Tarih İŞYERİ AMİRİ Konunun adı MÜHÜR-İMZA

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Tarih İŞYERİ AMİRİ Konunun adı MÜHÜR-İMZA"

Alp Halefoğlu
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 PRESLER Sac levhaların kabartma, bükme, oluk açma, kesme vb şekillendirme işlemlerinde işlemin karakteristiğine göre çeşitli türden presler kullanılmaktadır. Bu işlemlerde diğer önemli nokta da belli bir görevi yerine getirecek olan sac parçanın üretiminde şekiller metal levha üzerine belli yerlere ve belli boyutlarda yapılması gerekliliğidir. Bu gereklilik parça kalıplar arasına şekillendirme sırasında hapsedildiğinden dolayı kolay olarak yerine getirilmektedir. Sac levha şekillendirme işlemlerinde presler şekillendirme için gerekli olan yüklemelere bağlı olarak çeşitli tonajlarda olabilirler. Sac şekillendirme işlemlerinde kullanılan saclar çeşitli kriterlere göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Sac şekillendirmede kullanılan presler şu şekilde sınıflandırılabilir. Çalışma prensibine göre; Mekanik veya hidrolik Gövde Şekillerine göre; C gövdeli veya düz yanlı presler Kızak sayısına göre; Tek, çift veya üç tesirli presler Özeli amaçlı presler; Transfer presleri, çok kızaklı presler Mekanik preslerde güç elektrik motoru ile tahrik edilen volandan alınır. Volan da krank miline bağlıdır. Kalıp ve kalıp gövdesi de krank miline bağlanır. Krank milinin özelliğinden dolayı milin dönel hareketi kalıp ve kalıp gövdesinde üst ölü nokta ve alt ölü nokta gibi noktalar sahip doğrusal harekete dönüşür. Ayrıca volandan gelen enerji koça sadece krank mekanizması ile değil mafsal kollu olarak da iletilebilir. Hidrolik preslerde ise tezgah hidrolik silindir piston sistemi ile tahrik edilir. Elektrik motorundaki elektrik enerjisi ile yağ basmaya yarayan pompalar döndürülerek sisteme basınçlı yağ basılır. Bu basılan yağ çeşitli yön denetim valfleri ve basınç ayar regülatörleri ile denetlenerek silindirlere etki ettirilir ve silindirler ileri geri (doğrusal) hareket ederler ve mekanik enerji meydana gelmiş olur. Silindirlere bağlı olan slayt (hareketli kafa) aşağı yukarı hareket eder. Silindirlere gönderilen yağ miktarı ve basıncı Tarih İŞYERİ AMİRİ 1

2 kontrol edilebildiği için presin aşağı yukarı hızları ve tonajı istenen değerlerde ayarlanabilir. Bu özelliklerden dolayı özellikle derin çekme kalıplarında hidrolik presler tercih edilir. Malzemelerin Biçimlerine Göre Sınıflandırılması A) Dolu Profiller Dolu profil malzemeler kesitleri (içleri) dolu olan malzemelerdir. Bunlar yuvarlak, kare, lama, H, U, L, T, Z gibi profillerde üretilerek, demir doğrama işlerinde kullanılırlar. B) Boru Profiller Sıvı, gaz, buhar ve toz halindeki maddeleri iletmeye yarayan ve çelik eşya yapımında kullanılan içi boş silindir biçimli elemanlarına boru denir. Boru dendiğinde iki değişik kesit göz önüne alınır: Kare-Dikdörtgen Kesitli Borular (boş profiller) Silindirik Kesitli Borular C) Saclar Kalınlığı, diğer ölçülerine göre çok küçük olan levha halindeki malzemelere sac denir. Saclar standart ölçülerde, plakalar veya rulo halde piyasaya sunulur. Et kalınlığı fazla olan saclar yapılışlarına göre sınıflandırılır. Siyah saclar: sıcak olarak haddelenmiş saclardır. DKP saclar: soğuk olarak haddelenmiş saclardır. Galvanizli saclar: haddelendikten sonra çinko kaplanmış saclardır. Saclar piyasada 100x200, 120x240 ölçülerinde plakalar veya rulo halinde bulunur. Çinko kaplama korozyona karşı koruma için kaplanır burada dikkat edilmesi gereken çinkonu erime sıcaklığının 420 buharlaşma sıcaklığının 907 derece olması normal kaynak yöntemleri uygulandığında çinko buharlaşıp korozyon direnci gideceğinden galvanizli çeliklerin birleştirmesinde kaynak yerine sert lehimleme uygulanılır Tarih İŞYERİ AMİRİ 2

3 Eğme Bükmenin Tanımı Metallerin ısı yardımı olmadan ve talaş kaldırmadan, kalıcı biçim değişimine (plastik şekil değişimine) uğrayacak şekilde, eğme kuvvetleri altında, şekil değiştirmesine bükme denir. Bükme esnasında iş parçasının dış yüzeyi çekme kuvvetleri etkisiyle uzar. İç yüzey basma kuvvetleri etki ile kısalır. İkisinin arasında bulunan bir merkez eksen ise sabit kalır, uzama yada kısalma meydana gelmez. Parçanın ekseninden yada eksene yakın bir yerden geçtiği için, nötr eksen adını alır. Eğme Bükmede Açınım Boyu Hesabı Dolu Malzemelerin Açınım Boyu Hesabı Örnek1: Şekil 1.4 te, 10x10 kesitli malzemeden, 55mm yarı çapında bir halka yapılmıştır. Malzemenin kaç mm uzunluğunda kesilmesi gerektiğini bulunuz? L= Açınım boyu (Kesilecek parça boyu ) (mm), RB= Bükülen parçanın iç yarı çapı (mm), RN=Bükülen parçanın nötr ekseni (mm), RÇ= Bükülen parçanın çekilen ekseni (mm), a = Bükülen parçanın kalınlığı(mm), α= Bükme açısı L= 2 x Л x RN x αo/360o L= 2 x 3,14 x 50 x 360o / 360o L= 314 mm (Kesilecek parça boyu) Tarih İŞYERİ AMİRİ 3

4 Tarih İŞYERİ AMİRİ 4

5 Örnek2: Şekil 1.5 te, 10mm kalınlığındaki malzemeden, yarı çapı 60 olacak şekilde bükme işlemi yapılıyor. Resme göre açınım boyunu (malzemenin kesilecek boy ölçüsü ) hesaplayınız? L=L1+ ( 2πRN90o ) / 360o + L2+( 2πRN90o)/ 360o +L3+( 2πRN45o )/ 360o +L4 L=150 +(2 x3,14x65x90) / (2x3,14x65x90)/ (2x3,14x65x45)/ L= mm (Kesilecek boy) Sac Malzemelerin Açınım Boylarının Hesaplanması 3 mm kalınlığa kadar sac malzemelerin açınım boyları hesaplanır iken nötr eksen dikkate alınmaz. Bu kalınlığa kadar sac malzemelerin hesaplanması, RB (basmaya maruz kalan eksen) eksenleri arasındaki mesafelerin toplamı ile bulunur. Buna içten içe metodu denir. Tarih İŞYERİ AMİRİ 5

6 25 tonluk Ekzantrik pres 60 tonluk Ekzantrik pres Tarih İŞYERİ AMİRİ 6

7 200 tonluk hidrolik pres CAKADA EĞME BÜKME YÖNTEMLERĠ Genellikle sacları bükme işleminde kullanılan bir makinedir. Çeşitli kapasitelerde üretilen makine, genellikle 2mm kalınlıktaki ince ve yassı gereçlerin bükülmesi amacıyla kullanılır. Sabit Çene Yüzeyi düzgün ve sertleştirilmiş çeliktir. Cakanın döküm gövdesine vidalar ile bağlanmıştır. Malzeme bu kısım üzerine yerleştirilir. Üst sıkma çenesi Bükme kavisini parçaya veren ve sıkma işlemini yapan kısımdır. Yüzeyi düzgün ve sertleştirilmiş çelikten yapılan çene, döküm hareketli gövdeye, vidalı birleştirme ile bağlanmıştır. Aşınma ve bükme kavisinin zedelenmesi halinde sökülebilir. Üst sıkma çenesinin aşağı yukarı en fazla hareket ettiği boya, kurs boyu denir. Sıkma hareketi, motorlu ya da bir kolun döndürülmesi ile verilir. Yukarıda resimlerde (Resim 4.1 ve 4.2); motorlu ve elle sıkma sökme işi yapan caka resimleri verilmiştir. Tarih İŞYERİ AMİRİ 7

8 Hareketli eğme çenesi Sacı, bükme kavisinin ekseni etrafında döndürerek parçanın bükülmesini sağlar. Eğme kuvvetini gerece uygulayan kısımdır. Gerecin kalınlığına göre sabit çene seviyesinden aşağı yukarı hareket ettirilir. Sabit çene seviyesinden sac kalınlığı kadar aşağı indirilir. SĠLĠNDĠRDE EĞME BÜKME YÖNTEMLERĠ Silindir makinası, parçaları silindirik (boru) şekilde bükmek amacıyla kullanılan makinadır. Makinanın kapasitesi ve büyüklüğüne göre eğme kuvveti, elle ya da motor ile uygulanabilir. Silindir makinalarında, tam daire, yarım daire, konik parçalar bükülür. Sac bükme işleminde kullanılan silindir makinası merdaneden oluşur. Silindir makinesı merdanelerin düzenlenme şekline göre kendi arasında; tek yönlü asimetrik, çift yönlü asimetrik ve simetrik olarak ayrılır Tarih İŞYERİ AMİRİ 8

9 Tarih İŞYERİ AMİRİ 9

Benzer belgeler

ME220T Tasarım ve İmalat SAC ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ. 13. Sac Şekillendirme Yöntemleri. Sac Şekillendirmenin Tanımı

ME220T Tasarım ve İmalat SAC ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ. 13. Sac Şekillendirme Yöntemleri. Sac Şekillendirmenin Tanımı SAC ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ Groover, Fundamentals of Modern Manufacturing, Bölüm 20 13. Sac Şekillendirme Yöntemleri Mehmet Demirkol 1. Sac kesme 2. Sac Bükme 3. Derin Çekme 4. Diğer Sac Şekillendirme