARI BERGAMA ANTİK KENTİ YUNAN DÖNEMİ ŞEHİR YAPISI MÖ 1050 yıllarından sonra ise genelde Polis adı verilen ilk kent devletleri kurulmaya

Detaylı

Taıt alımlarının ette tüketim endeksi kapsamında izlenmesi hakkında bilgi notu

Taıt alımlarının ette tüketim endeksi kapsamında izlenmesi hakkında bilgi notu Taıt alımlarının ette tüketim endeksi kapsamında izlenmesi hakkında bilgi notu ette tüketim endeksi, ekonomideki tüketim eilimlerini kartla yapılan tüketimi baz alarak incelemektedir. Bu nedenle, endeks

Detaylı

Avrupa da Uyuturucu imdi Her Zamankinden Daha Ucuz

Avrupa da Uyuturucu imdi Her Zamankinden Daha Ucuz 2006 YILLIK RAPORU: UYUTURUCU FYATLARINDA DÜÜ, YAKALAMALARDA ARTI Avrupa da Uyuturucu imdi Her Zamankinden Daha Ucuz (23.11.2006, LZBON) Avrupa Uyuturucu ve Uyuturucu Baımlıı zleme Merkezi (EMCDDA), bugün

Detaylı

ATLETİZM OYUN KURALLARI VE DERS NOTLARI

ATLETİZM OYUN KURALLARI VE DERS NOTLARI ATLETİZM OYUN KURALLARI VE DERS NOTLARI İ İ Ş 1 Bir pist veya alanda yapılan, dünyanın en eski sporlarından biridir. Bu oyunlarda atletler koşu, yürüyüş, atlama ve atma yeteneklerini gösterirler. Bu tür

Detaylı

ETK LKELER BANKACILIK ETK LKELER

ETK LKELER BANKACILIK ETK LKELER ETK LKELER Türkiye Bankalar Birlii tarafından hazırlanan ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu nun 15 Haziran 2006 tarih ve 1904 sayılı kararlı ile yayımlanan Bankacılık Etik lkeleri Bankamız tarafından

Detaylı

Kadir CANATAN, Beden Sosyolojisi, Açılım Yayınları, 2011, 720 s. İstanbul.

Kadir CANATAN, Beden Sosyolojisi, Açılım Yayınları, 2011, 720 s. İstanbul. KİTAP TANITIM VE DEĞERLENDİRMESİ Devrim ERTÜRK Araş. Gör., Mardin Artuklu Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü. Kadir CANATAN, Beden Sosyolojisi, Açılım Yayınları, 2011, 720 s. İstanbul. Beden konusu, Klasik

Detaylı

Spor, farklı kültür ve sosyal statülerden insanların bir araya gelebildiği, yaklaşık 3 milyar insanı bir noktada buluşturabilen etkinliktir.

Spor, farklı kültür ve sosyal statülerden insanların bir araya gelebildiği, yaklaşık 3 milyar insanı bir noktada buluşturabilen etkinliktir. Dr. SAMİM GÖK (Akkonak) & ŞİRİNKÖY Futbol Sahaları 2018-2019 Sezonu Reklam Tanıtım Kataloğu ELİT Spor, farklı kültür ve sosyal statülerden insanların bir araya gelebildiği, yaklaşık 3 milyar insanı bir

Detaylı

TRABZONSPOR RESMİ DERGİSİ

TRABZONSPOR RESMİ DERGİSİ 7 EKİM 2010 7 EKİM 2010 7 EKİM 2010 TRABZONSPOR RESMİ DERGİSİ 6 EKİM 2010 6 EKİM 2010 TRABZON KAZANACAK! Zihni Ağırman /TAKA GAZETESİ Trabzon büyük bir organizasyona hazırlanıyor. Sadece Trabzon değil,

Detaylı

Beykoz Belediyesi Yarışması

Beykoz Belediyesi Yarışması Logo Yarışması Beykoz Belediyesi Logo Yarışması Basın Bülteni Beykoz İçin Tasarla Beykoz Belediyesi logosunu ve kurumsal kimliğini yeniliyor. İlçeyi ve kurumu özgün bir çalışmayla temsil edecek yeni logo

Detaylı

üzere 1/2000 veya 1/5000 ölçekte düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile bir bütün olan plandır. Çevre Düzeni Planı;10) (Deiik -

üzere 1/2000 veya 1/5000 ölçekte düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile bir bütün olan plandır. Çevre Düzeni Planı;10) (Deiik - üzere 1/2000 veya 1/5000 ölçekte düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile bir bütün olan plandır. Çevre Düzeni Planı;10) (Deiik - R.G.: 17.3.2001-24345 / m.4) Çevre Düzeni Planı: Konut,

Detaylı

TÜLN OTBÇER. Seminer Raporu Olarak Hazırlanmıtır.

TÜLN OTBÇER. Seminer Raporu Olarak Hazırlanmıtır. TÜLN OTBÇER Seminer Raporu Olarak Hazırlanmıtır. Ankara Hacettepe Üniversitesi Mayıs, 2004 ! - " $ - "%%&%$ - "%' $ - "(%' $ - "( ) (* $+,( $ - ") (',( $ - "- %./$ 0 1*&/1(2, %("%. 3/1(4""3%(/1-( /32 $$

Detaylı

Bu model ile çalımayı öngören kuruluların (servis ve içerik salayıcılar),.nic.tr sistemi ile uyumlu, XML tabanlı yazılım gelitirmeleri gerekmektedir.

Bu model ile çalımayı öngören kuruluların (servis ve içerik salayıcılar),.nic.tr sistemi ile uyumlu, XML tabanlı yazılım gelitirmeleri gerekmektedir. .tr alan adlarını tescili, 1991 yılından itibaren, Türkiye'yi ilk olarak nternet'e balayan Üniversitemiz bünyesinde devam etmektedir. Bu kapsamda, bugün itibarı ile, toplam yaklaık 70,000 adet.tr uzantılı

Detaylı

KLÜ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI GÜZ YARIYILI MİMARİ PROJE VI

KLÜ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI GÜZ YARIYILI MİMARİ PROJE VI KLÜ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ 2018-2019 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI GÜZ YARIYILI MİMARİ PROJE VI KONU YER PROGRAM KAPASİTE : ÇOK AMAÇLI KAPALI SPOR SALONU KOMPLEKSİ : Rumelihisarı mahallesi, 2012 ada,

Detaylı

SPORUN SOSYAL VE EKONOMİK FAYDALARI. Prof. Dr. Gazanfer DOĞU Abant İzzet Baysal Üniversitesi Spor Yönetim Bilimleri

SPORUN SOSYAL VE EKONOMİK FAYDALARI. Prof. Dr. Gazanfer DOĞU Abant İzzet Baysal Üniversitesi Spor Yönetim Bilimleri SPORUN SOSYAL VE EKONOMİK FAYDALARI Prof. Dr. Gazanfer DOĞU Abant İzzet Baysal Üniversitesi Spor Yönetim Bilimleri Spor Fiziksel Zihinsel hareket sosyolojik bir olay Dünya Sağlık Örgütünün ( WHO ) esenlik

Detaylı

BASIN AÇIKLAMASI Dünya Kupası Başlarken Bir Şehir Stadımız Daha Yıkılıyor

BASIN AÇIKLAMASI Dünya Kupası Başlarken Bir Şehir Stadımız Daha Yıkılıyor BASIN AÇIKLAMASI Dünya Kupası Başlarken Bir Şehir Stadımız Daha Yıkılıyor Antik çağlardan beri, kentsel dokunun ve kentin kültürel öğesi olarak kent kimliğinin önemli bir parçası olan statlar, en temel

Detaylı

TARAFTAR REHBERİ UEFA EURO 2012 ELEMELERİ AVUSTURYA TÜRKİYE 06.09.2011

TARAFTAR REHBERİ UEFA EURO 2012 ELEMELERİ AVUSTURYA TÜRKİYE 06.09.2011 TARAFTAR REHBERİ UEFA EURO 2012 ELEMELERİ AVUSTURYA TÜRKİYE 06.09.2011 İÇİNDEKİLER Sayfa 1. Maç Bilgisi 2 2. Ernst Happel Stadyumu 3-6 3. Yasaklı Maddeler ve Davranışlar 7-8 4. Viyana 9 1. MAÇ BİLGİSİ

Detaylı

II. KURUMSAL YÖNETM LKELER UYUM RAPORU

II. KURUMSAL YÖNETM LKELER UYUM RAPORU II. KURUMSAL YÖNETM LKELER UYUM RAPORU KURUMSAL YÖNETM LKELERNE UYUM BEYANI Kordsa Global Endüstriyel plik ve Kord Bezi Sanayi ve Ticaret A.. (bundan böyle Kordsa Global veya irket diye anılacaktır) 01

Detaylı

a b e f g h i SHOG NED R?

a b e f g h i SHOG NED R? 9 8 7 6 5 4 3 2 1 a b c d e f g h i SHOG NEDR? SHOG, Japonya da yaklaık 20 milyon kiinin oynadıı bir oyundur. Hedefleri, karı tarafın ah ını tuzaa düürmek olan iki oyuncu arasında oynanan bir zihinsel

Detaylı

Sosyal Bilimler Enstitüsü. Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi (Yüksek lisans,tezli) 1. Yarı Yıl

Sosyal Bilimler Enstitüsü. Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi (Yüksek lisans,tezli) 1. Yarı Yıl Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi (Yüksek lisans,tezli) 1. Yarı Yıl BES505 Spor Bilimlerinde Araştırma Teknikleri K:(3,0)3 ECTS:8 Bilimsel araştırma niteliği ve tanımı özellikleri,

Detaylı

ICS 04.200.10 TÜRK STANDARDI TS EN OHSAS 18001/Mart 2001

ICS 04.200.10 TÜRK STANDARDI TS EN OHSAS 18001/Mart 2001 OHSAS 18001 SALII VE GÜVENL YÖNETM REHBER STANDARDI GR : Dünyada, üretim faktörünün temel öesi olan çalıanların salıı ve güvenlii endüstriyel gelimelere paralel olarak, ön plana çıkmaktadır. Salıı ve i

Detaylı

Gaziosmanpaşa Koza Sokak Numara 66 / ANKARA KOZA SOKAK, MESA KALİTESİYLE TANIŞIYOR!

Gaziosmanpaşa Koza Sokak Numara 66 / ANKARA KOZA SOKAK, MESA KALİTESİYLE TANIŞIYOR! 444 9 366 www.mesa.com.tr Gaziosmanpaşa Koza Sokak Numara 66 / ANKARA KOZA SOKAK, MESA KALİTESİYLE TANIŞIYOR! GAZİOSMANPAŞA, KOZA SOKAK TA YAŞAMAK VAR! Ankara nın en değerli semtlerinden biri olan ve değerini

Detaylı

KENTSEL RAYLI SSTEMLERDEK SON GELMELERE LKN GÖRÜ VE ÖNERLER

KENTSEL RAYLI SSTEMLERDEK SON GELMELERE LKN GÖRÜ VE ÖNERLER KENTSEL RAYLI SSTEMLERDEK SON GELMELERE LKN GÖRÜ VE ÖNERLER Prof. Dr. Güngör EVREN Ara. Gör. K. Selçuk ÖÜT.T.Ü. naat Fakültesi Ulatırma Anabilim Dalı Ayazaa / STANBUL 1. GR Kentlerin, büyümeleri ölçüsünde

Detaylı

AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler

AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler Avrupa Komisyonu tarafından Türkiye hakkında hazırlanan lerleme Raporu, Türkiye ile müzakerelerin balaması yönünde olumlu bir

Detaylı

TÜRKİYE KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ

TÜRKİYE KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ TÜRKİYE KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ MADDE 1- KUPANIN OLUŞUMU ve KATILIM ŞARTLARI (1) TFF nin ulusal düzeyde oynattığı profesyonel lig müsabakalarından sonraki kupa müsabakalarının ismi Türkiye Kupası dır.

Detaylı

TURİZM SOSYOLOJİSİ SOS1019U KISA ÖZET

TURİZM SOSYOLOJİSİ SOS1019U KISA ÖZET TURİZM SOSYOLOJİSİ SOS1019U KISA ÖZET DİKKAT Burada ilk 4 sahife gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com 1 1-Turizm Sosyolojisinin Ortaya Çıkışı, Gelişimi ve Genel Çerçevesi

Detaylı

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz.

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz. 2018-2019 Eğitim- Öğretim Yılı Özel Ümraniye Gökkuşağı İlkokulu Sorgulama Programı Kim Olduğumuz Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler, kişisel, fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal

Detaylı

MUSK MUALLM MEKTEBNDEN GÜNÜMÜZE MÜZK ÖRETMEN YETTRME PROGRAMLARINDAK YAYLI ÇALGI ÖRETMNE LKN SINAMA-ÖLÇME-DEERLENDRME DURUMLARININ NCELENMES

MUSK MUALLM MEKTEBNDEN GÜNÜMÜZE MÜZK ÖRETMEN YETTRME PROGRAMLARINDAK YAYLI ÇALGI ÖRETMNE LKN SINAMA-ÖLÇME-DEERLENDRME DURUMLARININ NCELENMES MUSK MUALLM MEKTEBNDEN GÜNÜMÜZE MÜZK ÖRETMEN YETTRME PROGRAMLARINDAK YAYLI ÇALGI ÖRETMNE LKN SINAMA-ÖLÇME-DEERLENDRME DURUMLARININ NCELENMES 1. GR Yrd.Doç.Dr.Cansevil TEB *1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden

Detaylı

BilgiEdinmeHakki.Org Raporu Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Salık Bakanlıı Tarafından Uygulanmasındaki Yanlılıklar

BilgiEdinmeHakki.Org Raporu Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Salık Bakanlıı Tarafından Uygulanmasındaki Yanlılıklar BilgiEdinmeHakki.Org Raporu Bilgi Edinme Hakkı Kanunu nun Salık Bakanlıı Tarafından Uygulanmasındaki Yanlılıklar Sürüm 1.0 21 Ekim 2004 Dr. Yaman AKDENIZ * akdeniz@bilgiedinmehakki.org Bilgiedinmehakki.org

Detaylı

II. Ara tırmanın Amacı III. Ara tırmanın Önemi

II. Ara tırmanın Amacı III. Ara tırmanın Önemi Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 34 Volume: 7 Issue: 34 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 ETKL OKUL-ÇEVRE LKSNDE ALENN KATKISINA

Detaylı

ALAN VE ZEMN BÖLGELER

ALAN VE ZEMN BÖLGELER ALAN VE ZEMN Oyun alanı; 4000mmx2000mm boyutlarındadır. Oyun alanı, kaıt ile kaplanmı düzgün bir zemindir. Alan üzerinde, oyun çizgileri, bankalar, banka barkodları ve kasa barkodları tamamı siyah olacak

Detaylı

KAMU DİPLOMASİSİNDE KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARININ VE MEDYANIN ROLÜ

KAMU DİPLOMASİSİNDE KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARININ VE MEDYANIN ROLÜ KAMU DİPLOMASİSİNDE KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARININ VE MEDYANIN ROLÜ Doç. Dr. O. Can ÜNVER 15 Nisan 2017 BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ KAMU DİPLOMASİSİ SERTİFİKA PROGRAMI İletişim Nedir? İletişim, bireyler, insan grupları,

Detaylı

ULUSLARARASI KUM HEYKEL FESTİVALİ 2007 - ANTALYA SPONSORLUK BİLGİ NOTU

ULUSLARARASI KUM HEYKEL FESTİVALİ 2007 - ANTALYA SPONSORLUK BİLGİ NOTU ULUSLARARASI KUM HEYKEL FESTİVALİ 2007 - ANTALYA SPONSORLUK BİLGİ NOTU Projenin Adı: 2. ULUSLARARASI ANTALYA KUM HEYKEL FESTİVALİ, BEACHPARK 2007 Projenin Teması: 1001 gece masalları Projenin konusu: Dünyada

Detaylı

Festivalin Tarihçesi

Festivalin Tarihçesi Festivalin Tarihçesi Uluslararası İzmir Film Festivali ilk kez 1990 yılında düzenlenmeye başladı. 11 kez düzenlenen Festivale 2000 yılında ara verildi. İzmir Film Festivali, 11 yıl boyunca dünyadan ve

Detaylı

Serbest zaman etkinlikleri. Alternatif serbest zaman etkinlikleri. Alternatif Sporlar. Alternatif Turizm... Ekstrem sporlar Yaşam tarzı sporları

Serbest zaman etkinlikleri. Alternatif serbest zaman etkinlikleri. Alternatif Sporlar. Alternatif Turizm... Ekstrem sporlar Yaşam tarzı sporları Serbest zaman etkinlikleri Alternatif serbest zaman etkinlikleri 1 2 Alternatif Sporlar Geleneksel sporlardan farklı olma, onları farklılaştırma Futbol, basketbol, voleybol. Geleneksel sporlara meydan

Detaylı

MODERN ÇİZGİLERİN ÇEKİCİ YANSIMASI

MODERN ÇİZGİLERİN ÇEKİCİ YANSIMASI MODERN ÇİZGİLERİN ÇEKİCİ YANSIMASI KONUM BEYTEPE 02 Ankara nın yeni yaşam merkezi haline gelen Çayyolu ve İncek bölgelerini birbirine bağlayan ana bulvar üzerinde yer alan Konum Beytepe; estetik mimarisi,

Detaylı

AMER KA B RLE K DEVLETLER SAYI TAYI

AMER KA B RLE K DEVLETLER SAYI TAYI AMERKA BRLEK DEVLETLER SAYITAYI Yazan: Dawid M. WALKER Çeviren: Müslüm PARLAK Amerika Birleik Devletleri Sayıtayı, Birleik Devlet yönetiminin yasama bölümü içerisinde yer alan baımsız bir kurumdur. Genellikle

Detaylı

Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu

Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu Sayfa No: 1 Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu Sayfa No: 2 Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi

Detaylı

Neden Kampnet Organizasyon?

Neden Kampnet Organizasyon? Neden Kampnet Organizasyon? Kampnet Organizasyon konusunda uzman ve tecrübeli kadrosu ile kamp organizasyonları konusunda hizmetler vermektedir. Organizasyonumuza ait spor salonu - kondisyon merkezimiz

Detaylı

kişinin örgütte kendini anlamlandırmasına fırsat veren ve onun inanış, düşünüş ve davranış biçimini belirleyen normlar ve değerler

kişinin örgütte kendini anlamlandırmasına fırsat veren ve onun inanış, düşünüş ve davranış biçimini belirleyen normlar ve değerler 1 Örgüt Kültürü Örgüt Kültürü kişinin örgütte kendini anlamlandırmasına fırsat veren ve onun inanış, düşünüş ve davranış biçimini belirleyen normlar ve değerler bütünüdür. 2 Örgüt kültürü, temel grupsal

Detaylı

ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ

ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ w w w. o h u. e d u. t r NİĞDE Anadolu nun ortasında yer alan Niğde, karayolu ve demiryolu ulaşımı bakımından son derece elverişli bir konuma sahiptir. Kapadokya Bölgesi nin

Detaylı

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir Deniz Akkahve Devlet Planlama Tekilatı Müstearlıı Bölgesel Gelime ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüü AB Bölgesel Programları Dairesi Bakanı zmir de düzenlenen 2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumunun

Detaylı

mekan Kasımpaşa Deniz Hastanesi İLKBAHAR 2014 SAYI: 302

mekan Kasımpaşa Deniz Hastanesi İLKBAHAR 2014 SAYI: 302 mekan İLKBAHAR 2014 SAYI: 302 40 41 Kasımpaşa Deniz Hastanesi YÜK. MİMAR BEYZA ŞENER mekan 42 43 BİNALAR DA İNSANLAR GİBİ DOĞAR BÜYÜR ÖMRÜNÜ TAMAMLAYINCA DA ÖLÜR VE YERİNİ YENİLERİ ALIR. Bu ya am bazen

Detaylı

e.t.t.e tüketim endeksi

e.t.t.e tüketim endeksi Kartlı alıverie dayalı e.t.t.e tüketim endeksi.sayı Ercan Türkan (ercan.turkan@tcmb.gov.tr) 22 Ocak 09 Özet Aralık 08 itibariyle tüketim endeksi, nominal olarak yıllık bazda yüzde 3,3 oranında artı göstermitir.

Detaylı

KIBRIS TÜRK FUTBOL FEDERASYONU SEZONU KIBRIS KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ

KIBRIS TÜRK FUTBOL FEDERASYONU SEZONU KIBRIS KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ KIBRIS TÜRK FUTBOL FEDERASYONU 2013 2014 SEZONU KIBRIS KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ MADDE 1 KUPANIN OLUŞUMU ve KATILIM ŞARTLARI (1) Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu (KTFF) nun ulusal düzeyde düzenlediği kupanın

Detaylı

Dousan Boru Sanayi ve Ticaret A.. 30.09.2009 Tarihli Faaliyet Raporu. irket Merkezi Erzincan Sivas Karayolu 14 Km Pk 74 Erzincan

Dousan Boru Sanayi ve Ticaret A.. 30.09.2009 Tarihli Faaliyet Raporu. irket Merkezi Erzincan Sivas Karayolu 14 Km Pk 74 Erzincan Dousan Boru Sanayi ve Ticaret A.. 30.09.2009 Tarihli Faaliyet Raporu Dousan Boru Sanayi ve Ticaret A.. Ödenmi Sermaye: 11.173.366 YTL. irket Merkezi Erzincan Sivas Karayolu 14 Km Pk 74 Erzincan Sayfa No:

Detaylı

PAZARLAMA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

PAZARLAMA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Ünite 1 Yrd. Doç. Dr. Polat TUNCER Pazarlama: Müşteri talep, istek ve ihtiyaçlarını tatmin etmek için değişim yönetimini kolaylaştırmaya yönelik birtakım insan aktiviteleridir. Pazarlama: Tüketicileri

Detaylı

AYDIN KESEN. ZMR TCARET BORSASI-Gazi Bulvarı No:2 35210 zmir, Tel: (0232) 425 13 70 (5 Hat), Fax: (0232) 484 29 54, www.itb.org.tr

AYDIN KESEN. ZMR TCARET BORSASI-Gazi Bulvarı No:2 35210 zmir, Tel: (0232) 425 13 70 (5 Hat), Fax: (0232) 484 29 54, www.itb.org.tr The Developments in Production and Trade of Biotech Cotton in Turkey and Traceability Türkiye de Biyoteknolojik Pamuk Üretim ve Ticaretindeki Gelimeler ve Biyoteknolojik pamukların zlenebilirlii Aydın

Detaylı

BANKALARIN KRED LEMLERNE LKN YÖNETMELKTE DEKLK YAPILMASINA LKN YÖNETMELK TASLAI

BANKALARIN KRED LEMLERNE LKN YÖNETMELKTE DEKLK YAPILMASINA LKN YÖNETMELK TASLAI Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan: BANKALARIN KRED LEMLERNE LKN YÖNETMELKTE DEKLK YAPILMASINA LKN YÖNETMELK TASLAI MADDE 1 01/11/2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüe

Detaylı

SPONSORLUK FIRSATLARI 2013-2014 SEZONU

SPONSORLUK FIRSATLARI 2013-2014 SEZONU SPONSORLUK FIRSATLARI 2013-2014 SEZONU Ünilig, Türkiye'nin üniversitelerarası ilk çok branșlı, deplasmanlı spor ligi olarak Genel Müdürlüğümüz tarafından 2012-13 sezonunda organize edilmeye bașlandı. İlk

Detaylı

YAPILARDA ELEKTRİK PROJESİ ASGARİ BİRİM ÜCRETLERİ TABLOSU

YAPILARDA ELEKTRİK PROJESİ ASGARİ BİRİM ÜCRETLERİ TABLOSU Rev. 2 YAPILARDA ELEKTRİK PROJESİ ASGARİ BİRİM ÜCRETLERİ TABLOSU Cetvel PH-1 KISIM I : YAPI İÇİ ELEKTRİK PROJELERİ ( TL/ ) 0-199 200-399 400-599 600-799 800-999 1000-1199 1200-1399 1 Kültür ve Kongre Merkezleri

Detaylı

Kurumsal Yapısı, Yasal Çerçevesi ve Göstergeleriyle Ula tırma Sektörü

Kurumsal Yapısı, Yasal Çerçevesi ve Göstergeleriyle Ula tırma Sektörü 28 ubat 2007 TS/BAS-BÜL/07-20 Kurumsal Yapısı, Yasal Çerçevesi ve Göstergeleriyle Ulatırma Sektörü Özet Bulgular Türk Sanayicileri ve adamları Dernei (TÜSAD), ulatırma yöntemlerinin sürdürülebilir büyümeye

Detaylı

ARACI KURUMUN UNVANI :DELTA MENKUL DEERLER A.. Sayfa No: 1 SER:XI NO:29 SAYILI TEBLE STNADEN HAZIRLANMI YÖNETM KURULU FAALYET RAPORU

ARACI KURUMUN UNVANI :DELTA MENKUL DEERLER A.. Sayfa No: 1 SER:XI NO:29 SAYILI TEBLE STNADEN HAZIRLANMI YÖNETM KURULU FAALYET RAPORU Sayfa No: 1 A) Giri 1.Raporun Dönemi: Bu rapor, Delta Menkul Deerler A.. kuruluunun 1 Ocak 2009 31 Mart 2009 çalıma dönemini kapsamaktadır. 2. Ortaklıın Unvanı: Delta Menkul Deerler A.. irket in Merkezi

Detaylı

Yüksek Lisans Çalımalarının Yürütülmesinde Aday Örencinin Sorumlulukları

Yüksek Lisans Çalımalarının Yürütülmesinde Aday Örencinin Sorumlulukları ANKARA ÜNVERSTES BLGSAYAR MÜHENDSL BÖLÜMÜ YÜKSEK LSANS PROGRAMI Yüksek Lisans Çalımalarının Yürütülmesinde Aday Örencinin Sorumlulukları Bölümümüzde yürütülmekte olan Tezli Yüksek Lisans Programı, YÖK,

Detaylı

DELTA MENKUL DEERLER A..

DELTA MENKUL DEERLER A.. sayfa No: 1 A) Giri 1.Raporun Dönemi: Bu rapor, Delta Menkul Deerler A.. kuruluunun 1 Ocak 2008 31 Mart 2008 çalıma dönemini kapsamaktadır. 2. Ortaklıın Unvanı: Delta Menkul Deerler A.. 3. Dönem çinde

Detaylı

Döküman Bilgisi Departman İletişim - HİF Başlık NHSL Final Organizasyonu Brief Konu NHSL Final etkinlikleri Tarih 11 Nisan 2011 Durum Taslak

Döküman Bilgisi Departman İletişim - HİF Başlık NHSL Final Organizasyonu Brief Konu NHSL Final etkinlikleri Tarih 11 Nisan 2011 Durum Taslak Döküman Bilgisi Departman İletişim - HİF Başlık NHSL Final Organizasyonu Brief Konu NHSL Final etkinlikleri Tarih 11 Nisan 2011 Durum Taslak 1 İçindekiler 1. ETKİNLİK PLANI... 3 1.1. Genel Bilgi... 3 1.2.

Detaylı

SEZONU TÜRKİYE KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ

SEZONU TÜRKİYE KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ 2017 2018 SEZONU TÜRKİYE KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ MADDE 1 KUPANIN OLUŞUMU ve KATILIM ŞARTLARI (1) TFF nin ulusal düzeyde düzenlediği kupanın ismi Türkiye Kupası dır. Türkiye Kupası nın isimlendirme

Detaylı

Yaratıcı ruhun eşsiz ürünü FORD B-MAX...

Yaratıcı ruhun eşsiz ürünü FORD B-MAX... Yaratıcı ruhun eşsiz ürünü FORD B-MAX... Ford B-MAX 2010 yılında Cenevre fuarında konsept araç olarak ilk kez tanıtıldığında eşsiz tasarımı sayesinde büyük hayranlık uyandırmış ve tüm otomobilseverlerin

Detaylı

SVAS L MERKEZNDE BULUNAN LKÖRETM ÇAINDAK ÇOCUKLARIN AIZ D SALII DURUMU VE ALIKANLIKLARININ BELRLENMES

SVAS L MERKEZNDE BULUNAN LKÖRETM ÇAINDAK ÇOCUKLARIN AIZ D SALII DURUMU VE ALIKANLIKLARININ BELRLENMES SVAS L MERKEZNDE BULUNAN LKÖRETM ÇAINDAK ÇOCUKLARIN AIZ D SALII DURUMU VE ALIKANLIKLARININ BELRLENMES DETERMINING ORAL HEALTH CONDITION AND HABITS OF PRIMARY SCHOOL STUDENTS IN CENTRAL SVAS Ör.Gör. Dr.

Detaylı

SEZONU ZİRAAT TÜRKİYE KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ

SEZONU ZİRAAT TÜRKİYE KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ 2018 2019 SEZONU ZİRAAT TÜRKİYE KUPASI MÜSABAKALARI STATÜSÜ MADDE 1 KUPANIN OLUŞUMU ve KATILIM ŞARTLARI (1) TFF nin ulusal düzeyde düzenlediği kupanın ismi Ziraat Türkiye Kupası dır. Türkiye Kupası nın

Detaylı

SIKI TIRILMI YOL ZEM NLER N N KOMPAKS YON PARAMETRELER N N KONTROLÜ

SIKI TIRILMI YOL ZEM NLER N N KOMPAKS YON PARAMETRELER N N KONTROLÜ SIKITIRILMI YOL ZEMNLERNN KOMPAKSYON PARAMETRELERNN KONTROLÜ Selim ALTUN Yrd. Doç. Dr. Ege Üniversitesi naat Müh. Bölümü zmir,türkiye Alper SEZER n.yük.müh. Ege Üniversitesi naat Müh. Bölümü zmir,türkiye

Detaylı

Marka ya üyelik farklılık yaratır

Marka ya üyelik farklılık yaratır Marka ya üyelik farklılık yaratır bestwestern.com Best Western, dünyanın en büyük otel zincirine katılmanın avantajları. Best Western bağımsız kişiler tarafindan sahip olunan ve yönetilen bir otelciler

Detaylı

BOSAD Boya Sanayicileri Dernei TÜRK BOYA SEKTÖRÜ. Dünya Boya Ticaretindeki Gelimeler

BOSAD Boya Sanayicileri Dernei TÜRK BOYA SEKTÖRÜ. Dünya Boya Ticaretindeki Gelimeler BOSAD Boya Sanayicileri Dernei Dünya Boya Ticaretindeki Gelimeler TÜRK BOYA SEKTÖRÜ Dünya ekonomisindeki gelimeyle paralel olarak dünya boya üretimi bugün 29,4 milyon ton civarında gerçeklemektedir ve

Detaylı

+90 444 1 352 V İ L L A L A R V E S U İ T L E R

+90 444 1 352 V İ L L A L A R V E S U İ T L E R www.elaresort.com www.elavillas.com /elaresort +90 444 1 352 V İ L L A L A R V E S U İ T L E R /elaresort Zarafet ve kaliteyle zenginleşen kusursuz bir dünya... Mükemmellik üzerine kurulu yeni bir kavramla

Detaylı

INTOSAI KAMU KES M Ç KONTROL STANDARTLARI REHBER. Özet Çeviri Baran Özeren Sayı tay Uzman Denetiçisi

INTOSAI KAMU KES M Ç KONTROL STANDARTLARI REHBER. Özet Çeviri Baran Özeren Sayı tay Uzman Denetiçisi INTOSAI KAMU KESMÇ KONTROL STANDARTLARI REHBER Özet Çeviri Baran Özeren Sayıtay Uzman Denetiçisi 2 Haziran 2004 Çevirenin Notu Denetim meslei ile ilgili kamu ve özel sektör organizasyonları, son yirmi

Detaylı

Doğruların buluştuğu adres...

Doğruların buluştuğu adres... M E D I A Doğruların buluştuğu adres... İletişim Sanattır Firmaların kıyasıya rekabet ettikleri Etnik Pazar sürekli yeniliklere açıktır. Reklam stratejileri yapılırken hedef kitlenin doğru bir şekilde

Detaylı

GYLEBLR SANAT BALAMINDA GELENEKSELDEN GÜNCELE SHIBORI TEKN UYGULAMALARI

GYLEBLR SANAT BALAMINDA GELENEKSELDEN GÜNCELE SHIBORI TEKN UYGULAMALARI T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNVERSTES GÜZEL SANATLAR FAKÜLTES TEKSTL BÖLÜMÜ TEKSTL ANASANAT DALI LSANS TEZ GYLEBLR SANAT BALAMINDA GELENEKSELDEN GÜNCELE SHIBORI TEKN UYGULAMALARI Gül Menet KIRMIZI Danıman Yard. Doç.

Detaylı

Twi$er: @acarbaltas @BaltasBilgievi

Twi$er: @acarbaltas @BaltasBilgievi Twi$er: @acarbaltas @BaltasBilgievi REKABETE HAZIRLIK KENDİ YILDIZINI YAKALAMAK Prof. Dr. Acar Baltaş Psikolog 28 Şubat 2014 MOTİVASYON Davranışa enerji ve yön veren, harekete geçiren güç Davranışı tetikleme

Detaylı

Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları

Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları PA 101 Kamu Yönetimine Giriş (3,0,0,3,5) Kamu yönetimine ilişkin kavramsal altyapı, yönetim alanında geliştirilmiş teori ve uygulamaların analiz edilmesi, yönetim biliminin

Detaylı

SOSYAL BİLGİLER DERSİ (4.5.6.7 SINIFLAR) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖMER MURAT PAMUK REHBER ÖĞRETMEN REHBER ÖĞRETMEN

SOSYAL BİLGİLER DERSİ (4.5.6.7 SINIFLAR) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖMER MURAT PAMUK REHBER ÖĞRETMEN REHBER ÖĞRETMEN SOSYAL BİLGİLER DERSİ (4.5.6.7 SINIFLAR) ÖĞRETİM PROGRAMI 1 DERS AKIŞI 1.ÜNİTE: SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL YAPISI, ARADİSİPLİN, TEMATİK YAKLAŞIM 2. ÜNİTE: ÖĞRENME ALANLARI 3. ÜNİTE: BECERİLER

Detaylı

ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU

ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU Kutsal alanlardaki Onur Anıtları, kente ya da kentin kutsal alanlarına maddi ve

Detaylı

İş hayatında dengeleri değiştirecek

İş hayatında dengeleri değiştirecek İş hayatında dengeleri değiştirecek 1 2 3 Yıldız a İş imiz Düştü Ankara da iş hayatının nabzının attığı yer olan Yıldız, farklı mimarisiyle göz dolduran Yıldız Kule ye ev sahipliğine hazırlanıyor. İş hayatında

Detaylı

MATEMATK ÖRETMNDE BULMACA ETKNLNN ÖRENC BAARISINA ETKS

MATEMATK ÖRETMNDE BULMACA ETKNLNN ÖRENC BAARISINA ETKS MATEMATK ÖRETMNDE BULMACA ETKNLNN ÖRENC BAARISINA ETKS THE EFFECT OF PUZZLE EXPERINCE TO THE STUDENTS SUCCESS IN MATHS TEACHING Yrd.Doç.Dr. EMN AKKAN ÖZET Bu çalımanın amacı; bulmaca etkinliinin, ilköretim

Detaylı

GEÇMİŞTEN BUGÜNE DOĞUŞ

GEÇMİŞTEN BUGÜNE DOĞUŞ DOĞUŞ ÜNİVERSİTESİ GEÇMİŞTEN BUGÜNE DOĞUŞ Doğuş markası, eğitime adanmış yarım asra yaklaşan bir anlam ifade etmektedir. Doğuş Üniversitesi eğitimde ilklerin sahibi, yeniliklerin öncüsü olarak, geçmişinden

Detaylı

Uluslararası İzmir Film Festivali ilk kez 1990 yılında düzenlenmeye başladı. 11 kez düzenlenen Festivale 2000 yılında ara verildi.

Uluslararası İzmir Film Festivali ilk kez 1990 yılında düzenlenmeye başladı. 11 kez düzenlenen Festivale 2000 yılında ara verildi. Uluslararası İzmir Film Festivalinin Tarihçesi Uluslararası İzmir Film Festivali ilk kez 1990 yılında düzenlenmeye başladı. 11 kez düzenlenen Festivale 2000 yılında ara verildi. İzmir Film Festivali, 11

Detaylı