Hücre İskeleti Hücreler Arası Bağlantılar. Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Hücre İskeleti Hücreler Arası Bağlantılar. Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker"

Transkript

1 Hücre İskeleti Hücreler Arası Bağlantılar Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker

2 Hücre yüzey özelleşmeleri Hücre membranında hücrenin fonksiyonuna göre bazı özel farklılaşmalar görülür. 1-Madde alışverişini gerçekleştirmek, 2-Hücreye hareket kazandırmak, 3-Hücrelerin birbirlerine bağlanmalarını sağlamak.

3 EPİTEL HÜCRELERİNDE YÜZLER ve YÜZEY ÖZELLEŞMELERİ Epitel hücreleri kutuplaşma gösterirler. Üç yüzeye sahiptirler 1-Apikal yüzey 2-Lateral yüzey 3-Bazal yüzey Apikal yüz Lateral (yan) yüz Bazal yüz Bazal membran (lamina)

4 EPİTEL HÜCRELERİNDE YÜZEY ÖZELLEŞMELERİ Apikal: Mikrovillus Silya Stereosilya Flagellum Yan (Lateral): Zonula okludens (tight junction) Zonula adherens Makula adherens (DEZMOZOM) Gap junction (neksus) Bazal: Bazal lamina (bazal membran) Bazal membran kıvrımları Hemidezmozom

5 APİKAL YÜZ ÖZELLEŞMELERİ Mikrovillus Silya Stereosilya Flagellum

6 Mikrovillus: Hareketsiz, yüzey alanını arttıran uzantılardır. Silya ya da kinosilya: Hareketli uzantılardır. Stereosilya: Hareketsiz, dallanmış, yüzey alanını arttıran uzantılardır (epididimis, bazı kanallar) Flagellum: Hareketli ve daha uzun olan uzantılardır. SPERM hücresinde bulunur.

7 Hücre yüzeylerinde, madde alış verişini sağlayan bazı özel yapılar ve değişimler mevcuttur.

8 MİKROVİLLUS Plazma membranıyla çevrili parmak şeklindeki silindirik sitoplazmik uzantılardır. Bir hücrede çok sayıdadırlar.

9 Hücre yüzeyini artırırlar. İntestinal absorbtif hücrelerde çizgili kenar, böbrek proksimal tubul hücrelerinde fırçamsı kenar olarak adlandırılırlar. Majör fonksiyonu; absorbsiyon ve transportu kolaylaştırmaktır. Bağırsak epitel hücrelerinde çok sayıdadırlar.

10 2- Hücreye hareket sağlayan değişimler: Hücreye hareketlilik kazandıran zar değişimleri arasında ise, Silya veya kinosilyum (titrek tüy) ve flagellum (kamçı) vardır.

11 B) Titrek tüyler(kinosillium): Mikrovilluslar gibi sitoplazmanın çıkıntılaşması ile meydana gelir. Hareketlidir. Solunum yolları, tuba uterina, epididiymisde bulunur.

12 SİLYA Tüy biçimli uzantılardır. Çatısını 9+2 mikrotübül sistemi (çevrede 9 çift, merkezde 2 tek) oluşturur ve hareketi sağlar. Bazal cisimlerden (9 üçlü tübül) başlayarak uzanır.

13

14 Aksonem içindeki lik mikrotübülüs düzeni, bunların bazal cisimciğe bağlanmış olduğu taban bölümü dışında, silyum uzunluğunun büyük bölümünde sürer. Bazal cisimciğin yapısı, 9 üçlüden oluşması ve tekli içermemesi yönüyle bir sentriyolunkine benzer.

15 Sentriyol ve Sentrozom Sentriyoller ışık mikroskobunda bir çift çubuk benzeri sitoplazmik silindir şeklinde görülür ve üçlü mikrotübüllerden oluşmuştur. Sentriyolun İşlevi: - Silya ve flagellum için gerekli olan bazal cisimciği sağlar - Bazal cisimcikler çoklu prosentriyolleri, sentriyollerin bölünmesiyle ortaya çıkarırlar. - Her prosentriyol, hücre yüzeyine göç ederek bazal cisimciği oluşturur. - Mikrotübüller, bazal cisimcikten dışarı doğru hücre zarını iter ve olgun silyumun şekillenmesini sağlar.

16 Sterosilya İnsan vücudunda, duktus epididimisde ve iç kulakta (kohleanın duyu kıl hücreleri üzerinde) bulunan uzun ve hareketsiz uzantılardır. Silyumlardan farklı olarak, içerdikleri aktin filamenti dolayısıyla, oldukça serttirler. Sterosilyalar, epididimiste yüzey alanını artırırlar ve testiküler sıvının emilmesini patolojik spermlerin fagosite edilmesini sağlarlar. İç kulağın kıl hücrelerinde ise, sinyal oluşturmada görev alırlar.

17 C-Flagellum(kamçılar): Kinosillum gibi hareketli sitoplazmik uzantılardır.

18 FLAGELLUM Yapısı silya ile aynıdır (9+2=Aksonem). Silya lardan çok daha uzundurlar. Bir hücrede yalnızca bir tane bulunurlar. Hareketlidirler. İnsanda erkek üreme hücresi olan spermiumlarda bulunurlar. Spermiumun hareketinden sorumludurlar.

19 FLAGELLUM

20

21 HÜCRE BAĞLANTILARI

22 Hücrenin lateral yüze ait özelleşmeleri Zonula okludens (Sıkı bağlantı) Zonula adherens Makula adherens (desmozom) Hemidesmozom Gap junction Lateral uzantılar

23 Yan yüz bağlantı kompleksleri fonksiyonel olarak; Tutucu (sabitleyici) bağlantı Zonula adherens Makula adherens (desmozom, hemidesmozom) Geçirgen olmayan(engelleyici)bağlantılar Zonula okludens İletişim sağlayan bağlantılar Gap junction şeklinde sınıflandırılır.

24 1-Zonula ocludens(sıkı bağlantı): Epitel hücrelerin yan yüzlerinin en üst kısmındaki bağlaşmadır. Hücrelerin yan yüz zarlarının dış yüzleri kaynaşmıştır. Hücreler arası aralık yoktur. Sıkı bağlantıların iki işlevi vardır: 1- Zar proteinlerinin apikalden bazolateral bölüme hareketini önler 2- Suda çözünen moleküllerin hücreler arasından geçişini önler.

25

26 Zonula adherens(ara bağlantı): Sıkı bağlantıların hemen bazalinde yerleşmiş bağlaşmalardır. Sıkı bağlantılar gibi hücreyi çevrelerler. Hücre zarlarını birbirine bağlamakla kalmaz, aynı zamanda da transmembran bağlayıcı proteinler aracılığıyla iki hücrenin iskeletini bağlar.

27 Zonula adherensin yapısında, (transmembran) adezyon molekülü olan E kadherin. E kadherinin bir ucu, sitoplazmik tarafta katenin denilen bir başka moleküle bağlanır. Kadherinle katenin arasındaki bu bağlantı neticesinde meydana gelen kompleks, daha sonra vinküline ve alfa aktinine bağlanır ve bu bağlantı, kadherin moleküllerinin hücre iskeletinin yapısında bulunan aktin filamentleriyle olan etkileşimi için gereklidir.

28 E kadherin moleküllerinin hücre dışına uzanan kısımları ise, ya kalsiyum iyonlarıyla veya hücre dışı bölgede yer alan diğer ek bağlantı proteinleriyle temastadır. Dolayısıyla zonula adherensin biçimsel ve işlevsel bütünlüğü, kalsiyumun varlığına bağlıdır. Kalsiyumun ortamdan uzaklaştırılması, E kadherin moleküllerinin ayrışmasına ve komşu hücreler arasındaki bağlantının da kesilmesine yol açar. Adheren (tutturucu, yapıştırıcı) bağlantılar epitel hücrelerinde, fibroblastlarda, kalp kası hücrelerindeki interkalar disklerde ve düz kas hücrelerinin arasında bulunur.

29

30 Desmozom (Macula adherens) İlk iki bağlantıdan geride hücrenin alt bölümüne yakın bulunurlar. İki komşu hücreyi birer yarımı karşılıklı yüzeylerde yer alan düğmecik biçimindeki oluşumlarla birbirine tutundururlar., Her yarım desmozomdan çıkan tonofilamanlar karşılıklı hücrelerin sitoplazmaları içine doğru yayılırlar.

31

32 Desmozomların birer yarımlarına sahiptirler. Hemidesmozomlar hem hücre iskeletinin bazaldeki tutunma yerleri olarak görev yaparlar, hem de bazal yüzde hücre membranının altaki bazal laminaya bağlanmalarını sağlarlar. Transmembran bağlayıcı proteinlerin sitoplazmik kısmı, plağa bağlanır. İntegrinler, hemidesmozomların transmembran bağlayıcı proteinleridir. Hemidesmozom:

33 Desmozomlarda olduğu gibi, odaklar halinde olan gap junction lar komşu hücrelerin membranları, aralarında sadece 2-4 nm lik bir aralık bırakacak şekilde birbirine yaklaşırlar. Gap junction ların geçirgenlik derecesini Ca iyonları ayarlar. Düz kaslardaki ve kalp kasındaki oluklu bağlantılar, genellikle neksus olarak adlandırılır. Gap junction

34 BAZAL YÜZ ÖZELLEŞMELERİ Bazal membran (Bazal lamina) Bazal kıvrımlar Hemidesmozom

35 BAZAL MEMBRAN Epitel ile altındaki bağ dokusu arasında bulunan dar, asellüler yapıdır. EM ile iki komponentten oluştuğu görülür: 1.Bazal lamina: Epitelyal hücreler tarafından yapılır. 2.Lamina retikülaris: Bağ dokusu hücrelerince yapılır. (bazal lamina+lamina retikülaris=bazal MEMBRAN) PAS (+) boyanır. Işık mikroskobu ile görülebilir.

36 BAZAL LAMİNA VE BAZAL Epitel dokusu daima özel bir hücrelerarası madde bileşeni olan bazal lamina (EM) ya da bazal membran (IM) üzerine oturur. MEMBRAN Bazal lamina (bazal membran) ışık mikroskobu düzeyinde PAS reaksiyonu ya da immünohistokimyasal yöntemlerle gösterilebilir.

37 Bazal lamina ve alttaki lamina fibroretikülaris birlikte bazal membranı oluşturur.

38 BAZAL LAMİNANIN YAPISI Birbirine belli düzende tutunmuş olan 4 bileşenden oluşur. 1-Laminin :Glikoprotein 2-Tip IV kollagen 3-Entaktin : Glikoprotein 4-Perlekan : Heparan sülfattan zengin bir proteoglikan

39 BAZAL LAMİNANIN İNCE YAPISI Lamina rara (lusida): Bazal hücre zarına komşu, soluk görünen tabakadır (40-60 nm) Lamina densa : Lamina rara nın altında koyu görünen tabakadır (40-60nm). İkisi birlikte bazal laminayı oluştururlar.

40 Bazal laminanın altındaki lamina fibroretikülaris, retiküler lifler (Tip III kollagen) ve fibronektin glikoproteininden oluşur. Bazal laminayla beraber bazal membranı meydana getirirler. Tutundurucu görevine ek olarak bazal membran aynı zamanda özel bir filtre olarak da işlev görür. Doku onarımında da rehber görevi görür.

41 BAZAL MEMBRANIN FONKSİYONLARI: Epitel hücrelerinin kendisi üzerinde uzanacak şekilde migrasyonunu yönlendirir ve doku organizasyonunu sağlar. Epitelden türeyen tümör hücrelerinin bazal laminayı parçalayıp alttaki dokulara geçip geçmediklerine bakılarak, tümör hücrelerinin invaziv karakterleri ve bazı tümörlerin malinite derecesinin değerlendirilmesinde tanısal önem taşır..

42 EKSTERNAL LAMİNA Kas hücreleri, schwan hücreleri ve yağ hücreleri gibi kutuplaşma göstermeyen bazı hücreler bazal laminaya eş yapıda bir membranla çevrilidirler. Hücreleri çepeçevre sardıklarından bu yapılar bazal lamina yerine eksternal lamina olarak isimlendirilir.

43 BAZAL KIVRIMLAR İyon transportu yapan hücrelerin bazal plazma membranlarında çok sayıdadır. Bazal plazma membranının yüzeyini artırırlar. Kıvrımların içindeki bazal sitoplazmada vertikal pozisyonlu çok sayıda mitokondrion bulunur (aktif iyon transportu için gerekli enerjiyi sağlarlar).

44 Hem membran kıvrımları hem de vertikal mitokondrionlar ışık mikroskobik düzeyde bazal sitoplazmaya çizgili bir görünüm verir. Pankreasta ve tükrük bezlerinin bazı duktuslarında görülen bu özellik nedeniyle bu duktuslara çizgili duktus adı verilir. Proksimal renal tubullerdeki hücrelerde de bulunmaktadır.

45 Bazal lamina (bazal membran) ve Bazal kıvrımlar Bazal lamina (bazal membran) Bazal kıvrımlar

46 Bağlantı kompleksleri

47 Fasiya Adherens Zonula adherense benzer fakat, hücreyi tamamen sarmaz. Bu oluşum, hücreyi kuşak yerine kurdela tarzında ve kısmen sarar. Epitel yapısında olmayan dokulara desteklik sağlar ve sağlamlık kazandırır.

48 Kalp kası hücreleri, birbirlerine fasiya adherens yoluyla tutunurlar.. Bu hücrelerin arasında bulunan diskus interkalarislerde makula adherens, gap junction ve fasiya adherens bulunur. Makula adherens, kalp kası hücrelerini bağlar ve devamlı kasılma işlevinde çekilmeyi ve ayrılmayı engeller. Gap junction, bitişik hücreler arasındaki iyon devamlılığını sağlar. Diskus interkalarisler, ışık mikroskobunda demirli hematoksilen ile boyanan kalp kası hücrelerinin uzunlamasına kesitlerinde çok net seçilir.

49

50 HÜCRE İSKELETİ

51 Hücrede protein yapısında filamanların ve tübüllerin oluşturduğu destek çatısına hücre iskeleti denir. Sürekli reorganize olan dinamik bir yapıdır.

52 Bu yapısal proteinler sadece hücrenin şekil ve biçimini korumakla kalmaz, aynı zamanda sitoplazma ve hücre hareketinde de rol oynarlar.

53 Hücre İskeletinin Görevleri Hücreye yapısal desteklik sağlamak, Hücre hareketlerini gerçekleştirmek, Endositoz, fagositoz ve sekresyon gibi olaylarda işlevsel öneme sahip olmak, Hücre bağlantılarının stabilizasyonunda görev almak, Kas hücrelerinde kasılmayı sağlamaktır.

54 Mikrofilamanlar Aktin (F ve G) Mikrotübülüsler Tübülün (alfa, beta) Ara Filamanlar Vimentin Desmin Laminin Nörofilamin Keratin Hücre İskeletinin Temel Elemanları

55 MİKROFİLAMANLAR

56 Mikroflamanlar İpliksel organel şeklindedir. Bulundukları hücre türüne göre 4-16 nm kalınlıkta olabilir. Mikroflamanlarda mikrotubuluslar gibi protein moleküllerinden oluşurlar. Ancak boru şeklinde değil gerçek iplik kuruluşundadır.

57 Mikroflamanlar, hemen hemen her hücre türünde az yada çok miktarda bulunurlar. Hücre içinde tek tek yerleşeceği gibi demetler halinde de bulunabilirler. Bu demetlere fibril adı verilir. Mikrofilamanların bir bölümü hücreye hareketlik kazandırırlar. Diğer bölümü hareket olaylarına katılmazlar. Hücreleri destekleyerek bunların belli şekiller kazanmalarını ve birbirlerine bağlanmalarını sağlarlar. Kontraktil filamanların, Aktin ve Miyozin filamanları olmak üzere iki türü vardır.

58 Aktin filamanı, Esnek, yaklaşık 7 nm çapında, birkaç µm uzunluğundadır. G-aktin ve F-aktin olmak üzere iki farklı şekilde bulunur. Hızla büyüyen (+) uca ve daha yavaş büyüyen (-) uca sahiptirler.

59 Bazı proteinler aktini bağlamakla görevlidirler. Miyozin, Alfa aktinin Spektrin Fimbrin

60 Aktin filamanları mikrovilluslarda bazı proteinlerle ve apikal hücre zarı ile birleşerek paralel demetler oluştururlar. Mitotik bölünme sırasında bölünme halkası aktin filamanlarının katkısıyla oluşur.

61 Hücrede diğer birçok hareket olaylarını da yine aktin ve miyozin gerçekleştirirler. Mikrovillusların ritmik olarak şişip daralmaları, bazı hücrelerin( mikrofajlar, makrofajlar, lenfositler,fibroblastlar vs.) yalancı ayaklar salıp, bunlarla hareket edebilmeleri aktin ve miyozin ile olur. Kontraktil filamanlar, bir çok hücre türünde hücre membranının hemen altında yer yer toplanarak lokal hareketler kazandırır. Periferdeki bu filamanlar hücre bölünmelerinde, sitoplazmanın boğumlanıp ikiye ayrılmasını da sağlarlar.

62

63 ARA FİLAMANLAR

64

65 Hücre için yapısal desteklik sağlarlar. Hücre iç yapılarını birbirlerine ve hücre zarına bağlarlar. Hücre membranı ile hücre iskeleti arasındaki bağlantıyı sağlarlar. Çekirdeği yerinde tutar. Mitoz sonrası reorganizasyon için yapısal destek sağlarlar.

66 En sağlam hücre iskeleti filamanlarıdır. Her hücre türünde bulunmaz. Hücre türüne göre değişik yapıdadır ve hücrenin türünü belirlemede kullanılır. Kas hücresi desmin Bağ dokusu hücresi vimentin Gliya hücresi GFAP (glial fibriller asidik protein) Sinir hücreleri nörofilamin (NF) Epitel hücreleri sitokeratin Hücre çekirdeği - laminin

67 vimentin nörofilamin

68 GFAP

69 MİKROTÜBÜLLER

70 Hücre içinde belirsiz uzunluktaki borucuklardır Angstrom çaplarında olabilir. Zar ile çevrelenmezler Hücre bölünürken oluşan eksen mekiğinin yapısına radiyer düzenle yer alır. Sentriyolerin yapısında özel düzenle (dokuz adet üçlü tubulus) bir araya gelmiş mikrotubuluslar bulunur. Kinosilyumların iç yapısında 9+2 düzeninde mikrotubuluslar yerleşir. Mikrotubuluslar hücreye desteklik yapan bir iç çatı oluşturacak belirli bir biçim ve dirliğin korunmasını sağlarlar. Hücre bölünürken kromozomların kutuplara çekilmesini sağlarlar.

71 Ökaryotik hücrelerin stoplazma matriksi içindeki tübüler yapılardır.

72 Mikrotübüllerin uzunluğu değişebilir. Mikrotübüller alfa ve beta tübülin moleküllerinden oluşur.

73

74 Mikrotübül Organize Edici Merkezler Bazal cisimcikler Sentrioller Sentromerler

75

Dönem 1 Hücre Bilimleri 2 Hücre İskeleti ve Hücreler arası Bağlantılar

Dönem 1 Hücre Bilimleri 2 Hücre İskeleti ve Hücreler arası Bağlantılar Dönem 1 Hücre Bilimleri 2 Hücre İskeleti ve Hücreler arası Bağlantılar Hücrenin apikal (üst) ve bazal (alt) yüzeylerinde, bazı yapısal değişiklikler meydana gelmiştir. Hücre zarı ve bunun altında yer alan

Detaylı

Epitel hücreleri glikokaliks denen glikoprotein örtüsü ile çevrilidir. Epitel hücrelerinin birbirine yapışmasını sağlar. Epitel hücrelerinin üzerine

Epitel hücreleri glikokaliks denen glikoprotein örtüsü ile çevrilidir. Epitel hücrelerinin birbirine yapışmasını sağlar. Epitel hücrelerinin üzerine EPİTEL DOKU EPİTEL DOKU Birbirine bitişik hücrelerden yapılmıştır. Hücreler arası madde çok azdır. Ektoderm, mezoderm ve endoderm olmak üzere her üç embriyon yaprağından köken alır. Epitel dokusu mitoz

Detaylı

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ

Detaylı

ENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ. Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli

ENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ. Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli ENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli Endotel, dolaşım sistemini döşeyen tek katlı yassı epiteldir. Endotel hücreleri, kan damarlarını kan akımı yönünde uzunlamasına döşeyen yassı,

Detaylı

Hücre-Matriks İlişkileri

Hücre-Matriks İlişkileri Hücre-Hücre Hücre-Matriks İlişkileri Prof.Dr. Alp Can (A.Ü. Tıp Fakültesi Histoloji-Embriyoloji ABD) Hücreler arasındaki bağlantı ve yapışma birimlerinin i i i yapı ve işlevleri l i Hücrenin çevresindeki

Detaylı

Epitel Dokusu. Dr.Murat Tosun

Epitel Dokusu. Dr.Murat Tosun Epitel Dokusu Dr.Murat Tosun Epitel; vücudun iç ve dış yüzeylerini örten ve salgı bezlerinin işlevsel bölümlerini oluşturan sıkıca biraraya gelmiş hücre tabakalarının oluşturduğu dokudur. Epitel tipleri

Detaylı

Hücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı. İlhan Onaran

Hücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı. İlhan Onaran Hücreler arası Bağlantılar ve Sıkı bağlantı İlhan Onaran Doku organisazyonu: Hücrelerin bağlanması 1- Hücre-matriks bağlantıları: ekstraselüler matriks tarafından hücrelerin bir arada tutulması 2- Hücre-hücre

Detaylı

Hücre İskeleti. Prof.Dr. Alp Can Histoloji-Embriyoloji Anabilim Dalı

Hücre İskeleti. Prof.Dr. Alp Can Histoloji-Embriyoloji Anabilim Dalı Hücre İskeleti Prof.Dr. Alp Can Histoloji-Embriyoloji Anabilim Dalı Hücre iskeletinin temel ve yardımcı proteinleri Hücre iskeletinin genel işlevleri Hücre iskeleti-hastalık ilişkileri HÜCRE = Sitosol

Detaylı

KAS DOKUSU. Kontraksiyon özelliği gelişmiş hücrelerden oluşur Kas hücresi : Fibra muskularis = Kas teli = Kas iplikleri

KAS DOKUSU. Kontraksiyon özelliği gelişmiş hücrelerden oluşur Kas hücresi : Fibra muskularis = Kas teli = Kas iplikleri KAS DOKUSU Kontraksiyon özelliği gelişmiş hücrelerden oluşur Kas hücresi : Fibra muskularis = Kas teli = Kas iplikleri Kasın Fonksiyonu Hareket Solunum Vücut ısısının üretimi İletişim Organların kontraksiyonu

Detaylı

İnsan Fibroblastları. Hücre İskeleti

İnsan Fibroblastları. Hücre İskeleti İnsan Fibroblastları Hücre İskeleti Hücre iskeletinin temel proteinleri Hücre iskeletinin genel işlevleri Hücre iskeleti-hastalık t l k ilişkileri i HÜCRE = Sitosol + organeller + hücre iskeleti HÜCRE

Detaylı

MOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

MOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR MOTOR PROTEİNLER Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre iskeleti, Hücre şeklini ve sitoplazmanın organizasyonunu belirleyen bir yapı iskelesi görevi yapar. Hücre hareketlerinin gerçekleşmesinden sorumludur.

Detaylı

Hücre İskeleti. İnsan Fibroblastları Alp Can, 2002. Prof.Dr. Alp Can Histoloji- Embriyoloji Anabilim Dalı

Hücre İskeleti. İnsan Fibroblastları Alp Can, 2002. Prof.Dr. Alp Can Histoloji- Embriyoloji Anabilim Dalı Hücre İskeleti İnsan Fibroblastları Alp Can, 2002 Prof.Dr. Alp Can Histoloji- Embriyoloji Anabilim Dalı Hücre iskeletinin temel ve yardımcı proteinleri Hücre iskeletinin genel işlevleri Hücre iskeleti-hastalık

Detaylı

Hücre yüzey özelleşmeleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

Hücre yüzey özelleşmeleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre yüzey özelleşmeleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre şekli; Fonksiyonuna Bulunduğu yere Bulunduğu şartlara göre değişiklik gösterir. Hücre doku organ sistem organizma Majör doku tipleri Sinir doku

Detaylı

Hücre İskeleti. İnsan Fibroblastları Alp Can, Prof.Dr. Alp Can Histoloji- Embriyoloji Anabilim Dalı

Hücre İskeleti. İnsan Fibroblastları Alp Can, Prof.Dr. Alp Can Histoloji- Embriyoloji Anabilim Dalı Hücre İskeleti İnsan Fibroblastları Alp Can, 2002 Prof.Dr. Alp Can Histoloji- Embriyoloji Anabilim Dalı www.alpcan.com HÜCRE = Sitosol + organeller + hücre iskeleti HÜCRE İSKELETİ=Karmaşık, protein filamanları

Detaylı

Düz Kas. Nerede???? İçi boş organların duvarı, Kan damarlarının duvarı, Göz, Kıl follikülleri. Mesane. Uterus. İnce bağırsak

Düz Kas. Nerede???? İçi boş organların duvarı, Kan damarlarının duvarı, Göz, Kıl follikülleri. Mesane. Uterus. İnce bağırsak Nerede???? İçi boş organların duvarı, Kan damarlarının duvarı, Göz, Kıl follikülleri. Düz Kas Mesane Uterus İnce bağırsak Düz Kas İşlevleri İstemsiz kasılma Bazı düz kas hücreleri kollajen, elastin, glikozaminoglikan,

Detaylı

KALP KASI Kalpte ve kalpten çıkan büyük damarlarda bulunur. Miyofilamanların organizasyonu iskelet kasındakilerle aynıdır; histolojik kesitlerde

KALP KASI Kalpte ve kalpten çıkan büyük damarlarda bulunur. Miyofilamanların organizasyonu iskelet kasındakilerle aynıdır; histolojik kesitlerde KALP KASI Kalpte ve kalpten çıkan büyük damarlarda bulunur. Miyofilamanların organizasyonu iskelet kasındakilerle aynıdır; histolojik kesitlerde enine çizgilenme gösterirler. Kalp kası hücreleri interkalar

Detaylı

HÜCRE İSKELETİ 1. Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK Prof. Dr. Müjgan CENGİZ

HÜCRE İSKELETİ 1. Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK Prof. Dr. Müjgan CENGİZ HÜCRE İSKELETİ 1 Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK Prof. Dr. Müjgan CENGİZ İskelet. Yumuşak dokuyu destekleyen ve bedensel hareketlere aracılık eden sertleşmiş doku. Hücre İskeleti. Benzer fonksiyonlara sahiptir

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA

HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA HÜCRE İSKELET ELEMANLARI Sitoplazmanın içinde bulunan özel proteinlerdir. 3 çeşit hücre iskelet elemanı bulunur. Her iskelet elemanının görev ve yapısı

Detaylı

Örtü Epiteli Tipleri:

Örtü Epiteli Tipleri: Tek Katlı: Tek Katlı Yassı Epitel Tek Katlı Kübik Epitel Tek Katlı Prizmatik Örtü Epiteli Tipleri: Basit Kinosilyalı Çizgili Kenarlı Yalancı Çok Katlı( Psödostratifiye) Prizmatik Epitel Çok Katlı: Çok

Detaylı

Bağ doku. Mezodermden köken alır. En Yaygın bulunan dokudur ( Epitel, Kas, Kemik sinir)

Bağ doku. Mezodermden köken alır. En Yaygın bulunan dokudur ( Epitel, Kas, Kemik sinir) Bağ doku Mezodermden köken alır En Yaygın bulunan dokudur ( Epitel, Kas, Kemik sinir) Bağ dokunun Fonksiyonları Diğer organ ve dokuların Fonksiyonal ve yapısal desteğini sağlar. kan damarları aracılığı

Detaylı

Bütün hücrelerin olmazsa olmazları. Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom

Bütün hücrelerin olmazsa olmazları. Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom Bütün hücrelerin olmazsa olmazları Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom Hücre Ökaryotik hücre Nukleus var Zarla çevrili organeller var Genellikle prokaryotik hücreye oranla daha büyüktür. Ökaryotlardaki

Detaylı

Mikrotübül Dinamiği, Hücre iskeleti ve Mitoz

Mikrotübül Dinamiği, Hücre iskeleti ve Mitoz Mikrotübül Dinamiği, Hücre iskeleti ve Mitoz 1. Hücre iskeleti nedir? 2. Filament tipleri ve polimerizasyon 3. Motor proteinler 1 Hücre iskeleti Dinamik ve işlevsel bir yapı Üç tip filament: A. Arafilamentler

Detaylı

II.Hayvansal Dokular. b.bez Epiteli 1.Tek hücreli bez- Goblet hücresi 2.Çok hücreli kanallı bez 3.Çok hücreli kanalsız bez

II.Hayvansal Dokular. b.bez Epiteli 1.Tek hücreli bez- Goblet hücresi 2.Çok hücreli kanallı bez 3.Çok hücreli kanalsız bez II.Hayvansal Dokular Hayvanların embriyonik gelişimi sırasında Ektoderm, Mezoderm ve Endoderm denilen 3 farklı gelişme tabakası (=germ tabakası) bulunur. Bütün hayvansal dokular bu yapılardan ve bu yapıların

Detaylı

skelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça

skelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça skelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça fazla bulunur. Sadece iskelet kasları toplam a ırlı ın

Detaylı

MEMBRAN FARKLILAŞMALARI I-SERBEST YÜZEY FARKLILAŞMALARI

MEMBRAN FARKLILAŞMALARI I-SERBEST YÜZEY FARKLILAŞMALARI MEMBRAN FARKLILAŞMALARI I-SERBEST YÜZEY FARKLILAŞMALARI HÜCRE YÜZEY FARKLILAŞMALARI I-SERBEST (=APİKAL, LUMİNAL) YÜZEY FARKLILAŞMALARI II-YAN(=LATERAL) YÜZEY FARKLILAŞMALARI III-BAZAL YÜZEY FARKLILAŞMALARI

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA 2) Sitoplazma Hücrenin içini dolduran sıvıdır. İçinde inorganik ve organik maddeler vardır. Ayrıca görevleri birbirinden farklı olan organeller de bulunur.

Detaylı

Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın

Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları Doç. Dr. Ahmet Özaydın Nükleus (çekirdek) ökaryotlar ile prokaryotları ayıran temel özelliktir. Çekirdek hem genetik bilginin deposu hem de kontrol merkezidir.

Detaylı

II-TUTUCU BAĞLANTILAR =Anchoring junction

II-TUTUCU BAĞLANTILAR =Anchoring junction II-TUTUCU BAĞLANTILAR =Anchoring junction İçerdikleri hücre iskelet çeşidine göre: Aktin filamentinin bağlanma yerleri 1.Hücre-hücre bağlantıları (ADHERENS BAĞLANTILAR) 2.Hücre-matriks bağlantıları (FOKAL

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ. KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk HÜCRE

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ. KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk  HÜCRE KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk http://histolojiembriyoloji.tripod.com/ HÜCRE HÜCRE-Canlının tüm yaşamsal fonksiyonlarını (beslenme, çoğalma, büyüme, enerji yapımı) taşıyabilen

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU 11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU DUYU ORGANLARI Canlının kendi iç bünyesinde meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik uyarıları alan

Detaylı

HÜCRE İSKELETİ 2. Prof. Dr. Müjgan CENGİZ Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK

HÜCRE İSKELETİ 2. Prof. Dr. Müjgan CENGİZ Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK HÜCRE İSKELETİ 2 Prof. Dr. Müjgan CENGİZ Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK MİKROTÜBÜLLER 1. Mikrotübüller tubulin proteininin polimerleridir. 2. Tubulin, birbiriyle yakın ilişkili iki ve tubulinden meydana gelen

Detaylı

EPİTEL DOKUSU. Prof. Dr. Bülent AHISHALI İTF Histoloji ve Embriyoloji ABD

EPİTEL DOKUSU. Prof. Dr. Bülent AHISHALI İTF Histoloji ve Embriyoloji ABD EPİTEL DOKUSU Prof. Dr. Bülent AHISHALI İTF Histoloji ve Embriyoloji ABD Doku Toplu halde belli bir iş yapmak üzere organize olmuş hücre toplulukları ya da kümelenmeleri Bağ dokusu Kas dokusu Sinir dokusu

Detaylı

Kas Doku Histolojisi. Dr.Sevda Söker

Kas Doku Histolojisi. Dr.Sevda Söker Kas Doku Histolojisi Dr.Sevda Söker Amaç Kas doku hakkında genel bilgi, İskelet Kası Miyofibriller ve miyofilamanlar Kontraksiyon siklusu Kas iğleri Kalp Kası Düz Kas Kas Dokusu Morfolojik ve fonksiyonel

Detaylı

Anatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri

Anatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistemler Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistem İskelet Sistemi İskeletin Görevleri Vücuda şekil verir. Vücuda destek sağlar. Göğüs kafes ve kafatası kemikleri

Detaylı

HİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin

HİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ - Canlı vücudunu meydana getiren hücre, doku ve organların çıplak gözle görülemeyen (mikroskopik) yapılarını inceleyen bir bilim koludur. - Histolojinin sözlük anlamı

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI Canlılar hayatsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için ATP ye ihtiyaç duyarlar. ATP yi ise besinlerden sağlarlar. Bu nedenle

Detaylı

Hücre içi bilgi ve madde akış yönü

Hücre içi bilgi ve madde akış yönü HÜCRE İSKELETİ Sitozol Çekirdek Mitokondri Kloroplast Plastidler Hücre içi bilgi ve madde akış yönü Lizozom Endoplazmik retikulum Geç endozom Golgi Salgı vezikülleri Erken endozom Hücree yüzeyi key Geçit

Detaylı

HÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi

HÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi HÜCRE Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi Hücre Canlıların en küçük yapı taşıdır Bütün canlılar hücrelerden oluşur Canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilir Bitki ve hayvan hücresi = çok

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç

Detaylı

DERİ VE EKLERİ. Doç. Dr. Belgin CAN

DERİ VE EKLERİ. Doç. Dr. Belgin CAN DERİ VE EKLERİ Doç. Dr. Belgin CAN DERİ İki tabakadan oluşur Epidermis Gövdenin dış yüzünü örten boynuzlaşan çok katlı yassı epitel dokusudur. Dermis Gevşek ve sıkı bağ dokusundan oluşan kalın bağ dokusudur.

Detaylı

Dr. Yasemin Sezgin. yasemin sezgin

Dr. Yasemin Sezgin. yasemin sezgin Dr. Yasemin Sezgin yasemin sezgin Görev ve yapı bakımından canlılığın bütün özelliklerini gösteren en küçük birime HÜCRE denir. İlk defa 1665 yılında Robert Hook mantar dokusunu incelemiş gözlemlediği

Detaylı

Epitel dokusu: Destek dokuları Kas dokusu Sinir dokusu

Epitel dokusu: Destek dokuları Kas dokusu Sinir dokusu DOKULAR 1 Epitel dokusu: Örtü (koruma epitel dokusu), Bez (salgı) epitel dokusu Destek dokuları: bağ dokusu yağ dokusu, kıkırdak, kemik, kan, olmak üzere alt gruplara ayrılır. Kas dokusu: İskelet kası,

Detaylı

EPİTEL DOKUSU. Ağız boşluğunun üst yarısı, diş etleri, parotis bezi. Derinin epidermis tabakası. Kadın ve erkek üreme sistemini döşeyen epitel

EPİTEL DOKUSU. Ağız boşluğunun üst yarısı, diş etleri, parotis bezi. Derinin epidermis tabakası. Kadın ve erkek üreme sistemini döşeyen epitel Epitel Dokusunun Genel Özellikleri EPİTEL DOKUSU Çeşitlilik: Tek katlı ya da çok katlı olabilir. Örtü veya salgı epiteli yada özelleşmiş epitel türleri vardır. Metaplazi: Bir epitel türü bir başka epitel

Detaylı

Prof. Dr. Taner Dağcı

Prof. Dr. Taner Dağcı Prof. Dr. Taner Dağcı Kas Tipleri Kalp kası Düz kas İskelet kası Kemiklere tutunurlar. İstemli hareketi sağlarlar. Vücuda destek sağlarlar. Zıt çalışan gruplar (antagonist). Birlikte çalışan gruplar (agonist).

Detaylı

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri DOKU Dicle Aras Doku ve doku türleri Doku Bazı özel görevler üstlenmiş hücre topluluklarıdır. Bir doku aynı yönde özelleşmiş hücre ve hücreler arası maddelerin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. İntrauterin

Detaylı

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Kas Fizyolojisi İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine

Detaylı

EPİTEL DOKUSU. Prof. Dr. Levent ERGÜN

EPİTEL DOKUSU. Prof. Dr. Levent ERGÜN EPİTEL DOKUSU Prof. Dr. Levent ERGÜN https://www.google.com.tr/search?q=centrosome&espv=2&biw=1280&bih=918&source=lnms&tbm=isch&sa=x&ved=0ahukewjvgupqk7dsahvrd5okhsgcc- 0Q_AUIBigB#tbm=isch&q=epitehelial+cell+types&*&imgrc=leEWEd2z9XOqMM:

Detaylı

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.

Detaylı

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Botanik, 3. Hafta: Bitkisel Dokular KOLONİ VE DOKULAŞMA

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Botanik, 3. Hafta: Bitkisel Dokular KOLONİ VE DOKULAŞMA KOLONİ VE DOKULAŞMA Yeryüzünde çok sayıda tek hücreli canlı vardır ve bunlar basit yapılıdır. Oysaki çok hücreli olmak gelişmiş canlı olmanın gereklerindendir. Çünkü tek hücreli bir canlı (örneğin Euglena

Detaylı

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ. Düz Kas. Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan.

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ. Düz Kas. Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan. Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ İ İ İ Düz Kas Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan.net net Düz Kas Kalp kası İskelet kl kası Düz kas Düz Kas Düz

Detaylı

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!!

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! DERS : BİYOLOJİ KONU: HÜCRE BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimidir.( Virüsler hariç) Şekil: Bir hayvan

Detaylı

Histoloji I. Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK

Histoloji I. Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK Histoloji I *Mikrocisimcikler *Mitokondriyonlar *İpliksel Organeller *Sitoplazma İnkluzyonları 5-Mikrocisimcikler

Detaylı

İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI

İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI 1- Vücuda şekil vermek 2- Kaslara bağlantı yeri oluşturmak ve hareketlerin yapılmasına olanaksağlamak 3- Vücut ağırlığını taşımak 4- Vücudun yumuşak kısımlarını korumak

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3

ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3 ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3 TURGOR BASINCI: Hücre içindeki suyun hücre çeperine yaptığı basınca TURGOR BASINCI denir. Turgor durumundaki bir hücrenin turgor basıncı

Detaylı

KAS DOKU HİSTOLOJİSİ

KAS DOKU HİSTOLOJİSİ KAS DOKU HİSTOLOJİSİ Kas dokusu tüm vücudun, kol ve bacakların hareketinden ve iç organ çapı ile şeklinin değişiminden sorumludur. Bu doku, özelleşmiş ve birbirine paralel olarak uzanmış hücre demetlerinden

Detaylı

TEK KATLI ZARLA ÇEVRİLİ ORGANELLER

TEK KATLI ZARLA ÇEVRİLİ ORGANELLER TEK KATLI ZARLA ÇEVRİLİ ORGANELLER ENDOPLAZMİK RETİKULUM, GOLGİ, LİZOZOM VE PEROKSİZOM ENDOPLAZMİK RETİKULUM (1845) 6 Çekirdek zarı ile bağlantılı durumda bulunan, tek katlı zarla çevrilmiş geniş, yassı

Detaylı

Gram (+)Bakterilerde Duvar Yapısı Gram (-) Bakterilerde Duvar Yapısı Lipopolisakkaritin Önemi

Gram (+)Bakterilerde Duvar Yapısı Gram (-) Bakterilerde Duvar Yapısı Lipopolisakkaritin Önemi Gram (+)Bakterilerde Duvar Yapısı Çoğunluğu peptidoglikan yapıdır. Bunun yanında teikoik asitte içerirler. Bu yapı gliserol veya Ribitolün PO4 gruplarına bağlanmasıyla oluşur. Teikoik asitler peptidoglikan

Detaylı

HÜCRE İSKELETİ VE HÜCRE HAREKETİ

HÜCRE İSKELETİ VE HÜCRE HAREKETİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ MOLEKÜLER BİYOLOJİ VE GENETİK BÖLÜMÜ HÜCRE İSKELETİ VE HÜCRE HAREKETİ Doç.Dr. Banu Mansuroğlu İstanbul Kaynak:Cooper and Hausman, Hücre Moleküler Yaklaşım.

Detaylı

Mayoz Bölünmenin Oluşumu

Mayoz Bölünmenin Oluşumu MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? 03 Ocak 2012, 23:39 Osman BEDEL MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulması mayoz bölünme ile sağlanır. Mayoz özel bir hücre bölünmesidir. Bu bölünme ile

Detaylı

Eğer 8000 hücre zarını üst üste koyarsak sadece kitaptaki bir sayfa kalınlığına ulaşabiliriz. Vücudumuz her saniye 2 milyon alyuvar hücresi üretir.

Eğer 8000 hücre zarını üst üste koyarsak sadece kitaptaki bir sayfa kalınlığına ulaşabiliriz. Vücudumuz her saniye 2 milyon alyuvar hücresi üretir. HÜCRE YAPISI Eğer 8000 hücre zarını üst üste koyarsak sadece kitaptaki bir sayfa kalınlığına ulaşabiliriz. Vücudumuz her saniye 2 milyon alyuvar hücresi üretir. Bir elektron mikroskop bir toplu iğne başından

Detaylı

Hücre canlının en küçük yapı birimidir.

Hücre canlının en küçük yapı birimidir. Hücre canlının en küçük yapı birimidir. Bitkilerde bulunan hücredir.bu hücrelerde hücre duvarı bulunduğundan hayvan hücresinden ayrılır. Hücre duvarı vardır. Kofulu büyük ve az sayıdadır. Şekli dikdörtgen

Detaylı

KASLAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER. Kasların regenerasyon yeteneği yok denecek kadar azdır. Hasar gören kas dokusunun yerini bağ dokusu doldurur.

KASLAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER. Kasların regenerasyon yeteneği yok denecek kadar azdır. Hasar gören kas dokusunun yerini bağ dokusu doldurur. KASLAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER Canlılığın belirtisi olarak kabul edilen hareket canlıların sabit yer veya cisimlere göre yer ve durumunu değiştirmesidir. İnsanlarda hareket bir sistemin işlevidir. Bu işlevi

Detaylı

ÜNİTE 3. Epitel Doku. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler

ÜNİTE 3. Epitel Doku. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler ÜNİTE 3 Epitel Doku Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Organizmadaki dört temel dokudan biri olan epitel dokusunun yapısal özellikleri ve türleri konusunda bilgi edineceksiniz. İçindekiler Giriş Epitel

Detaylı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak

Detaylı

S evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur.

S evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur. HÜCRE DÖNGÜSÜ İnterfaz: Bölünmeyen bir hücre interfaz durumundadır. Bu safhada replikasyon ve bölünme için hazırlık yapılır. Çekirdek belirgindir, bir yada daha fazla çekirdekçik ayırt edilebilir. Kromozomlar

Detaylı

www.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE

www.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE www.benimdershanem.esy.es Bilgi paylaştıkça çoğalır. BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE HÜCRE Hücre ya da göze, bir canlının yapısal ve işlevsel özellikler gösterebilen en küçük birimidir. Atomların molekülleri,

Detaylı

Genel Mikrobiyoloji. Buders notunun hazırlanmasında aşağıda belirtilen kaynaktan bire bir yararlanılmıştır.

Genel Mikrobiyoloji. Buders notunun hazırlanmasında aşağıda belirtilen kaynaktan bire bir yararlanılmıştır. Genel Mikrobiyoloji Buders notunun hazırlanmasında aşağıda belirtilen kaynaktan bire bir yararlanılmıştır. KAYNAK: Brock Mikroorganizmaların Biyolojisi, (Ed: Madigan, M. T., Martinko, J. M.), Çeviri Editörü:

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK

ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK 3) Çekirdek Ökaryot yapılı hücrelerde genetik maddeyi taşıyan hücre kısmıdır. Prokaryot hücreli canlılarda bulunmaz. GÖREVLERİ: 1) Genetik maddeyi taşıdığından

Detaylı

Mitoz bölünme, hücredeki kalıtım maddesinin yavru hücrelere eşit miktarda bölünmesini sağlayan karmaşık bir olaydır.

Mitoz bölünme, hücredeki kalıtım maddesinin yavru hücrelere eşit miktarda bölünmesini sağlayan karmaşık bir olaydır. Mitoz bölünme, hücredeki kalıtım maddesinin yavru hücrelere eşit miktarda bölünmesini sağlayan karmaşık bir olaydır. Hücre mitozla bölünmeden önce DNA eşlemesi olur. Hücre mitozla bölünmeye başlamadan

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ 05-06 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 0: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: / Histoloji Embriyoloji Yrd. Doç. Dr. Bahadır Murat Demirel / Üyeler: / Tıbbi / Dersin AKTS

Detaylı

Özofagus Mide Histolojisi

Özofagus Mide Histolojisi Özofagus Mide Histolojisi Sindirim kanalını oluşturan yapılar Gastroıntestınal kanal özafagustan başlayıp anüse değin devam eden değişik çaptaki bir borudur.. Ağız, Farinks (yutak), özafagus(yemek borusu),

Detaylı

BAĞ DOKUSU. Gevşek Bağ Dokusu Sıkı Bağ Dokusu (Düzenli, Düzensiz) Özelleşmiş Bağ Dokusu

BAĞ DOKUSU. Gevşek Bağ Dokusu Sıkı Bağ Dokusu (Düzenli, Düzensiz) Özelleşmiş Bağ Dokusu BAĞ DOKUSU BAĞ DOKUSU Gevşek Bağ Dokusu Sıkı Bağ Dokusu (Düzenli, Düzensiz) Özelleşmiş Bağ Dokusu Yağ Dokusu Kan Dokusu Müköz Bağ Dokusu Destek Bağ Dokusu Kıkırdak Dokusu (Hiyalin, Elastik, Fibröz) Kemik

Detaylı

Mikrotubuller ve Ara çaplı (IF) filamanlar. İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD

Mikrotubuller ve Ara çaplı (IF) filamanlar. İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Mikrotubuller ve Ara çaplı (IF) filamanlar İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Doç. Dr. Çiğdem Prof. Dr. Filiz Aydın KEKİK ÇINAR A B C ARA ÇAPLI FİLAMANLAR MİKROTUBULLER AKTİN FİLAMANLAR Hücre İskeletinin

Detaylı

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Fizyolojiye Giriş Temel Kavramlar Fizyolojiye Giriş Canlıda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin tümüne birden yaşam denir. İşte canlı organizmadaki

Detaylı

b. Amaç: Hücre zarının yapı ve fonksiyonları ile ilgili genel bilgi öğretilmesi amaçlanmıştır.

b. Amaç: Hücre zarının yapı ve fonksiyonları ile ilgili genel bilgi öğretilmesi amaçlanmıştır. TIBBİ BİYOLOJİ I-DERS TANIMLARI 1-Tanım: Hücre ve Komponentlerinin öğretilmesi. b. Amaç: Hücrenin yapı, işlev ve çeşitliliği ile ilgili genel bilgi öğretilmesi c. Öğrenim Hedefleri: Prokaryot ve ökaryot

Detaylı

HAYVANSAL DOKULAR Doku Histogenez

HAYVANSAL DOKULAR Doku Histogenez HAYVANSAL DOKULAR Çokhücreli canlılarda, yapı ve işlev bakımından birbirine benzeyen hücreler ile hücrelerarası maddelerden oluşan yapıya Doku denilmektedir. Bütün doku ve organlar embriyonun ektoderm,

Detaylı

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38405 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Balcıoğlu, Hayri Emrah Title: Role of integrin adhesions in cellular mechanotransduction

Detaylı

ÜRİNER SİSTEM 1-BÖBREK(2) 2-ÜRETER(2) 3-İDRAR KESESİ 4-ÜRETHRA

ÜRİNER SİSTEM 1-BÖBREK(2) 2-ÜRETER(2) 3-İDRAR KESESİ 4-ÜRETHRA ÜRİNER SİSTEM 1-BÖBREK(2) 2-ÜRETER(2) 3-İDRAR KESESİ 4-ÜRETHRA ÜRİN Üre Ürik asit Kreatinin Belirli yabancı maddeler ve onların parçalanma ürünleri Elektrolitler Su(Değişik miktarda) BÖBREĞİN ÖNEMLİ Ürin

Detaylı

1 2 Hücre Zarı 7.5-8 nm kalınlığındadır. Işık mikroskobu ile görülemez. 3 4 Görevleri: Hücrenin sınırlarının belirlenmesi Hücrenin çevresi ile ilişkilerini düzenler Çeşitli maddelerin hücre içine giriş

Detaylı

Kalp Fonksiyonları KALP FİZYOLOJİSİ. Kalp Fonksiyonları. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Dolaşım Sistemleri

Kalp Fonksiyonları KALP FİZYOLOJİSİ. Kalp Fonksiyonları. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Dolaşım Sistemleri KALP FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Seçgin SÖYÜNCÜ Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD 2009 Kalp Fonksiyonları Kan damarları yoluyla oksijeni ve barsaklarda emilen besin maddelerini dokulara iletir

Detaylı

*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir.

*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. Fen ve Teknoloji 1. Ünite Özeti Hücre Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme. *Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. *Hücrenin temel kısımları: hücre zarı, sitoplâzma ve

Detaylı

SİNİR HÜCRESİ ( NÖRON) PERİFERİK SİNİR

SİNİR HÜCRESİ ( NÖRON) PERİFERİK SİNİR SİNİR HÜCRESİ ( NÖRON) PERİFERİK SİNİR Doç. Dr. Belgin CAN Sinir Dokusunun Hücreleri Nöronlar Nörogliya Hücreleri = Gliya hücreleri NÖRONLAR -Sinir impulslarını almak, ilerletmek ve iletmek, -Belli hücresel

Detaylı

Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri Ortamdan ham materyali alırlar Enerji üretirler. Bu enerji iç ortam dengesini sağlamak ve sentez reaksiyonlarını yürütmek

Detaylı

VÜCUDUMUZDA SISTEMLER. Destek ve Hareket

VÜCUDUMUZDA SISTEMLER. Destek ve Hareket VÜCUDUMUZDA SISTEMLER Destek ve Hareket DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ Vücudun hareket etmesini sağlamak Vücutta bulunan organlara destek sağlamak Destek ve Hareket Sistemi İskelet Sistemi Kaslar Kemikler Eklemler

Detaylı

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinapslar. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinapslar. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Sinapslar yrd.doç.dr. emin ulaş erdem TANIM Sinaps, nöronların (sinir hücrelerinin) diğer nöronlara ya da kas veya salgı bezleri gibi nöron olmayan hücrelere mesaj iletmesine

Detaylı

17 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-1 Nöron- Glia- Nöron Çeşitleri

17 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-1 Nöron- Glia- Nöron Çeşitleri 17 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-1 Nöron- Glia- Nöron Çeşitleri SİNİR SİSTEMİ Sinir sistemini SİNİR DOKU oluşturur. Bu dokuda NÖRON (SİNİR HÜCRESİ) ve GLİA (NÖROGLİA) hücreleri bulunur. Sinir doku, uyarıların

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME Hücre döngüsü uzun bir interfaz ve kısa bir bölünme evresinden oluşur. Hücre bölünmesi tüm canlılarda büyüme, gelişme ve onarım sağlar.

Detaylı

HÜCRE. Prof. Dr. Levent ERGÜN

HÜCRE. Prof. Dr. Levent ERGÜN HÜCRE Prof. Dr. Levent ERGÜN Canlıların en küçük yapıtaşı ve en küçük canlıdır. Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir. Canlılar ya tek hücrelidir ya da çok hücrelidir. Bakteriler tek hücreliler

Detaylı

BİTKİSEL VE HAYVANSAL DOKULAR

BİTKİSEL VE HAYVANSAL DOKULAR ÖZEL EGE İLKÖĞRETİM OKULU BİTKİSEL VE HAYVANSAL DOKULAR Hazırlayanlar: Aksel Adnan Yüksel TAN Çağlar BÜYÜKTOPÇU Denizhan ÇAKAR Dorukhan DEMİR Yunus SANCAK Rehber Öğretmen: Münire Savranoğlu Nisan,2002

Detaylı

Fen Bilimleri Kazanım Defteri

Fen Bilimleri Kazanım Defteri Fen Bilimleri 6 Bir Bakışta Önemli noktalar... Akılda kalıcı özet bilgi alanları... Konu özetleri için ayrılmış bölümler... Konuyu pekiştiren farklı soru tipleri içeren alıştırma sayfaları... 2 Boşluk

Detaylı

Membran Organizasyonu

Membran Organizasyonu Membran Organizasyonu Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Tıp Fakültesi Biyofizik AD Biyolojik Zarlar plazma zarları mitokondri, kloroplast, lizozom gibi organelleri sitoplazmadan ayıran hücre içi zarlar mitokondri

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: Prof. Dr. Şahin A. Sırmalı / Histoloji ve Embriyoloji Başkan Yardımcıları: Doç. Dr. Ayşegül Çört / Tıbbi Biyokimya / Üyeler: Prof. Dr. İlker Saygılı / Tıbbi Biyokimya / / Dersin AKTS

Detaylı

Prokaryotik ve Ökaryotik Hücre Yapısı ve İşlevi

Prokaryotik ve Ökaryotik Hücre Yapısı ve İşlevi Prokaryotik ve Ökaryotik Hücre Yapısı ve İşlevi PROKARYOTİK HÜCRE YAPISI ve İŞLEVİ Prokaryot tamamen bakterilere ait bir kavramdır. Prokaryot hücrelerde hücre zarının çevrelediği hücre içi kompartımanlaşma

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 TEK ZARLI ORGANELLER 4) Koful Hücre içerisinde çeşitli görevleri bulunan organeldir. Genel olarak hayvan hücrelerinde çok sayıda küçük küçük ;bitki hücrelerinde

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: Yrd. Doç. Dr. Hakan Darıcı / Histoloji ve Embriyoloji / Üyeler: Doç. Dr. İlker Saygılı / Tıbbi Biyokimya / Dersin AKTS Kredisi: 9 Kurul Başlangıç Tarihi: 16

Detaylı

Histoloji I. Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK

Histoloji I. Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK Histoloji I *Hücre yüzeyinin uğradığı morfolojik değiģiklikler *Ergastoplazma *Golgi Kompleksi *Lizozom

Detaylı

Hücre Duvarları, Ektasellülar Matriks ve Hücre etkileşimleri

Hücre Duvarları, Ektasellülar Matriks ve Hücre etkileşimleri YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ MOLEKÜLER BİYOLOJİ VE GENETİK BÖLÜMÜ Hücre Duvarları, Ektasellülar Matriks ve Hücre etkileşimleri Yrd. Doç.Dr. Banu Mansuroğlu İstanbul Kaynak:Cooper and

Detaylı

I. Histoloji nedir? II. Niçin Histoloji öğreniyoruz? III. Histolojik inceleme nasıl yapılır?

I. Histoloji nedir? II. Niçin Histoloji öğreniyoruz? III. Histolojik inceleme nasıl yapılır? Histolojiye Giriş I. Histoloji nedir? II. Niçin Histoloji öğreniyoruz? III. Histolojik inceleme nasıl yapılır? Histology (Eski Yunanca,Grekçe ): /histo- doku /logia- bilim Histoloji DOKU BİLİMİ demektir

Detaylı

Hücre Yapısı: Somatik ve Germ Hücrelerinin Bölünme ve Farklanmaları. Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker

Hücre Yapısı: Somatik ve Germ Hücrelerinin Bölünme ve Farklanmaları. Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker Hücre Yapısı: Somatik ve Germ Hücrelerinin Bölünme ve Farklanmaları Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker Embriyonal yaşamın başlangıcından itibaren hücre bölünmesi başlar ve gelişmeyle ilgili her aşama hücre bölünmesiyle

Detaylı