OR-AN 75. YIL SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİ'NDEKİ 3 İLKÖĞRETİM OKULUNDA ÇALIŞAN ÖĞRETMENLERDE BAZI KRONİK HASTALIKLAR VE RİSK FAKTÖRLERİ
|
|
- Engin Bagci
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 OR-AN 75. YIL SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİ'NDEKİ 3 İLKÖĞRETİM OKULUNDA ÇALIŞAN ÖĞRETMENLERDE BAZI KRONİK HASTALIKLAR VE RİSK FAKTÖRLERİ Dr. Gonca Oktay Koçoğlu Dyt. Dr. Sema Atilla Dr. Esra Pancar Dr. Elif Suyanı Dr. Şule Sönmez Dr. Hande Sünnetçioğlu Dr. Tolga Şahin Dr. Sevinç Oral Dünya nüfusunun giderek yaşlanması ve yaşam tarzının değişmesi morbidite ve mortalite nedenlerini değiştirmiştir. Geçen yüzyılların en önemli sorunları çocukluk dönemi hastalıkları ve enfeksiyonlar iken bebek ölümlerinin azalması, çocukluk dönemi hastalıklarının ve enfeksiyonların üstesinden gelinmesi ile yaşlılık dönemi sorunları ve kronik hastalıklar bütün dünyada ön plana çıkmıştır. Türkiye'de ise, 1990 yılında yapılan Türk Erişkinlerinde Kalp Hastalığı ve Risk Faktörleri Sıklığı Taraması (TEKHARF) Çalışması ile kalp hastalığı prevalansı %6.7 olarak bulunmuştur1. Yılda 130 bine yakın kişinin koroner kalp hastalığından öldüğü tahmin edilmektedir. Risk faktörleri olarak, hipertansiyon, sedanter yaşantı, hipertrigliseridemi, hiperkolesterolemi ve sigara içimi, kadınlarda obesite ile diabetes mellitus saptanmıştır. Bu araştırma da, en güçlü risk faktörü, sistolik kan basıncı olarak belirlenmiştir1. Kronik hastalıklarla birlikte yaşam kalitesinin ve verimliliğinin azalmasının yanında prematüre ölümler gözlenmektedir. Bu hastalıkların erken tanı ve tedavileri komplikasyon gelişmesini engellenmesi ve mortalitenin azaltılmasında en önemli müdahaledir. Öğretmenler, toplumun eğitiminde oldukça önemli bir yere sahiptirler. Yeni neslin yetiştirilmesi yanında rol model olmaları açısından; sağlığın geliştirilmesi ve sağlık eğitiminde sağlık çalışanları ile birlikte çalışmaları, bu konularda ilerlemelere ivme kazandıracaktır. Özellikle, birinci basamak sağlık çalışanları ile iletişim içinde olmaları ve yardımlaşmaları gerekmektedir. Bu araştırma, öğretmenlere birinci basamak yani sağlık ocağı hizmetlerinin tanıtılması, kronik hastalıklarda risk faktörleri hakkında bilgi verilmesi ve sağlık ocağında bu risk faktörlerinin saptanıp takip edilebileceğinin anlatılması açısından oldukça önemlidir. AMAÇLAR Or-An Sağlık Ocağı Bölgesi'nde (SOB) bulunan 3 İlköğretim Okulu'nda çalışan öğretmenlerin Sosyodemografik özeliklerinin, bazı alışkanlıklarının, beslenme özelliklerinin ve fiziksel aktivite durumlarının saptanması Boy uzunluğu, vücut ağırlığı ölçülmesi ve beden kitle indeksi (BKİ) hesaplanması, Kan basıncı ölçülmesi, kanda kolesterol ve açlık kan şekeri düzeylerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin, Obesite, diabetes mellitus, hipertansiyon ve hiperkolesterolemi hakkında bilgilendirilmesi, Sağlık ocağında verilen hizmetlerin tanıtılması planlanmıştır. YÖNTEM VE GEREÇLER Kesitsel tipteki epidemiyolojik araştırma, Kasım-Aralık 2000 tarihleri arasında Ankara, Or-An 75. Yıl Sağlık Ocağı Bölgesi'ndeki 3 İlköğretim Okulu'nda çalışan 109 öğretmen (biri raporlu) üzerinde gerçekleştirilmiştir. Örneklem seçilmemiş, bütün evrene ulaşılması planlanarak Or-An İlköğretim Okulu'nda 30 öğretmende, Kıymet Necip Tesal İlköğretim Okulu'nda 40 öğretmende ve Süleyman Uyar İlköğretim Okulu'nda 40 öğretmende (biri raporlu) uygulanmıştır. ön deneme ise, benzer özellikler taşıyan Sokullu ılköğretim Okulu'nda görevli 10 öğretmen üzerinde yapılmıştır. Veri Toplamada Kullanılan Araç ve Gereçler: Kan kolesterol ve glukoz düzeyi tespiti: Yaklaşık 12 saat açlık sonrası orta parmağın pulpasından lanset yardımı ile alınan kanda Accutrend G.C. ile kolesterol ve glukoz düzeyi saptanmıştır. Açlık glukoz düzeyi; 12 saniye, kolesterol düzeyi; 180 saniye süreyle beklenerek ölçülmüştür. Kan basıncı ölçümleri: Kan basınçları oturur pozisyonda sağ koldan Er-Ka sfingomanometre
2 ile ölçülmüştür. Kan basıncı ölçümleri yüksek bulunanlar ikişer saat ara ile 3 ayrı ölçüm yapılarak değerlendirilmiştir. Vücut ağırlığı ve boy uzunluğu ölçümü: Vücut ağırlığını ölçmek için ev tipi baskül ve boy uzunluğunu ölçmek için mezür kullanılmıştır. Her 10 ölçümde bir, baskül kalibre edilmiştir. Anket formu: öğretmenlerin bazı sosyo-demografik özellikleri, beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite durumları gibi bazı özelliklerine yönelik 39 sorudan oluşmaktadır. Bütün ölçümler, standart olması için, aynı kişi tarafından, benzer koşullarda gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Kullanılan Tanım ve Kriterler: Kan Basıncı Yüksekliği: 140/90 mm Hg ve üzeri olarak alınmıştır 4,5 kategorilendirilmiştir.. Aşağıdaki tabloya göre Tablo I. Kan Basınçlarının Kategorileri 4,5 Kategori Sistolik (mmhg) Diastolik (mmhg) Normal < 130 < 85 Yüksek Normal Hipertansiyon Evre 1 (hafif) Evre 2 (orta) Evre 3 (şiddetli) Evre 4 (çok şiddetli) 210 ve üstü 120 ve üstü Açlık Kan Glukoz Düzeyi Yüksekliği: Yaklaşık 12 saatlik açlık sonrasındaki ölçümlerde 126 mg/dl ve üzeri olan değerler yüksek olarak değerlendirilmiştir 3. Kan Kolesterol Düzeyi Yüksekliği: Yaklaşık 12 saatlik açlık sonrasındaki ölçümlerde 200 mg/dl ve üzerinde saptanan değerler yüksek olarak değerlendirilmiştir 3. Sigara ıçme: Sigara içme durumu için Dünya Sağlık örgütü'nün tanımı alınmıştır. Bu tanıma göre, her gün düzenli en az 1 tane sigara içme sigara tiryakiliğidir. Beden Kitle İndeksi: Ölçüm ile elde edilen vücut ağırlığı ve boy uzunluğu değerleri ile, vücut ağırlığı (kg)/boy uzunluğu2 (m 2 ) formülü kullanılarak beden kitle indeksi hesaplanmıştır. Tablo II'de beden kitle indeksi sınıflaması gösterilmektedir3. Tablo II. Beden Kitle İndeksi Sınıflaması3 BKİ (kg/m2) Zayıf < 18.5 Normal Fazla Kilolu Şişman Aşırı Şişman 40.0 ve üstü Elde edilen verilerle, gerekli analizler Epi-Info 5.0 İstatistik Paket Programı ile yapılmıştır. Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Valilikten gerekli izinler alınmıştır. Öğretmenlerden ise sözlü izin alınmış ve ölçüm sonuçları bildirilmiştir. Ölçüm sonuçları normal sınırlarda olmayanların sağlık ocağına veya bir sağlık kuruluşuna başvurmaları önerilmiştir. Obesite, diabetes mellitus, hipertansiyon, hiperkolesterolemi ve risk faktörleri hakkında bilgi verilmiştir. BULGULAR VE TARTIŞMA Araştırmaya katılan öğretmenlerin %43.0'ü yaş grubunda, %89.0'u kadın ve %90.8'i halen evlidir. Yarıdan fazlası (%56.1) Doğu ve Orta Anadolu'da doğmuştur ve %36.7'si 9 yıldan daha fazla süredir Ankara'da yaşamaktadır. Ortalama çalışma süresi 17.2 ± 7.2 yıl olan öğretmenlerin yarısı yıldır görev yapmaktadır. Öğretmenlerin okullara göre dağılımı Tablo III'de verilmiştir.
3 Tablo III. Or-An 75. Yıl Sağlık Ocağı Bölgesi'ndeki Öğretmenlerin Okullara Göre Dağılımı (Ankara, Kasım-Aralık 2000) İlköğretim Okulu (İO) Sayı % Kıymet Necip Tesal İO Süleyman Uyar İO Or-An İO Toplam Öğretmenlerin %63.3'ünün sigara içmekte veya sigara içmiş bırakmış olması ve cinsiyetler arasında sigara içme durumu açısından anlamlı fark olmaması çok önemlidir. Türkiye'de 1989 yılında yapılan bir araştırmada sigara içme prevalansı %63.2 olarak bulunmuş ve erkeklerin belirgin bir farkla daha fazla sigara içtiği tespit edilmiştir. Ancak, son yıllarda dünyadaki duruma benzer olarak kadınlarda sigara içme sıklığı artmıştır. özellikle, öğretmenlerin öğrencilerin görebileceği yerlerde sigara içmesi, giysilerinde sigara kokusu olması gibi faktörler nedeniyle sigara içmeyi özendirici olma olasılığı mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Ortalama sigara içme süresi 12.7 ± 7.9 yıl ortanca ise, 12.1 yıl olarak hesaplanmıştır. Sigara içenlerin %36.2'si 10 yıldan daha kısa süredir içmektedir ve bunların tümü kadındır. Erkeklerin ise, 2/3'ü 20 yıldan daha uzun süredir sigara içmektedir. Sigara içme süreleri açsından cinsiyetler arasında anlamlı fark saptanmıştır. Kadınların %70.8'i günde 20 tane sigaradan daha az içerken, erkeklerin %83.4'ü 20 taneden daha fazla içmektedir. Cinsiyetler arasında fark istatistiksel olarak anlamlıdır. Ortalama sigara içme miktarı ise, 13.1 ± 9.8 sigara/gün ortancası ise 12.1 sigara/gün olarak belirlenmiştir. Tablo IV'de öğretmenlerin cinsiyete göre sigara içme durumları gösterilmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin yaklaşık yarısı (%47.7) alkollü içecek tükettiklerini ifade etmişlerdir. Cinsiyetler arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Alkol tüketenlerin aldıkları ortalama alkol miktarı 48.2 ± 32.5 ml (ortancası 37.0) olarak belirlenmiştir. Öğretmenlerin günde ortalama 6.3 ± 3.5 bardak çay (ortancası 4.8), 1.5 ±1.0 fincan kahve (ortancası 1.5) içtikleri saptanmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin %62.4'ünün BKı'leri normal sınırlarda bulunmuştur. Türkiye'de yapılmış birçok araştırmadan farklı olarak erkeklerin BKı'si kadınlara göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde yüksek saptanmıştır. Yapılan analizlerde, yaş ile BKı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Sigara içenlerde içmeyenlere göre, BKı anlamlı olarak daha düşük bulunmuştur. Kilo fazlalığı olduğunu belirten kadın öğretmenlerin, %92.1'i son 5 yılda sigara içmeye başlamışlardır. Bu nedenle, kadınların sigara içmeye başlama nedenleri arasında olan kilo kontrolünü sağlamanın, araştırmaya katılan kadın öğretmenler için de geçerli bir neden olabileceği düşünülmüştür. Araştırmaya katılan öğretmenlerin yaklaşık yarısı kilo fazlası olduğunu düşünürken, BKİ %33.9'unda 25.0 kg/m2 ve üzerindedir. Beden kitle indeksi kg/m2 olduğu halde kilo fazlası olduğunu düşünen 9 öğretmen bulunmaktadır. Ancak, vücut ağırlığına yönelik düşünceleri ile BKİ sınıflaması arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Öğretmenlerin bazı besin grupları tüketim sıklıkları sorulmuş ve buna göre en sık süt ve süt ürünlerinin her gün tüketildiği belirlenmiştir. Bunu sebze ve meyve, tahıl grubu besinler, turşu, salça ve benzeri tuzlu besinler, kırmızı et ve kuru baklagiller izlemektedir. Beslenme ile ilişkili risk faktörlerinden birisi olan yağ çeşitleri incelendiğinde, %30.3 ile zeytinyağının en sık tüketilen yağ olduğu belirlenmiştir. Bu bulgu, koroner kalp hastalıklarının önlenmesi ile ilgili önerilerle uyumludur. Araştırmaya katılan öğretmenlerin %12.9'u kahvaltı öğününü atladıklarını ifade etmişlerdir. Kahvaltı etmediğini belirtenlerin %93.2'si kilo fazlası olduğunu ifade etmiştir ve %68.5'inin BKİ 25.0 kg/m2 üzerindedir. Fiziksel aktivite, kronik hastalıkların önlenme-sinde, bir yaşam tarzı olarak değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Bu çalışmada, öğretmenlerin %62.4'ü spor yaptıklarını ifade etmişlerdir. Ancak yapıldığı belirtilen sporların sıklık sırasına bakıldığında, yürüyüşün en başta geldiği belirlenmiştir. Haftada 3-4 kez düzenli ve tempolu yürüme fiziksel aktivite olarak değerlendirilebilinir. Ancak, öğretmenlerin evden okula gidip gelmelerini yürüyüş olarak kabul etmeleri, ifade edilen fiziksel aktivite yapma oranını yükseltmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin BKİ'leri ile fiziksel aktivite arasında anlamlı ilişki saptanamaması da bu duruma bağlanabilir. Yapılan ölçümlerde, öğretmenlerin %34.9'unda kan kolesterol düzeyi 200 mg/dl'nin üstünde saptanmıştır. Daha önce kolesterol yüksekliği saptanmamış olan 23 kişi de (%26.2) kan kolesterol düzeyi 200 mg/dl'nin üstündedir.cinsiyetler arasında ise istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p=0.0002).
4 Tablo IV. Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Cinsiyete Göre Sigara İçme Durumları (Ankara, Or-An SOB, Kasım-Aralık 2000) Erkek Kadın Toplam Sigara İçme Durumu % % Sayı % p Halen İçenler Bırakanlar Hiç İçmemiş Olanlar Sigara İçme Süresi (yıl) 9 ve altı ve üstü Sigara Miktarı (gün/adet) 9 ve altı ve üstü Ayrıca, öğretmenlerin %11.2'sinin sistolik, %22.9'unun diastolik kan basıncı normal sınırların üstünde tespit edilmiştir. On öğretmenden birinde hem sistolik hem diastolik kan basıncı normal sınırların üstünde saptanmıştır. Bir kişi dışında sistolik kan basıncı yüksek olanların tamamı 40 yaş altındadır. Kırk yaş altında olan 5 öğretmenden birinin sistolik kan basıncı yüksektir (p=0.005). Ayrıca, ailesinde hipertansiyon hikayesi olanlarda, istatistiksel olarak anlamlı biçimde sistolik kan basıncı 140 mmhg veya daha yüksek bulunmuştur (p=0.01). Diastolik kan basıncı yüksekliği ise, daha çok 40 yaş üstünde saptanmıştır. Ancak, istatistiksel olarak anlamlı değildir. BKı ve kan kolesterol yüksekliği arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. BKı 25.0 kg/m 2 ve üzerinde olanların %51.4'ünde kan kolesterol düzeyi 200 mg/dl'nin üzerinde saptanmıştır. BKİ 25.0 kg/m 2 ve üzerinde olan öğretmenlerin %50.2'sinde kan basıncı 140/90 mm Hg'nın üzerindedir. BKı'ne göre ölçülen kan basınçları incelendiğinde, hem diastolik hem de sistolik kan basınçlarının BKİ artışı ile istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde arttığı saptanmıştır. Ayrıca, kan basıncı yüksek saptanan öğretmenlerde tuzlu besin tüketiminin az olmasına rağmen tüm öğretmenlerde tuzlu besin tüketiminin ilk sıralarda yer alması, grubun bu tür besinlerin tüketimine karşı eğiliminin fazla olduğunu düşündürmektedir. Tuzlu besin tüketimi fazla olan öğretmenlerde BKİ istatistiksel olarak anlamlı şekilde yüksektir. Araştırmaya katılan öğretmenlerde açlık kan şekeri düzeyi yüksekliği saptanan 1 kişi olması nedeniyle gerekli analizler yapılamamıştır. Bu kişinin BKıİ25.0 kg/m 2 üzerindedir. BKİ, kan basıncı ve kan kolesterol düzeyi erkeklerde istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde daha yüksek saptanmıştır. Türkiye'de yapılan TEKHARF Araştırması'nda koroner hastalığına bağlı mortalite için olarak incelenen 3 risk faktörü anlamlı bulunmuştur. Bunlardan her iki cinsiyette en önemlisi, sistolik kan basıncıdır. Bunu hiperkolesterolemi, sigara içimi ve diyastolik kan basıncı yüksekliği izlemektedir. Bu araştırmada, erkekler ve yabancı kadınlara göre koroner mortalite ve morbidite riski Türk kadınlarında daha yüksek bulunmuştur. öğretmenlerde yapılan araştırmada, hiperkolesterolemi %34.9 sigara içme prevalansı %63.3 olarak saptanmıştır. Sistolik kan basıncı %11.9'unda yüksek iken diyastolik kan basıncı %22.9'unda normal sınırların üzerindedir. Ancak TEKHARF araştırmasının aksine, hiper-kolesterolemi, sistolik ve diyastolik kan basıncı yüksekliği istatistiksel olarak anlamlı biçimde erkeklerde yüksek bulunmuştur. Ayrıca, BKı'leri de erkeklerde daha yüksektir. Ancak sigara içme bakımından arada anlamlı fark saptanamamıştır. Bu sonuçlara göre, bu öğretmenlerin özellikle de erkeklerin koroner hastalığı mortalite ve morbidite bakımından yüksek risk altında olduğu söylenebilir. Araştırmaya katılan öğretmenlerde, kan basıncı yüksek olarak ölçülenlerin %23.1'ine daha önce hipertansiyon tanısı konmamıştır. Ayrıca, hiperkolesterolemi saptananların %26.2'si kolesterol düzeyi ölçümü yaptırmamıştır. Kısacası, risk faktörlerini taşıyan her 4 kişiden biri daha önce tanı almamıştır. Daha önce tanı alanlarda ise, düzenli ilaç kullanımı ve kontrol amacıyla sağlık kuruluşuna başvurma oldukça azdır. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu araştırma sonucunda, öğretmenlerin %63.3'ünün hayatının bir döneminde sigara içtiği ve kadınlarda da sigara içme oranının oldukça yüksek olduğu saptanmıştır. Öğretmenler, sigara ile
5 mücadelede çok önemli bireylerdir. Ayrıca sigara, kronik hastalıkların en önemli risk faktörlerinin başında gelmektedir. Öğretmenleri hedef alan sigara ile mücadele ve sigarayı bıraktırma kampanyaları yapılmalı, "sigarasız okullar"a teşvik edici olanaklar sağlanmalıdır. Öğretmenlerin sigara içmeleri için öğrencilerin göremeyeceği özel odalar ayrılmalıdır. Öğretmenlerin beslenme alışkanlıklarının geliştirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Öğretmenlere günlük besin tüketimleri, yeterli ve dengeli beslenme ile ilgili seminerler düzenlenmelidir. Bu, hem bireysel sağlıkları için hem de öğrencileri bilgilendirme ve örnek olmaları açısından önemlidir. Ayrıca, okulda besin sağlanan yerlerde (kantin vb.) taze sebze ve meyvelerin bulundurulması, fiziksel aktiviteyi artırmaya yönelik olanakların sağlanması hem obesiteyi hem de diğer kronik hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde yarar sağlayacaktır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin 1/3'ünün BKİ 25 kg/m2 ve üzerindedir. Ayrıca, 10 öğretmenden birinin kan basıncı, 1/3'ünün ise kan kolesterol düzeyi yüksek olarak saptanmıştır. Bu kişilerin tedavisi ve düzenli izleminin yapılması gerekmektedir. BKİ yerine veya BKİ ile birlikte bel-kalça oranının kullanılması, özellikle kardiyovasküler hastalık açısından daha değerli sonuçlar verebileceği için yapılacak diğer araştırmalarda bel-kalça oranı kullanılmalıdır. Diabetes mellitus, obesite, hipertansiyon gibi kronik hastalıklar 21. yüzyılda Türkiye'nin en önemli sağlık sorunlarını oluşturacaktır. Sağlıklı yaşam tarzını benimsetmeyi sağlayacak her türlü girişim sayesinde bireylerin hem yaşam kalitesi yükselecek hem de yeni nesillerin kronik hastalıklar ile ilgili risk faktörlerinden korunabilmesi mümkün olacaktır. Sağlık ocağında sunulan hizmetlerle, obesite, hipertansiyon, diabetes mellitus gibi kronik hastalıklara erken tanı konabilir ve tedavi izlenebilir. Özellikle, öğretmenlerin sağlık ocağı ve burada sunulan sağlık hizmetleri konusunda bilgili olması, bu hizmetleri kullanması ve öğrencileri bilgilendirmesi çok önemlidir. KAYNAKLAR 1. Türk Kardiyoloji Derneği. Türkiye Kalp Raporu Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, Obesity: Preventing And Managing The Global Epidemic. WHO Technical Report Series. No: 894, Diyabetle Yaşam. Türkiye Diyabet Vakfı, Meir J., et al. Primary Prevention of Coronary Heart Disease in Women through Diet and Lifestyle.The New England Journal of Medicine July 6, Arslan P., Karaağaoğlu N., Türk Toplumunun Sağlık Durumu, Diyet ve Fiziksel Aktivite örüntüsü, Seminar on Food Safety and Nutrition Policy; Developments in Safety Assesment and Nutrition Science, November 1999 Ankara, Türkiye. 7. Obesity: Preventing And Managing The Global Epidemic. WHO Technical Report Series. No: 98.1, Bilir N., Güçiz D., Yıldız A. N., Sigara ıçme Konusundaki Davranışlar ve Tutumlar Ankara, Türkiye, Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı Yayın No: , Ankara. 9. Gıda ve Beslenme1984: Gıda Tüketimi ve Beslenme Araştırması Raporu. Tarım ve Köy ışleri Bakanlığı, Ankara, Baysal A., Diyetin Koroner Kalp Hastalığının ılerlemesinin Durdurulması ve ıyileştirilmesi üzerine Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, Onat A., Avcı GS, Soydan ı., Koylan N., Sansoy U., Tokgözoğlu L., Türk Erişkinlerinde Kalp Sağlığının Dünü ve Bugünü. Türk Kardiyoloji Derneği Yayınları, ıstanbul, Atasoy H., Tataroğlu c., Tutucu K., Yeniçerioğlu, Yurt E., Ergazi Köyü 40 Yaş ve üstü Populasyonda Hipertansiyon Prevalansına ılişkin Tarama çalışması. ıntern Araştırma Raporu, Ankara, 1991.
Tip 2 Diyabetlilerde Kardiyovasküler Hastalık Riskini Azaltma: Eğitimin Etkinliği
Tip 2 Diyabetlilerde Kardiyovasküler Hastalık Riskini Azaltma: Eğitimin Etkinliği Ayfer Bayındır Şeyda Özcan İlhan Satman Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Koç Üniversitesi Hemşirelik
DetaylıYaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.
Sık görülen, Morbidite ve mortalitesi yüksek olan, Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Büyük ekonomik yük getiren, Farkındalığı ve erken tanısı düşük olan, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.
DetaylıKARŞIYAKA HİPERTANSİYON PREVALANS VE FARKINDALIK (KARHİP) ÇALIŞMASI
KARŞIYAKA HİPERTANSİYON PREVALANS VE FARKINDALIK (KARHİP) ÇALIŞMASI Hipertansiyon (HT) çağımızın en önemli sağlık sorunu olup mortalite ve morbidite nedenlerinin başında gelmektedir. Türkiye de de tüm
DetaylıTND Böbrek Sağlığı Otobüsü
Sık görülen, Morbidite ve mortalitesi yüksek olan, Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Büyük ekonomik yük getiren, Farkındalığı ve erken tanısı düşük olan, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.
DetaylıÇALIŞMANIN AMACI: Türkiye de erişkinlerde ( 20 yaş) metabolik sendrom sıklığını tespit etmektir.
ÇALIŞMANIN AMACI: Türkiye de erişkinlerde ( 20 yaş) metabolik sendrom sıklığını tespit etmektir. Metabolik Sendrom Araştırma Grubu Prof.Dr. Ömer Kozan Dokuz Eylül Üniv. Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, İzmir
DetaylıProf. Dr. Lale TOKGÖZOĞLU
Yazar Ad 61 Prof. Dr. Lale TOKGÖZOĞLU Ülkemizde kalp damar hastalıkları erişkinlerde en önemli ölüm ve hastalık nedeni olup kanser veya trafik kazalarına bağlı ölümlerden daha sık görülmektedir. Halkımızda
DetaylıŞişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır.
ŞİŞMANLIK (OBEZİTE) Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır. Yağ dokusunun oranı; Yetişkin erkeklerde % 12 15, Yetişkin kadınlarda %20 27 arasındadır. Bu oranların
DetaylıHipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015
Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar
DetaylıOBEZİTE DİYABET VE METABOLİK HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI
OBEZİTE DİYABET VE METABOLİK HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI Dr. Sabahattin KOCADAĞ Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı Dünyada her yıl 2,8 milyon insan, fazla kilolu (obezite de dahil) olmak nedeniyle
Detaylı(İnt. Dr. Doğukan Danışman)
(İnt. Dr. Doğukan Danışman) *Amaç: Sigara ve pankreas kanseri arasında doz-yanıt ilişkisini değerlendirmek ve geçici değişkenlerin etkilerini incelemektir. *Yöntem: * 6507 pankreas olgusu ve 12 890 kontrol
DetaylıDr. Bekir KESKİNKILIÇ
Dr. Bekir KESKİNKILIÇ 1 SAĞLIK Yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Irk, din, siyasi görüş, ekonomik veya sosyal durum ayrımı yapılmaksızın
DetaylıProf.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Tarih boyunca; İnsan diyeti, Aktivite kalıpları, Beslenme durumu. Paleolithic dönemden beri: Diyet kalıpları, Fiziksel aktivite
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR
HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR Feray Gökdoğan 1, Duygu Kes 2, Döndü Tuna 3, Gülay Turgay 4 1 British University of Nicosia, Hemşirelik Bölümü 2 Karabük
Detaylıİç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini
DetaylıHipertansiyon ve Kronik Böbrek Hastalığı
Chronic REnal Disease In Turkey CREDIT Hipertansiyon ve Kronik Böbrek Hastalığı Alt Analiz Sonuçları Prof. Dr. Bülent ALTUN Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi CREDIT: Kilometre Taşları
DetaylıDünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h)
Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Sağlık Sisteminde Karışıklığa Yol Açabilecek Gelişmeler Bekleniyor Sağlık harcamalarında kısıtlama (dünya
DetaylıHİPERTANSİYON. Günümüzün En Çok Öldüren Hastalığı
Günümüzün En Çok Öldüren Hastalığı HİPERTANSİYON Prof. Dr. Mustafa ARICI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı ve Halk Sağlığı Enstitüsü Öğretim Üyesi
DetaylıAlgoritmalarla Diyabette Beslenme Tedavisi
Algoritmalarla Diyabette Beslenme Tedavisi TEMD Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi TIBBİ BESLENME TEDAVİ ALGORİTMASI Tip 1 Diyabetli Tip 2 Diyabetli Gestasyonel Diyabetli Diyabetik Gebe Prediyabet
DetaylıKronik böbrek hastalığı adeta bir salgın halini almıģ olan önemli bir halk sağlığı sorunudur.
Kronik böbrek hastalığı adeta bir salgın halini almıģ olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Basit ve ucuz bazı testlerle erken saptandığında önlenebilir veya ilerlemesi geciktirilebilir olmasına karģın,
DetaylıTürkiye Diyabet Prevalans Çalışmaları: TURDEP-I ve TURDEP-II
47. ULUSAL DİYABET KONGRESİ 11-15 Mayıs 211, Rixos Sungate Hotel, Antalya Türkiye Diyabet Prevalans Çalışmaları: TURDEP-I ve TURDEP-II Prof. Dr. İlhan SATMAN ve TURDEP-II Çalışma Grubu İstanbul Üniversitesi
DetaylıÇOCUKLARDA KRONİK BÖBREK HASTALIĞI Küçük yaş grubunda doğumda başlayabilen Kronik böbrek yetersizliği Son evre böbrek yetmezliği gelişimine neden olan
Türkiye Çocuklarda Kronik Böbrek Hastalığı Prevalansı Araştırması Chronic REnal Disease InChildren CREDIC Dr. Fatoş Yalçınkaya Çocuk Nefroloji Derneği ve Türk Nefroloji Derneği ortak projesi TÜBİTAK tarafından
DetaylıÇocukluk Çağı Obezitesi
Çocukluk Çağı Obezitesi Prof. Dr. Hilal Özcebe Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü hozcebe@hacettepe.edu.tr Çocuklarda Obezite Son yıllarda önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmesi Gelişmiş
DetaylıDiyet yoluyla Menakinon alımı, daha az Koroner Kalp Hastalığı riski ile ilişkili: Rotterdam Çalışma
Diyet yoluyla Menakinon alımı, daha az Koroner Kalp Hastalığı riski ile ilişkili: Rotterdam Çalışma Johanna M. Geleijnse,* Cees Vermeer,** Diederick E. Grobbee, Leon J. Schurgers,** Marjo H. J. Knapen,**
DetaylıSAĞLIKLI OBEZLERDE FİZYOTERAPİ VE REFLEKSOLOJİ UYGULAMALARININ ZAYIFLAMAYA ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
SAĞLIKLI OBEZLERDE FİZYOTERAPİ VE REFLEKSOLOJİ UYGULAMALARININ ZAYIFLAMAYA ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ HAZIRLAYAN:FZT.MELTEM ERASLAN DANIŞMAN:PROF.DR.İSMET MELEK Obezite (şişmanlık),vücutta aşırı ölçüde
Detaylı18 Y A Ş Ü S T Ü B İ R E Y
Avanos ve Gülşehir İlçelerinde Görülen Kronik Hastalıkların Prevalans, İnsidans ve Risk Faktörlerinin Değerlendirildiği İzlem Çalışması 18 Y A Ş Ü S T Ü B İ R E Y V E R İ T O P L A M A F O R M U Hane ve
DetaylıTürkiye nin Tansiyonunu Ölçüyoruz
T.C. Sağlık Bakanlığının Onayı ve Desteği ile Türkiye nin Tansiyonunu Ölçüyoruz İstatistik Analiz Raporu (Sivas) Eylül 2010 Omega Araştırma tarafından hazırlanmıştır. İÇİNDEKİLER Türkiye nin Tansiyonunu
DetaylıSANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ
SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Yrd. Doç. Dr. Tahsin Gökhan TELATAR Sinop Üniversitesi SYO İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü 28.03.2017 Uluslararası
DetaylıİLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ
İLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ Dr. Sema ÖZBAŞ Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanı Sağlık Bakanlığı Teşkilat Şeması Türkiye Halk
DetaylıÖlçüm Aletleri Çalışması ş Sonuçları. Hastalıkları Derneği
Türkiye 2012 Ev Kan Basıncı Ölçüm Aletleri Çalışması ş Sonuçları Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 25 Nisan 2013-Antalya Çalışmalar PATENT HINT SALTURK PATENT 2 SALTURK 2 Amaç (Patent 2)
DetaylıKronik Hastalıklar Epidemiyolojisi (Noncommunicable Diseases) Doç. Dr. Emel ĐRGĐL
Kronik Hastalıklar Epidemiyolojisi (Noncommunicable Diseases) Doç. Dr. Emel ĐRGĐL Kronik hastalıkların genellikle, çok belirgin olmayan etyolojileri, çok çeşitli risk faktörleri, çok uzun latent dönemleri
DetaylıOBEZİTE İLE MÜCADELE VE KONTROL PROGRAMI & TÜRKİYE DİYABET KONTROL PROGRAMI -TGDF-
OBEZÝTE (ÞÝÞMANLIK) ÝLE MÜCADELE VE KONTROL PROGRAMI EYLEM PLANI (2010-2014) OBEZİTE İLE MÜCADELE VE KONTROL PROGRAMI & TÜRKİYE DİYABET KONTROL PROGRAMI -TGDF- Doç. Dr. Serdar GÜLER Türkiye Obezite ve
Detaylıraşitizm okul çağı çocuk ve gençlerde diş çürükleri büyüme ve gelişme geriliği zayıflık ve şişmanlık demir yetersizliği anemisi
büyüme ve gelişme geriliği diş çürükleri zayıflık ve şişmanlık okul çağı çocuk ve gençlerde demir yetersizliği anemisi 0-5 Yaş Grubu Çocuklarda iyot yetersizliği hastalıkları vitamin yetersizlikleri raşitizm
DetaylıYETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun, büyümesi yenilenmesi çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır. Ş. İKİBUDAK BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ SAĞLIKLI BİR Y AŞAMIN
DetaylıMERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065
MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2014 2017) TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ
DetaylıTürkiye nin Tansiyonunu Ölçüyoruz
T.C. Sağlık Bakanlığının Onayı ve Desteği ile Türkiye nin Tansiyonunu Ölçüyoruz İstatistik Analiz Raporu (İstanbul) Eylül 2010 Omega Araştırma tarafından hazırlanmıştır. İÇİNDEKİLER Türkiye nin Tansiyonunu
DetaylıRENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ
RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ 20.05.2010 Giriş I Renovasküler hipertansiyon (RVH), renal arter(ler) darlığının neden
DetaylıSivas İl Merkezinde Yaşlı Nüfusta Bazı Kronik Hastalıkların Prevalansı ve Risk Faktörleri
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Sivas İl Merkezinde Yaşlı Nüfusta Bazı Kronik Hastalıkların Prevalansı ve Risk Faktörleri Frequency of Some Chronic Diseases and Risk Factors Among the Elderly People
DetaylıOBEZİTE İLE MÜCADELEDE HAREKETLİ VE SAĞLIKLI YAŞAM PROJESİ
KADINLAR SAĞLIK İÇİN HAREKETE GEÇİYOR! OBEZİTE İLE MÜCADELEDE HAREKETLİ VE SAĞLIKLI YAŞAM PROJESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI SAĞLIK İŞLERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ DR. YILMAZ OKTAY SAĞLIKLI VE
DetaylıÖzel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması
Özel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması 20 24 Mayıs 2009 tarihleri arasında Antalya da düzenlenen 45. Ulusal Diyabet Kongresinde
DetaylıKalp Hastalıklarından Korunma
Kalp Hastalıklarından Korunma AsılRezzan Dr alt başlık Deniz stilini Acardüzenlemek için tıklatın Kalp- Damar hastalıkları (KDH) birçok Avrupa ülkesinde ve Türkiye de orta ve ileri yaş grubunda en önemli
DetaylıTÜRKİYE DİYABET ÖNLEME & KONTROL PROGRAMI - UDAİS - Doç. Dr. Serdar GÜLER Türkiye Obezite ve Diyabet Koordinatörü 25/05/2012, 2.
TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME & KONTROL PROGRAMI - UDAİS - Doç. Dr. Serdar GÜLER Türkiye Obezite ve Diyabet Koordinatörü 25/05/2012, 2. UDAİS, İstanbul SERDAR GÜLER Amasya Trabzon Samsun Anadolu Lisesi Hacettepe
DetaylıDÜNYA BÖBREK GÜNÜ ETKİNLİĞİ ANALİZİ
DÜNYA BÖBREK GÜNÜ ETKİNLİĞİ ANALİZİ Elif Bülbül 1,Canan SAYAN 2,Muhammet YETGİN 2,Cemile KESGİN TOKA 3,Reha ERKOÇ 4,Barış DÖNER 4,Rümeyza KAZANCIOĞLU 4 1 Bezmialem Vakıf Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
DetaylıBilindiği üzere beslenme; anne karnında başlayarak yaşamın sonlandığı ana kadar devam eden yaşamın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır
OBEZİTE Obezite günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Obezite genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu
DetaylıDiyabet Nedir? Diyabetin iki tipi vardır:
Diyabet Nedir? Kan şekeri, glukoz vücut için gerekli olan enerjiyi sağlar. İhtiyaçtan fazla şeker, gerektiğinde kullanılmak üzere karaciğer ve yağ hücrelerinde depolanır. Şekerin vücutta enerji olarak
Detaylı29 EYLÜL DÜNYA KALP GÜNÜ FAALİYET RAPORU TEKİRDAĞ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
29 EYLÜL DÜNYA KALP GÜNÜ FAALİYET RAPORU TEKİRDAĞ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ 29 Eylül Dünya Kalp Günü olması sebebiyle, eşzamanlı olarak merkez ve tüm ilçelerde etkinlikler düzenlenmiştir. Yerel Medyada 29
DetaylıÇalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi
Çalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü 10 Ekim 2014 nbilir@hacettepe.edu.tr Sunum Planı Sağlık Hizmetlerinin Gelişmesi
DetaylıBugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi
Hipertansiyon Tedavisi: Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi Hipertansiyon Sıklık Yolaçtığı sorunlar Nedenler Kan basıncı hedefleri Tedavi Dünyada Mortalite
DetaylıAraş.Gör.İnci Türkoğlu Araş.Gör.Neslihan Ülger Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Araş.Gör.İnci Türkoğlu Araş.Gör.Neslihan Ülger Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Genel Bilgiler Hasta Adı: Cinsiyet: B.Y. Kadın Yaş: 40 Eğitim: Meslek: Lise
DetaylıTürk Hipertansiyon İnsidans Çalışması
Türk Hipertansiyon İnsidans Çalışması Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 22 Mayıs 2008 - Antalya Sunuş Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Hipertansiyon, dünyada ve ülkemizde görülme sıklığı giderek
DetaylıT.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı
T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı ANKARA 2018 2 İçindekiler Sayfa 1. Giriş ve Amaç... 4 2. Gereç ve Yöntem... 4 2.1. Araştırmanının Türü ve Örneklem...
DetaylıDiyabetlilerin sadece %37 sinde hedef glikoz değerine ulaşılabiliyor
37 yılda (1980-2017) Her 11 kişiden 1 i diyabet İki diyabetliden biri tanı almamış Diyabetlilerin sadece %37 sinde hedef glikoz değerine ulaşılabiliyor Komplikasyonlar önlemiyor Diyabetli kişilerin üçte
DetaylıSALTurk Çalışması. Türk Toplumunda Tuz Tüketimi ve Kan Basıncı Çalışması. 22 Mayıs 2008 - Antalya
SALTurk Çalışması Türk Toplumunda Tuz Tüketimi ve Kan Basıncı Çalışması 22 Mayıs 2008 - Antalya Amaç Türkiye de günlük tuz alımını saptamak Sodyum alımı ve hipertansiyon ilişkisini araştırmak Kabul ve
DetaylıOKUL ÇAĞINDA BESLENME
OKUL ÇAĞINDA BESLENME Doç. Dr. Yeşim ÖZTÜRK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Gastroenteroloji, Beslenme ve Metabolizma Ünitesi Nisan 2008-İZMİR ADÖLESAN DÖNEM 1. Biyolojik değişim BÜYÜME
DetaylıDiyet Önerileri ve Etkisi
Akılcı Hipertansiyon Tedavisi Diyet Önerileri ve Etkisi Dr. Soner Duman Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İç ç Hastalıkları Anabilim Dalı 15. Ulusal Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Kongresi, 24-26 Nisan
DetaylıGÜLVEREN LİSESİ SON SINIF ÖĞRENCİLERİNİN BAZI BESLENME ALIŞKANLIKLARININ SAPTANMASI VE BUNUN MALNÜTRİSYON PREVALANSI İLE OLAN İLİŞKİSİ
GÜLVEREN LİSESİ SON SINIF ÖĞRENCİLERİNİN BAZI BESLENME ALIŞKANLIKLARININ SAPTANMASI VE BUNUN MALNÜTRİSYON PREVALANSI İLE OLAN İLİŞKİSİ Dr. Fatih Oğuz ÖNDER Dr. Mertihan KURDOĞLU Dr. Gülben OĞUZ Dr. Beste
DetaylıTÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2010-2014)
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BESLENME VE FİZİKSEL AKTİVİTELER DAİRE BAŞKANLIĞI TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2010-2014) Dyt. Ceyhan VARDAR Denizli
DetaylıMANİSA KENT MERKEZİNDE YAŞAYAN YAŞ GRUBU KADINLAR VE EŞLERİ ARASINDA SİGARA İÇME BOYUTU VE BUNU ETKİLEYEN SOSYOEKONOMİK FAKTÖRLER
MANİSA KENT MERKEZİNDE YAŞAYAN 15-49 YAŞ GRUBU KADINLAR VE EŞLERİ ARASINDA SİGARA İÇME BOYUTU VE BUNU ETKİLEYEN SOSYOEKONOMİK FAKTÖRLER Dr. Ümit ATMAN CİHAN Dr. Gönül DİNÇ Yük. Hemş. Safiye ÖZVURMAZ Dr.
DetaylıBir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri
Bir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri Didem Yüzügüllü, Necdet Aytaç, Muhsin Akbaba Çukurova Üniversitesi Halk Sağlığı
DetaylıEskimeyen Yeniler: Nabız Hızı ve Nabız Basıncı
Kan Basıncında Yeni Kavramlar Eskimeyen Yeniler: Nabız Hızı ve Nabız Basıncı Prof. Dr. Enver Atalar Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Nabız Basıncı Nabız Basıncı: Sistolik
DetaylıYALOVA BELEDİYESİ SAĞLIKLI YAŞAMI DESTEKLEME PROGRAMI. Dr. Metin SABUNCU YALOVA BELEDİYESİ SAĞLIK İŞLERİ MÜDÜRÜ
YALOVA BELEDİYESİ SAĞLIKLI YAŞAMI DESTEKLEME PROGRAMI Dr. Metin SABUNCU YALOVA BELEDİYESİ SAĞLIK İŞLERİ MÜDÜRÜ Dünyada 13.5 milyon koroner kalp hastası var. Yılda 1.5 milyon insan kalp krizi geçiriyor.
DetaylıKALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU
KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU Türkiye ulusal düzeyde ölüm nedenleri arasında ilk sırayı 205.457 ölümle kardiyovaskülerhastalıklar (tüm ölüm nedenlerinin %47,73 ü) almaktadır. Kardiyovasküler
DetaylıVERİLERLE TÜRKİYE ve DÜNYADA DİYABET. YARD.DOÇ.DR. GÜLHAN COŞANSU İstanbul Üniversitesi Diyabet Hemşireliği Derneği
VERİLERLE TÜRKİYE ve DÜNYADA DİYABET YARD.DOÇ.DR. GÜLHAN COŞANSU İstanbul Üniversitesi Diyabet Hemşireliği Derneği 21.Yüzyılın sağlık krizi: DİYABET Diyabet yaşadığımız yüzyılın en önemli sağlık sorunlarından
DetaylıAŞILANMA VE ÇOCUK SAĞLIĞI 11
AŞILANMA VE ÇOCUK SAĞLIĞI 11 Sabahat Tezcan ve Elif Kurtuluş Yiğit Bu bölümde 12-23 aylık çocukların aşılanması, beş yaş altı çocuklarda akut solunum yolu enfeksiyonunun varlığı ve evlenmiş kadınların
DetaylıÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME
ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle
DetaylıÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME
ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle
DetaylıGEBELİK SIRASINDA MATERNAL VE FETAL SAĞLIĞIN YÜKSELTİLMESİ
GEBELİK SIRASINDA MATERNAL VE FETAL SAĞLIĞIN YÜKSELTİLMESİ GEBELİK SIRASINDA MATERNAL VE FETAL SAĞLIĞIN YÜKSELTİLMESİ Doğuma Hazırlık Doğum Öncesi Eğitim Fetal Aktivitenin İzlenmesi Göğüs Bakımı Emzirmeye
Detaylı1. İnsan vücudunun ölçülerini konu edinen bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?
VÜCUT BAKIMI 1. İnsan vücudunun ölçülerini konu edinen bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Anatomi B) Fizyoloji C) Antropometri D) Antropoloji 2. Kemik, diş, kas, organlar, sıvılar ve adipoz dokunun
Detaylı20-23 Mayıs 2009 da 45. Ulusal Diyabet Kongresi nde Poster olarak sunuldu.
Özel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması 20-23 Mayıs 2009 da 45. Ulusal Diyabet Kongresi nde Poster olarak sunuldu. Özlem Serenli,
DetaylıFİZİKSEL AKTİVİTE RİSKLER & YARARLAR. Prof.Dr.Gülfem ERSÖZ
FİZİKSEL AKTİVİTE RİSKLER & YARARLAR Prof.Dr.Gülfem ERSÖZ Fiziksel Aktivite Kassal kontraksiyon ve enerji harcaması gerektiren her türlü hareket Egzersiz Sağlık durumunu iyileştirmek Fiziksel uygunluğu
DetaylıSağlıklı Yaşam Biçimi Sağlıklı Kan Basıncı. Dünya Hipertansiyon Ligi tarafından başlatılmıştır.
Sağlıklı Yaşam Biçimi Sağlıklı Kan Basıncı Dünya Hipertansiyon Ligi tarafından başlatılmıştır. 17 MAYIS 2012 Hipertansiyon Nedir? Hipertansiyon kan basıncı (tansiyon) yüksekliği olarak bilinir. Kan basıncının
DetaylıKlinik Beslenme Günleri II-Diyabet Karbonhidrat Sayımı
Klinik Beslenme Günleri II-Diyabet Karbonhidrat Sayımı Diyetisyen Sevde Kahraman Biruni Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü 10.11.2018, İstanbul Sunum Planı Karbonhidrat
DetaylıOBEZİTE VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR / HİPERTANSİYON
OBEZİTE VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR / HİPERTANSİYON Hazırlayanlar Yrd. Doç. Dr. Gülhan Samur Yrd. Doç. Dr. Emine Yıldız Hacettepe Üniversitesi-Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü
DetaylıDr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Kanser Hastalığına Eşlik Eden Kronik Hastalıklar-I Hipertansiyon
Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kanser Hastalığına Eşlik Eden Kronik Hastalıklar-I Hipertansiyon HİPERTANSİYON Dr. Hatice ODABAŞ Yüksek Kan Basıncının Nasıl Bir Tehlikesi Vardır?
DetaylıDİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR. Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı
DİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Cinsiyet İlişkili Farklılıklar ERKEK BEYNİ KADIN BEYNİ Cinsiyet İlişkili
DetaylıHiperlipidemiye Güncel Yaklaşım
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sık Görülen Kardiyolojik Sorunlarda Güncelleme Sempozyum Dizisi No: 40 Haziran 2004; s. 69-74 Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım Prof. Dr. Hakan
DetaylıHipertansif Hasta Gebe Kalınca Ne Yapalım?
Hipertansif Hasta Gebe Kalınca Ne Yapalım? Doç.Dr. Gülay Sain Güven Hacettepe ÜniversitesiTıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Genel Dahiliye Ünitesi 24 Mayıs 2008, Antalya Sunum Planı Gebelik-hipertansiyon
DetaylıALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI. Doç. Dr. Suphi VEHİD
ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI Alzheimer hastalığı (AH) ilk kez, yaklaşık 100 yıl önce tanımlanmıştır. İlerleyici zihinsel işlev bozukluğu ve davranış değişikliği yakınmaları ile hastaneye yatırılıp beş yıl
DetaylıAYAKTAN HASTA BESLENME ve DİYET DEĞERLENDİRME FORMU
AYAKTAN HASTA BESLENME ve DİYET DEĞERLENDİRME FORMU Adı, Soyadı: Hasta ID No: Doğum Tarihi (Gün/Ay/Yıl): / / Cinsiyeti: K E Uyruğu: KKTC TC Diğer: Kimlik No: Sosyal Güvencesi: Ücretli Hasta Devlet Sevkli
DetaylıHİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ
HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu çeşitli yağ tipleri kolesterol, trigliserid, LDL-kolestroldür.
DetaylıBir Üniversite Kliniğinde Yatan Hastalarda MetabolikSendrom Sıklığı GŞ CAN, B BAĞCI, A TOPUZOĞLU, S ÖZTEKİN, BB AKDEDE
Bir Üniversite Kliniğinde Yatan Hastalarda MetabolikSendrom Sıklığı GŞ CAN, B BAĞCI, A TOPUZOĞLU, S ÖZTEKİN, BB AKDEDE Psikiyatrik hastalığı olan bireylerde MetabolikSendrom (MetS) sıklığı genel popülasyona
DetaylıÇalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi
Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi 1 Amaç: Katılımcıların; işyerinde sağlığın geliştirilmesi programlarını hazırlamalarına ve uygulamadaki gerekli temel bilgileri kazandırmalarına yardımcı olmaktır.
DetaylıDİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ
İstanbul Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ Dr. Dyt. Cemile İdiz Ne yemeliyim? DİYABET Tatlı meyve yeme!! Limon şekeri düşürür
DetaylıHİPERTANSİYON & EGZERSİZ
HİPERTANSİYON & EGZERSİZ HTN %27.8 (ABD DE) 140/90 mmhg PREHİPERTANSİYON SBP:120-139 mmhg DBP:80-89 mmhg Kan basıncı sınıflaması Sistolik kan basıncı(mmhg) Diyastolik kan basıncı (mmhg) İdeal
DetaylıDiyabet ve egzersiz TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU
TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TEMD DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU HASTA EĞİTİM KİTAPÇIKLARI SERİSİ 02 Diyabet ve egzersiz Diyabetli bireyler
DetaylıEndokrin ve Metabolik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite ve Egzersiz
Endokrin ve Metabolik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite ve Egzersiz Prof Dr Zehra Aycan Doç Dr Baran Yosmaoğlu Yrd Doç Dr Cihan Fidan Hasan Göktan Arzu Bektaş Kapsam: Tip 1 diyabet Obezite ve Tip 2 diyabet
DetaylıÇölyak Hastalığı Olan Çocukların Anne Sütü Alma ve Tamamlayıcı Beslenmeye Geçme Durumlarının Değerlendirilmesi
Çölyak Hastalığı Olan Çocukların Anne Sütü Alma ve Tamamlayıcı Beslenmeye Geçme Durumlarının Değerlendirilmesi Araş. Gör. Gizem Aytekin, Araş. Gör. Hülya Yılmaz Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
DetaylıYÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir?
YÜKSEK KOLESTEROL Hiperkolesterolemi; Kolesterol ve kolesterole bağlı kalp damar hastalıklar en büyük ölüm sebebidir. Hiperkolesterolemi kan yağlarından biri olan kolesterolün yüksek olmasıdır. Kan yağları
DetaylıOBEZİTE NEDİR? Erkeklerde %20,5 Kadınlarda ise % 41,0 Toplamda % 30,3 olarak bulunmuştur. İstanbul 33,0 Orta Anadolu 32,9
OBEZİTE NEDİR? Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından obezite, sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanmıştır. Günlük yaşamda bireylerin (gebe, emzikli, bebek, okul çocuğu, genç,
DetaylıDiyaliz Hastalarında Kan Basıncı Ölçümü Hangi Pozisyonlarda Yapılmalıdır?
Diyaliz Hastalarında Kan Basıncı Ölçümü Hangi Pozisyonlarda Yapılmalıdır? HAZIRLAYANLAR: Hem. Gülistan Yoldaş Uzm.Dr. Murat Güllü Uzm.Dr. Süleyman Sökmen Doç.Dr. Ali Borazan 1 Giriş Diyaliz hastalarında
DetaylıSÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.
DetaylıDİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler
DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler Diyabet nedir? Diyabet hastalığı, şekerin vücudumuzda kullanımını düzenleyen insülin olarak adlandırdığımız hormonun salınımındaki eksiklik veya kullanımındaki yetersizlikten
DetaylıKALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME
KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME Kalp hastalıkları deyince; kalp ve kan damarlarına ilişkin hastalıklar aklımıza gelmektedir. Damar sertliği; Atardamar duvarının kalınlaşmasıdır. Yavaş seyreden ilerleyici
DetaylıBESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ
BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,
DetaylıTürkiye KBH Prevalansı Araştırması 5
Türkiye de Kronik Böbrek Hastalığı Chronic REnal Disease In Turkey CREDIT Prof. Dr. Gültekin Süleymanlar CREDIT Çalışması Koordinatörü Kronik Böbrek Hastalığı Sık görülen (%10), Morbiditesi ve mortalitesi
DetaylıYETERLİ VE DENGELİ BESLENMENİN ÖNEMİ
YETERLİ VE DENGELİ BESLENMENİN ÖNEMİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMENİN ÖNEMİ Sağlıklı yaşam biçiminin geliştirilmesinde en temel esaslardan biri yeterli ve dengeli, diğer bir deyişle optimal beslenmeyi desteklemektir.
DetaylıHİPERTANSİYON TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ
HİPERTANSİYON TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ Kan basıncı nedir ve nasıl meydana gelir? Vücudun yapıtaşları hücrelerdir. Hücrelerin beslenmesi ve enerji üretebilmesi için gereken maddeler ve oksijen
DetaylıMUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ
S O N U Ç R A P O R U MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ ISBN: 978-605-5307-07-3 Mebusevleri Mah. Şerefli Sk. No:27/3 Tandoğan / ANKARA T: 0312 222 03 55 F: 0312 222 03 09 MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ
DetaylıHEMODİALİZ HASTALARINA VERİLEN DİYET VE SIVI EĞİTİMİNİN BAZI PARAMETRELERE ETKİSİ
HEMODİALİZ HASTALARINA VERİLEN DİYET VE SIVI EĞİTİMİNİN BAZI PARAMETRELERE ETKİSİ SELDA ARSLAN 1,FİGEN BEKAR TUNÇALP 2 1 Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü; 2 Selçuk Üniversitesi
DetaylıOp Dr Aybala AKIL. ACIBADEM Bodrum Hastanesi
Sağlıklı bir anne için Sağlıklı beslenme Düzenli hekim kontrolü Gebelik öncesi hastalıkların sıkı takibi Sağlıklı bir yaşam tarzı Huzurlu bir gebelik süreci Sağlıklı beslenme = Dengeli beslenme Proteinler
Detaylı