Âlimlerimizin beyanlarına göre herkesin ve hiçbir zaman - Ey Allah Rasulü, büyük cihad nedir? Sordular:

Transkript

1 Âlimlerimizin beyanlarına göre herkesin vücudunda nefs bulunur ve hiçbir zaman - Ey Allah Rasulü, büyük cihad nedir? Sordular: oradan çıkmaz. Nefs, Allah ın emridir, vücuda konulması bir hikmet ve bir ilâhi Buyurdu ki: irade sebebiyledir. Bilinmelidir ki insan - O nefsle yapılan cihaddır. vücudundaki nefsin sıfatlarını değiştirmek yani kötü sıfatları iyi hale çevirmek sına sebep nefstir. Nefsin böyle yaratılmış ol- Kötü huyların ve çirkin işlerin ortaya çıkma- mümkündür; bu da mücahede ve riyazet masının hikmeti ise kemalâta basamak olması, ile olur. er kişi ile her kişinin ayırt edilebilmesidir. Tasavvufun gayesi, mücahede ve riyazet ile nefsi yenmektir. Sıfatları değişen nefs, emmareden levvameye, levvameden mülhimeye yükselir. Şeytan, insanın maddi ve manevi temizliği için elzem olduğu gibi, nefs de elzemdir. Ataullah İskenderî k.s. el- Hikemü l Ataiyye isimli eserinde buyuruyor ki: Şeytan taharet mendili gibidir. İnsan vücudunu temizler. Şeytana itaat edenleri gördüm, kendilerine hiç faydası dokunmadı. Karşı duranları da gördüm, onlara hiçbir zararı dokunmadı. Nefs nasıl bir varlıktır? Ulemanın bildirdiğine göre nefs bir sıfat değidir. Bir varlıktır. Yani göz gibi kulak gibi bir yaratıktır. Haset, hırs, kin, nefret, kendini beğenme gibi haller onun sıfatlarıdır. Allah Tealâ bize nefsin meselesini şöyle bildirmiştir: Bizim uğrumuzda mücahede edenlere gelince, elbette biz onlara yollarımızı gösteririz. Şüphesiz ki Allah iyi davrananlarla beraberdir. (Ankebut, 69) Buradaki mücahede nefsle mücahedeye de işaret eder. Hadis-i şerifte ise Rasulullah s.a.v. Efendimiz buyurmuştur ki: - Küçük cihaddan büyük cihada dönmüş bulunmaktayız. Nefs yaratılmışların en karanlığı ve en cahilidir. Allah a ve Rasulullah a karşı adeta harp eder. Allah Tealâ, emmare olan nefsine uyan için, onlar nefsini ilâh edindi buyurmuşur. Bu halden kurtulmanın ilacı nefsle mücadele ve onun isteklerine muhalefettir. Alimlerimizin beyanına göre nefs ile şeytanın fitnelerinin farkı şöyledir: Dinin kötü gördüğü bir hale inat halinde gelişen arzu nefstendir. Bu sürekli haldeki meyil duruma göre halden hale giriyorsa, değişiyorsa, bu da şeytandandır. Allah Tealâ buyurmaktadır ki: Rabbinin makamından korkan ve nefsini kötü arzulardan uzaklaştırmış kimse için, şüphesiz cennet onun yegâne barınağıdır. (Naziat, ) Bir diğer ayet-i celile de şöyledir: nefs aşırı şekilde kötülüğü emreder; Rabbim acıyıp korumuş, müstesna (Yusuf, 53) Hadis-i şerifte de şöyle buyurulmuştur: Allah bir kuluna hayır murad ederse nefsinin ayıplarını ona gösterir. Rabbimiz cümlemizi nefsin hilelerinden korusun ve nefis ile yapılan mücadelede yardımcımız olsun. Daha iyi, daha güzel Burhan larda buluşmak dileği ile Allah a emanet olunuz.

2 4 İçindekiler AYLIK İLİM KÜLTÜR DERGİSİ Yıl: Sayı: Nisan Burhan Basın Yayın Eğitim ve Tur. Ltd. Şti. Serdar TAŞAR Prof. Dr. İbrahim BAYRAKTAR Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN Yard. Doç. H. Murat KUMBASAR Yusuf ELİBOL Ramazan ÇAKIR Aydın BAŞAR Salih AYDIN Musa KARACA Talha AKA Asim AYDOĞDU Gsm: ! Tek Sayı: " 1 Yıllık (12 Sayı) Abone: # Yurtdışı 1 Yıllık Abone: # $ % & ' ( ' ) * +, - ) *. / % 0 & + &! Posta Çeki No: $ " # Türkiye Finans Sultanbeyli Şubesi Burhan Basın Yay.Eğt.Tur.Ltd.Şti. Müşteri No: 1 2 " # " " 1 Ziraat Bankası Sultanbeyli Şubesi Hesap No: " # 3 " $ $ $ 2 " " # " $ $ 1 1 $ 5 Mehmet Akif Mah. Kuran Kursu Cad.No: 87 Sultanbeyli / İST. Tel: +9 (0216) Faks: +9 (0216) burhandergisi@hotmail.com Milsan A.Ş Aylık Süreli Yayın 6 ) 7 * & + * ) 8! + & 7 * 7 6 & 9 *! ), % & % + % 7 * : ;, +, / ( + & < 6 ) 7 * & + * ) 8! + & 7 * * * 8 < 8! + & 7 ), ), = 6. * & + * & *, +! )! /! + ( + & <! ) + ) ) & *, & 7, > & > ) 9 *? 8 0 * + * & ). ' & % 0 + % + % : % & *, * & * ) * & < Nefis Tezkiyesi (Arınma, Temizlenme) 4 Mübarek Günler, Aylar ve Yıllar 6 Bizi Nefsimize Galip Et Rabbim! 12 Kur ân Rehberdir 15 Nesli ve Nefsi Muhafaza Etmek 16 Derviş Olmak; Devrilmiş Olmak 20 Dar-I Fena dan Dar-I Beka ya Yolculuk 25 Zor Zamanın Ahlâkı 28 Sohbetsiz Geçen Günlere Yazık! 31 İmam Mâlik Rh.a. ve Zühd Hayatı 32 Dosdoğru Ol! 35 İmanlı Gençlikten Kelâmcı Gençliğe! 36 Kader e İman Etmemek Küfürdür 38 Ölüme Giden Hayat Yolunda 42 Nasıl Bir Kardeşlik? 44 Bülbül Oldum Gülistanda 51 Müslüman Aklını Kiraya Vermez 52 Pir Seyyid Ahmed Er-Rufai Hz. Buyuruyor ki; 55 Mustafa K. Topaloğlu: Gençler evliliği geciktirmeyin. 56 Aklın Temelinde Allah Korkusu Vardır 60 Tarihten Günümüze İslamcılık Akımları II-Çağdaş Mutezile ve Modern İslamcılık Düşüncesi 62 Efsane bir hoca; Mahmut Bayram Hoca 66 Burhan Çocuk 70 Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN Prof. Dr. Ali AKPINAR Fuat TÜRKER Yrd. Doç. Dr. İsmail ALTUN Ahmet YAŞAR Ahmet HALİLOĞLU Emre TOPOĞLU Nureddin YILDIZ Abdullah ÇAKIR Yard. Doç. Dr. Ebubekir SİFİL Ahmet KAYAK Murat TÜRKER Hüseyin AVNİ M. Emin Karabacak Mehmet TALU Şiir Hasan BAŞAR Ahmed Er-Rufai Hz. Röportaj Esra Erat Yusuf KARAGÖZOĞLU Aydın BAŞAR Musa KARACA

3 4 Nefis Tezkiyesi (Arınma, Temizlenme) Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN 6 Mübarek Günler, Aylar ve Yıllar Prof. Dr. Ali AKPINAR 16 Nesli ve Nefsi Muhafaza Etmek Ahmet YAŞAR 20 Derviş Olmak; Devrilmiş Olmak Ahmet HALİLOĞLU

4 Nefis Tezkiyesi (Arınma, Temizlenme) Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN Tezkiye, Arapça bir kelimedir. Artırmak, temizlemek, arındırmak, düzeltmek, ıslah etmek, malın zekâtını vermek ve övmek manalarına gelir. Yüce Allah, biz insanların arındırılması için peygamberler göndermiştir. Bütün peygamberler özellikle de bizim peygamberimiz, insanları karşısına almış, onlara nasihat etmiş ve onları arındırmıştır. Arınan insan hem kendisine hem de çevresine faydalı olur. Arınan insan, cennete gider. Konuya şöyle giriş yapalım. Elinizde bir tarlanız var. Bu tarlaya bir tohum ekip istediğiniz ürünü elde etmek istiyorsunuz. Önce tarlaya tohumu mu serpersiniz; yoksa tarlayı, tohumu serpecek hale mi getirirsiniz? Önce tarlayı ekime elverişli hale getiririz, değil mi? Tarla birkaç kere sürülür, toprak altüst edilir, yabancı ve zehirli ayrık otları yok edilir, ondan sonra tohum serpilir. Tohum atıldıktan sonra da tarla kendi haline bırakılmaz. Çapası yapılır, suyu verilir, zararlı haşerâttan ve çevreden gelebilecek zararlardan korunur. Yani iyice bir bakım yapılır, ondan sonra istenilen verim elde edilir. Saygıdeğer okuyucularım! İnsanlar da bir tarla gibidir. Onlardan da istediğiniz verimi elde etmek istiyorsanız bu yolu takip edeceksiniz. Yani, Hz. Peygamber in yolunu, nefis tezkiyesi yolunu takip edeceksiniz. Önce kendinizi, sonra çocuklarınızı, sonra da çevrenizi işte bu şekilde yetiştireceksiniz. Bu yol zordur ama verimi yüzde yüzdür. Hz. Peygamber, ilgilendiği insan ile tam ilgilenmiş ve hayat boyu onun elinden tutmuştur. O, muhâtaplarını karşısına oturtur, onların içlerini temizler ve kendilerine hayat boyu unutamayacakları nasihatleri verirdi. Veya sahâbî efendilerimiz gelir; Hz. Peygamber in karşısına oturur ve bana nasihat ediniz, ey Allah ın elçisi! der, sonra da kendisine yapılan nasihatleri dinlerdi. Sahâbe-i Kirâm efendilerimizden biri olan Hz. Ebû Zer el-ğifârî (r.a.), Hz. Peygamber den dinlediği bir nasihat demetini bize şöyle anlatır: (Bir gün veya bir gece) mescide girdim. Bir de baktım ki, Rasûlullah (s.a.v.) yalnız başına oturuyor. 4 Nisan

5 Ben de vardım, yanına oturdum. Bana dedi ki: Ey Ebû Zer! Mescide girdiğinde Tahiyyetü l- mescid namazı kılman gerekir. Bu da iki rekâtlık bir namazdır. Kalk, bu namazı kıl! Ben de kalktım, bu iki rekât namazı kıldım ve sonra gelip tekrar yanına oturdum. Hz. Ebû Zer, Hz. Peygamber in yanına oturduktan sonra O na bazı sorular sorar ve bu soruların cevaplarını alır. Sorduğu sorular ve aldığı cevaplar konumuzla alakalı olmadığı için onları buraya almıyorum. Asıl üzerinde durmak istediğim ve okuyucularıma iletmek istediğim, Hz. Peygamber efendimizin, Ebû Zer el- Ğifâri ye yaptığı nasihatlerdir. Ebû Zer (r.a.), şöyle devam ediyor: - Ey Allah ın elçisi! Bana biraz nasihat eder misiniz? dedim. Nisan Rasûlullah (s.a.v.) buyurdu ki: - Ey Ebû Zer! Sana, Allah ın emirleri ve yasaklarına uyarak yaşamanı tavsiye ederim. Çünkü bütün işlerin başı, bu şekilde takvâ üzere yaşamaktan geçer. - Ey Allah ın elçisi! Biraz daha nasihat eder misiniz? dedim. -Kur ân okumanı ve Allah ı zikretmeni tavsiye ederim. Böyle yapman, göklerde yücelmene, yerde nurlanmana sebep olur. dedi. - Ey Allah ın elçisi! Biraz daha nasihat eder misiniz? dedim. - Çok gülmekten sakın. Zira çok gülmek kalbi öldürür ve yüzün nûrunu giderir. dedi. - Ey Allah ın elçisi! Biraz daha nasihat eder misiniz? dedim. -Sana, ya hayır söylemeni veya susmanı tavsiye ederim. Böyle yaparsan şeytanı yanından kovmuş ve dinin emirlerini yaşama konusunda nefsine yardımcı olmuş olursun. dedi. -Ey Allah ın elçisi! Biraz daha nasihat eder misiniz? dedim. -Cihada sımsıkı sarılmanı tavsiye ederim. Çünkü cihad, ümmetimin, dünyaya değil âhirete değer vererek yaşamasını sağlar. dedi. -Ey Allah ın elçisi! Biraz daha nasihat eder misiniz? dedim. - Yoksulları sevmeni, onlarla birlikte olmanı ve onlarla oturmanı tavsiye ederim. dedi. - Ey Allah ın elçisi! Biraz daha nasihat eder misiniz? dedim. - Her zaman senden aşağıda olana bakmanı; senin üstünde olana bakmamanı tavsiye ederim. Böyle yapman,yüce Allah ın sana verdiği nimetin kadrini daha iyi anlamanı sağlar. dedi. - Ey Allah ın elçisi! Biraz daha nasihat eder misiniz? dedim. - Yakınların sana uğramasa da senin onlara uğramanı ve onları ziyaret etmeni tavsiye ederim. dedi. - Ey Allah ın elçisi! Biraz daha nasihat eder misiniz? dedim. - Allah ın dinini yaşama konusunda (sakın ha!) kınayanların kınamasından korkma. dedi. - Ey Allah ın elçisi! Biraz daha nasihat eder misiniz? dedim. - Nefsin için acı ve ağır da olsa her zaman doğruyu söyle. dedi ve şöyle devam etti: Ey Ebû Zer, şunu da bil ki, akıl gibi bir tedbir yoktur; günahlardan kaçmak kadar güzel bir takvâ yoktur; güzel ahlak kadar bir şeref yoktur. (Ebû Nuaym, Hilye, I, ) Şimdi de her birimiz Hz. Peygamber den dinlediğimiz bu nasihatlerle nefsimizi bütün kötülüklerden arındıralım; hayatımızı, evimizi, ocağımızı ve dünyamızı güzelleştirmeye çalışalım. 5

6 Mübarek Günler, Aylar ve Yıllar Prof. Dr. Ali AKPINAR şöyle u y u n n de ko i l A için dü. n i n Hz e S insan! elmez. g y E i r : e r g bağla r daha ir. O halde i b, r i t e geçmiş kesin değild risind e ç e i s i n, r Yarı iyi demdi u n o u b de m ândır, n u ğ u bulund ir end değerl 6 İslama göre zamanın bütün dilimlerinin sahibi Celal ve İkram sahibi, bereket kaynağı Yüce Allah tır. Tebarekte ya Zel-Celali ve l-ikram. Bu nedenle tüm zamanlar mübarektir, bereketlendirilmeye açıktır. Zamanı bereketlendirmek ise, bereket kaynağı Yüce Rabbin ölçülerine uygun olarak geçirmektir ve bu bizim elimizdedir. Yani biz önce bereketi hakedeceğiz, Yüce Rabbimiz de bereketi yaratacaktır. Bereketi haketmek ise, Bereket kaynağına bağlanmakla mümkündür ancak. Bazı zamanları diğerlerinin önüne geçiren şey, o zamanlarda meydana gelmiş olan çok önemli olaylardır. Sözgelimi Cuma günü, günlerin efendisi ise, bu o günde insanlık tarihinin çok önemli olaylarının gerçekleşmiş olmasındandır. Aynı şekilde Üç aylar diye bilinen Receb, Şa ban ve Ramazan ın diğer ayların önüne geçmesi de, o aylarda çok önemli olayların olmasındandır. İşte bu nedenle bu mübarek günlerin ve ayların, diğer gün ve aylara göre sevap çarpanı fazladır. Elbette diğer gün ve aylarda yapılan güzel şeylerin de sevabı vardır, ama bu aylarda yapılan güzelliklerin sevabı katmer- Nisan

7 lidir. Yüce Allah, zamanın bu mübarek dilimlerini, günahkar kulları için bir tevbe ve kulluğa dönüş fırsatları olarak belirlemiştir. İşte bu anlayış, ibadet ve taatlerin, iyilik ve güzelliklerin yalnızca bu mübarek günlere hasredilmesine engeldir. İnanan kişi, zamanın, üzerinde Allah ın önemli bir emaneti olduğunun bilincinde, onun tüm dilimlerini iyilik ve güzelliklerle değerlendirmeye gayret eder. Sözgelimi on iki ay içerisinde Allah ın haram ay diye nitelediği ve savaş yapılması yasaklanan dört ay, insanları barışa hazırlayan aylardır. İnsanlar bu aylarda barış antremanı yaparlar ve kendilerini diğer aylarda da barış içinde yaşamaya adarlar. Yoksa bu dört ayda kan dökmeyi terkedeceksin, ama bu dört ayın dışında hemen kan dökmeye başlayacaksın anlamına değilidir bu niteleme. Zaten Kur âna göre savaş, başvurulacak en son çaredir. Eğer çaresiz kalınırsa bu haram aylarda da savaş yapılabilir. İşte bu haram aylardan biri de Allah ın ayı Receb ayıdır. Elbette tüm aylar Allah ındır. Ama Receb e Şehrullah denilmekle, bu ayın önemi bir kez daha vurgulanmaktadır. Receb ayı, sadece haram ay değildir. Onda Regaib gecesi gibi, Mirac gecesi gibi önemli geceler de vardır. Receb ayı, peygamber ayı diye nitelenen Şaban ayının da habercisidir. Şaban ayı ise bağrında Berat gecesini ve kendisinden hemen sonra gelen Kur ân, ümmet ve oruç ayı olan Ramazan ın müjdecisidir. Dolayısıyla bu aylar bizi, tevbeye, Miraca, berata, Kur ânın adamı olmaya, oruca hazırlamalıdır. Peki Receb ayı bizi nasıl Miraca hazırlayacaktır, yahut biz nasıl Miraca hazırlanabiliriz? Mi rac, Peygamberimizin büyük mucizelerinden biridir. Miracın bizi ilgilendiren en önemli tarafı, beş vakit namazın sembolü olmasıdır. İşte Miraca hazırlanmak, namazla barışık olmak demektir. İşte her sene Receb ayı ve Mirac gecesi, bizim namaz ibadetiyle kendimizi test etme, kontorol etme fırsatı olmalıdır. Şöyle ki, biz her şeyden önce nicelik olarak günde beş vakit namazı tam olarak kılıyor muyuz? Eğer beş vakit namazı nicelik olarak aksatmadan kılıyorsak, nitelik olarak ne kadar kılabiliyoruz? Kıldığımız namazlar, ne kadar Kur ânın öngördüğü ve Peygamberimizin kıldığı namazlara benziyor? Hani o yüce Peygamber, Siz, beni nasıl namaz kılıyor görüyorsanız, öylece namaz kılın buyurmuştu. Peki bizim namazlarımız ne kadar onun namazlarını andırıyor? Namaz bizi kötülüklerden, ahlaksızlıktan alıkoyabiliyor mu? Hani Yüce Rabbimiz, Hiç şüphesiz namaz fuhşuyat ve münkerden alıkor buyurmuştu. Namazla biz, Rabbimize yakınlığımızı artırabiliyor muyuz? Hani Peygamberimiz, Namazıyla Rabbine yaklaşmayan kimsenin kıldığı namaz, ancak Rabden uzaklaşmasına neden olur buyurmuştu. Üşenmeden, istekli olarak namaza kalkabiliyor muyuz? Hani Kur âna göre, üşenerek tembel tembel namaza kalkanlar münafıklardı. Kur ân bizden namazı ikame etmemizi, ayağa kaldırmamızı, onu gereği gibi adamakıllı kılmamızı istemişti. Peki biz namaz ibadetini gereği gibi kılma konusunda ne kadar başarılıyız? İşte bu ve benzeri sorularla kendimizi yoklama fırsatıdır Receb ve Mirac. Miraca hazırlanmak, namazla barışık olmak demektir. İşte her sene Receb ayı ve Mirac gecesi, bizim namaz ibadetiyle kendimizi test etme, kontorol etme fırsatı olmalıdır. Nisan 7

8 Kur ân ve oruç ayı Ramazana hazırlanmak, en geç Recepte başlamalıdır. Nasıl mı, daha yüzünden Kur ân okumasını bilmeyenler, önce onu yüzünden okumayı öğreneceklerdir. Receb ve Şaban aylarında. Sonra onu anlamaya ve yaşamaya çalışacaklar. Ve böylece Kur ânlı bir şekilde Kur ân ayı Ramazanı karşılayacaklar. Aksi takdirde Kur ânla hiç dostluk kurmadan, Kur ân ayı nasıl karşılanabilir? Aynı şekilde, geçen yıldan kaza yahut keffaret oruç borçlarımızın ödenmesi için iyi bir fırsattır Recep ve Şaban. Borcumuz yoksa, midemizi ve ruhumuzu oruca hazırlamak Öyleyse haydin, bereketlendirilmeyi bekleyen bu ayları bereketlendirmeye, haydin bu mübarek ayları kulluk yenilemesi için değerlendirmeye! Unutmayalım ki, biz her anın adamı olmak ve her anı değerlendirip bereketlendirmekle yükümlüyüz. Allahım Recebi ve Şabanı bize mübarek kıl, onları üzerimize bereketlendir. Allahım bizi Ramazana eriştir. Allahım, bu aylarda Seninle olarak, her zaman Seninle kalmayı bizlere nasip et. Allahım bizi, Ramazana, yani Kur âna eriştir. Hep Kur ânla olalım, hep Kur ânlı olalım ve hep Kur ânla kalalım. Kıldığımız namazlar, ne kadar Kur ânın öngördüğü ve Peygamberimizin kıldığı namazlara benziyor? Hani o yüce Peygamber, Siz, beni nasıl namaz kılıyor görüyorsanız, öylece namaz kılın buyurmuştu. Peki bizim namazlarımız ne kadar onun namazlarını andırıyor? için, Peygamberimizin yaptığı gibi Pazartesi-Perşembe oruçlarıyla, yahut her ayın başında ortasında ve sonunda tutacağımız oruçlarla Oruç ayına hazırlanabiliriz. Kısaca söylemek gerekirse, bu mübarek aylar, bizi kulluğa hazırlayan, bunun için de kullukta yoğunlaşacağımız aylardır. Yoksa diğer aylarda bol bol işlediğimiz günahları çunutmak için, aylık ibadetlerle kendimizi aldatacağımız zamanlar değil. Çünkü müslümanlıkta kesintiye yer yoktur. Müslümanlık mevsimlik elbise değildir ki, üç ay giyelim sonra çıkarıp atalım. Rabbimiz bizden müslüman olmamızı, her an müslümanlığımızın gereğini yapmamızı ve müslümanlar olarak can verip huzuruna müslüman olarak varmamızı istemektedir. Bunun içindir ki, ay hesabına göre gelen bu aylar, yazıyla kışıyla tüm mevsimleri gezmektedir. Bazı Zaman ve ve Mekanların Ayrıca- Ayrıcalığı Kur ân pek çok ayetinde, değişik isimlerle, zaman ve zaman dilimlerinden bahseder. Bazı zamanlara dikkat çeker. Tıpkı bazı mekanlara dikkat çektiği gibi. Aslında bütün zaman ve mekanların sahibi Yüce Allah tır ve bütün zaman ve mekanlar değerlidir. Zira onlar, bir takım güzellik ve çirkinlikler için araçtır. İmam Şafi nin dediği gibi: Bütün ayıplar bizde olduğu halde, hep zamanı ayıplarız, zaman kötü/bozuk diye zamana ve dolayısıyla onun sahibine hicivler düzeriz. Zaman dile gelse kim bilir bizim için neler söyle?. Bir kurt bile kendi cinsini yemezken, biz insanlar birbirimizi yer, sonra da suçu zamana atarız.! Mekanlar için de durum böyledir. Asıl itibarıyla kötü zaman ve kötü mekan yoktur. Zaman ve mekanda kötülükleri işleyen insanlar vardır. Ne var ki, bazı zaman ve mekanlar diğer zaman ve mekanların önüne geçmişlerdir. Bunun temel nedeni de o zaman ve mekanlardaki iyilik ve güzellik yoğunluğudur. Sözgelimi Muazzam Ev Kabe, yeryüzünde yapılan ilk mabeddir. 8 Nisan

9 Yapıldığı andan beri orada hep ibadet edilmiş ve manevi bir atmosfer oluşmuştur. Zaman zaman o beyt etrafında sapmalar olmuşsa da yine de o mekan, diğer yerlere göre ayrıcalıklı olmuştur. İşte oradaki ibadet yoğunluğu ve bunun sonucu oluşan manevi atmosfer yoğunluğu Kabe yi diğer yerlerin önüne geçirmiştir. Bu yüzden Kabe de kılınan namaz, diğer mabedlerde kılınan namazdan çok daha faziletlidir. Çünkü orada oluşan ve var olmaya devam eden manevi atmosfer, orada yapılan ibadetlere ve bu ibadetleri yapanlara da olumlu olarak etki etmektedir. Bu yüzden ilmihal kitaplarında, bir yerde kılınan en faziletli namaz, o yerin en eski mabedinde kılanınıdır, denmiştir. Zamanlar için de durum aynıdır. Sözgelimi Cuma günü, öteden beri insanlık tarihinde çok önemli olayların gerçekleştiği ve özel ibadet günü olarak seçilmiş bir gündür. Tarih boyunca o günde, diğer günlerden çok daha fazla ibadet edilmektedir. Yapılan bu ibadetler ise, o günde manevi bir yoğunluk oluşturmakta, bu da sonuçta o günü ve o günde yapılan ibadeti, diğer günlerde yapılanların önüne geçirmektedir. Diğer mübarek gün ve geceler için de benzeri durumlar söz konusudur. İçerisinde pek çok kimsenin çokça ibadet yapmasıyla o zaman ve mekanlara ilahî rahmet, sekinet ve mağfiret yağar, onları melekler kuşatır, sonuçta oralarda manevî bir yoğunluk oluşur. İçerisinde çokça insanın sürekli günah işlediği zaman ve mekanlar için benzeri durum söz konusudur. Oralar da ilahî rahmetten mahrum olurlar, lanetler yağan şeytanların arenasına dönüşürler. Bazı zaman ve mekanların diğerlerinden üstün oluşu, Hz. Peygamberin diğer peygamberlerden; Kur ân ın diğer ilahî kitaplardan; sözgelimi İhlas suresinin Tebbet suresinden üstünlüğü gibidir. Şöyle ki: Nisan Namaz bizi kötülüklerden, ahlaksızlıktan alıkoyabiliyor mu? Hani Yüce Rabbimiz, Hiç şüphesiz namaz fuhşuyat ve münkerden alıkor buyurmuştu. Bütün peygamberler, Allah ın elçisi olmaları bakımından eşittir. Bu yüzden biz, hiçbir peygamberin arasında fark gözetmeden hepsine iman ederiz. [1] Ancak, kendisine kitap verilmesi, mucizeler verilmesi, tevhid mücadele süresinin farklılığı ve zorluklarla dolu olması, ümmetinin çokluğu, evrensel olması gibi sebeplerden bazı peygamberler, diğerlerinden üstündür [2], denebilir. Allah ın kelamı olmak ve O nun katından gelmiş olma bakımından Kur ân ile diğer ilahî kitaplar arasında bir fark yoktur. Ancak, son kitap olması, evrensel olması ve kendinden önceki kitapların mesajlarını kuşatması gibi nedenlerden Kur ân, diğer kitaplardan farklıdır. Aynı şekilde, Kur ân ın bütün sure ve ayetleri Allah ın kelamı olma bakımından eşittir ve Kur ân dır. Ancak, Yüce Allah ı bize tanıtan İhlas suresi ile, Allah düşmanı Ebu Leheb den bahseden Tebbet suresi arasında fazilet farkı vardır. Bazı zaman ve mekanları da bu şekilde değerlendirebiliriz. Tüm zaman ve mekanlar Allah ındır ve onlar iyilik-kötülük yapma aracıdırlar. Bu bakımdan hepsi eşittirler. Bu yüzden hadislerde Zamana sövmeyin/onu kötülemeyin, zamanın sahibi Allah tır, Yeryüzü bana mescid kılındı şeklinde cümleler yer alır. Ancak onlarda yapılan iyilik ve kötülüklere göre onlar, değer kazanır yahut değer kaybederler. 9

10 Ramazan ve Gecenin Bereketi Ramazan ve Gecenin Bereketi Kur ân, özel olarak mübarek gecelerden bahsettiği gibi, genel olarak geceden bahseder. Hz. Peygambere ve onun şahsında müminlere gece ibadetini ve gece Kur ân okumayı emreden ayetlerden sonra gelen bir ayette şöyle buyurulmaktadır: Gece neşesi hem daha dokunaklı, hem deyişçe daha sağlamdır. Çünkü gündüzün senin için uzun bir uğraşı vardır. [3] Çünkü gece dinginlik anıdır, onda yapılan olumlu olumsuz her şey ruhlarda derin izler bırakır. Dikkat edilirse Kur ân da gece inmiştir, gündüz değil. Hz. Peygamberin İsra mucizesi de gece gerçekleşmiştir. Hz. Musa peygamber Tûr dağında kırk gece kalmıştır. Kavmiyle birlikte Hz. Musa, Firavun un zulmünden gece kurtulmuştur. Hz. Lut helaktan gece kurtulmuştur. Dolayısıyla gecenin müslümanın hayatında ayrı bir yeri olmalıdır. O, Kur ân okuma başta olmak üzere, namaz, tefekkür, dua ve zikir gibi ibadetlerle karanlığı aydınlatmalıdır. Gece inen/inmeye başlayan Kur ân ile gece dolan Müslüman, gündüz o ilahî mesaj doğrultusunda bir hayatla yaşamalıdır. İşte manevi yoğunlukların doruğa ulaştığı Ramazan Ayı da böyledir. Ramazan Kur ân ın inmeye başladığı mübarek bir aydır. Müslümanlar, o ayı oruç ve diğer ibadetlerle geçirerek adeta Kur ân ın inişini kutlarlar. Nitekim Peygamberimizin hayatında bu ay, her bakımdan diğer aylardan farklı olmuştur. Şöyle ki, her zaman cömert olan Hz. Peygamber Ramazan da daha cömert olur; her zaman Kur ân okuyan Hz. Peygamber, Ramazan da daha çok Kur ân okur; her zaman ibadet eden Hz. Peygamber daha çok ibadet ederdi. Dünyanın pek çok yerinde çok sayıda insanın ibadet kervanına katılmasıyla Ramazan ayı, amel ve rahmet panayırına dönüşmektedir. Bunun sonucunda Ramazan da bir ibadet ve rahmet yoğunluğu yaşamaktadır. Bu yoğunluktan her seviye ve konumdaki her insan nasibini alabilmektedir. Bu yüzden Ramazan da suç işleme oranları en aza inmekte, ibadet yerleri dolup taşmaktadır. Sonuçta o ay Müslümanlar için bir dolum ayı olur. Öyle bir dolum ki, bir dahaki Ramazan a kadar, yani on bir ay Müslümanı idare etmeli, günahlardan korumalıdır bu dolum. Hicrî ay hesabına göre idrak ve ihya edilen Ramazan, her sene on gün erken gelmekle tüm seneyi dolaşır ve otuz üç sene içerisinde senenin tüm günleri Ramazan ayı ile buluşur. Bu süre içerisinde Müslümanlar senenin her günü oruç tutmuş ve Ramazana özel diğer ibadetleri yapmış olurlar. Bunun anlamı şudur: Müslüman, senenin her gününde Müslüman olduğunun bilincinde, Rabbine karşı sorumluluklarını yerine getirmelidir. İbadetlerini, ahlakî erdemlerinin senenin belli zaman ve mekanlara, belli yaş ve kesimlere bırakmamalıdır. Bunu şöyle de ifade edebiliriz: Ramazan ayı, bizleri hayata hazırlayan bir okul, bir kamp zamanıdır. O, bizi manen güzelliklerle tanıştırır, iyiliklerle donatır. Önemli olan ise, onun bize kazandırdıklarını Ramazan dan sonra da sürdürebilmektir. Zira müslümanlık bize her zaman gerekli olan bir değerdir. İslamî güzellikler de her zaman bize yakışan erdemlerdir. Bu nedenle Ramazana Elveda, Ramazan güzelliklerine elvadaya dönüşmemelidir. Namazla biz, Rabbimize yakınlığımızı artırabiliyor muyuz? Hani Peygamberimiz, Namazıyla Rabbine yaklaşmayan kimsenin kıldığı namaz, ancak Rabden uzaklaşmasına neden olur buyurmuştu. 10 Nisan

11 Nisan Bayram da Tekbir ve Bayram da Tekbir ve Namazla Başlar Şu imtihan dünyasına bizler, kulaklarımıza okunan Muhammedî Ezanlarla geldik. Hayat, dinin özeti olan ezan cümleleriyle başladı. Sonunda Rabbimizin bize biçtiği ömür süremizi doldurup bu dünyadan öteki aleme gidişimiz de namaz ve dualarla olmaktadır. Bunun bir anlam ifade etmesi için, ilk ezanla son namaz arasındaki günlerimiz de ezan ve namaz doğrultusunda olmalıdır. Müslüman olarak bizlerin bayramları da tekbir ve namazla başlar. İnanan insanlar, sabah erkenden tekbirlerle gittikleri camide kılacakları sabah ve bayram namazlarıyla bayrama girerler. Bu da son derece anlamlıdır. Zira İslam adamının kutlamaları da bir başkadır. Çılgınlık, günah ve israf yoktur o kutlamalarda. Bu yüzden tekbir ve namazla girilir bayrama. Nitekim tarih boyunca bizim, zafer kutlamalarımız da şükür secdeleri ve tekbir naralarıyla başlamış ve bu doğrultuda devam etmiştir. Özetleyecek olursak: olursak: Tüm zaman ve mekanlar, Allah ın bize emanetidir. Onları iyi değerlendirmek ve iyilik-güzelliklerle süslemekle yükümlüyüz. Zaman ve mekanlar, içlerinde işlenen eylemlere göre birbirlerinden farklılık arzederler. Bize düşen, bize emanet edilen tüm zaman ve mekanları, onların asıl sahibi olan Yüce Yaratıcının ölçüleri doğrultusunda dolu dolu geçirerek değerlendirmektir. İbadet yoğunluğunun yaşandığı Ramazan ayı, rahmet, mağfiret ve bereket ayı olarak bizim ruhumuzda ve hayatımızda derin izler bırakan bir aydır. O aydaki kazanımlarımız, bir sonraki Ramazan a kadar sürmelidir. İşte ancak o zaman Ramazan okulu hedefine ulaşmış demektir. Üşenmeden, istekli olarak namaza kalkabiliyor muyuz? Hani Kur âna göre, üşenerek tembel tembel namaza kalkanlar münafıklardı. Tekbir ve namazla başlayan Bayramlarımız, İslamî ölçülerle kutlanmalı, bayramdan sonraki hayatımız da aynı doğrultuda olmalıdır. Bir hadislerinde Peygamberimiz şöyle buyurur: Her yeni gün ve gece şöyle seslenir: Ey insan oğlu! Ben yeni bir ânım. Yaptığın işler konusunda ben sana şahidim. O halde beni hayır işleyerek iyi değerlendir ki senin lehine tanıklık yapabileyim. Zira ben bir daha geri gelmeyeceğim. Rabbimiz de şöyle buyurur: Sana ölüm gelene kadar sen Rabbine kulluk et/ibadet et [4] İbadetleri belli zamanlarla sınırlı tutmak doğru değildir, ama belirli zamanlarda yapacağımız özel ibadetler de vardır. Nerede ve ne zaman öleceğimiz bizim için meçhuldür, ama her ân ölebileceğimiz bir gerçektir. Ölüm meleğinin bizi güzel bir işte bulması ise hepimizin en büyük emelidir. O halde hep iyilik ve güzelliklerin adamı olarak ölüm meleğini karşılamaya hazır olmalıyız. Şairin dediği gibi: Sual: Ey veli, mümin nasıl olmalı söyle/cevap, son anında nasıl olacaksa hep öyle. Bir sahabî oğluna öğüt verirken şunları söyler: Yavrucuğum, unutma ki ölüm meleği insanın iki iyilik arasında canını alır: Biri yaptığı iyilik, diğeri ise yapacağı iyilik. Yavrucuğum sen hep iyiliklerin adamı ol ki, o seni iyilikleri yaparken bulsun. Hz. Ali de konuyu şöyle bağlar: Ey insan! Senin için dün geçmiştir, bir daha geri gelmez. Yarın ise kesin değildir. O halde dem bu demdir, içerisinde bulunduğun ândır, onu iyi değerlendir! Kaynaklar [1] Biz peygamberlerin hiç birisinin arasında bir fark gözetmeyiz, hepsine inanırız. 2 Bakara 136, 285; 3 Alu Imran 84. [2] O peygamberlerden bir kısmını, diğerlerinden üstün kıldık. Allah onlardan bazısı ile konuşmuş, bazılarını da yüksek derecelere yükseltmiştir 2 Bakara 253. [3] 73 Müzzemmil 6-7. [4] 15 Hıcr

12 Bizi Nefsimize Galip Et Rabbim! Fuat TÜRKER Allah nefse karşı kulunu uyarır: (Yine de) Ben nefsimi temize çıkaramam. Çünkü gerçekten nefis, -Rabbim in kendisini esirgediği dışında- var gücüyle kötülüğü emredendir. Şüphesiz, benim Rabbim, bağışlayandır, esirgeyendir. (Yusuf Suresi, 53) İki yol var insanın önünde. Biri tek dost ve velî olan Allah ın, diğeri apaçık düşman olan şeytanın karanlık yolu. Bazen insan her iki yolda da yaşayarak, Allah ı razı edebileceğini düşünür ancak bir tek dosdoğru yol vardır; tali yollar şeytana çıkar. İnsan, içinde duyduğu iki sesten vicdanına ait olana uyduğunda Allah ın, nefsininkine uyduğunda ise şeytanın yolundadır. Nefis şeytanın kontrolündedir. Sürekli insandan yiyen ve çalan bu düşmanı, insanın kendi içindedir. En zorlu savaşı insan, uzaklardaki bir düşmana değil, benliğinin bir parçasına karşı verir. Var gücüyle kötülüğü emreden nefis ıslah edilmediğinde, kendisinde İlahlık görür, Firavunlaşır, Karun laşır. Nefis fahre meftun, şöhrete mübtelâ, methe düşkün dür. Nefsini ıslah edemeyen ise başkasını ıslah edemez. Eğer insan, nefsini arındırıp temizleyebilir ve bu düşmanından kurtulabilirse Rabbinin rahmetini umut edebilir. 12 Nisan

13 Nefis hiç sınır tanımaz. Kendisine sunulan şeylerin kaybolup gideceğini bildiği için hiç tatmin olmaz. İnsan sürekli nefsini doyurmaya çalışırsa, insanlıktan çıkar. Kötülüklerinden etkilenmemek için insanın nefsinden yana olmaması ve onu sahiplenmemesi gerekir. İnsan, karşısındaki bir düşmanmış gibi davranır ve acımasız olursa nefsi kölesi haline gelir. İnsanı kötülüğe yönlendiremez, çirkin davranışlara sürükleyemez. Kişi ne derse onu yapar. Bu da inanan insan için zor değildir. Aslında insan bedeni emir kulu gibidir; insan ne emrederse onu yapar. Beden isyan etmez. Nefis var gücüyle kötülüğü emreder ama zorlayıcı bir güce sahip değildir. Nefsi abartmamak gerekir; gerçekte zavallıdır. Yalnızca insanın emrine bağlıdır; dur denildiğinde durur. Nefsim devreye girdi, nefsim yaptı ifadeleri iman zafiyeti ve ona bağlı akıl zafiyetidir. Kaldı ki iman sahibi kendisini en zor koşullarda dahi kontrol altına alabilir. İnsanın nefsini dizginlemesi, nefsini ilah edinmemesi ve bencil tutkularının esiri olmaması gibi konulara eserlerinde sıkça yer veren Bediüzzaman, insanın kendi dışındakilere çevirdiği mücadele enerjisini, nefsinin kötü eğilimlerine yöneltmesi gerektiğine vurgu yapar. Bediüzzaman, Risale-i Nur da meşru dairede yaşamanın gerekliliğini, Helal dairesi geniştir, keyfe kâfi gelir; harama girmeye lüzum yoktur. (Sözler, s. 33, 133) sözleriyle ifade eder. Nefsin telkinleri bazen insana çok inandırıcı görünebilir. Ancak unutulmamalıdır ki nefis asla insanın iyiliğini istemez. Çözüm Allah a sığınmaktır. Nefis, Allah ın tarafında olan insana karşı koyamaz, gücünü yitirir. Böylece imanı ve vicdanıyla kişi nefsini emri altına alır. Ancak bu kararlılık insanın yaşamı boyunca sürmelidir. Nefsin ejderhadır. Öldü sanma, uykuya dalar o. Dertten eline fırsat düşmediği için uyur. Derdin bitince çıkar hemen. Hüner; dertsizken de nefsi uykuda tutmadadır der Mevlâna hazretleri. Çünkü ne denli iyi eğitirse etsin, nefis ilk fırsatta yeni bir atak başlatır, onu kötülüğe çekmeye çalışır. Allah nefse karşı kulunu uyarır: (Yine de) Ben nefsimi temize çıkaramam. Çünkü gerçekten nefis, -Rabbim in kendisini esirgediği dışında- var gücüyle kötülüğü emredendir. Şüphesiz, benim Rabbim, bağışlayandır, esirgeyendir. (Yusuf Suresi, 53) Yaptığı hataya suçlu arayan birçok kişi de şeytanı işaret eder. Bu da imanın zayıflığındandır. Oysa şeytan da yalnızca fısıldar. Samimi kullar üzerinde etkisi yoktur. İmanı güçlü olan insan bu fısıltıları dinlemez. İmanı sağlam insan harama güç yetiremez. Günahlar insana acısıyla, azabıyla gelir ve asla mutluluk vermez. İnsan harama girdiğinde huzurlu olmaz. Gayrimeşru olan her şeyde inanan insanın âdeta ruhu kilitlenir, vücudu kasılır. Vicdanı çok rahatsızlık duyar. Zaten bile bile günah işlediğinde insan nasıl rahat olabilir? İnsanın beyni, bir konuya karşı net tavır görürse vücudu kilitler. Ancak imanı zayıf, imanı gelip giden kişi nefsin etkisinde kalır. Gerçekten iman eden insanın bu konuda yaratılıştan sistemi güçlüdür. Mümin de günaha düştüğünde durumdan olumsuz etkilenebilir. Ancak büyük pişmanlık hissederek manen çökmez. Morali bozulup, kendine olan güvenini yitirecek ya da kendisini kontrol edemeyecek duruma gelmez. Aklını ve iradesini kullanır, Allah tan bağışlanma diler, samimi ve kesin bir tevbeyle tevbe eder. Nisan 13

14 Nefsi kontrol altına alamamak insanın kendi zararınadır. Kafasını yerden yere vurmak gibi, kendine acı çektirmektir. Nefsini terbiye eden insanın ise fıtratına uygun yaşadığı için kafası dinçtir; vicdanı rahat, aklı ve şuuru açıktır. Mümin de günaha düştüğünde durumdan olumsuz etkilenebilir. Ancak büyük pişmanlık hissederek manen çökmez. Morali bozulup, kendine olan güvenini yitirecek ya da kendisini kontrol edemeyecek duruma gelmez. Aklını ve iradesini kullanır, Allah tan bağışlanma diler, samimi ve kesin bir tevbeyle tevbe eder. İmanı derinleştirmek gerekir; derin iman önemlidir. Mümindeki imanî derinliği gören şeytan ona yanaşamaz. Çünkü şeytan sığdakilere yanaşır, onlarla uğraşır. Allah ın dediğini yapmadığımızda şeytan yanımızdadır. Kurtulmak için Allah a yöneliriz. Böylece tüm yaşadıklarımızdan ders alırız ve bozulan fıtratımız değişir, güzelleşir. İnsan, Allah ın kusursuzluğunu kavradığında kendi aczini, ilmini kavradığında kendi cehaletini, kemalini kavradığında kendi eksikliğini, müstağniliğini kavradığında kendi fakirliğini görür. Nefsimizi bir kenara bırakırsak, yaşadığımız her şeyi Allah ın lütfu olarak görürüz. O zaman hiçbir şey zor gelmez. Her an şuuru açık tutmak şeytanı zorlar. Şeytana yenik düşmemek, Allah ın çok beğendiği bir davranıştır. Gün içinde yaptığımız her şeyi Allah a bağladığımızda, nefsimiz mesai yapamaz; dolayısıyla şeytan da Çünkü o sadece çağırır; zorlayıcı gücü yoktur. O halde şeytandan etkilenmek, zorlanmadan gitmektir. Sana kavuşmayı bana sevimli kıl ve benim de sana varmamı kendine sevimli kıl. Sana vardığımda bana esenlik, kurtuluş ve keramet nasip et. Allah ım! Beni geçmiş salihlere kavuştur ve kalan salihlerden eyle; salihlerin yolundan gitmeyi bana nasip et. Salihleri kendi nefislerine galip eylediğin gibi beni de kendi nefsime galip et. (İmam Zeynü l-âbidin as.) 14 Nisan

15 Kur ân Rehberdir Yrd. Doç. Dr. İsmail ALTUN Müslümanlar namazlarda Fatiha suresini okur, âlemlerin Rabbi ne yalvarır ve Bizi doğru yola ilet diye niyazda bulunurlar. Cenab-ı Hak da Fatiha dan hemen sonra gelen Bakara suresinin ilk ayetlerinde onlara Elif, Lâm, Mim. İşte o kitap buyurarak doğru yola girmek isteyenlerin Kur ân-ı azîmüşşana sarılmaları gerektiğine işaret eder ve bu kitabın muttakiler için bir kılavuz olduğunu bildirir. Son zamanlarda navigasyon adı verilen bir cihaz çıktı. Bu cihaz sayesinde bilemediğiniz, ancak ulaşmak istediğiniz adrese en kolay ve en kısa yoldan ulaşma imkânına sahipsiniz. Zira söz konusu cihaz, uydudan aldığı sinyallerle sesli ve görsel yönlendirmeler yapar ve sizi hedeflediğiniz varış noktasına ulaştırır. Günümüz insanı bu cihazdan istifade ediyor, talimatına kulak veriyor ve itiraz etmeksizin tamamen teslim oluyor. Aklın her şeyi kavrayamayacağını bildiği için bu cihazı yapan da benim gibi bir insandır diye her hangi bir itirazda bulunmuyor. Aksi halde bunun bir ahmaklık olacağını düşünüyor. Kur an-ı Kerim de bir yönüyle navigasyon gibidir. İnsanları selamet ve saadet yurdu olan Nisan cennete kılavuzlar. Elverir ki bu kitaptan istifade edilsin, talimatına kulak verilsin ve itiraz edilmesin. Beşerin çıkardığı bir cihaza dahi itiraz edemeyen insanoğlunun Yaratıcısına itiraz etmesi akılla bağdaştırılabilir mi? O halde insan, akılsız hiçbir şey kavranamaz ama akıl her şeyi kavrayamaz, öyleyse vahye teslim olmak aklın gereğidir demeli, Kur ân ın rehberliğinde, Rasulullah (sallallahu aleyhi ve selem) in önderliğinde yoluna devam etmeli ve Dâru s-selâm a ermelidir. Unutulmamalıdır ki Kur an, bize Rabbimizden bir öğüt, gönüllerde olana bir şifa ve müminler için bir hidayet ve bir rahmettir. 1 O halde öğüt isteyenler Kur an a kulak versin. Maddî ve manevî şifa isteyenler Kur an eczanesinden istifade etsin. Cennetin adresini bulmak isteyenler onun gösterdiği istikamette yoluna devam etsin. Rahmet-i Rahman a nail olmak isteyenler Kur ân pınarından kana kana içsin. Fazla söze ne hacet! Muhakkak ki bu Kur an, en doğru olana götürür (en doğru yola sevkeder)... 2 Kaynaklar: 1 Yunus, 10/57. 2 İsra, 17/9. 15

16 Nesli ve Nefsi Muhafaza Etmek Ahmet YAŞAR Rahman ve Rahim Allah ın adıyla Allah Zülcelal e sonsuz hamd ü senalar ve şükürler olsun ki yine sizlerle bir araya gelerek kısa bir sohbet yapma imkânını bizlere nasip buyurmuştur. Nefsi ve nesli nasıl muhafaza edeceğimizi öğrenmemiz için Allah Teâlâ Hazretleri peygamberler ve kitaplar göndermiştir. İnşallah bizlere hidayet edip rızasına uygun olarak yazmayı, okuyanlara da hidayeti ilahisini ihsan buyurup okuduklarını anlayıp, kabul edip, yaşamayı nasip ve müyesser buyursun. Dünyaya bakınca, Âdem (a.s) babamız ile başlayan insan hayatını tefekkür edip o günden bu güne ve bu günde yaşanan hayatları düşünelim. İnsan nesli Âdem (a.s) babamızla başlayıp bu güne kadar gelmiş ve kıyamete kadar da devam edecektir. Âdem babamız insanlık ağacının gövdesi, ondan sonra gelenler ise bu gövdenin dalları mesabesindedir. 16 Nisan

17 Zaman içerisinde Âdem babamızın temsil ettiği insan ağacının etrafında fideler meydana gelmeye başlar. Ve öyle bir zaman gelir ki bir kökten yayılan insan nesli farklı düşünceler etrafında kümeleşmeye başlamıştır. Bu durumda insanlık âleminin yapması gereken şey nesilleri, asılları ve suretleri bir olan bu insanların birbirine hiç benzemeyen bir hayat yaşamalarının sebeplerini en ince ayrıntısına kadar düşünmektir. Bunlar bir annenin, bir babanın evlatları olarak dünyaya geldiler. Fiziki olarak suretlerinde bazı değişiklikler olsa bile şeklen insan şeklindedirler ve kendileri de insan olduklarını iddia ederler. Ama asırlar sonra hatta Hz. Âdem babamızın devrinde bile insanlık ağacının meyvelerinin yaratılış gayesinden uzaklaştığını, insan kelimesinin gereği olarak birbirleri ile ünsiyet kuracak yerde nefislerinin ve şeytanın fitnelerine kapılarak ünsiyet yerine ayrılığa düşüşlerini de tefekkür etmeliyiz. Bunun hikmet ve sebebi nedir? İnsanoğlunun yaratılışı değişmediği halde ahlak ve kabiliyetleri niçin değişiyor diye düşünmeliyiz. Çünkü bu farklı düşünceler neticesinde dünya içerisinde birbirine hiç benzemeyen farklı topluluklar meydana gelmektedir. İnsanlık hayatı devam ettiği müddet bu sapmaların da arttığını ve bu durumun insanlığa nasıl bir vahşet ve korkunç bir umutsuzluk getirdiğini de düşünelim. Düşünelim ki aile reisleri olarak, fertler olarak kendimizi, Allah Teâlâ nın ihsan buyurduğu Âdem (a.s) babamızla başlayan insanlık ağacının gövdesinde yer alarak gelecek nesillerimizin de bu büyük felaketlerden korumanın gayretinde olalım. Yaşamakta olduğumuz dünyadaki bu korkunç değişikliklerin, felaketlerin niçin ve nasıl meydana geldiğini tespit ederek gelecek nesillerimizin bu felaketlere düşmemeleri için ciddi ve samimi olarak kurtuluş yollarını araştırmalıyız. Hiçbir şahsın kendisinin ve gelecek neslinin iman noktasında bir emniyetinin veya garantisinin olmadığını Âdem (a.s) babamızın evlatlarının durumuna bakarsak görürüz. O insanlığın babası ve ilk nebi iken onun neslinden de iyiler ve kötüler meydana geldiği gibi bizlerin de nesillerinden iyiler ve kötülerin meydana geleceğini düşünmeli ve bu hususta gereken bütün tedbirleri almalıyız. Onun için Allah Teâlâ Hazretleri Âdem (a.s) babamızın kıssası ile bizleri uyarmaktadır. Hem kendimize bakalım, hem topluma bakalım ve felakete düşüldüğü vakit benim evladım veya şunun evladı diye düşünmenin bize bir faydası olmayacağını bilelim. Durum böyle olduğuna göre derhal kendimize çekilip şeklen, fiziken insan olarak dünyaya gelen ve Allah Teâlâ nın koyduğu kanunlar ile hayatını devam ettiren insanın, manen de insan olmasının yollarını araştıralım. Ve bilelim ki bir insanın fiziken olduğu gibi ruhen de insan olabilmesi Allah Zülcelal in Hz. Âdem in (a.s) dünyaya gelişi ile koymuş olduğu nesli ve nefsi terbiye edici kanunlara riayet etmekle mümkün olduğunu bilelim ve bunları öğrenip uygulamanın gayretinde olalım. Bilmeliyiz ki ailemizin ve kendimizin maddi sağlığını korumak ve sağlıklı bir şekilde yaşamayı sürdürmek için aldığımız tedbirlerden daha mühimi ailemizin, kendimizin ve neslimizin manevi terbiyesini Allah Teâlâ nın gönderdiği nebi ve resuller ile kitaplara iman edip, nebiler ve kitaplardan neslin ve nefsin muhafaza yollarını öğrenen nesillere bakınca İbrahim (a.s) milletindeniz sözünün hakikat olduğunu öğreniriz. Nisan 17

18 tamamlamak, gerekli tedbirler alarak onları yapılan manevi saldırılardan korumak ve bu şekilde yaşamanın gayretinde olmaktır. Tarih boyunca Allah Teâlâ bizlere bildirdiği gibi yaşayan örnek nesiller her devirde olmuş ve bu günde bu gayrette olanlar mevcuttur. Allah Zülcelâl Hazretleri yaratılış için maddi kanunlar koyduğu gibi; manevi hayatımızı tanzim eden kanunlar da koymuştur. Bir canlının yaratılışı için Allah Teâlâ nın koymuş olduğu kanunlar ilk günden bu güne kadar değişmemiş, değiştirilememiş ve bundan sonra da değiştirilemeyecektir. Bu kanunlarla insanlığın bedeni yani fiziki varlığı devam ediyorsa bunları neslimize öğretmek için gayret sarf ediyorsak aynı şekilde Allah Teâlâ nın bizler için koyduğu manevi kanunları da öğrenmeye, neslimize öğretmeye ve bunların öğretileceği müesseseleri tesis etmeye gayret etmeli ve daima manayı maddenin önünde görmeliyiz. Çocuğunuzun sağlık, sıhhat ve hayatının devamı için gereken zaruri ihtiyaçları sağlamaktan daha önemli olan şey ona manevi hayatın ölçülerini, bunların önemini ve yaşamasını öğretmektir. Eğer bu çalışmamızda başarılı olabilirsek o zaman Âdem (a.s) babamızın gövdesini teşkil ettiği ağacın dallarındaki meyvelerden olabiliriz. Bu insanlık ağacının dallarındaki meyvelerini görünce suretleri, siretleri ve yaşayışlarıyla insan olanların ilk günden bu güne kadar değişmeden varlıklarını muhafaza ettiklerini ve kıyamete kadar da devam edeceğini görür gibi oluruz. Allah Teâlâ nın koymuş olduğu ölçülerle terbiye edilmeyen nesiller ise insanlık ağacının yanında filizleyen ağacın dalarındaki meyveler gibidir. Buradaki insanların hallerine bakınca hepsinin ne kadar korkunç şekillerde olduğunu, huzursuzluk ve endişe içerisinde yalvarır gibi etraflarına baktıklarını görür gibi oluruz. Bu düşünce sahiplerinin ilk günden bu yana işledikleri cinayetler, yaptıkları zulümler, insanlık âlemini sürükledikleri sapıklıkları tarihin derinliklerinde ve günümüz dünyasında görmekteyiz. Bütün bu hadisat karşısında akıl sahibi mü minler; Hz. Âdem (a.s) ile başlayan kök salıp gelişen ağacı ve meyvelerini ve evladı sebebi ile dikilen isyan ağacını ve meyvelerini düşününce kurtuluşumuzun nesli ve nefsi muhafaza etmekle mümkün olduğunu görür ve anlarız. Aynı zamanda dünyayı huzursuzluk ve felaket çukuruna, hırs, kin, intikam, hasetlik, sarmalına ve cehennem çukuruna dönüş sebebinin de nesli ve nefsi muhafaza edememenin olduğunu öğreniriz. Nefsi ve nesli nasıl muhafaza edeceğimizi öğrenmemiz için Allah Teâlâ Hazretleri peygamberler ve kitaplar göndermiştir. Allah Teâlâ nın gönderdiği nebi ve resuller ile kitaplara iman edip, nebiler ve kitaplardan neslin ve nefsin muhafaza yollarını öğrenen nesillere bakınca İbrahim (a.s) milletindeniz sözünün hakikat olduğunu öğreniriz. Allah Zülcelâl Teâlâ ve Tekaddes Hazretlerinin manevi hayatın devamı için göndermiş olduğu İslam dinini öğrenip nefsi muhafazaya alışmayı, bu eğitimin ardından da nesli muhafaza etmenin önemini öğrenmeliyiz. 18 Nisan

19 Allah Zülcelâl Teâlâ ve Tekaddes Hazretlerinin manevi hayatın devamı için göndermiş olduğu İslam dinini öğrenip nefsi muhafazaya alışmayı, bu eğitimin ardından da nesli muhafaza etmenin önemini öğrenmeliyiz. kulluk yapıp itaat edersiniz diye sormuşlar. Yetiştirdikleri evlatlarından Senin kulluk ettiğin ilaha ve senden evvelki peygamberlerin ilahına itaat ederiz. Biz Allah a teslim olmuşuz şeklinde ikrar almışlardır. Nesil ağacının dalında nefsini muhafaza Biz o Allah teslim olmuşuz demişler. edenleri gördüğü gibi kendisini ve neslini görmek isteyenler; Allah Teâlâ nın gönderdiği kitabı ilahisindeki ahkâmı öğrenip yaşamaya ve Biz de hayatta iken kendimizi, aile ve evlatlarımızı ilahi iradeye teslim edelim. nesillerinin de bu ahkâmı öğrenip yaşamasını sağlamaya çalışmalıdırlar. Dünyadan giderken inşaallah yalnız kendi teslimiyetimizle değil, evlatlarımız ve neslimizin Allah Zülcelâl Teâlâ ve teslimiyeti ile de övüne- Tekaddes Hazretlerinin bilmeyi düşünelim. gönderdiği İslam dinini öğrenip, evlatlarını bu Nesil ağacının dalında nefsini Bu âlemden ayrılırken dini esaslara göre terbiye muhafaza edenleri gördüğü gibi inşallah Yakuplar gibi: edince dünyada sûreten ve kendisini ve neslini görmek isteyenler; sireten insan olarak dünyadan Allah Teâlâ nın gönderdiği kitabı Elhamdülillah Allah ayrıldığında da Hz. ilahisindeki ahkâmı öğrenip yaşamaya Teâlâ nın koymuş Âdem le başlayan insanlık olduğu nizam üzerine ve nesillerinin de bu ahkâmı öğrenip ağacının dallarında sureten yaşayan evlatlar yetiştirdik. İnsan ağacının yaşamasını sağlamaya çalışmalıdırlar. ve hakikaten insan olarak yerini alır. dalında hayırlı meyveler bırakarak gidiyoruz. diyerek Bu gibiler yaşadıkların toplumların mesrur ve gitmeye gayret edelim. mutlu yaşamasına vesile olur. Eğer bunu başarabilirsek elhamdülillah Bunun için nebiler ve rasuller silsilesi nesillerini diyelim. ve ümmetlerini Allah Teâlâ nın koyduğu ölçülerle terbiye etmenin gayreti içerisinde olmuşlar ve onların Allah Teâlâ nın emrettiği gibi yaşamaları için bütün imkan ve güçleriyle çalışmışlardır. Dünyadan ayrılacakları zamanda evlatlarına Benden sonra kime Başaramazsak eyvah, eyvah, eyvah diyerek gideceğimizi Allah Teala Hazretleri eyvah kulların başına gelecek hasretlik günleri buyurduğu ayet-i kerimesini şimdiden düşünmenin gayretinde olalım. Dünyada Allah Teala nın yolunda kullanılmayan evlat ve servet sahibi olmanın, makam ve mevkileri işgal etmenin, dünyevi menfaat, güç ve kudret elde etmenin o gün duyulacak pişmanlık ve hasretliğe bir faydası olmayacağını asla unutmayalım. Nisan İnsan neslinin ağacının ana gövdesinin dalında meyve yetiştirebilenlere selam olsun. 19

20 Ahmet HALİLOĞLU Derviş Olmak; Devrilmiş Olmak Allah ın isimlerinden bir tanesinin Es-Settar (hataları örten) olduğu, dervişin şuurundan hiç çıkmazken; devrilmiş ise Es- Settar isminden gafildir. Derviş olmak ne demektir? Mürşidi kâmilin elinden tutup, Ya Rabbi, ben pişmanım demekle derviş olunur mu yoksa yapmamız gereken başka işler de var mı? İşte, asıl soru da budur!.. Asrımız; Rabbani mürşitlerin, kibrit-i ahmer gibi nadir bulunduğu bir zaman dilimi olduğu gibi kelimenin tam anlamıyla dervişlerin/sofilerin de ender rastlanıldığı devre. Mürebbi-i Rabbaninin elini tutmakla, intisap etmekle işin bittiğini zannediyoruz ama iş yeni başlıyor farkında değiliz. Rabbani bir mürşide intisap eden salik; kendi ahlakını Allah Rasulünün ahlakına benzetme, insanı kâmil olma yolculuğuna başlamış demektir. İntisap anından sonra, artık nefis bir başka şahlanmış; şeytanın hücumları ise alabildiğine derinleşmiş bir hale gelir. Bunun en önemli sebebi de yolculuğun sonunda varılacak olan makamın, nefsin alacağı ahvalin, kalbin ulaşacağı mertebenin, ahlakın dönüşeceği şeklin mükemmelliğidir. Şeytan, bir kimsenin böyle bir halle ahlaklanmasını istemez. 20 Nisan

21 Dervişin Hali ile Devrilmişin Hali Dervişin Hali ile Devrilmişin Hali Derviş; intisap ettiği andan itibaren letaiflerini (ruhun bedendeki şubeleri) çalıştırır. Kalp, ruh, sır, hafi ve ahfa latifelerinin her birinin asli makamları olan Arş-ı Âlâ ya gitmesi için çaba gösterir. Devrilmiş olan ise hayvani nefsini çalıştırır. Nefsini körükledikçe körükler. Kibir, devrilmişin nefsinin ana sermayesi haline gelir. Cüneyd-i Bağdadi Hazretleri Derviş i tarif ederken İbnül Vakt/vaktin oğlu tabirini kullanarak, dervişin boşa vakit geçirmeyeceğini, zamanlarını en faydalı işlerle kıymetlendireceğini vurgular. Derviş; vaktini malayani ile geçirmez. Kalbinde masivaya dair ne varsa atmaya çalışır. Devrilmiş ise vaktini malayani ile geçirir. Televizyon karşısında, iman ve akıldan sonraki en değerli sermayesi olan zamanı zayi eder; kalbine lağımdan beter fikriyatı ve lehviyyatı akıtır. Kalbine giren her boş mesele, devrilmişi kapıdan uzaklaştırır. Derviş Derviş hasbidir, hasbidir, harbidir harbidir Derviş; günahları örtmede, ayıpları/kusurları gizlemede, Hazreti Mevlana nın tabiri ile gece gibi dir. Ramazanoğlu Mahmud Sami Efendinin beyan ettiği gibi insanları tarif ederken, güzel hasletlerinden bahseder. Devrilmiş ise insanların günahlarını, ayıplarını öğrenmek için kulak kabartır; yeri geldiğinde bire bin katarak, bunları yaymakta beis görmez. Allah ın isimlerinden bir tanesinin Es-Settar (hataları örten) olduğu, dervişin şuurundan hiç çıkmazken; devrilmiş ise Es-Settar isminden gafildir. Derviş, gıybete prim vermezken; devrilmişin en büyük sermayesi, gıybet ve iftiradır. Derviş hasbidir, harbidir, samimidir. Devrilmiş ise çıkarcı, riyakâr ve gerçek yüzünü gizleyendir. Dervişin olduğu yerde, geçim ve huzur varken; devrilmişin olduğu meclislerde, huzursuzluk ve geçimsizlik vardır. Derviş; hiçbir vazifeye talip olmaz. Bir vazife, dervişe tevdi edilirse itiraz etmeden kabullenir. Verilen vazifeyi en güzel şekilde yerine getirmek için tüm enerjisini sarf eder. Devrilmiş ise baş olmak, vekil olmak, sözünü dinletmek gayesindedir. Talip olduğu makamı ele geçiremediği zaman, önüne çıkan herkese ayak oyunları yapar, çelme takar, ancak siyasi partilerde görülen kulis faaliyetleri yürütür. İmam-ı Gazali nin kalpten en son atıldığını söylediği riyaset/baş olma sevdası, devrilmişin hayatının ana gayelerinden birisidir. Dervişlik; Silistreli Süleyman Hilmi Efendinin buyurdukları gibi; Hizmet muvaffak olsun da varsın bizim yerimiz Caminin pabuçluğu olsun cümlesinde gizlidir. Derviş; ismi anılmadan, şöhrete düşmeden hizmete talipken; devrilmiş kendisine paye verilmeyen hizmetlerin akamete uğraması için vazifenin baltalanmasını sağlamaya çalışır. Derviş; tenkitlerinde bile yapıcı, hakkı gözeten, yol gösteren bir tutum içindedir. Devrilmiş ise önüne geleni tenkit eder, kendisinden Derviş; intisap ettiği andan itibaren letaiflerini (ruhun bedendeki şubeleri) çalıştırır. Kalp, ruh, sır, hafi ve ahfa latifelerinin her birinin asli makamları olan Arş-ı Âlâ ya gitmesi için çaba gösterir. Devrilmiş olan ise hayvani nefsini çalıştırır. Nefsini körükledikçe körükler. Nisan 21

22 Derviş, bütün müminleri kardeşi gibi kabul eder, bağrına basar. Hatta kâfir ve münafıklara bile, Derviş Yunus rahimehullahın tabiriyle Yaradan dan ötürü insani şefkat duyguları beslerken; devrilmiş, sadece kendi cemaatini, tarikatini ve mezhebini gözetir. Fanatik ve kelimenin tam manasıyla yobazdır. başkasını beğenmez. Bediüzzaman Said Nursi merhumun Her şeye eleştiri, her şeye tenkit, bir yıkma hamlesidir sözü, devrilmişler için söylenmiş olsa gerektir. Derviş övgüden, iltifattan alabildiğine kaçar. Yüzüne karşı dervişi övdüğünüzde, yerin dibine girmekten beter bir hale gelir. Devrilmişin hedefinde ise insanlardan iltifat almak, takdir edilmek, parmakla gösterilmek vardır. Şah-ı Hazne Mürşidin iltifatı (süluku engelleme bakımından) öldürücü zehir gibidir. Ama insanlar Mürşidin iltifatlarına pek düşkündür derken, bu hakikati hatırlatmaktadır. Derviş; mürşidini geçin, avamın bile kendisine itibar etmesini istemezken; Devrilmiş, mürşidinin bulunduğu meclislerde bile hususi alaka bekler, kendisine ayrıcalık tanınmasını ister. Devrilmiş mahrum kalmıştır Derviş, keşfe ve keramete itibar vermez. O, istikamet peşindedir. Derviş, yakaza hallerinde cihanı dolaşsa zuhuratta Arşı müşahade etse bile yutar, hazmeder. Mürşidine bile -anlatması gerektiği için- utana sıkıla anlatır. Devrilmişin tüm sermayesi, keşif ve keramettir. Hatta Mürşidinden sudur eden kerametleri bile naklederken, sanki her kerametin muhatabı kendisiymiş gibi bir tutum sergiler. Devrilmiş; ender gördüğü ve tabirini bilmediği girift rüyaları bile hal/zuhurat olarak değerlendirir, kendi hülyalarını yakazaya dönüştürür, ballandıra ballandıra anlatır. Derviş, varlık göstermekten imtina ederken; devrilmiş gâh meczup/mecnun pozlarına girer gâh âşık Derviş cezbesini tutmak, hazmetmek için dişlerini damağına geçirir. Devrilmiş ise cezbe gelsin diye, fazladan gayret gösterir. Derviş; başta kendi mürşidi olmak üzere, tüm kâmil ve icazetli mürşitlere karşı hürmetkârdır. Edebini bütün mürebbi-i manevilerin gıyabında dahi sergiler, kendi mürşidinin sözlerini kabul eder ama diğer mürşitlerin sözleri kendi meşrebine uymasa bile itiraz etmez. Devrilmiş ise diğer mürşitleri küçük gördüğü gibi -gerçekte- kendi mürşidine karşı da lakayt bir tutum sergiler. Mürşidi kâmilleri, olmayan ilmi ile kararmış basireti ile kendince kıyaslar. Derviş; başka kapıya müntesip birisi ile karşılaştığında, onun mürşidini överek arada, muhabbet ve uhuvveti artırırken; devrilmiş tenkit kapısını ardına kadar açar; diğer dervişin buğzunu ve öfkesini celp eder. Derviş, bütün müminleri kardeşi gibi kabul eder, bağrına basar. Hatta kâfir ve münafıklara bile, Derviş Yunus rahimehullahın tabiriyle Yaradan dan ötürü insani şefkat duyguları beslerken; devrilmiş, sadece kendi cemaatini, tarikatini ve mezhebini gözetir. Fanatik ve kelimenin tam manasıyla yobazdır. Derviş, etrafına sevgi ve muhabbet haleleri saçarken; devrilmiş buğz ve kin tohumları eker. 22 Nisan

23 Derviş, virdinde attığı her tespih tanesi ile ötelerin ötesine açılır. Rahmet feyizleri, kalbini katre katre yıkar. Dünyevi ve şeytani halleri yakar, nefsanî halleri temizler. Kalbi, etrafına burcu burcu Muhammedi nefesler saçar, tevhidi şuleler muhataplarını gönülden yakalar. Devrilmiş ise virdini savsaklar. İlahi rahmetten yoksun olduğu için dersin bir an önce bitmesi için çalışır. Füyuzatı ilahiyeden mahrum kalır. Nefsanî hastalıkları daha da azgınlaşır. Çevresine verdiği zarar, gün geçtikçe onulmaz bir yaraya dönüşür. Derviş, mürşidinin rabbani nefesi ile gün be gün ilerler. Kemal basamaklarını tırmandıkça ahlakı güzelleşir, ruhu Derviş, virdinde attığı her nazenin bir hal alır. tespih tanesi ile ötelerin ötesine açılır. Görenler nezaketin, letafetin, kemalatın tüm Rahmet feyizleri, kalbini katre katre alametlerini müşahede yıkar. Dünyevi ve şeytani halleri yakar, etmeye başlar. Kalbindeki Rahmani şualar, nefsanî halleri temizler. Kalbi, etrafına ahvaline yansır. burcu burcu Muhammedi nefesler saçar, tevhidi şuleler muhataplarını Devrilmiş ise insanların nefretini kazanacak gönülden yakalar. hallerini, gün be gün artırır. Nezaketten uzak tavırları, insanları bezdirir. O, bu halleriyle, tasavvuf ehlinin kötü bir reklamı gibi zarar verir. Derviş, kemalatın bir alameti olarak, ince zevk sahibidir. Devrilmiş ise ince ve hassas bir zevk anlayışından uzak, gösteriş ehlidir. Derviş, giyim kuşamındaki renklerin ahenginden bile anlaşılır. Devrilmiş ise ahenk kelimesinden fersah fersah ötededir. Derviş, camide olsun dergâhta olsun, hangi bir mecliste olursa olsun, başı kalbine eğik, kendi iç âleminde tefekkür ile tezekkür ile meşguldür. Dünya ve içindekiler alakasını cezbetmez. Sokakta yürürken, Hace Abdulhalık-ı Gücdevani Hazretlerinin emri üzere, nazar ber kadem dir. Yani bakışları ayaklarındadır. Yolda, bakışları dükkânların vitrinlerinden ayrılmaz. Hazreti Hace nin ayaklarınıza bakın emrini duymamıştır bile. Başı kalbine eğilmez; sürekli mağrur bir nefsin alameti olarak diktir. Derviş münevver, devrilmiş ise ham softadır Dervişi, camide namazda veya duada; tekkede virdde veya Hatm-i Hacegan da gören, imrenir. Rükûsundaki, secdesindeki derinlik, dua dua yalvarışındaki güzellik, insanları büyüler. Gün geçtikçe namazlarındaki huşu ve haşyet artar. Dualarındaki gözyaşları, avuç içlerini ıslatır. Ama derviş tüm bunları gizlemeye çalışır. Devrilmişe gelince onun riyakârlığı ve gösteriş merakı, camide olsun dergâhta olsun insanları rahatsız eder. Dinden, diyanetten soğutur. Derviş, boş bulduğu yere otururken; devrilmiş, caminin en ön safına geçmek için insanların üzerinden atlar, ayaklarına basar. İnsanları rahatsız ettiğini, ibadetlerindeki huşuyu bozduğunu aklına dahi getirmez, helallik almayı bile düşünmez. Derviş, gönülsüzdür. Yunus Emre Azizin buyurduğu gibi dövene elsizdir, sövene dilsizdir. Hak/hukuk iddiasında değildir. Devrilmiş ise sürekli hakkımı helal etmem der, ortalıkta dolaşır. Devrilmiş ise hatim halkalarında bile, kapı sesi duyduğunda, kim geldi sorusu ile meşguldür. Hatimlerde okunan evradı, acaba kim geldi düşüncesinden ötürü hatalı okusa bile pişmanlık hissetmez. Nisan 23

24 Derviş toprak gibidir. Dervişe kim hangi kötülüğü yaparsa yapsın, iyilikle mukabele eder. Devrilmiş ise tam tersidir. Gün gelir, kendi menfaati için en yakın dostlarını bile satar. Derviş, herkesi Hızır aleyhisselam bilir. Her çiçekten bal yapmaya çalışan bal arısı gibidir. Devrilmiş ise -af buyrun- eşek arısı gibidir. Bal yapamadığı gibi insanlara zararı da dokunur. Dervişin evinde, işyerinde, mutlaka kütüphanesi vardır. İhtiyaç duyduğu ilmihal bilgilerinden, tasavvufun klasiklerine, hadis külliyatlarından tefsir şaheserlerine kadar, pek çok kitabı okur, notlar alır. İlimsiz, irfan mektebinde yol alınamayacağının şuurundadır. Devrilmişin ise insanlarla olduğu gibi kitaplarla da arası iyi değildir. Elinde, evinde, pek kitap göremezsiniz. Evine kütüphane yaptırsa da yanına uğramadığı için örümcekler kitapların arasına ağ kurarlar. Devrilmiş, irfan mektebinden, hikmet ekolünden bihaberdir. Derviş, Allah ın her an ahvalinden haberdar olduğunun bilincindeyken; devrilmiş, insanların görüp görmemesine takılıp kalmıştır. Derviş, ancak Allah tan korkarken; devrilmiş, Allah korkusunu düşünmez. Derviş, topluluk içinde yaptıkları riya olmasın diye, tek başınayken, ahvaline özel itina gösterir. Devrilmiş ise inzivadayken, yalnızken, hal ve hareketlerinde kendi başınadır. İster maziye bakın, ister bugünümüze; göreceğiniz, ehl-i tasavvufun kemalatıdır. Kemalatsız dervişlik olmayacağı gibi kemalata talib olmayan derviş de olamaz. Fakat günümüzde, hem dervişliğe hem de kemalata talep azaldı. Şimdi kendimize bir soralım: Derviş miyiz, Devrilmiş miyiz? Hepimizin dervişan zümresine dâhil olmamız duasıyla, Allah bizleri ihlâslı kullarından eylesin efendim Nisan

25 Dar-I Fena dan Dar-I Beka ya Yolculuk Emre TOPOĞLU Dünya Telaşı İçinde Takva Azığına Ulaşma Mücadelemiz Nefsini tezkiye eden elbette felaha kavuşmuştur. buyruğu sırrınca iç alemimizin, gönül dünyamızın bu ölçülerde terbiye edilmesidir, Takva. Efendimiz (SAV), kendisin den dua isteyen kişiye önce takva, sonra günahlarının bağışlanması ve nihayetinde hayır yapabilmesi için dua buyurmuşlardır. Zira takva olmadan diğerlerinin olması pek mümkün değildir. Diğer bir ifade ile, kulun Rabbi ile kalpte buluşması; yani merhamet, şefkat, affedicilik, hilm gibi cemali sıfatların kalpte tecelli bulmasıdır. Yani kulun her nefeste, Rabb inin huzurunda olduğu bilinci ile hareket etmesidir. İşte bu kısa tanımlama sonrasında, şu soruyu sormak lazım gafil nefsimize; biz ne için yaşıyoruz? Dar-ı Fena olarak bilinen fani dünya hayatının geçici saltanatı mı bizi cezbeden, yoksa Dar-ı Beka nın yolcusu olduğumuzun farkında olmamıza rağmen zor mu geliyor kabullenmek? Nisan Geçim derdi, ailevi sorumluluklar, iş ya da okul hayatı ya da çeşitli renklerle bezenmiş fani aldanışların cazibesi ve nihayet hepsinin genel 25

26 adıdır, dünya telaşı... Asırlardır vazgeçilmeyen şifreli sözcükler, özellikle son günlerde belki hepimizin çok sık kullandığı iki kelime, dünya telaşı... Birçoğumuz etrafımızda olan bitenin, az ya da çok, şöyle veya böyle farkındayız. Okuduklarımız, dinlediklerimiz, hissettiklerimiz ve en mühimi bize doğrudan bildirilenler, ahirete yolculuğu haykırıyor duymayan kulaklarımıza...kimimiz bahanelerin ardına sığınırken, kimimiz görmemezlikten gelmeyi tercih ediyoruz gerçekleri. Peki ne kadar huzurluyuz iç dünyamızda hiç düşündük mü? Ufak tefek sıkıntılar karşısında nasılda manevi bir çöküş yaşıyoruz ruhumuzda değil mi! Peki bir çaresi yok mu bunun diye soruyoruz kendimize ve cevabı yine Rabb imiz veriyor bize;... Her bir nefis ve onu düzenleyene, ona hem fücuru ( Allah tan uzaklaştıran kötülükleri), hem de takvayı ( Allah a yakınlaşma yolunu) ilham edene yemin olsun ki, iç alemini temizleyen, onu arındıran felaha ermiştir. Onu temizlemeyen, günahlar ile örten ise felakettedir. Bu minvalde bakıldığında, hem dünya ve hem de ahiret saadeti için tek yolun, hakiki bir takva hayatı yaşama gayreti ile oluşabileceği açıktır. Bu hususta Mevlana Hazretleri şöyle buyururlar; Ey Hak yolcusu! Gerçeği öğrenmek istiyorsan; Musa da, Firavun da ölmediler; senin içinde yaşamaya devam etmekte, senin varlığına gizlenmiş ve senin gönlünde savaşlarına devam etmekteler. Bu sebeple birbirine düşman bu iki kişiyi kendi içinde araman gerektir. Ebu Zer (r.a.), Rasulullah (SAV) in bir gün şöyle buyurduklarını rivayet eder; Ben bir ayet biliyorum. Şayet insanlar ona göre yaşasalardı, hepsine kafi gelirdi. buyurmuştu. Ashab-ı kiram; Ey Allah ın Rasulü, bu hangi ayettir? diye sordular. Efendimiz (SAV);... Kim Allah a karşı takva sahibi olursa, Allah Teala ona bir çıkış yolu ihsan eder. ayetini tilavet buyurdular.(ibn-i Mace, Zühd, 24) Yine bir kimse Efendimiz (SAV) e gelerek; Ya Rasulullah, yolculuğa çıkıyorum, benim için dua ediniz. dedi. Fahr-i Kainat Efendimiz (SAV); Allah sana takva nasib etsin. buyurdular. O kişi; Biraz daha Ya Rasulullah! deyince; Allah senin günahlarını bağışlasın. buyurdular. Sahabi; Biraz daha, anam-babam Sana feda olsun Ya Rasulullah! deyince, Rahmet Peygamberinin mübarek dudaklarından şu dua göklere yükseldi; Allah Teala, bulunduğun her yerde, sana kolayca hayır yapmanı sağlasın! (Tirmizi, Deavat, 44/3444) İşte Efendimiz (SAV), kendisinden dua isteyen kişiye önce takva, sonra günahlarının bağışlanması ve nihayetinde hayır yapabilmesi için dua buyurmuşlardır. Zira takva olmadan diğerlerinin olması pek mümkün değildir. Yine İmam-ı Azam Ebu Hanife, elbisesindeki çok ufak bir lekeyi temizlemekle meşgul iken, kendisini görenler; Ya İmam! Temizlemek için çaba sarfettiğiniz leke, sizin fetvanıza göre namaza mani değildir. Ne diye bu derece zahmet çekmektesiniz? diye sorduklarında; Büyük İmam şu calib-i dikkat cevabı verir; O fetva, bu takva! İşte bu ölçüler dikkate alındığında unutmamalıyız ki, Rabbimiz yarattığı sayısız varlık içinde insanı Efendimiz (SAV);... Kim Allah a karşı takva sahibi olursa, Allah Teala ona bir çıkış yolu ihsan eder. ayetini tilavet buyurdular. (İbn-i Mace, Zühd, 24) 26 Nisan

27 eşref-i mahlukat olarak yarattı. Onu akıl, izan gibi pek çok vasıfla tezyin etti ve imtihan için dünyaya gönderdi. Adem (a.s) dan bu yana sayısız insan bu imtihana girdi. Şimdi ise sıra bizde... Nefes alabiliyor ve şu an gönül dili ile buluşmuş, bu yazıdan bir şekilde haberdarsanız, okuyor ya da dinliyorsanız, imtihanımız halen devam etmekte demektir. Belki süremiz azaldı ancak hala bir umut var. Zira Allah (C.C.) ın rahmeti sonsuz... Nasuh bir tevbe ile takva alemine ilk adım için belki hala vaktimiz vardır. Öyleyse ne duruyoruz. Merhameti sonsuz Rabbimiz, Kur an-kerim de tam 258 yerde iç dünyamıza takva ile hitap etmektedir. Muhterem Osman Nuri Topbaş Hocaefendi, bu hususu şöyle ifade ederler; Takva, yasaklardan kaçınmak, emirlerine sarılmak sureti ile Cenab-ı Hakk ın himayesine girmek, Allah a sığınmak demektir. O, celal sahibi yüce Allah ın gazabından ve azabından korkarak, rahmetinin gölgesine girmeye gayret etmek demektir. Bunun için de nefsani arzuların köreltilmesi ve ruhani istidatların inkişaf ettirilmesi zaruridir. Hepimizin bildiği gibi, büyüklerimiz gerçek manada imanı, dil ile ikrar ve zihinle değil kalp ile tasdik olarak beyan etmişlerdir. Bu bağlamda takva, Allah tan uzaklaştıran her şeyden kalbin korunması, Allah a yakınlaştıracak her şeye de muhabbet içerisinde olmaktan geçer. Buradan hareketle, Allah Resulü ne büyük bir aşk ve muhabbet ile bağlanmak, tüm mahlukata Halık ın nazarı ile merhamet ve şefkat ile bakacak bir muhabbet içersinde olmamız gerekmektedir. Takva üç derecedir; yasaklardan kaçınmak, emirlere riayet etmek ve nihayet daima Cenab-ı Hak ile beraberlik duygusu taşıyabilmektir. İşte bu sonuncusu takvanın havas için olan ölçüsü, en yüksek derecesidir. Bize... Şahdamarından daha yakın... olduğunu bildiren ve kullarına Nereye gitseniz yine sizinle beraberdir. diye haber veren Cenab-ı Hak ile beraberlik; O nunla birlikte olduğumuzun şuuruna varabilmek, cemali sıfatlar ile müzeyyen hale gelebilmektir. Bu şekilde takva kılıcını kuşanan kalpte, doğru ve yanlışı muhakeme ilhamı oluşur. Eşyanın hakikatini Nisan anlama şuuruna erer. Tüm sıkıntı ve problemlerini, Kur an ve sünnet dairesinde çözer, huzur ve sükun bulur. İnsan takva deryasına dalıp derinliklere indikçe, Kuran ı ve kainatı idrakte başkalaşır. Kainatın derunundaki sır ve hikmete mazhar olur. Böylelikle, küçük yaşlarda daha çok dillerde terennüm eden, Yunus un Sarı Çiçek ilahisinde de belirttiği, belki bugüne dek hikmeti ve sırrını fark edemediğimiz üzere, bitki ve hayvanatın, akarsu ve dağların dilini anlamaya başlar. Sarı çiçeğin dile geldiği ve kendisini tanıdığı, bu vesile ile çiçek ile konuşabilecek bir gönül kıvamına erişmiş olduğunu anlayabildiğimiz gönlü pak Yunus ne diyor; Sordum Sordum sarı sarı çiçeğe çiçeğe Boynun Boynun neden neden eğridir eğridir Çiçek Çiçek eydür eydür derviş derviş baba baba Kalbim hakka doğrudur Kalbim hakka doğrudur Sordum sarı çiçeğe Sordum sarı çiçeğe Sen beni bilir misin? Sen beni bilir misin? Çiçek eydür derviş baba Çiçek eydür derviş baba Sen Yunus değil misin? Sen Yunus değil misin? O halde vakit tamam olmadan, ömür sermayemiz bitmeden kendimize gelelim, takva elbisesini giymek için dua ve gayret edelim. Son olarak Zeyd İbni Erkam dan rivayet edilen Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem in duası ile nasiplenelim; Allâhümme innî eûzü bike mine l-aczi ve l-keseli ve l-buhli ve l-heremi ve azâbi l-kabr. Allâhümme âti nefsî takvâhâ, ve zekkihâ ente hayrü men zekkâhâ, ente veliyyühâ ve mevlâhâ. Allâhümme innî eûzü bike min ilmin lâ yenfa ve min kalbin lâ yahşa ve min nefsin lâ teşba ve min da vetin lâ yüstecâbü lehâ: Allahım! Âcizlikten, tembellikten, cimrilikten, ihtiyarlayıp ele avuca düşmekten ve kabir azâbından sana sığınırım. Allahım! Nefsime takvâ nasip et ve onu her türlü günahtan temizle; onu en iyi temizleyecek sensin. Ona yardım edip eğitecek sadece sensin. Allahım! Faydasız ilimden, ürpermeyen gönülden, doyma bilmeyen nefisten ve kabul olunmayan duadan sana sığınırım. Amin. 27

28 Zor Zamanın Ahlâkı Nureddin YILDIZ Ahlâkın yükselmesini imanın yükselmesi olarak görmeli, kaybolmasını da kalplerin kayması, amellerin yitirilmesi olarak düşünmelidirler. Zor zamanlarda ahlâk, zor zamanlarda iman çağrışımı yapılmalıdır. Ahlâk bütün zamanlarda güzeldir, gereklidir. Ancak zor zamanlarda ahlâk diğer zamanlara göre daha değerlidir, ahlâklı olmak isteyen için gereken himmet de daha yoğundur. Bu, sahrada ahlâklı olmakla şehirde ahlâklı olmak şeklinde bir benzetme ile de izah edilebilir. İnsanların sayısı arttıkça ortaya konması gereken ahlâki tavır da yoğunlaşmalıdır. Zenginlik elde edildiğinde ortaya çıkması gereken ahlâk, fakirlikle boğuşurkenki ahlâktan daha zor bir ahlâk olacaktır. İmanın elde kor gibi taşınır hâle geldiği bir zamanda ahlâk elbette kolay bir beceri olmayacaktır. İnsanlar ya ahlâkın şeklini değiştirecekler ve ahlâksızlığı da ahlâk olarak benimseyecekleri için ortada aykırılık kalmayacak ya da ahlâk ispatı zor bir iddiaya dönüşecektir. Her iki durum da ahlâk için erimedir, ahlâklı için zorluktur. Gerek ahlâka yeni bir şekil verilip, aslında gayri ahlâki olanların ahlâk dairesine alınması ve gerekse ahlâkın esastan gereksiz görülmesi, 28 Nisan

29 mü min için elbette bir zorluktur; ama kayıp değildir. Çünkü mü min, dininin bir emrini yerine getirirken karşılaştığı sıkıntı onun için ecre dönüşür. Kimsenin ahlâka itibar etmediği bir zamanda veya maddi değerlerin daha üstün tutulduğu ortamlarda aslî kimliğini koruyup ahlâk üzere kalan, bir tür cihat eden mücahit durumundadır. Şüphe ve tereddütlerin fırtına gibi estiği dönemlerin sabit ayakta kalabilenleri, cephelerinde ribat hâlinde olan murabıtlar olarak vasfedilmeye müstehaktırlar. Ahlâk, dinin en tabii parçalarından bir parçadır hatta ahlâkın hayâ gibi bölümleri imandan bir parça olarak takdim edilmiştir. Ahlâktaki erime, gelgitler mü min gözüyle bakıldığında esastan bir tehlikeyi, kalplerdeki sapmaları işaret eder. Ahlâksız bir İslam düşünülemeyeceğine göre, onun varlığı veya yokluğu ya da zayıflığı İslam adına varlık, yokluk veya zayıflık kelimelerini çağrıştırır. Her hâlükârda iman davasında olanlar, ahlâk adına da talepte bulunmalıdırlar. Ahlâkın yükselmesini imanın yükselmesi olarak görmeli, kaybolmasını da kalplerin kayması, amellerin yitirilmesi olarak düşünmelidirler. Zor zamanlarda ahlâk, zor zamanlarda iman çağrışımı yapılmalıdır. Ahlâkın en mükemmel örneği olan Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ve sünnetinin önemsenmediği bir zamanda yaşayan Müslümanların ahlâka verilmeye çalışılan yeni şekle karşı da ahlâkın kökten yok sayılmasına karşı da kendilerini kalenin son neferleri olarak görme basiretini gösterebilmelidirler. Mü min, kapasitesini ve imkânlarını aşan, altında kalacağı işlere girmemelidir. Ahlâk, ikinci insanlara karşı mü min kimliğimize uyumlu tavırlar sahibi olmak olduğu gibi, şahsiyetini ve mü min kimliğin verdiği özellikleri korumak da bir tür ahlâktır. Mü min onuru, imanî şahsiyet acil korunacaklar arasında bulunmalıdır. Mü min, altında ezileceği sözleri konuşmamayı, altından kalkamayacağı taahhütlerde bulunmamayı prensip edinmelidir. Çocukları ve sorumluluğunu taşıdıklarının önünde onurunu zedeleyecek söz ve tavırlardan kaçınmalıdır. Kendi kuyusunu kazan durumunda olmaması mü min kimliğinin gereğidir. İbadetlerde bile durum böyledir. Ardını getiremeyeceği yükümlülüklerin altına girmesi hatadır. Ödeyemeyeceği bir rakamı infak etmeyi söz vermesinden filan ibadeti şu çapta yapmayı benimsemesine varıncaya kadar her alan için bu prensipten söz edebiliriz. Mü min, kapasitesini bilmeli ve o kapasiteyi zorlamamalıdır. Bu hususta, kapasiteyi zorlamakla Allah yolunda meşakkate katlanmak arasındaki ince çizginin korunması da ayrı bir önem taşımaktadır. İmam Tirmizî nin Huzeyfe radıyallahu anhtan bize ulaştırdığı bir hadisi şerif çok önemli bir uyarıyı kulağımıza akıtmaktadır. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem. Mü minin kendini zelil düşürmesi uygun olmaz. buyurunca: Kendini nasıl zelil düşürebilir? diye sormuşlar. Bunun üzerine şöyle buyurmuştur: Kaldıramayacağı bir sıkıntının altına girerek. (Tirmizî, Fiten, ) Ahlâktaki erime, gelgitler mü min gözüyle bakıldığında esastan bir tehlikeyi, kalplerdeki sapmaları işaret eder. Nisan 29

30 Kaldırılamayacak bir yükün altına girmek, düşmanla çarpışma, sözlü taahhütte bulunma, ağır tehditler savurma, devam ettiremeyeceği işlere girişme şekillerinden biri ya da daha farklı bir amel olarak anlaşılabilir. Bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde, kolayı bulunanın zoruna talip olmak bu hadisi şerifte önerilmemektedir. Biz bu hadisi şerifi, en güzel anlaşılabileceği mesela teheccüt namazına uyarlayabiliriz. Teheccüt namazı, farzlardan sonra birinci derecede bir nafile ibadettir. Allah dostlarının büyük makamlara yükseldikleri önemli ibadetlerden biridir. Kimsenin teheccüdün azametine karşı söyleyebileceği bir sözü olamaz. Teheccüt, tartışmasız bir ecir kaynağıdır. Buna rağmen mü min teheccüt eda etme uğruna ertesi gün işinden olmayı tercih edebilir mi? Gece teheccüde kalkıldığı için iş göremez hale gelip mü minlerin sadakalarıyla ailesini geçindirmek durumunda kalan birinin durumu nasıl değerlendirilecektir? Ya da teheccütten ötürü sabah namazını hatta sabah namazının cemaatini kaçırmak değer mi? Mü min bela peşinde koşmaz. Bela gelirse sabreder, azmeder, cihat eder ama bela aramaz. Başına sorun oluşturacak işlerin alternatifi varsa onu yeğlemesi nebevî bir tavsiyedir. Şüphesiz, belanın tek tercih olduğu durumu konuşmuyor, tartışmıyoruz. O zamanki tercihin adı cihat olur ki, onun ne alternatifi olur ne de terk edilmesinin affı. Burada, kısa yol varken uzun yolu kullanmanın anlamsızlığı, maşa varken ateşi tutmanın abesliği vurgulanmaktadır. Zor zamanda ahlâk ölçüleri Zor zamanda ahlâk ölçüleri 1- Hayâyı bir İslam simgesi olarak benimse. 1- Hayâyı bir İslam simgesi olarak benimse. Hayâsı Hayâsı olmayanda olmayanda hayır hayır yoktur. yoktur Emin Emin olmak olmak şarttır. şarttır. Eli, Eli, beli, beli, dili, dili, gözü, gözü, kulağı kulağı emin olan zor olan zamanlarda zor zamanlarda bile imanî bile imanî vasıflarını vasıflarını koru- koruyan insandır. insandır. emin 3-3- Vefa, Vefa, taviz taviz verilemez özelliklerimizdendirdendir. Allah a Allah a karşı, karşı, Peygamber Peygamber aleyhisselama aleyhis- özelliklerimizselama karşı, mü minlere karşı, ebeveyne karşı, mü minlere karşı, ebeveyne karşı, iyiliği karşı, iyiliği bulunanlara karşı vefalı olmak bulunanlara karşı vefalı olmak gerekmektedir. gerekmektedir. 4- Merhamet esas ölçüdür. Merhamet etmeyen 4- Merhamet esas ölçüdür. Merhamet etmeyen merhamet görmeyeceği görmeyeceği için muhtaç için olduğumuz muhtaç oldu- ka- merhamet dar ğumuz merhamet kadar merhamet etmek zorundayız. etmek zorundayız. Göstermediğimiz Göstermediğimiz beklemeye hakkımız şeyi beklemeye olmaz. Yumuşaklığı hakkımız olmaz. da mer- şeyi hametin Yumuşaklığı bir uzantısı da merhametin olarak tercih bir ettiğimiz uzantısı tavır olarak benimsemeliyiz. tercih ettiğimiz tavır Bağışlamak olarak benimsemeliyiz. önemli bir erdemdir. Bağışlamak önemli bir erdemdir. 5- Doğru olmak, doğrularla beraber bulunmak Allah ın emridir. 5- Doğru olmak, doğrularla beraber bulunmak Allah ın emridir. 6- Anne ve babanın önünde kimse yoktur. 6- Anne ve babanın önünde kimse yoktur Haramdan Haramdan ve ve harama harama sürükleyen sürükleyen şeyden şeyden uzak uzak dur. dur Dilin ve ve eylemin Allah a şükretsin Mü min kardeşliği mukaddesattandır; mukaddesattandır; korunması dini korumaktır. dini korumaktır. korunması Sevgi, Sevgi, basit basit bir bir kelime kelime değildir. değildir. Allah ı Allah ı sevmek ve sevdiğini Allah için sevmek dindir. sevmek ve sevdiğini Allah için sevmek dindir. 11- Sabrı bütün zamanların silahı olarak 11- Sabrı bütün zamanların silahı olarak bil. bil Her Her hak hak sahibine sahibine hakkını hakkını ver ver ve ve bir bir hakkı vermen öbür öbür hak hak sahibini sahibini ezmesin. ezmesin. 13- İlimsiz kalmayı güneşten ve ve havadan hava- hakkı vermen uzak dan kalmak uzak kalmak kadar kadar tehlikeli tehlikeli gör. gör. Şeriatımızın en temel ilkelerinden biri, Allah Ahlâkının ecrini Allah tan bekle. Ahlâk Ahlâk Teâlâ nın kimseye kaldıramayacağını yüklemediği ilkesidir. Allah kimseye zorluk dileme- ahlâklı ecir kazanacak, ahlâksız da çok şey kaybede- Allah ın Allah ın emri, emri, peygamberinin peygamberinin kimliği kimliği olduğuna olduğuna göre göre ahlâklı ecir kazanacak, ahlâksız da çok şey kaybedecektir. miştir, bilakis kolaylık dilemiştir. cektir. 30 Nisan

31 Abdullah ÇAKIR Sohbetsiz Geçen Günlere Yazık! Sohbetin oluşumu için üç şeyin bir arada bulunması gerekir. Birincisi muhabbettir. Muhabbet; mutluluktur, neşedir. Yüzde, dilde, gönülde güllerin açılmasıdır. Abusu l vec kerîhü l-manzardır diye bir söz vardır. Yani yüzü dökkün, somurtkan bir çehre en berbat manzaradır demektir. Somurtkan bir çehreyle sohbet olmaz. Çünkü Sohbetin amaçlarından birisi de muhabbeti yakalamaktır. Muhabbeti koyulaştırarak demlenmektir. Demlenerek olgunlaşmak ve kemale doğru yelken açmaktır. Muhabbet aynı zamanda samimiyettir, Ortam, samimiyet kokuyorsa sohbettir. Aşksız sohbet olmaz, sohbetsiz aşk olmaz. Sohbette yalan olmaz, riyakarlık ise hiç. Sohbet hikmettir. Dedikodudan sohbet olmaz. Sohbete fuzuli olan bir şey giremez ama sohbet eden Fuzûlî olursa başka olur: Yattılar Ferhad u Mecnûn mest-i câm-ı aşk olup Ey Fuzuli biz onlar yattıkça sohbet bekleriz [Ferhat ve Mecnun aşk kadehinden içince kendilerinden geçtiler,(fuzuli ise bu mest edici aşk şarabından içtiği halde istidadının fazla olduğunu ortaya koymak için) Ey Fuzûli onlar böyle sermest oldukça biz yar ile sohbeti bekleriz diyor.] İkincisi sohbete layık uygun bir kişidir ki bu sahabe makamında musahib olmaktır. Musahib hemhaldir, hemzevktir,hemderttir. hemzeban olan iki kişi anlar birbirini ancak. Buradaki hemzeban aynı dili konuşan iki kişi değildir, aynı duyguyu paylaşan iki kişidir. Aynı duyguyu paylaşanlar yani duygudaşlar tek gönül gibidir. Sohbet namahrem kabul etmez. Sohbette dinleyen söyleyenden arif olmak gerektir. Ziya Paşa nın dediği gibi arif arifle; cahil cahille konuşmaktan zevk alabilir ancak: Nadanlar eder sohbet-i nadanla telezzüz Divanelerin hemdemi divane gerektir Zahir batınsız, batın zahirsiz olmadığı gibi konuşan sohbetin zahiri, hemzeban olan dinleyen batınıdır. Sohbet dostsuz olmaz, dost sohbetsiz. Üçüncüsü uygun bir mekandır. Neşe sohbetin sireti, mekan ise suretidir. Hem ortam sohbeti şekillendirir hem de sohbet ortamı. Sohbetin en güzel mekanı gönüldür. Gönülde en mutena ve müstesna köşeye kurulmaktır. Sohbet cennet bahçesidir. Sohbet çaredir. Sohbet dermandır. Sohbet candır, muhabbettir. Kan kana içilen ama bitmesini istediğindir. Gönülü soldurmayan, gönlü canlandırandır sohbet. Sohbet cemaledir, cemalde gözedir, gözgözedir, diz dizedir. Gözden gönüledir. Bir gönülden bir gönüle akmaktır. Gönle girmektir. Gönülde yaşamaktır. Gönlü onunla olmaktır. Sohbet, dildir yani gönüldür. Gönül, yârdir. Yar ile yaren olmaktır Yunus Emre: Önce doğru iman et, haramdan el etek çek Ruha gıdadır sohbet, badem helvası değil Mart 31

32 İmam Mâlik Rh.a. ve Zühd Hayatı Yard. Doç. Dr. Ebubekir SİFİL - Din konusunda şahsi görüşleriyle hareket edenlerden uzak durun. Onlar Ehl-i Sünnet in düşmanıdır. (Ebu Nuaym, a. g.e., 6/348 vd.) Medine alimlerinin ilminin vârisi. Hicret yurdu imamı, yüzüne bakanların ahireti hatırladığı Mâlik b. Enes rahmetullahi aleyh Bu güzide alimimizin Rasul-i Ekrem s.a.v. Efendimiz i rüyasında görmediği bir gece dahi olmadığı rivayet edilmiştir. Malikî mezhebinin imamı Mâlik b. Enes rh.a. Medine de, Mescid -i Nebî de ders verirken Hz. Ömer r.a. ın hüküm ve meşveret için oturduğu yerde otururdu. Evi de büyük sahabi Abdullah b. Mes ud r.a. ın oturduğu evdi. ( Ebu Nuaym, Hilyetu l -Evliya, 6/346) Salih zatlarla birlikte bulunmaya ayrı bir önem verir ve şöyle derdi: Kalbimde bir kasvet hissettiğim zaman Muhammed b. Münkedir e gider, bir süre yüzüne bakarım. Bu, günlerce bana bir ibret ve nasihat olarak yeter. (Kadı İyâd, Tertîbu l Medârik, 1/179) 32 Nisan

33 Peygamber saygısının zirvesi Peygamber Saygısının Zirvesi Kendisine talebelik etmiş olan İmam Şâfiî rh.a. anlatıyor: Mâlik in kapısında bağlı cins atlar ve bir de katır gördüm ve ne güzel! dedim. Al, hepsi benden sana hibe olsun. dedi. Binmen için birini kendine ayır. dedim; şöyle karşılık verdi: - Allah ın Peygamberi nin gezdiği toprakta hayvan sırtında gezmekten hayâ ediyorum. (Aynı eser, aynı yer.) Talebelerinden biri şöyle demiştir: - Mâlik bizimle beraber oturduğu zaman sanki bizden biriymiş gibi olur, bizimle beraber söze dalar, bizden daha çok tevazu gösterirdi. Fakat hadis-i şerif rivayetine başladığı zaman, artık sözü bizde heybet hissi uyandırır; sanki bizi tanımıyormuş, biz de kendisini tanımıyormuşuz gibi konuşurdu. (Ebu Zehra, İmam Mâlik, 53) Hadis dersine çıkmadan önce abdest alır, güzel elbiselerini giyer, güzel koku sürünürdü. Ders boyunca vakar ve sekinetin muhafazasına dikkat ederdi. Bir keresinde Ebu Hâzim in meclisine gitmiş, yer bulamadığı için ayakta kalmıştı. Ebu Hâzim in naklettiği hadisleri yazmadığını görenler bunun sebebini sorduklarında şöyle demişti: - Hz. Peygamber s.a.v. in hadislerini ayakta iken almayı uygun görmedim. (el- Halîlî, el- İrşâd, 26) Ayakta iken, yürürken veya acele bir işi varken hadis rivayet etmekten hoşlanmaz ve şöyle derdi: - Rasul -i Ekrem s.a.v. den rivayet ettiğim hadisin anlamını iyi kavramak isterim. (Ebu Nuaym, a. g.e., 6/347) Gece ibadeti Gece İbadeti Yine Kadı Iyâd ın naklettiğine göre İmam Mâlik rh.a. in her gece kılmayı alışkanlık haline getirdiği belli bir miktar gece namazı vardı. Cuma geceleri ise bütün geceyi ihya ederdi. Bir keresinde namaz kılarken Fatiha dan sonra Tekâsür Suresi ni okumaya başladı. Sonra, andolsun ki o gün her nimetten sorguya çekileceksiniz. mealindeki ayete geldiği zaman uzun uzun ağladı. Bir taraftan ayeti tekrar ediyor, bir taraftan da ağlıyordu. Nihayet tan yerinin ağardığını hissettiğinde rükû ve secde yaparak namazını tamamladı. Zorlama altında söylenen boşama sözünün geçerli olmayacağı konusunda fetva verdiği zaman, bu fetva Emevî sultanları tarafından halktan zorla alınan biatın geçerli olmayacağı görüşünde olduğu şeklinde yorumlanmış, İmam Mâlik rh.a. bu yüzden takibata uğramıştı. Hatta kendisine sopa atılmış, işkenceden dolayı omuzu çıkmıştı. ( İbn Abdilberr, el- İntikâ, 87) Bu takibat sürecinde bile gece namazını aynen devam ettirmişti. Kendisine, Bari bu durumda gece namazını biraz hafiflet denildiğinde şöyle mukabele etmi şti: - Allah için amel işleyen bir kimseye gereken, o amelini güzelleştirmektir. (Kadı Iyâd, a.g.e., 1/178) Allah Allah Korkusu korkusu ve ve Sorumluluk sorumluluk Duygusu duygusu İmam Mâlik rh.a. kendisine sorulan bütün sorulara cevap vermez, çoğu zaman susmayı veya bilmiyorum demeyi tercih ederdi. Öyle meseleler olurdu ki, üzerinde on yıl, hatta yirmi yıl düşünür, araştırma yapar, buna rağmen kalbi mutmain olmadığı için o konuda kesin bir şey söylemezdi. Hadis dersine çıkmadan önce abdest alır, güzel elbiselerini giyer, güzel koku sürünürdü. Ders boyunca vakar ve sekinetin muhafazasına dikkat ederdi. Nisan 33

34 Öğrencisi İbn Vehb şöyle demiştir: - Mâlik, sorulan bir soruya cevap vermeden önce (o kadar uzun süre susardı ki), bir kimse elindeki boş bir sayfayı bilmiyorum kelimesiyle doldurmak istese bunu yapabilirdi. (Kadı Iyâd, a.g.e., 1/147) Meclisinde bulunanların çok soru sormasından hoşlanmaz, kimi zaman da soru soran kişiye: - Yazıklar olsun sana! Beni kendinle Allah Tealâ arasında hüccet kılmak mı istiyorsun? Ben önce kendimi nasıl kurtaracağıma bakayım; seni sonra kurtarırım dediği olurdu. (Aynı eser, 1/146) Kendisine bir mesele sormak için Mağrib den kalkıp altı ay yol teptikten sonra Medine ye gelen birine, bir araştırayım, yarın gel demişti. Ertesi gün adam tekrar geldi ve neticeyi sordu. İmam Mâlik bilmiyorum cevabını verdi. Adam, Benim geldiğim yerde insanlar yeryüzünde senden daha alim birisi bulunmadığını söylüyor! deyince şöyle mukabele etti: - Onlara gittiğinde benim bu işin altından kalkamıyorum dediğimi söyle. Yine kendisine sorulan yirmi sorunun ancak ikisine, uzun süre lâ havle velâ kuvvete illâ billâh dedikten sonra cevap vermişti. Kendisine; Sen de bilmiyorum dersen kim bilir? dendiğinde şöyle mukabele etmi şti: - Yazık Beni ne zannediyorsunuz? Ben neyim ki sizin bilmediğinizi bileyim? (A.g.e., 1/ ) Öğüt Öğüt ve tavsiyeleri ve Tavsiyeleri Kendisinden tavsiye isteyen birisine şöyle demişti: - Din konusunda şahsi görüşleriyle hareket edenlerden uzak durun. Onlar Ehl -i Sünnet in düşmanıdır. (Ebu Nuaym, a. g.e., 6/348 vd.) - İlim bir nurdur ki, ancak takva ve Allah korkusu ile dolu olan kalp ile ünsiyet eder. Kendisine, İlim öğrenmek farz mıdır? diye sorulduğunda şöyle cevap vermi ştir: - Hayır! İnsanların hepsi alim olacak değildir. Halk arasında öyleleri var ki, onlara ilim talep etmelerini emretmem. (Mecburi olanın dışındaki) ilim insanların hepsine farz değildir. Bu konuda talebesi İbn Vehb e şu tavsiyede bulunmuştur: - İşittiğin şeyleri hayatına tatbik et ve bununla yetin. Başkalarının menfaati için kendi sırtına yük alma. İnsanların en bedbahtı, ahiretini dünya için satandır. Ondan daha bedbahtı ise, kendi ahiretini başkasının dünyası için satandır. Yine şöyle demiştir: - Kendisine ilim nasip edilen ve ilimde parmakla gösterilecek seviyeye ulaşan kimsenin, nefsiyle baş başa kaldığında başına topraklar saçıp nefsini azarlaması, riyaset (üstünlük) sebebiyle rehavete kapılmaması gerekir. Zira kabrine uzanıp da üstüne toprak atıldığında elde ettiği riyaset onun aleyhine olacaktır. - İstemediğin şeyi sorup da istediğin şeyi unutma. Zira muhtaç olmadığı bir şeyi satın alan kimse, ihtiyaç duyduğu şeyi satmış olur. - Sana soru soran herkese cevap vermen, ilmi ortadan kaldıran hususlardandır. Duyduğu her şeyi nakledenlerin önderi olma. Sorulmadığın şey hakkında konuşman da ilmi ortadan kaldıran sebeplerdendir. - Allah Tealâ dan ittika et ve hadisi ancak ona ehil olan kimseden al. Şu öğüt ve tavsiyeler de ona aittir: - İlim talep eden kimseye düşen, vakar, sekinet ve haşyeti muhafaza etmek ve kendisinden önce yaşamış olanların izine uymaktır. - Allah Tealâ ya taat çerçevesinde bir ilim öğrendiğin zaman, onun eseri üzerinde belli olsun. - Kişi dilini muhafaza etmedikçe imanı kemale ermez. (Kadı Iyâd, a.g.e., 1/ ) Allah ondan razı olsun. 34 Nisan

35 Ahmet KAYAK DOSDOĞRU OL! Her zaman Kur an-ı Kerim in: Emrolunduğun gibi dosdoğru ol. (Hûd sûresi, 11/112) beyanı üzere hareket etmek gerekir. İslam ın ve insanlığın şu an ki durumu; ağ örmeye çalışan bir örümceğin halinden farksızdır. Son üç asırdır Ümmet olarak belimizi doğrultamıyoruz. Her hareketimize bir ölçüde İslam ın dışında, Kur an ve Sünnet haricinde bir düşünce, görüş kattığımız vakit mayası bozulur ve yapılan işler muvaffakiyet sağlamaz. Nefsaniyet eksenli yaşantımızla bu geçici dünyada ahireti kazanmayı umuyoruz. Heyhat Aldanmışlık bu olsa gerek Bazı dünyevi meselerle haşır-neşir olduğumuz ölçüde; kalbi ve ruhi hayatımızdaki eksikliklerle bir ölçüde ilgilenebilseydik; içinde bulunduğumuz sıkıntıları belli bir ölçüde izale edebilirdik. Maddi, manevi füyuzat hislerinden sıyrılmadıkça ulaşmamız gereken hedeflere ulaşmak bir yana dursun, bulunduğumuz noktadan hareket edemeyiz. Kur an ve Sünnet dahilinde günahlarımızı ele alıp, gassalın elindeki meyyit gibi İlahi Beyan ın atmosferi ile hemhal etmedikçe, arınmak kelimesini lügatımızdan çıkaralım. Bazen olur ki, insan işlediği günahlardan dolayı vicdanen rahatsızlık duymaya başlar, nefs-i levvame mertebesine çıkmıştır. Bir annenin hasta olan çocuğu hakkında duyduğu endişeyi; o insan kalbi ve ruhi hayatında hissetmeye başlar. Allah a karşı saygısızlık yaptığı düşüncesiyle yemeden içmeden kesilir. Çünkü, tek dayanak noktası, tek güvencesi O dur. Kedinin fareyi beklediği gibi(teşbihte hata olmasın); o insan da Rabb inin afvu mağfiret deryasından bir damla da olsa manevi susuzluğunu gidermek için bekliyor. İlahi Beyan ın düsturuyla: Allah ın rahmetinden asla ümidinizi kesmeyiniz. Çünkü kâfirler güruhu dışında hiç kimse Allah ın rahmetinden ümidini kesmez. (Yusuf Suresi 12/87) hareket etmek gerekir. Ama bizler nefsimizin ve şeytanın tuzağına nasıl da kolayca düşüyoruz. İki dehşetli canavara karşı tam teslimiyet gösterirken; bizleri yoktan var eden Allah a karşı liyakatsizlik göstermekte Nisan neyin nesi? Tenperverlik adeta kalbi ve ruhi hayatımızın önüne geçti. Her daim başka kurgu ve hayallerle yaşadık, farklı hülyaların sath-ı mailinde dolaştık. Her bir günah içinde küfre gidecek bir yol var. (Lem alar, İkinci Lem a) sözü adeta freni patlamış bir kamyonun feci sonu gibi, bizlerin sonu da böyle olabilir. Günahları yüzünden dertlenmeyen, adeta zevk alır gibi günah işleyenlerin acı sonu, akıbeti ne olur acaba? Ama şeytan bizleri boş bırakır mı? Hemen veriyor vesvesesini: Boşver, Allah affeder. Ama dumura uğramış, güdükleşmiş bu düşüncenin reçetesini manevi şifa kaynağı Kur an dan alabiliriz: O aldatıcı (şeytân), sizi Allâh hakkında (O nun yumuşak davranmasına, mühlet vermesine güvendirerek) aldatmasın. (Lokman Suresi 31/33) Havf u reca yani korku ve ümit arasındaki dengeyi sağlamalıyız. Beşerin tek mülahazası; dünyevi kazançlar Geçici dünya bataklığına saplanmış; çırpınıp duruyoruz. Ama içinde bulunduğumuz durumu gül bahçeşi olarak tahayyül ediyoruz. Şeytan ve avaneleri bizleri Kur an dan uzaklaştırmak için; hatta ahireti düşünmememiz için canını dişine takarcasına gayret ediyorlar. Farzımuhal; bir hasta doktorun yazdığı ilaçları kullanmak yerine koca-karı ilaçlarına başvuruyor; mü minler de Kur an ve Sünnet yerine şeytani ve nefsani fısıltıların peşine takılıp gidiyoruz. Yol, İnsanlığın İftihar Tablosu nun, Hazreti Ebu Bekir in, Hazreti Ömer in yoludur. Onların yol ve yöntemlerinin dışında yürümeye yolsuzluk denir. Yürüdüğümüz yolu; yol zannediyoruz. Acaba neyimize güveniyoruz? Aslında hiçbir şey bize ait değilken; bize verilen emanetlerin, dünyevi oyuncakların bir an güzelliğine kanıyor ve manevi sarhoşluğa kapılıyoruz. Zannediyorum ki bu gafletimiz devam edecek, dağınıklığımızın dağılması adına gayret sarf etmeyecek ve makam, para, şöhret ve koltuk sevdası denen dünyevi hazlar; o zehirli balını yedirmeye devam edecek. Başkalarının başka şeyleri anlattığı kadar Allah ı ve Kutlu Nebi yi anlatamamanın üzüntüsünü hissedemeyeceğiz. 35

36 İmanlı Gençlikten Kelâmcı Gençliğe! Murat TÜRKER İman, kişiye daima kendisiyle meşgul olmasını, amelini arttırmasını, kalbini tezkiye edip, nefsini dizginlemesini, öteler için burada heybesini doldurmasını telkin eder. İmam Gazzâlî, el-mustasfâ nın başında, kelâmı, ilimlerin en şereflisi olarak zikreder. Esasen kelâmî kabuller, kişinin bir bütün olarak İslâmî ilimlerle ilgili ana bakış açısını çerçeveler. Yekdiğerini ehl-i bid at yapan fikrî inhiraflar da, onun kelâmî perspektifinden beslenmektedir. Buraya kadar sorun yok. Sorun, işbu kelâm nosyonu sevdasının İslâmî heyecanla meşbu genç nesiller nezdinde de merkezî bir ehemmiyet kazanmaya başlamış olmasındadır. İman/akide ile kelâm ayrılığının tesirini somut olarak gösterdiği yer de burasıdır. İman; kişiye, istikamet üzere olan, itikadın temel-zarurî öğelerinde sahih bir bakış açısına sahip, amel-i salihle zenginleşen bir hayat tasavvurunu telkin eder. İmanın gereklerini hayata taşıyan kişi, huzur-u İlâhî de başını öne eğdirecek işler yapma korkusuyla tir tir titrer ve tüm hayatını bu hassasiyeti aşındırmama çabasıyla devam ettiririr. Ana hedefi, çok fazla mâlûmat sahibi 36 Nisan

37 Bir mü mine hiç yakışmayacak böbürlenmelere gönül eğdiren; buna mukabil namazlarını geçiştiren, Kur an la dostluğu zayıflamış, gündüzünü sosyal atışmalar la heba ettiği vaktinin, gecesini de fasılasız uykulara kaptıran tiplerin artmasından ise endişe duyalım. olmak değil, amel sahibi olabilmektir. İslâm ın zaruriyatına bilgi düzeyinde hâkimiyet ve amel boyutunda istikrar tesis edebildiği ölçüde itminan bulacaktır. Dinî nazariyatın girift meseleleri üzerine kafa yormaktansa, temel meseleleri fiiliyata taşımakla meşguldür. Kelâm, ehlinin elinde kendisine ihtiyaç duyulan bir ilim fonksiyonu ifâ ederken, İslâmî motivasyonu ve dava şuuru öne çıkan genç nesillerin gündemini imana galebe çalacak şekilde işgal etmeye başladığında, çoğu kez Demokles in kılıcı denen şeye dönüşmektedir. İmanın en sade ve temel gereklerini yapma hususunda ahesterevlik gösteren nice internet mücahidinin, yarım yamalak kelâmî donanımla şunu tekfir edip, bunun üstünü çizdiğini, falanı bid at ehli olarak yaftalayıp, filanı dalâletle itham ettiğini akıldan çıkarmayalım. Ama şunu sormak durumundayız: Gerçekten ihtiyacımız olan şey bu mu? Kelâmı bir üst donanım mertebesi olarak göreceksek, daha temel basamaklarda bile tekleyen insanların, her an ayaklarının kayabileceği bir irtifada birbirlerini itekleyip durmasının kime ne faydası var? Bir gözlemci, yine sosyal medyada herhalde, Twitter-Facebook âlim kaynıyor ama camiler bomboş! meyanında birşeyler yazmıştı. Hâl-i pür melâlimizi güzel özetliyor. Namazda titizlenen, her namaza son namaz ehemmiyeti yükleyen; güzelce abdestini alıp rahlesi üzerine koyduğu mushaftan Allah kelâmını tilavet eden; elinden ve dilinden emin olunan bir insan olarak yaşamayı, sosyal medyada din kardeşlerini köşeye sıkıştırmanın enaniyet körükleyici zevkine tercih eden imanlı gençler imizin sayısı artıyorsa, inşiraha gark olalım. Nisan Üstünkörü edindiği kelâmî formasyonu, önüne çıkan her muhatap üzerinde deneyen; hakikati tümden ihata etmişçesine çalım satarken, bir mü mine hiç yakışmayacak böbürlenmelere gönül eğdiren; buna mukabil namazlarını geçiştiren, Kur an la dostluğu zayıflamış, gündüzünü sosyal atışmalar la heba ettiği vaktinin, gecesini de fasılasız uykulara kaptıran tiplerin artmasından ise endişe duyalım. Bu öyle bir şeydir işte: İman, kişiye daima kendisiyle meşgul olmasını, amelini arttırmasını, kalbini tezkiye edip, nefsini dizginlemesini, öteler için burada heybesini doldurmasını telkin eder. Kulaktan dolma kelâmcılık ise kişiyi sürekli başkalarını tarassut etmeye, iman-küfür çeteleleri tutmaya, üzeri kalın çizgilerle çizilecek adamlar aramaya sevk eder. Kendisini bu tür bir arızalı tutumun İslâmî mücadele olduğuna inandırmış ruh durumu problemli tipler, birini yaftalayamadıkları, bir başkasını dışlayamadıkları günü, heba olmuş bir gün telakki ederler. Problem kelâmda değil, kelâmî bilginin bu ölçüde harcıâlem bir işlerlik kazanmasındadır. İmanı sindirememiş ruhların, bu konudaki eksikliklerine hiç aldırış etmeksizin nazarî meselelerde boğulması ve bu arada başkalarını da boğmaktan haz duyar hale gelmesi, ne yazık ki, kelâmın ayağa düşmeye başladığının habercisidir. Dikkat ettiniz mi, falan cemaate, filan tarikata mensup olan ve bu tür teferruat denecek meseleler üzerinden başkalarını ademe mahkûm eden kimselerin sayısı arttı. Ama mesela bir dükkâna alışverişe gidenler, artık eskisi kadar sık bir şekilde, esnafın cama astığı Namazdayım, geleceğim yazısına rastlayamıyorlar. Kelâmî merakla imanî kıvam ters orantılı mı seyrediyor? 37

38 Kader e İman Etmemek Küfürdür Hüseyin AVNİ Kur ân da, Şüphesiz biz her şeyi bir kaderle yarattık [1], Allah ın emri/işi, takdîr edilen bir kader olmuştur., [2] Bu azîz ve alîm(olan Allah) in takdîridir. [3] gibi birçok âyette Kader isbât edilmektedir. Zamanımızda bir takım câhiller ve sapıklar türetilmiştir. Kadere îmân Kur ân da yoktur, hadîslerle de îmân sâbit olmaz, O halde Kader e îmân mecbûriyeti yoktur, gibi açık küfür sözlerini sarf etmekten çekinmemektedirler. Böylece bir yanda kâfir inancı sergilemekte, diğer yanda da başkalarını dahi kâfirleştirmeye çalışmaktadırlar. Maksadımız, Kader isbâtından çok, meseledeki bakış açısı noktasında hasta olan bir zihniyetin tahlîl ve teşhîsidir. O bakımdan yapacağımız bilinen bir usûlle delîlleri ortaya koymak olmayacaktır. Kur ân da Kader e Îmân İle Alâkalı Âyet Yok mudur? Kur ân da Kader e Îmân ile alâkalı bir âyet değil, âyetler vardır. Aksini iddiâ edenler hem yalan söylemekte hem de Allah celle celâlühû yu yalanlamaktadırlar. Evet, Kur ân da kader e îmân ile alâkalı âyet yoktur diyenler yalan söylemekte ve birçok âyeti inkâr etmektedirler. Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem ile 38 Nisan

39 bütün bir Ümmet in karşısına geçerek bir takım âyetleri farklı yorumlama ismi altında tahrîf etmeleri ve yaptıklarına yorum kılıfı geçirmeye çalışmaları Onları sözü edilen âyetleri inkâr etmiş olmaktan aslâ kurtaramaz. Nitekim Kur ân da, Şüphesiz biz her şeyi bir kaderle yarattık [1], Allah ın emri/işi, takdîr edilen bir kader olmuştur., [2] Bu azîz ve alîm(olan Allah) in takdîridir. [3] gibi birçok âyette Kader isbât edilmektedir. Bu âyetlerde geçen kader veyâ takdîr nasıl manalandırılacaktır? Kimi câhil sapıklara âid belli bir ölçü ile yaratmak ve benzeri meâllerde olduğu gibi gelişi güzelce veya bir takım keyfî lüğat yakıştırmalarına dayanarak mı, Resûlüllah sallallâhu aleyhi ve sellem e sorarak mı?... Gerçi âyetleri manalandırma ve îzâh etmeyi bir yanda kendilerine noter senediyle verilmiş bir hak olarak görürlerken, bunu Resûlüllah sallallâhu aleyhi ve sellem e çok gören ve O nu mes eleye karıştırmamaya yeminli görünen nice şaklabanlar var Bu manalandırmak bir Mü mine göre ilk önce elbette Resûlüllah sallallâhu aleyhi ve sellem e sorarak olacaktır İmâm Süyûtî ed-dürrü l-mensûr unda şöyle naklediyor: Ahmed İbnü Hanbel, Müslim, Abd İbnü Humeyd, Tirmizî, İbnü Mâce, İbnü l-münzir, İbnü Merdûye (ve Beyhakî) Ebû Hureyre radıyallahu anhu dan şöyle dediğini rivâyet ettiler: Kureyş Müşrikleri Kader hakkında münâkaşa yapmak üzere Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem e geldiler. Bunun üzerine, (Müşrikler) o günde sürüklenip ateşe atılacaklardır. (Onlara) Cehennem in dokunmasını tadın (denilecektir.) Şübhesiz biz her şeyi bir kaderle yarattık âyetleri indi. [4] Bu rivâyetin Abdullah İbnü Amr, Zürâre İbnü Evfâ, Ebû Ümâme ve başkalarından şâhidleri vardır. Peki, Müşriklerin bu sözü edilen münâkaşaları kaderin nesi hakkındaydı? Müşrikler Allah a inanan insanlardı O nun kâinâtın tek yaratıcısı olduğunu i tirâf ediyorlardı Böyle bir inançta olanların Allah ın, yarattıklarını belli bir ölçü ile yaratma sı husûsunda i tirazları hiç olur muydu? Elbette olmazdı Öyleyse, itirazları ne hakkındaydı? Elbette kaderin inkârı veya ucu inkâra varan ve götüren te vîli hakkındaydı. Nitekim, Bezzâr ve İbnü l-münzir ceyyid/iyi bir senedle Amr İbnü Şuayb yoluyla babasından, O da dedesinden şöyle dediğini rivâyet ettiler: Şübhe yok ki, müşrik günahkarlar (dünyada) sapıklıkta ve (Âhiret te de) alevli ateşler içindedirler. (Müşrikler) o günde sürüklenip ateşe atılacaklardır. (Onlara) Cehennem in (azabının) dokunmasını tadın (denilecektir) Şübhesiz biz her şeyi bir kaderle yarattık. âyetleri, ancak kader ehli/kader inkârcıları hakkında inmiştir. [5] İbnü Ebî Hâtim, Taberânî, İbnü Merdûye, İbnü Şâhîn, İbnü Mende, Bâverdî, Hatîb ve İbnü Asâkir, Zürâre radıyallahu anhu dan şöyle dediğini rivâyet ettiler: Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem (Onlara) Cehennem in (azabını) dokunmasını tadın (denilecektir.) Şübhesiz biz her şeyi bir kaderle yarattık) âyetlerini okudu., Bu âyetler, Âhir zamanda Ümmetimden Allah ın kaderini inkâr edecek bir takım insanlar hakkında (indi) buyurdu. [6] Ve daha nice rivâyetler Âyetin iniş sebeblerinin birden fazla olmasına da hiçbir mâni yoktur Âyet birden fazla sebeble inmiş olabilir. Şübhe yok ki, müşrik günahkarlar (dünyada) sapıklıkta ve (Âhiret te de) alevli ateşler içindedirler. (Müşrikler) o günde sürüklenip ateşe atılacaklardır. (Onlara) Cehennem in (azabının) dokunmasını tadın (denilecektir) Şübhesiz biz her şeyi bir kaderle yarattık. âyetleri, ancak kader ehli/kader inkârcıları hakkında inmiştir. [5] Nisan 39

40 Bu âyetlerde bir amel bulunmamaktadır. Bunlar Allah ın verdiği haberler olduklarına göre Mü min tarafından îmân/tasdîk edilmek mecbûriyeti olan hakîkatlerdendir. Bunu, ister Allah ın Mukaddir/takdîr edici sıfatı çerçevesinde olarak Allah a Îmân a, ister Kur ân ın verdiği bir habere îman etmek dâiresinde düşünerek Kur ân a Îmân a dâhil eder, isterse hakkındaki müstakil âyetlere ve manevî Tevâtür haddine varmış hadîslerin tasnîfine uyarak müstakil bir Kader e Îmân esâsı kabûl edersiniz. Böylece de bu sınıflandırmada Resûlüllâh sallallâhu aleyhi ve sellem e uymakla en münâsib olanı yapmış olursunuz. Nitekim Selefimiz dahî böyle yapmışlardır. Hadîslerle Veya Sünnet le Îmân Îmân Esâsı Esâsı Sâbit Sâbit Olmaz Olmaz mı? mı? Mecmûamızda neşredilen Haber-i Vâhid ile alakalı makalede de anlatıldığı gibi, -Cumhûr a göre- Mütevâtir olmayan Sünnet ile -kesinlik bildirmediği içün- Temel Îmânî bir esas sâbit olmaz. Yalnız Cumhûrun bu aslı/temel Usûl kaidesi câhillerin zannettiği gibi mutlak değildir, kayıdlıdır. Şöyle ki, Ümmet in âlimleri bir Haber-i Vâhid i söz birliği ile kabûl ederlerse, o zaman haber artık kesin olur; onunla da temel îmân esası sâbit olur. Yani, Ümmet bir Haber-i Vâhid in sâbitliğinde İcmâ /sözbirliği ederse, artık o haber tartışmasız kesinlik arz eder. Başka bir ifâdeyle, İcmâ ile pekişen Haber-i Vâhid artık Mütevâtir seviyesine çıkar. Hattâ bu hadîsler, -İcmâ ile kabûl edilmeselerdi bile- bir tarafta Manevî Mütevâtirlik kazanmanın yanında, diğer tarafta da lafzî Meşhûrluk seviyesine ulaşmışlardır. Üstelik, bir çok hadîs âlimine göre ise -Mütevâtir olmasa da- Sahîh Sünnetle Îmânî bir esas sâbit olabilir. Bütün bunlardan dolayı, Kader ile alâkalı hadîsleri yalanlamak da -Kur ân hesâba katılmasa bile- başlı başına bir kâfirliktir. Kaldı ki, buradaki kaderle alâkalı Sünnet rivâyetleri Kader e Îmân ı isbâtta müstakil değillerdir; aksine bu babtaki âyetleri tefsîr etmektedirler. O sebeble ortada hiçbir müşkil kalmamaktadır. Sünnetle îmân sabit olmaz mış(!) Kim demiş?... Böylesi bir saçmalığı küfür sistemlerinin gübre yığınları üzerinde yetiştirilen küflü ve zehirli kültür mantarlarından başka kim söylemiş?... Bu anlayış, hadd-i zâtında mevcûd olmamasına rağmen var zannettikleri akıllarına tapınan muâsır putperestler tarafından yontulup ibâdet edilmeye başlanılan bir puttur. Asrî/çağdaş hurâfecilerin uydurup tapındığı sahte dîn prensiplerindendir. İslamoğlu nun İslamoğlu nun Kader i İnkâr Etmesi Kader i İnkâr Etmesi Mustafa İslamoğlu Kader hakkında kendine sor(dur)ulan bir suâle internette yine kendi sesiyle görüntülü olarak cevâbı verdi. [7] Biz O nun cevâbını aşağıya parça parça olarak kelşimesi kelimesine ele alacağız. Cevâb diye sarfettiği cümleler esâsen cevâba değmese de, kandırdığı kimseleri hesaba katarak onları cevâblandıracağız: İslamoğlu: Ebu l-a lâ el-mevdûdî nin İslam a Giriş kitabını ben görmedim, böyle bir kitabının olduğunu da bilmiyorum. İslam a Giriş kitabı Muhammed Hamidullah a ait. Onun için acaba bir yanlış var Nebi sallallâhu aleyhi ve sellem (Onlara) Cehennem in (azabını) dokunmasını tadın (denilecektir.) Şübhesiz biz her şeyi bir kaderle yarattık âyetlerini okudu., Bu âyetler, Âhir zamanda Ümmetimden Allah ın kaderini inkâr edecek bir takım insanlar hakkında (indi) buyurdu. [6] 40 Nisan

41 mı, kardeşimiz daha iyi bilir, ama ben sadece bir soru işareti koymakla yetindim. Fakat Ebu l A lâ el-mevdûdî nin kadere imanı ayırmasını da bilmiyorum. Nisan Cevâb: Hiç mühim değil. Mü minler ayırmıyorlar Ayıramazlar Allah korusun ayırırlarsa kâfir olurlar İslamoğlu: Çünkü kadere imanı ayıran Ebu l A lâ el-mevdûdî değil, koca koca muhaddisler o bize nakl edilen hadisteki kadere imanı ayırırlar. Hatta İman isimli kitabımda bize aktarılan iman hadisi, Cibril hadisindeki kadere imanın olmadığı versiyonlar var Buhari ve Müslim de. Her versiyonda o geçmez. Cevâb: Bu kadere îmân etmeyi diğer îmân esaslarından ayırmak iddiâ ve isnâdı o muhaddislere yapılan süflî bir iftirâdır. Eğer bu iddiâ Cibril hadisindeki kadere imanın olmadığı versiyonlar var Buhari ve Müslim de, her versiyonda o geçmez sebebine dayandırılıyorsa, anlatılması zor bir câhillik veya hâinlik sergilenmektedir. Çünki Onlar, sözü edilen kitâblarında Kadere îmânla alakalı olarak onlarca rivâyet getirmişlerdir. Meselâ Buhârî Sahîh inde açtığı Kitâbu l-kader başlığı altında tam (27) hadis getirmiştir. [8] İmam Müslim de Sahih inde Kitabu l-kader başlığı altında mükerrerler haric (34) rivayet getirmiştir. [9] Bütün bunlara rağmen Buhârî ve Müslim Kader e Îmânı Îmân esaslarından ayrı tuttu demek ne ile anlatılabilir? Dinleyenleri ve okuyanları eşek yerine koymak ve bilgisizliklerinden faydalanmakla mı? Buhârî nin ve Müslim in Sahîh lerini hiç okumamış olmakla mı? Buhârî ye ve Müslim e ne dediğini anlamayacak kadar bunak olmak çamurunu atmak çamurluğuyla mı?... Hadîs ilimlerinden hiç nasîbi olmamakla beraber o sahada konuşma densizliğiyle mi?... Beyin çukurunda usturaya sürecek kadar akıl bulunmamakla mı? Neyle?... Bu ihtimâllerin ilk üçü tiksindirecek seviyede müptezellikler Son ikisi ise acınacak haller Ayetlerde bir amel bulunmamaktadır. Bunlar Allah ın verdiği haberler olduklarına göre Mü min tarafından îmân/ tasdîk edilmek mecbûriyeti olan hakîkatlerdendir O halde Onların îmân esaslarının bazılarını bulunduran şu rivâyetleri getirmeleri başka rivâyetlerde bulunanları inkâr etmeleri manasına gelemez. Yoksa onlar, şimdiki sulu beyinliler gibi çelişkiler kumkuması ne dediğini bilmeyenlerin derekesine düşmüş olurlardı. Doğrusu Onlar îmân esaslarını Kur ân dan, açıklamalarını da Sünnet ten ve Selef in anlayıp yaşadığından alıyorlardı. Bu sebeble hadîs rivâyetlerindeki çelişki arz etmeyen eksiklik veya fazlalık bulunan lafızları sağlam râvînin ziyâdesi makbûldur kaidesi çerçevesinde kabûl ediyorlardı. Çünki, nakleden yahud nakledenlerden nakleden bir veya birkaç kelimeyi duymamış veya unutmuş olabilirdi. Başka yollarla ve Ümmet in Selef inin İcmâıyla, hatta Kur ân la pekişen ilâvelerin kabûlünde İslâm âlimlerinden hiçbir kimsenin zıd bir düşünce ve sözü bilinmemiş ve görülmemiştir. Tevâtür-i Ma nevî denilen bir ilmî mesele vardır ki o, hoşaf değildir. Olsaydı bile onu herkesin yemesi bahis mevzuu değildi. Neydi o Ma nevî Tevâtür? Bir maddenin değişik rivâyetlerde tevâtür mertebesinde gelmesiydi Kader Meselesi de öyledir. Mücerred hadis rivâyetleri olarak başta Ma nevî Mütevâtir, âlimlerin tartışmasız kabûlü ve bütün bir Ümmetin âlimi ve câhilinin kabulü ve tatbîki ile de sonunda kesin Mütevâtirdir. Bütün bu Mütevâtir Sünnet ve İcmâ Kur ân daki kader ve takdîr âyetlerinin tefsîri ve açıklamasıdır.(devam edecektir.) Kaynaklar [1] Kamer: 49 [2] Ahzâb:38 [3] Yâsîn:38 [4] Ed-Dürrü l-mensûr (7/601), Ahmed, Müsned (9443), Müslim (2656), Tirmizî (2157), İbnü Mâce (83), (benzerini) İbnü Cerîr, Tefsîr (27/65, bir çok yolla), Beyhakî, El-Kadâ ve l-kader (177,180), [Halku Ef âli l-ibâd (104), Beğavî, Şerhu s-sünne (80), Beyhakî, El-Kadâ ve l-kader dipnotu:180] [5] Ed-Dürrü l-mensûr (7/602) [6] Ed-Dürrü l-mensûr (7/602) Meselâ, Kader ölçüdür, kadere iman Allahın hiçbir şeyi ölçüsüz yaratmamış olduğuna imandır gibi sözleriyle [7] Süâl: Seyyid Ebu l A lâ el-mevdûdî imanın şartlarından olan kaderi İman dan ayırıp Ehl-i Sünnet akidesine ters düşmüş müdür? Zannedersem İslama giriş kitabı. [8] Buhârî, Sahîh ( ) Yani tam (27) aded hadis. [9] Müslim, Sahih (3/ ) 41

42 Ölüme Giden Hayat Yolunda M. Emin Karabacak Bir zamanlar efendisinin evine her gün nehirden su taşıyan bir köle vardı. Köle boynunda taşıdığı bir sopanın iki ucuna birer kova asar, bu kovaları nehirden aldığı su ile doldurur ve eve getirirdi. Ancak kovalardan birisi birkaç yerinden delinmiş eski bir kovaydı. Dolayısıyla, nehirde ağzına kadar doldurulan suyun ancak yarısını tutabilirdi eve kadar. Diğeri ise yepyeni ve sağlam bir kovaydı. Suyu hiç sızdırmadan taşırdı. -Niye ki? diye sordu sucu. -Neden utanıyorsun? -İki yıl boyunca, yan tarafımdaki çatlaklar yüzünden sular akıp gitti ve yükümün sadece yarısını efendinin evine götürebildin. Benim kusurum nedeniyle sen de gayretlerinin karşılığını tam alamıyorsun. Sucu eski delik kovaya acıdı ve şefkatli bir sesle şöyle dedi: Tam iki yıl bu böylece devam etti. Sucu köle nehirde iki tam kova dolduruyor, efendisinin evine geldiğinde ise geriye sadece bir buçuk kova su kalıyordu. Deliksiz kova bu başarısıyla gurur duyuyor ve Ben işimi tam görüyorum. diyerek böbürleniyordu. Zavallı delik kova kusurundan dolayı utanıyor ve kendisinden beklenenin sadece yarısını yapabildiği için hep üzülüyordu. İki yıl boyunca deliğinden su sızdırmayı içine sindiremediği için bir gün dile gelip nehir kenarında sucuya şöyle dedi: -Ey sucu insan! Kendimden utanıyorum ve senden özür dilemek istiyorum. -Efendinin evine dönerken yol kenarındaki çiçeklere bir dikkat et istersen. Gerçekten de, tepeye çıkarken, delik kova yol kenarındaki enfes yaban çiçeklerini gördü ve bu onu birazcık neşelendirdi. Ama yolun sonunda yine kederlendi çünkü yükünün yarısını yine çatlaklardan akıtmıştı. Bu başarısızlığından ötürü sucudan yine özür diledi. Sucu kovaya şöyle dedi: -Yolun sadece senin tarafında çiçekler açtığını, diğer tarafında hiç çiçek olmadığını fark etmedin mi? Bu neden böyle biliyor musun? Ben senin delik olduğunu baştan beri biliyordum ve 42 Nisan

43 bundan faydalanmak istedim. Senin tarafındaki yol kenarına çiçek tohumları ektim. Ve her gün dereden dönerken onları sen suladın. İki yıl boyunca bu güzel çiçeklerle efendimin masasını süsleyebildiysem bu senin sayende oldu. Senin sayende, efendimin odası böylesine güzelleşti. Hikâyede olduğu gibi hayata ve olaylara, olumlu bir şekilde bakılmalıdır. Hedefe ulaşmak, sadece amacımız olmamalıdır. Hedefe ulaşırken, etrafımızdaki güzellikleri görebilmeliyiz. Nisan Nedir Nedir bu, bu, hedefteki güzellikleri görebilmek? Hayatın içindeki olumsuz yönlerden daha çok, olumlu yönlerini görebilmektir. Bardağın boş tarafı değil, dolu tarafını görebilmektir. Eşimizin, dostumuzun ve çocuklarımızın olumsuz davranışlarını değil, olumlu davranışlarını görebilmektir. Mevlana Hazretlerinin: Ayıpsız dost arayan dostsuz kalır. misali ile elektriği bulmak için 999 defa (bazı rivayete göre de 9999) deneme yapan Edison a etrafındakiler: Üstat, bir daha deneyince başarısız oldum diyebilir misiniz? demişler. Edison: Hayır, elektriğe gitmeyen bir yol daha buldum diyebilirim. şeklinde cevap vermiştir. İnsan bu bakış açısıyla hayata bakabilmelidir. Memlekete ziyarete ya da tatile gitmeye karar verdiğinizi düşünelim. Tatil programını yaptıktan sonra akla; Ne zaman çıkalım? sorusu gelecektir. Baba: Erken çıkalım, erken varalım. der. Anne: Benim için fark etmez. der. Çocuklar ise; Gündüz çıkalım, hem etrafı seyrederiz hem de piknik yaparak gideriz. derler. Babanın görüşüne göre hareket edilirse, sadece önemli olan hedefe ulaşmaktır. Annenin yaklaşımı uyumlu gibi görünse de hayattan da çok fazla beklentisi yok. Çocukların düşüncelerinde hem hedefe ulaşmak hem de hedefe ulaşırken zamanı ve ortamı en güzel şekilde değerlendirmek vardır. İnsanoğlunun hayatında sadece bir kesit olan bu örnek, gerçekten de insan hayatının tümüyle nasıl değerlendirildiğini veya nasıl değerlendirilebileceğini gözler önüne sermektedir. İnsanoğlu çocukluğunda büyümeyi, büyüyünce okulu bitirmeyi, üniversite kazanmayı, işe yerleşmeyi, evlenmeyi, çoluk çocuk derken emekli olmayı hedefler. Oysa hedeflerine adım adım ulaşırken içinde bulunduğu zamanı ve ortamı en güzel şekilde değerlendirmeyi aklının ucuna bile getirmez. Hayatındaki gülleri değil dikenleri görerek yaşamaya çalışır. Bu ömür nasılsa geçecektir. Kimi yetmiş yaşında, kimi elli yaşında, kimi hayatın baharı dediğimiz genç yaşta ölümle tanışacaktır. Ölüme giden hayat yolunda zamanı ve ortamı en güzel şekilde değerlendirmek gerekir. En güzel şekilde değerlendirme adına kendimize, eşimize, çocuklarımıza ve çevremize en azından tebessüm etmeyi ihmal etmemeliyiz. Sabah işe başladığımız zaman akşam eve gitme hayaliyle zamanı geçirmek yerine İşimi en güzel şekilde nasıl yaparım, insanlara nasıl yardımcı olabilirim? diye düşünmek gerekir. Hatta bunu düşünceden öteye götürüp uygulamaya koyarsak hem insanları hem de kendimizi mutlu etmiş oluruz. Önemli olan burada bakış açısıdır. Çünkü olumlu bakmak kişinin hem işini sevmesini sağlayacak hem de kendini geliştirmesini sağlayacaktır. Faydalı olabilme adına kendini geliştiren insan, olaylara geniş açılardan bakmayı öğrenecektir. Her sabah işimize giderken zihnimizi olumsuzluklarla meşgul etmek yerine faydalı şeylerle meşgul etmeliyiz. Dolmuş ve otobüslerde insanlara baktığınız zaman herkesin camdan dışarı baktığını görürsünüz. İnsanlar yanındakilerle ya iletişime kapalı olduğundan ya da diğer insanları rahatsız etmeme adına konuşmamaktadırlar. Oysa eline bir kitap veya dergi alıp okusa ya da zikir yapsa içinde bulunduğu anı en güzel şekilde değerlendirmiş olacaktır. Gerçekten de insanlar, aklıselim şekilde bir düşündüğü zaman, ne kadar önemli olduğunun farkına varacaktır. Telafisi ve dönüşü olmayan bir hayat yolunda bulunduğumuzu ve bulunduğumuz konum ve yerin kıymetini bilerek yaşamak ve değerlendirmek gerekir 43

44 Mehmet TALU Nasıl Bir Kardeşlik? Mü minler ancak kardeştirler. O halde iki kardeşinizin arasını bulup barıştırın. ALLAH Teâlâ ya karşı gelmekten sakının ki size merhamet edilsin. Rahmet yüklü evrensel mesajlarıyla gönülleri fetheden Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimizin asırlar önce dillendirdiği kardeşliğe dair sözlerine gelin hep birlikte kulak verelim: Abdullah b. Ömer (R.A.) den rivayete göre Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz: Müslüman, Müslümanın din kardeşidir. Ona zulmetmez. Onu başına gelen musibete veya düşmanına teslim etmez buyurmuşlardır. 1 Ebu Hureyre (R.A.)den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.)Efendimiz şöyle buyurdu: Bir kimse bir müminden dünya sıkıntılarından bir sıkıntı giderirse; ALLAH ondan ahiret sıkıntılarından bir sıkıntı giderir. Bir kimse başı sıkılana kolaylık gösterirse, ALLAH ona dünya ve ahirette kolaylık verir. Ve bir kimse bir Müslümanın aybını örtbas ederse, ALLAH da dünya ve ahirette onun aybını, günahını örtbas eder. Kul din kardeşinin yardımında oldukça, ALLAH 44 Nisan

45 da kulun yardımındadır. Ve her kim bir yol tutarak, o yolda ilim ararsa, bu sebeple ALLAH ona cennete götüren bir yol müyesser kılar. Bir kavim ALLAH Teâlâ nın evlerinden bir evde toplanarak kitabullahı okurlar ve onu aralarında müzakere ederlerse; üzerlerine sekinet iner. ALLAH Teâlâ nın rahmeti onları kaplar. Melekler de etraflarını kuşatırlar. ALLAH onları kendi nezdindekilere anar. Bir kimseyi ameli yavaşlatırsa, nesebi hızlandıramaz. 2 Yüce dinimizde kardeşlik, aynı anne-babadan dünyaya gelenlere hasredilemeyecek kadar kapsamlıdır. Kardeşlik, mümine muhabbet beslemektir. Yağmurun toprağa getirdiği bereket misali birbirimize rahmet ve şefkat olmaktır. Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimizden gelen bir vefadır kardeşlik. Fırtınalı denizlerde birbirimize sığınılacak bir liman olabilmektir. Kardeşlik, zor zamanlarda gönül alıcı bir söz, mütebessim bir çehre sunabilmektir. Kardeşlik, huzur ve mutluluğu paylaşmak, hüzün ve kedere, acı ve ızdıraba ortak olmaktır. Kardeşlik, mesafeleri, sınırları, engelleri ortadan kaldıran gönüller arası ülfet köprüsüdür. Renkleri, dilleri, kökenleri farklı da olsa yürekleri bir kardeşler, birbirlerinin hüznüne, uğradıkları zulüm ve şiddete, akan kan ve gözyaşlarına asla duyarsız kalamaz. Kardeşlik duygusu, ayrı bedenlerin aynı kalbi paylaşabilmesidir. Kardeşlik: Enes b. Malik (R.A.) den rivayete göre Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimizin: Sizden hiçbiriniz kendisi için sevip arzu ettiği şeyi din kardeşi için de sevip arzu etmedikçe gerçek anlamda iman etmiş olmaz. 3 mesajı gereği, diğerkâmlıktır. Duyarlı olabilmektir. Kardeşlik: Numan b. Beşir (R.A.) den rivayete göre Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimizin: Birbirlerini sevmekte, birbirlerine acımakta ve birbirlerine şefkat hususunda Mü minlerin örneği bir vücud gibidir. Ondan bir organ hastalanırsa, vücudun diğer organları uykusuzluk, ateş ve rahatsızlık hususlarında ona katılırlar. 4 ifadesiyle birbirimize muhabbet, merhamet ve şefkat gösterme hususunda bir vücut gibi hareket edebilmektir. Türlü sıkıntılara müptela olduğumuz şu imtihan dünyasında beraberce ALLAH Teâlâ nın rızasını aramaktır, kardeşlik. Ebu Hureyre (R.A.) den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurmuştur: Birbirinize hased etmeyin. Kendiniz almak istemediğiniz halde diğerini zarara sokmak için bir malı medh edip fiyatını artırma yarışına kalkışmayın. Birbirinize buğz etmeyin. Birbirinize yüz çevirip arka dönmeyin. Sizden bazınız diğer bazınızın alış verişi üzerine alış verişe girişmesin. Ey ALLAH Teâlâ nın kulları! Birbirinizle kardeşler olunuz. Müslüman, Müslümanın kardeşidir. Müslüman Müslüman a zulmetmez. Yardıma muhtaç olduğu zaman da onu yalnız ve yardımcısız bırakmaz. Onu hor ve hakir görmez. Takva işte budur. Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz: Takva işte budur. sözünü üç defâ tekrarlamış ve her seferinde de eli ile göğsüne işaret etmiştir. 5 Ebu Eyyub Ensarî (R.A.) den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimizin: Müslüman bir kimseye dîn kardeşini üç gün üç geceden fazla terk edip dargın durmak helâl olmaz Öyle ki birbirlerine karşılaşırlar da, birisi yüzünü şu tarafa, öbürüsü de öte tarafa çevirir. Bunların en hayırlısı, önce selâm vermeğe başlayandır. buyurdu. 6 ifadesiyle, hangi şartta olursa olsun kardeşini yalnızlığa terk etmemektir. Kardeşlikte terk yoktur, sorumsuzluk, duyarsızlık yoktur. Kardeşlik her şeyden önce bir söylem ve edebî bir kurgu değil, bir hukuk, bir hak, bir görev, bir iman ve ahlâktır. Abdullah b. Ömer (R.A.) den rivayete göre Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimiz: Müslüman, Müslümanın din kardeşidir. Ona zulmetmez. Onu başına gelen musibete veya düşmanına teslim etmez buyurmuşlardır. Nisan 45

46 İşte Ensar ve Muhacir, böyle bir kardeşliği hücrelerine kadar yaşayarak ortaya koydular. Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz, asabiyet ve cehaletin çelik ağını kırarak; dilleri, renkleri, gelenek ve görenekleri farklı olmasına rağmen iyilik ve takvada yardımlaşan kardeşlerden örnek bir toplum meydana getirdi. Fakat ne hazindir ki Müslümanlar olarak, Resûlullah (S.A.V.) Efendimizden sonra bu ulvi mirasa yeterince sahip çıkamadık. Ensar ve Muhacir in destansı kardeşliği bizlere örnek olması gerekirken hafızalarımızda bir tarih, bir hatırat oldu. Dünyevi çıkarlar, güç mücadeleleri, Kutlu Nebi nin, ardında bıraktığı bu örnek toplumu zedeledi. Kardeşlik duyguları ve gönüller onulmaz yaralar aldı. Asr-ı saadette gönülleri bir, zihinleri bir, gayeleri bir kardeşlerin arasına ayrılık-gayrılık girdi. Birbirine ülfet, muhabbet, samimiyet, ünsiyet beslemesi gereken gönüller, hırs, menfaat, bencillik, kin ve intikam ateşiyle kavruldu. Bu ateş, geçmişte yaşanan pek çok müessif hâdisenin fitilini tutuşturdu. Asırlarca yürekleri dağlayan fitne ve fesat alevini körükledi. Günümüzde de pek çok İslam ülkesinden ateşler yükseliyor. Rahmet Elçisi nin kaynaştırdığı kalpler kin, nefret gibi kötü duyguların mekânı oldu. Bütün bunlar, Resûlullah (S.A.V.) Efendimizin asırlar önce haykırarak ilan ettiği kardeşliğe uzak kalışın acı neticeleri değil midir? Kardeşliğin zihinlerimizde ve gönüllerimizde tam anlamıyla zemin bulamayışının elbette birçok sebebi vardır. Bunların başında herkesin kendini, kendi düşüncesini, mezhebini, meşrebini, benliğini hakikatin yerine koyması geliyor. Oysa Yüce Rabbimiz, biz Müslümanlara hakikatin yolunda olmayı, hakkın peşinden koşmayı emretti. Kendimizi hakikatin yerine koymayı, hakkı yalnız kendimize has kılmayı emretmedi. Hepimiz hakikatin yolunda hizmet etmekle emrolunduk. Hiç kimse hakikat avucumda dememeli, hakikat benim diye iddia etmemelidir. Müslümanlar olarak: Mü minler ancak kardeştirler. O halde iki kardeşinizin arasını bulup barıştırın. AL- LAH Teâlâ ya karşı gelmekten sakının ki size merhamet edilsin. 7 ilahi emri gereği yıkıcı değil yapıcı; ayrıştırıcı değil, birleştirici olmalıyız. Fitneyi değil, ıslahı esas almalıyız. Bizi biz yapan değerlere sımsıkı sarılarak birliğimizi ve dirliğimizi korumalıyız. Bu yolda; Sakın incitme bir canı, Yıkarsın arş-ı Rahmân ı sözü genel, geçer anlayışımız olsun. Yüce Rabbimizin, Kitabımız Kur an-ı Kerîm de bize öğrettiği şu duayı daima okuyalım: Rabbimiz! Bizi ve bizden önce gelip geçmiş imanlı kardeşlerimizi bağışla; kalplerimizde, iman edenlere karşı hiçbir kin bırakma! Rabbimiz! Şüphesiz ki sen çok şefkatli, çok merhametlisin! 8 Kısacası: Bütün Mü minler kardeştir. Müslümanın Müslümana düşmanlık etmesi haramdır, fâciadır, rezalet ve hıyanettir, fitne ve fesattır, utanç vericidir. Aralarında ihtilaf çıkarsa, Müslümanların bunu Kur an-ı Kerim in, Sünnetin, Şeriatın, hikmetin ve ahlakın ışığında, ehliyetli ve güvenilir kimselerle istişare ederek kardeşçe çözmeleri gerekir. Bütün Müslümanlar tek bir Ümmet olmalıdır. Birlik rahmet ve izzettir, tefrika azap ve zillettir. Mü minlere düşmanlık edip, Kardeşlik: Enes b. Malik (R.A.) den rivayete göre Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimizin: Sizden hiçbiriniz kendisi için sevip arzu ettiği şeyi din kardeşi için de sevip arzu etmedikçe gerçek anlamda iman etmiş olmaz. mesajı gereği, diğerkâmlıktır. 46 Nisan

47 kafirleri dost ve velî edinmek haramdır. İslam kardeşliğini ve birliğini bozanlar haindir. Müslümanlar arasındaki kavgalar, savaşlar, çekişmeler şeytanîdir, küfrün ekmeğine yağ sürer. Ey Ehl-i Tevhid ve Ehl-i Kıble kardeş olunuz, tek bir Ümmet olunuz, râşid bir İmam-ı Kebire biat ve itaat ediniz, barış ve tesanüd içinde yaşayınız! Rahmanın gösterdiği doğru yoldan gidiniz, şeytana ve nefs-i emmârelerinize uymayınız. İman kardeşlerinizi seviniz, onlara merhametli ve şefkatli olunuz, bütün hayırlı ve mâruf işlerde birbirinizi destekleyip işbirliği yapınız. Hiçbir gerçek mü min, aklı başında Müslüman iman kardeşlerine düşmanlık etmez, fitne fesat ve tefrikaya sebebiyet vermez. Bunun İçin Neler Yapılacak Neler yapılmayacak? ALLAH Teâlâ yı Rabb, Kur an-ı Kerim i Kitab, İslam ı din, Hz.Muhammed Mustafa (S.A.V.) Efendimizi Nebi ve Resûl, Şeriat-ı İslamiye yi şeriat olarak kabul ediyor, bunlara iman ediyor, bunlardan razı isek: Yalan söylemeyeceğiz. Aldatmayacağız. Sözümüzden dönmeyeceğiz. Dosdoğru olacak, eğrilik yapmayacağız. Haram yemeyeceğiz. Şüpheli şeylerden uzak duracağız. Zina etmeyeceğiz. Ribaya bulaşmayacağız. Fitne fesat çıkartmayacağız. Tecessüs edip insanların gizli günahlarını, ayıplarını araştırmayacağız. Gıybet etmeyeceğiz. Lâf taşımayacağız. Ara bozmayacağız. Din ve iman kardeşlerimizi sevecek ve onlara hıyanet etmeyeceyeğiz. Yüce Rabbimizin, Kitabımız Kur an-ı Kerîm de bize öğrettiği şu duayı daima okuyalım: Rabbimiz! Bizi ve bizden önce gelip geçmiş imanlı kardeşlerimizi bağışla; kalplerimizde, iman edenlere karşı hiçbir kin bırakma! Rabbimiz! Şüphesiz ki sen çok şefkatli, çok merhametlisin! Beş vakit namazı dosdoğru cemaatle kılacağız. Zekatımızı dosdoğru ve tastamam vereceğiz. Nefs-i emmâreye ve şeytana uymayacağız. Kanaatli yaşayacak, israf etmeyeceğiz. Lüks ve şatafattan uzak duracağız. Rüşvet almayacağız. Haram rantlar yemeyeceğiz. Kafirleri dost ve velî edinmeyeceğiz. İşleri ehliyetli, liyakatli, güvenli kimselere danışarak halledeceğiz. Kendi ilmihalimizi öğrenecek ve hayata uygulayacağız, çoluk çocuğuna da öğreteceğiz. Dünya tuzaklarına düşmeyeceğiz. Ümmet şuuruna sahip olacak, cemaat holiganlığından kaçacağız. Boynumuzda râşid ve âdil bir İmama biat ve itaat bağı olacak. Kötülükleri iyilikle def edeceğiz. Kimseye zulm ve eziyet etmeyeceğiz. Kara, kirli, necis, haram servete ve birikime sahip olmayacağız. Yaratana isyan konusunda yaratıklara itaat etmeyeceğiz. ALLAH için sevecek, ALLAH için buğz edeceğiz. ALLAH ile olan işlerinde ihlaslı, yaratıklarla olan işlerinde âdil, insaflı ve kerim olacaksın. Cimri olmayacaksın, cömert olacaksın. Kezzabları, Deccalları, Süfyanları sevmeyecek ve desteklemeyeceğiz. Dünya hizmetlerini ve vazifelerini aksatmamak şartıyla ahirete yönelik olacağız. ALLAH Teâlâ nın istediği ve beğendiği güzel ahlakla ahlaklı olacağız, bu konuda Resûlullah (S.A.V.) Efendimizi örnek alacağız. Bütün azgınlıklara uzak kalacağız. Günah, ayıp, kusur, edepsizlik ve terbiyesizliklerine tevbe edip pişman olacağız. Bizi ALLAH Teâlâ dan başkasının kurtaramayacağını bileceğiz. ALLAH Teâlâ dan sabır ve namaz ile yardım isteyeceğiz. Nisan Derecemiz ve imkanımız ne ise ona göre emr-i bil-mâruf ve nehy-i anil-münker yapacağız. 47

48 İhlasla zekat sadaka vererek, hayır hasenat yaparak âhirete yönelik ticaret yapacağız. Nifaktan şikaktan fitneden fesattan her türlü şeytanlıktan uzak duracağız. Din işlerini râsih, ilmiyle âmil, zahid, muttekî, mustekîm ulemaya, fukahaya ve mürşidlere soracağız. Kibirden, gururdan, enaniyetten, ucubtan ateşten kaçar gibi kaçacağız. Velhasıl laf Müslümanı değil, hal Müslümanı olacağız. Doğduğumuzda biz ağlıyorduk, yanımızdakiler ise gülüyordu; öyle bir ömür süreceğizki, öyle olacağız ki, öldüğümüzde herkes ağlayacak, fakat biz güleceğiz. Müslümanın Hasletleri Müslüman itikadını tashih eder, doğru inançlı olur. Müslüman beş vakit namazı dosdoğru kılar. Müslüman, iyi veya kötü bütün Mü minleri kardeş bilir. İyi Müslüman iyi kardeş, kötü Müslüman, kötü olmasına rağmen yine kardeştir. Müslüman kendisini kurtaracak, kendisine yetecek derecede ilmihalini ve İslam ahlakını öğrenir, ezberler ve hayata uygular. Müslüman Rabb olarak ALLAH Teâlâ dan razıdır. O nun kemal sıfatlarla sıfatlı, noksan sıfatlardan münezzeh olduğunu bilir. Bezm-i Ezelde Allah Teâlâ ile yapmış olduğu ahd ü misakı unutmaz, Daima O na dönüktür. Müslüman, Kitap ve düstur olarak Kur an-ı Kerim den razıdır. Kur an-ı Kerim in bütün emirlerinin, yasaklarının, öğütlerinin, koyduğu sınırların, hükümlerinin doğru olduğunu bilir. Müslüman, din olarak İslam dan razıdır. ALLAH Teâlâ katında doğru, makbul, hak dinin ancak İslam olduğunu kesin şekilde bilir ve hak din olmakta İslam a ortak koşmaz. Müslüman nebi ve resul olarak Hz.Muhammed Mustafa (S.A.V.) efendimizden razıdır. O nu seyyid, kâid, mürşid kabul eder, O nu canından, çoluk-çocuğundan daha fazla sever, en fazla O nu sever. O na biatli, irtibatlı ve itaatlidir. Müslüman, nizam olarak, hükümleri Kur an-ı Kerim den ve Sünnetten çıkartılmış Şeriat-i Garra-i Ahmediyyeden razıdır. Müslüman istikamet yani doğruluk dürüstlük sahibidir, eğrilik ve yamukluk yapmaz. Müslüman ya göründüğü gibi olan yahut olduğu gibi görünen kimsedir. Müslüman Tevhid inancına, Kur an-ı Kerim e, Şeriata aykırı inançlara sahip değildir, bunlara aykırı söz söylemez, kanaat beyan etmez, fetva vermez, ictihad yapmaz. Din konusunda bir ihtilaf zuhur ederse, Müslüman Sevad-ı Âzam yani büyük karaltı içinde yer alır. Müslümanın seyyidi, sultanı, reisi, âmiri, imamı, değişmez başkanı Resûlullah (S.A.V.) Efendimizdir. Müslümanın dünya ve hukuk nizamı Şeriat-i Garra-i Ahmediyyedir. Müslümanın yüreğinde hüsn-i hâtime korkusu ve endişesi vardır. Müslüman kıldığı namazlar, tuttuğu oruçlar ve diğer ibadetler dolayısı ile ucba ve gurura kapılmaz, aksine istiğfar eder. Çünkü ALLAH Teâlâ ya layık kulluk edememektedir. Müslüman ALLAH Teâlâ nın, Resûlünün, İslamın, imanın, Kur an-ı Kerîm in, Sünnetin, Şeriatin, fıkhın, İslam ahlakının düşmanı olan Kezzablara, Deccallara, Süfyanlara düşmandır. Onlara zerrece muhabbet etmez, onları zerrece desteklemez. Müslüman Rabb olarak ALLAH Teâlâ dan razıdır. O nun kemal sıfatlarla sıfatlı, noksan sıfatlardan münezzeh olduğunu bilir. Bezm-i Ezelde Allah Teâlâ ile yapmış olduğu ahd ü misakı unutmaz, Daima O na dönüktür. 48 Nisan

49 Müslüman, bütün insanlığı Resûlullah (S.A.V.) Efendimizin ümmeti kabul eder. Müslümanlar Ümmet-i icabet tir, gayrımüslimler Ümmet-i davet tir. Müslüman yeryüzünde ALLAH Teâlâ nın şahididir. Müslüman şarlatanlık ve soytarılık yapmaz. Müslümanın güzel ahlakına, iyi ahvaline, faziletlerine, güvenilir bir insan olduğuna, adaletine, doğruluk ve dürüstlüğüne düşmanları ve karşıtları bile şahitlik eder. Müslüman târik-i salat ve târik-i cemaat değildir. Müslüman biatsizlikten ve itaatsizlikten korkar; râşid ve âdil bir İmama biat ve itaat eder. Müslüman, Ümmet denilen çok mübarek bir topluluğun bir ferdi olduğunu bilir, bunun şuuruna Müslüman kendisini günahsız, hatâsız görmez. Müslüman, kendi sahip olur. günah, ayıp ve kusurlarına bakıp Müslüman, mü min üzülüp ağlamaktan dolayı başkalarınınkileri göremez. kardeşlerini ötekileştirmez, hepsini kardeş bilir. Müslüman: Cemaat, tarikat, hizip, fırka, meşreb, grup, parça, baron holiganlığı, militanlığı, fanatizmi yapmaz. Müslüman parçayı yani cemaat, tarikat, hizip, fırka, grubu bütünle yani Ümmetle özdeşleştirmez, parça ile bütünü eşit görmez, hele parçayı bütünden büyük görmek akılsızlığını hiç yapmaz. Müslüman Allah için sever, Allah için buğz eder. Müslüman o kimsedir ki, İslam dünyasının en uzak yerindeki bir kardeşinin ayağına diken batsa, acısını yüreğinde hisseder. Müslüman ıslah yani iyileştirmek, düzeltmek için çalışır, ifsad yani bozmak için çalışmaz. Müslüman fitne fesat, nifak şikak yangınları çıkartmaz. Müslüman askerî veya sivil darbe yapmaz, darbeleri ve darbecileri desteklemez. Müslüman terörist değildir. Müslüman büyüklerine saygı gösterir, küçüklerine şefkatli ve merhametli olur. Müslüman kendisini günahsız, hatâsız görmez. Müslüman, kendi günah, ayıp ve kusurlarına bakıp üzülüp ağlamaktan dolayı başkaları-nınkileri göremez. Müslüman kendi günah ve hatalarına, İslam âleminin feci durumuna, insanlığın haline, dünyanın kötülüklerle dolu olmasına, âhir zaman alametlerine bakar ve ya gözyaşı dökerek yahut kalbinden ağlar. Müslüman, şayet başkalarının günah ve ayıplarını ez-kaza öğrenirse onları ifşa etmez, tam aksine gizler. Müslüman dünya hizmetlerini, dünya imarını yapar ama ahirete dönüktür. Müslüman herkesin içinde ve arasında, sokakta, çarşı pazarda, kaldırımda, nakil vasıtalarında açıkta yemez içmez, kimseyi imrendirmez, üzmez. Müslüman, kendisinin babasının kardeşinin dostunun aleyhinde de olsa doğru şahitlik yapar; babasını, kardeşini, dostunu kayırmak için yalancı şahitlik yapmaz. Müslüman İslam Şeriatinin kabul etmediği, küfür olarak gördüğü bâtıl yeminleri etmez. Nisan Müslüman aklı, kültürü, imkânları derecesinde ya doğrudan doğruya, ya dolaylı olarak, yapanları destekleyerek derecesi neyse, ya fiilen, ya söz ve yazı ile yahut kalp ile emr-i bil-mâruf ve nehy-i anil-münker yapar. 49

50 Müslüman, kendisinin babasının kardeşinin dostunun aleyhinde de olsa doğru şahitlik yapar; babasını, kardeşini, dostunu kayırmak için yalancı şahitlik yapmaz. Müslüman riyasete, vazifeye talip olmaz. Matlub yani istenen olursa, ehliyeti yoksa yine kabul etmez. Müslüman nefsini yani kendini beğenmez, tebrie etmez, aklamaz. Müslüman yalan söylemez. Müslüman aldatmaz. Müslüman verdiği sözü tutar. Müslüman emanetleri ehliyet sahiplerine verir, ehliyetsizlere vermez. Müslüman yemede içmede, meskende, giyim kuşamda, binitte, her konuda israftan kaçınır, hiçbir konuda israf etmez. İsraf haramdır. Müslüman, ALLAH Teâlâ nın kendisine lütfetmiş olduğu nimetlerin bir kısmını ihtiyaç sahiplerine tasadduk ve infak eder. Müslüman Zekâtını Kur an-ı Kerim e, Sünnete, Şeriata, fıkha uygun şekilde hak eden gerçek şahıslara verir. Müslüman kazançların helal, haram ve şüpheli diye üçe ayrıldığını bilir, haram ve şüphelilerden uzak durur, haram yemez, haram gelir elde etmez, kirli ve kara para zengini olmaz, haram servet sahibi olmaz. Müslüman rüşvet almaz ve vermez. Müslüman ihalelere fesat karıştırmaz. Müslüman haram, kirli, necis rant yemez. Müslüman adaletsizlik ve insafsızlık yapmaz. Müslüman ribadan ve ribaya benzer kötülüklerden uzak durur, riba yemez, ribaya bulaşmaz, riba kâtipliği ve memurluğu, riba muhasebeciliği yapmaz. Müslüman gazeteler, dergiler ve tv ler riba kurumlarının ilan ve reklamlarını basmaz. Müslüman, zinanın haram olduğunu bilir ve zinayı kötüler ve onunla mücadele eder. Müslüman, başkalarının karılarına kızlarına analarına şehvet gözüyle bakmaz. Müslüman bâtıl alış veriş denilen kötülüklerden uzak durur. Müslüman gıybetten, tecessüsten, nemimeden ve diğer dil âfetlerinden uzak durur. Müslüman kâfirleri, münafıkları dost ve velî edinmez, onlara benzemez, onların örflerini âdetlerini hayat tarzını taklid etmez. Müslüman komşusuna eziyet etmez, ona rahatsızlık vermez, o komşusunun kurdu değil, meleği olmaya çalışır. Müslüman kibirli, gururlu, azametli olmaz; alçakgönüllü ve mütevazı olur. Müslüman iyilik ve faziletlerini söylemez, veli ise keramet reklamı yapmaz aksine setreder yani gizler. Müslüman hilekâr ve düzenbaz değildir, ölçü ve tartıda dosdoğrudur, içinde yalan bulunan aldatıcı reklam yapmaz. Müslüman, büyüklere saygılı, küçüklere şefkatli ve merhametlidir. Kaynaklar 1Buhari, Mezalim:4, İkrah:7, Müslim, Birr:58 2 Müslim, Zikir:38, Ebû Davud, Vitr:14, Tirmizi, Kıraat:12, İbn-i Mace, Mukaddime:17 3 Buhari, İman:6, Müslim, İman:71-72, Tirmizi, Kıyamet 59: Nesai İman, İbn-i Mace, Mukaddime 9 4 Müslim, Birr: 66 5 Müslim, Birr:32; Tirmiz, Birr:18; Ahmed b. Hanbel, 2/325 6 Sahih-i Buharî, Edeb:62, No:5727, 5/2256, Müslim, 8/9, Sünen-i Ebî Davûd, 4/ , Sünen-i Tirmizî, 4/327, Muvetta : 2/213 7 Hucurat süresi Haşr sûresi:10 50 Nisan

51 BÜLBÜL OLDUM GÜLİSTANDA Bülbül oldum gülistanda şakırım Gül dalında biten gül neme yetmez. Süleyman ım kuş dilini okurum Bana tâlim olanöğretilen dil neme yetmez. Aşk kitabın açtım okur yazarım Hakk a doğru açılmıştır nazarım Neme gerek dağı taşı gezerim Şol pîrime giden yol neme yetmez. Derviş oldum pîr eteğin tutarım Hakk a doğru çekilmiştir katarım Baykuş gibi garib garib öterim Issız viranede çul neme yetmez. Şu dünyanın n olacağı malumdur Bu ilmin aslına eren âlimdir Az yaşa çok yaşa sonu ölümdür Eski hırka ile şal neme yetmez. Budala m sırrına kimseler ermez Tevekkül malını erteye koymaz Kişi kısmetinden ziyade yemez Bana kısmet olan mal neme yetmez. Kul BUDALA (?- 1650) Nisan 51

52 Müslüman Aklını Kiraya Vermez Hasan BAŞAR Kuran-ı Kerim ve sünnet. İşte insanın kriterleri bunlar olmalıdır. Dini kaynağından öğrenmeli, şeriat ve akait kurallarını iyi öğrenmeliyiz. Eğer insan bu noktalarda eksikse değil hoca, arkadaş bile olamaz. Unutmayalım, Peygamberimizin buyurduğu gibi: Kişi, ilmi ve aklı sayesinde kurtulur. [Deylemi] Avcılar bir araya gelmişler av maceralarını anlatıyorlarmış. Birisi demiş ki : Ben bir tavşan vurdum, mermi kulağından girip arka ayağından çıktı. Diğer avcılar: Hadi canım olur mu öyle şey. demişler. İnanmıyorsanız avcı kralına gidelim. Gitmişler krala durumu anlatmışlar. Kral demiş: Olur. Bakın bu tavşan sabah erkenden kalkar, genleşirken bu adam sıkar, kurşun kulağından girer, arka ayağından çıkar. Diğerleri: Tamam. Demişler. Olur, mu olur. Diğer bir avcı anlatmaya başlamış: Ben bir ördek vurdum, ördek karnı pirinç dolu ve pişmiş olarak önüme düştü. Diğer avcılar: Olur mu canım hadi sen de. demişler. Adam demiş: Krala gidelim. Kral düşünmüş ve olur arkadaşlar demiş. Bu ördek Pekin de pirinç yer, Taklamakan Çölünü geçerken çöl sıcağı ile pişer, tam o esnada arkadaş vurur. der. Diğer avcılar: Olur mu, olur. derler. Ayrılırlar. Diğer bir avcı başlar anlatmaya: Ben bir balık tuttum, balık sudan pişmiş olarak çıktı. Diğer avcılar itiraz ederler. Yine krala giderler kral düşünür düşünür bir şey 52 Nisan

53 bulamaz. Ulan oğlum der atılır da bu kadarı da fazla olmuş, her şey tamam da suda nasıl ateş yakarım onu bulamadım. Biz insanoğlu neden böyleyiz? Aklımızın almadığı durumlarda olayları tevil etmesi için hep birilerinin açıklamalarına ihtiyaç duyarız. Ve her defasında olmayacak şeylere de olabilir diyerek te kendimizi kandırırız. Hâlbuki hadi canım sen de olur mu öyle şey diyebilmeliyiz. Aklımızı kullanmalıyız. Aklımızı kullanmadığımız zaman aklımıza yatmayan, fikrimize uymayan bir durum karşısında ne yapıyoruz: Hocamızın kalp gözü açıktır, vardır bunda bir hikmet. demeye başlıyoruz. Ben bu hocam söylemişse bir mantığı vardır lafından oldum olası hoşlanmamışımdır. O sanki hiç hata yapmazmış gibi. Onun kalp gözü açıktır, böyle söylemişse vardır bildiği, hikmeti lafından nefret ediyorum. Aklın yok mu kardeşim. Aramayın hikmet, aslını astarını araştırın. Kuran a sünnete müracaat edin uymuyorsa yoktur bir hikmeti. Mesele bu kadar basittir. Kendimizi zorlamaya gerek yok. Niye kendimizi bu kadar zorluyoruz? Kendimizi ve dinimizi bu kadar zorlamaya gerek yok. İslam akıl ve mantık dinidir. Zorlama yorumlara gerek yok. Hocada asıl olarak aranacak özellik dine tam anlamıyla bağlı olmasıdır. Hoca da hikmet ve keramet aranmaz. Asıl olan İslamiyet i doğru yaşamaktır. Esas olan hoca değildir. Dinin kendisidir. Hocalarımız İslami ölçü içerisinde insanlara yardımcı olmalıdır. Yoksa kendi heva ve heveslerini sana yaşatmamalıdır. Hocam dediğiniz insana körü körüne bağlanmak Allah muhafaza insanı dinden bile çıkarabilir. Kuran-ı Kerim başkalarının heva ve heveslerine uyanların nasıl mahvolup gittiklerini bizlere göstermiyor mu? Düşünüp ibret alalım diye. Aklımızı kullanmazsak, Kuran-ı Kerim i okumazsak, mürit oluruz. Diyeceksiniz ki mürit olmak kötü bir şey mi? Kesinlikle hayır. Hatta bir öndere bağlanmak, ondan feyz almak, istikamet üzere daim olarak onun rehberliğinde yol almak güzeldir. Ama hoca gerçek hoca olacak. Aksi halde, hocam diye sarıldığımız kişi hakiki hoca değilse vay halimize. İşte o zaman Allah muhafaza ahiretimizi kaybetmemiz bile mümkün. Peki, gerçek hoca olduğunu nereden anlayacağız? Rehberimiz kim olacak? Tabi ki Kuran-ı Kerim ve sünnet. İşte insanın kriterleri bunlar olmalıdır. Dini kaynağından öğrenmeli, şeriat ve akait kurallarını iyi öğrenmeliyiz. Eğer insan bu noktalarda eksikse değil hoca, arkadaş bile olamaz. Unutmayalım, Peygamberimizin buyurduğu gibi: Kişi, ilmi ve aklı sayesinde kurtulur. [Deylemi] Bu hayatta insanın en önemli iki serveti vardır. İman ve akıl. Her şey gibi iman da Allah ın bir lütfudur. Akıl imanı ayakta tutan, sabit kılan en önemli araçtır. Allah insanlara akıl vermiş ki düşünsünler diye. Kuran-ı Kerim de Allah kullarına yönelik olarak akıl etmez misiniz diyerek uyarmıyor mu? Kuran da akıla, düşünmeye büyük önem verilmiştir. Kuran da akıl bizzat fiil olarak (Yani çalıştırılan-kullanılmakta olan akıl ) 49 kere geçer. Bunun dışında düşünme ile ilgili de birçok ayet vardır. De ki, hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? (Zümer, 9), Aklınızı kullanasınız diye ( Hadid, 17), aklınız ersin ve düşünesiniz diye ( Bakara 242), akıl sahipleri düşünürler Hatta bir öndere bağlanmak, ondan feyz almak, istikamet üzere daim olarak onun rehberliğinde yol almak güzeldir. Ama hoca gerçek hoca olacak. Aksi halde, hocam diye sarıldığımız kişi hakiki hoca değilse vay halimize. İşte o zaman Allah muhafaza ahiretimizi kaybetmemiz bile mümkün. Nisan 53

54 (Rad, 19), çokları akıllarını kullanmazlar (Ankebut, 63), aklınızı kullanmaz mısınız ( Saffat, 138), Aklınızı hiç işletmiyor muydunuz? (Yasin, 62 ), Örnekleri ancak bilgin olanlar aklederler. (Ankebut, 43), Allah akıllarını kullanmayanları pislik içinde bırakır. (Yunus, 100), İyi bilin ki Allah katında canlıların en şerlisi aklını kullanmayan (gerçek) sağır ve dilsizlerdir. (Enfal, 22) vb. (İslami Cevaplar sitesi) Akletmek: tefekkür (düşünmek), teemmül (ummak/beklemek), teşe ur (hissetmek/anlamak) kelimeleriyle de anlam yakınlığı olmakla beraber, insanın beş duyusu da dâhil olmak üzere bunların hepsini kapsamına alan bir ifadedir. Akletmek doğru bir hükme varmanın, gerçeğe uygun karar vermenin, doğru inanıp, doğru davranmanın adıdır. Aradan bunca zaman geçti ama geldiğimiz nokta ortada. Beni en çok düşündüren okumuş dediğimiz insanların bu hataya daha fazla düşmeleri. Yani onlar akıllarını daha fazla kiraya veriyorlar. Onlardan beklenmeyecek saflıkta davranıyorlar. Oysa okumamış ama basireti güçlü olan, akıl sahipleri gerçekleri daha iyi kavrayabiliyorlar. Tek farkı onların akıllarını kiraya vermemeleri. Olayları düz mantıkla düşünüyorlar. Akıllarına ve mantıklarına uymuyorsa dikkate almıyorlar. Olaylarda ve konuşmalarda hikmet aramıyorlar. Yazımı psikolog Abraham Maslow un inancın gücü hakkındaki yazısıyla bitirmek istiyorum. Bir hastanın kendisine karşı saygısı yoktur. Çünkü kendisinin bir ceset olduğuna inanmaktadır. Psikiyatrı Hayatta insanın en önemli iki serveti vardır. İman ve akıl. Her şey gibi iman da Allah ın bir lütfudur. Akıl imanı ayakta tutan, sabit kılan en önemli araçtır. Allah insanlara akıl vermiş ki düşünsünler diye. Hadis-i şerifte, Akıl, hak ile bâtılı birbirinden ayıran bir nurdur. buyuruluyor. Şu halde hak ile bâtılı ayıramayana akıllı denmez. Dinimizi tam olarak öğrenmezsek, bize gösterilen her şeyi dinin kuralıymış gibi görürüz. Aslında tam olarak yaşadığımız sorun da bu değil midir? En büyük sorunumuz okumuyoruz. Dini kaynağından araştırmıyoruz. Kaynak Kuran ve sünnettir. Ama Allah ın kitabına o kadar çok yabancıyız ki. Mehmet Akif ne güzel demiş, bir asır öncesinden: İbret olmaz bize, her gün okuruz ezber de! İbret olmaz bize, her gün okuruz ezber de! Yoksa, bir maksat aranmaz mı bu âyetlerde? Yoksa, bir maksat aranmaz mı bu âyetlerde? Lafzı muhkem yalınız, anlaşılan, Kur an ın: Lafzı muhkem yalınız, anlaşılan, Kur an ın: Çünkü kaydında değil, hiçbirimiz ma nânın : Çünkü kaydında değil, hiçbirimiz ma nânın: Ya açar Nazm-ı Celîl in, bakarız yaprağına; Ya açar Nazm-ı Celîl in, bakarız yaprağına; Yahud üfler geçeriz bir ölünün toprağına. Yahud üfler geçeriz bir ölünün toprağına. İnmemiştir hele Kur an bunu hakkıyla bilin, İnmemiştir hele Kur an bunu hakkıyla bilin, Ne mezarlıkta okunmak ne de fal bakmak Ne mezarlıkta okunmak için! ne de fal bakmak için! çok sayıda seans boyunca onu bir ceset olmadığına ikna etmeye çalışmıştır. Sonunda bir gün psikiyatr hastasına cesetlerin kanının akıp akmadığını sorar. Hasta çok katı düşünceler içerisindedir. Cesetlerin kanı akmaz. diye ısrar eder. Onların bedensel işlevlerinin tümü sona ermiştir. Psikiyatr daha sonra hastayı eline bir iğne batırıldığında kanadığını görmesi durumunda ikna olacağı bir deneye katılmaya razı eder. Kendinden yeterince emin olarak iğneyi hastanın derisine batırır ve kan akmaya başlar. Hasta şaşırmış bir bakışla şunu söyler: Şey ben sözümü düzeltiyorum Cesetlerin kanı akar. Arkadaşlar bugün bazı arkadaşlarımız ısrarla cesetlerin kanı akar diyorlar. Kendilerini hocam dedikleri kişilerin insafına bırakmışlar. Akıllarını kiraya vermişler. Hiç sorgulamıyorlar. Olmayacak şeylere din adına inanmışlar. Ne olur açın gözünüzü. Cesetlerin kanı olmaz. 54 Nisan

55 Pir Seyyid Ahmed Er-Rufai Hz. Buyuruyor ki; Ey muhib, işlerinde beyyine ile yani delile dayalı olarak hükümet ve insaflı ol! Ne zulmet ne de zulme uğra! Anacak haklıya öncelik tanı ve haksız yere onu geri bırakma. Dünya ve ahiret işlerinizde sizi Allah dan sakındırırım. Gafillerden olmayınız. Kalplerin dostu olan Allah Teala nın, sizinle dost olabilmesi için kalbinizi düzeltiniz. O, salih kişilerin dostudur. İşte bunlar, Cenab-ı Allah ın fakir, miskin kulu olan Ahmed in kalbine ilham ettiği şeylerdir. De ki, bunların hepsi Allah dandır. Güç ve kuvvet ancak şanı yüce olan Cenab-ı Hakk a mahsustur. İzzet sahibi olan Cenab-ı Allah ı kafirlerin nitelemesinden tenzih ederim. Senin kudret ve şeref sahibi Rabbın, onların isnat ettikleri vasıflardan yüce ve münezzehtir. Alemlerin Rabbi olan Allah a hamd ve gönderilen bütün peygamberlere de selam olsun. Nisan 55

56 Mustafa K. Topaloğlu: Gençler evliliği geciktirmeyin. Röportaj: Aydın BAŞAR Kur an evlenin demiyor, Onları evlendirin diyor. Demek ki üçüncü şahısların devrede olmasını istiyor. Evlilikten sonra da evlilik problemlerinin üstesinden gelmede, bu danışmanlar etkili rol oynuyordu. Evlilik ve aile konuları üzerine yazdığı kitaplarından tanıdığımız Milli Gazete Yazarı Mustafa K. Topaloğlu ile gençlerin evliliğe hazırlık sürecini konuştuk. Burhan Dergisi okurlarının istifadesine sunuyoruz. Muhterem Hocam evlilik konusunda birçok kıymetli eseriniz bulunuyor. Dilerseniz mülakatımıza şu soru ile başlayalım: Evliliğe başlamak için en uygun zaman hangisidir? Evliliğin yaşı meselesi günümüzde artık çok değişken bir hale geldi. Neden değişken hale geldi? Çünkü insanlar şartlara göre şekilleniyorlar. Eskiden ergenlik çağına gelen gençleri aileler evlendiriyorlardı. Yaşı gelsin, gelmesin, hiç ona bakılmıyordu. Ama günümüzde artık geniş aile ortamından çekirdek aileye dönüşünce, insanlar ekonomik özgürlüğü ve ekonomik bağımsızlığı öne çıkartarak önce bir işim olsun, mesleğim olsun, ya da kariyerim olsun diye ya da önce evimi alayım, arabamı alayım diye düşünerek evliliği ileriki yaşlara doğru erteliyorlar. Şimdi bu tür hesapları çok inceden yaptığınız zaman 56 Nisan

57 bakıyorsunuz ki ömür dediğiniz şey bir su gibi akıp gidiyor. Evi oluyor, arabası oluyor, kariyeri oluyor, birçok imkânları oluyor ama yaşı geçmiş oluyor. Ondan sonra da evlenemiyor. Evlilik için uygun bir yaş vardır. Bunu kaçıran bir kişi artık evlenmeye niyet etse bile umduğunu bulamıyor. Bu yanlış anlayıştan dolayı günümüzde evlenemeyen erkeler ve evlenemeyen kızlar git gide çoğalıyor. İleride bu konu, ciddi bir sorun olacaktır. Evlilik için gerekli olan olgunluğu elde etmeden, çok erken bir yaşta evlenmek de yanlıştır, uygun olan zamanı geçirmek de yanlıştır. Şu durumda sorunuza ortalama olarak bir cevap verecek olursak, 17, 18 yaşına gelen bir genç kızın evlenmesi lazım diyebiliriz. Erkek ise bir geçim davası durumu söz konusu olduğundan dolayı, askerliğini bitirdikten sonra 23, 24 yaşlarında, en geç 25 yaşını geçmeden evlenmesi gerekiyor. Kariyer yüzünden evlilik ertelenmesi söz konusu oluyor. Bunu biraz daha açabilir misiniz? Evet, bu çok yanlış bir şeydir. Kariyerim olsun, şu ihtiyacımı karşılayayım, bu ihtiyacımı karşılayayım derken ömür gidiyor. Eskilerimiz ihtiyaç sahibi iken, imkânsızlıklar içerisinde iken evlendiler. O evlilikler çok sağlıklı evliliklerdi? Neden sağlıklı evliliklerdi? Çünkü hayat mücadelesi verirken çektikleri o zorluklar onları birbirlerine daha sıkı bağlıyor. Aynı zorluğu birlikte paylaştıklarından dolayı birbirlerine karşı daha saygılı oluyorlar, birbirlerine daha çok destek oluyorlar Bir zorlukla beraber mücadele eden insanların dostlukları kuvvetli oluyor. Ama ekonomik bağımsızlığını elde eden, her şeyi hazır bulan çiftler birbirlerine daha zor ısınıyorlar. Aslında evliliği geciktirmemek dinen de uygun olandır, psikolojik olarak da uygun olandır. Ancak gerek kızın, gerekse erkeğin evlilik olgunluğuna gelmeden evlenmesi yani anne baba olacak olgunluğa gelmeyen gençlerin evlenmesi sakıncalıdır. Eskiden büyük ailede büyük anne ve baba o boşluğu doldurabiliyordu. Ama şimdiki şartlarda bu tür evliliklerde sakınca vardır. Bir de geniş ailede büyük anne, büyük baba, hala, amca, teyze, dayı birer danışman gibiydi. Onlar evlenecek olan kızın veya erkeğin evlenme zamanını çok iyi belirliyorlardı. Dikkat ederseniz Kur an evlenin demiyor, Onları evlendirin diyor. Demek ki üçüncü şahısların devrede olmasını istiyor. Evlilikten sonra da evlilik problemlerinin üstesinden gelmede, bu danışmanlar etkili rol oynuyordu. Ekonomik meselelerde sıkıntı varsa destek oluyorlardı, çocuk eğitiminde onlara yardımcı oluyorlardı. Muhterem Hocam, evliliğe hazırlık hususunda nelere dikkat edilmelidir? Günümüzdeki evliliklerin sıkıntısı ortada zaten... Evliliğe hazırlık nasıl olur? Bir defa büyüklerin tecrübeleri, deneyimleri onlara rehber olmalıdır. Gerçi günümüzde gençler büyüklere danışmak istemiyorlar. Hani her şeyi biliyorlar ya Oysa evlilikle ilgili kitaplar olsun, seminerler olsun, programlar olsun takip ederek evliliğe hazırlanmaları gerekiyor. Evliliği gündemine alan bir kimse, bilinçli bir evlilik yapmak için mutlaka bununla ilgili bilgilerini arttırmalıdır. Böyle bir kaygısı olan kişi mutlaka bunun üstesinden gelir. Ama en başta kendilerine rehber olacak kişilerin tecrübelerinden faydalanmaları gerekiyor. Biz evliliği gündemine alan gençlere diyoruz ki; Önce ben güzel bir evlilik yapmak istiyorum, ömür boyu sürecek bir evlilik olmasını istiyorum diye bir irade, bir niyet ortaya koymalısın. Ben nasıl bir insanım, zaaflarım neler, hayattan, eşimden ne bekliyorum. Ne için aile kurmak istiyorum gibi soruları kendi kendine sormalısın Müslüman bir gencin eş seçimi sürecinde ne gibi hassasiyetleri olmalıdır? İnsan önce kendisini tanımalı, sonra da karşı cinsi tanımalıdır. Ondan sonra da eş seçim sürecine girmelidir. Biz toplum olarak İslami duyarlığı ön planda olan bir toplumuz. Biliyorsunuz, hadis-i şerifte, güzelliği, soyu sopu, zenginliği için de- Aslında evliliği geciktirmemek dinen de uygun olandır, psikolojik olarak da uygun olandır. Ancak gerek kızın, gerekse erkeğin evlilik olgunluğuna gelmeden evlenmesi yani anne baba olacak olgunluğa gelmeyen gençlerin evlenmesi sakıncalıdır. Nisan 57

58 ğil de dindarlığı için evlenin deniliyor. Dindar olan elbette ki dindar olanı tercih edecektir. Böyle olması gerekir çünkü ortak paydaları olan insanların evlilikleri daha sağlıklı oluyor. Birisi dindar, diğeri dindar değilse ortak paydası yok demektir. Biri çok cömerttir, diğeri çok cimridir, biri çok kıskançtır, diğeri vurdumduymazdır; bunlar evlilik için birer sıkıntıdır. Bu tür konunlar önemlidir. Ama kültürel bazı farklılıkların olması normaldir. Mesele erkeğin yemek kültürü farklıdır, kızın yemek kültürü farklıdır. Bu gibi şeyler evliliğe bir zarar vermez. Bir zenginliktir. Birbirlerinin güzel geleneklerinden, güzel alışkanlıklarından yararlanılır. Bu tür şeylerde değil de temel anlayışlarda, dini durum ve namus kavramı gibi meselelerde algılar farklıysa bu ciddi bir sorun teşkil eder. Eş adayını doğru tanıma noktasında da bazı sıkıntılar söz konusudur. Bu konuda neler söylemek istersiniz? Eskiden evlenme sürecinde bu konuda yardımcı olan gönüllü insanlar vardı. Mesela mahallenin bakkalı bunlardan biriydi. O aileden biri gibiydi. Çünkü evin fertleri mutlaka bakkala gidiyor, ihtiyaçlarını oradan karşılıyordu. Bakkal, gelenlerin hepsini tanıyor, ailesini biliyor, geçmişini biliyor, yapısını karakterini biliyordu. Dolayısıyla, tavsiye eden, yönlendiren bir konumdaydı. Diyelim ki kız arayanlar gidip ona soruyordu. O da şu şöyledir, böyledir diye tavsiye ediyordu ya da uzak durun diye uyarıyordu. Başka kimler vardı? Mahallenin muhtarı veya caminin imamı da bu konuda yardımcı oluyordu. Burada şöyle bir detay da var; evlenilecek kişinin geçmişinin bilinmesi gerekiyor. Genç halet-i ruhiyesi itibari ile evlenmeyi düşündüğü kimsedeki bazı durumları göremiyor. Onu başkaları daha iyi görüyor. Bunun için üçüncü şahısların görüşü mutlaka alınmalıdır. Bu konuda görücü usulünü nasıl değerlendiriyorsunuz? Günümüze baktığımız zaman, yine en sağlıklı evliliklerin görücü usulü ile yapıldığını görüyoruz. Görücü usulünde metot nedir? Diyelim ki birisi oğlunu evlendirecek, arada referans olan kişiler ona birisini tavsiye ediyor; Bu gençler birbirine yakışır diyor. Sonra da gençler birbirini beğenirse bu iş oluyor. Fakat günümüzde genellikle herkes kendi eşini kendi seçiyor. Belki de yalan yanlış seçiyor. Neden böyle oluyor? Çünkü genç duygularının tesiri ile bu seçimi yapıyor. Güzelliğe, boya posa göre bir değerlendirme yapıyor. Fakat sadece duyguyla doğru tercih yapılmıyor. Hem duygu hem mantığı kullanarak tercihini yapmalı ki uygun eşi bulsun. Bu anlamda görücü usulünde üçüncü şahıslar devrede olduğu için, bir avantaj söz konusu oluyor. Peki görücü usulündeki gibi arada referans olan kişiler olmadığında ne yapmalıdır? Diyelim ki üçüncü şahıslar devrede olmamış, okulda beğenmiş, çarşıda pazarda beğenmiş ve evlenmek istemişler. Bunlar ne yapacaklar? Öncelikle yapılması gereken şey eş adayının ailesini araştırmaktır. Çünkü insan kişiliğini, kimliğini büyük oranda ailede kazanıyor. Genelde; Ailesi beni ilgilendirmiyor diye bir söz söyler ki bu fevkalade yanlıştır. Oysa evlilik sürecinde ailelerle sürekli muhatap olunur. Olması gereken de budur. Evlilikte sorun olduğu zaman ailelerin desteğine ihtiyaç vardır. İşte bugün aile cinayetlerinin artmasında, bu dış desteğin olmaması oldukça etkilidir. Şimdi bu eksikliği Aile Bakanlı- Günümüzdeki evliliklerin sıkıntısı ortada zaten... Evliliğe hazırlık nasıl olur? Bir defa büyüklerin tecrübeleri, deneyimleri onlara rehber olmalıdır. Gerçi günümüzde gençler büyüklere danışmak istemiyorlar. Hani her şeyi biliyorlar ya 58 Nisan

59 ğı, aile danışmanlığı müessesesi ile kapatmak istiyor. Ama bu danışmanlığı her iki taraftan aracı kimselerin yapmasıdır doğru olan Aileyi araştırmanın dışında bir de kişilik verilerinden bir şeyler yakalamaya çalışmalıdır. Örneğin güvenilir bir insan olduğuna iyice kanaat getirilmelidir. Mesela haya duygusu eş adayında aranılacak vasıflardan birisidir. Günümüzde özellikle feminist kadınlar bu haya kavramından çok rahatsız oluyorlar. Mutlu bir evlilik için evli çiftlere neler tavsiye edersiniz? Hepimiz mutlu olmayı çok istiyoruz. Talebeliğimiz, iş hayatımız, dini gayretimiz ve hayattaki bütün mücadelelerimiz ne içindir? İki cihan mutluluğunu elde etmek içindir. Mutluluk evlilik hayatında daha da ön plana çıkıyor. Mutluluğun temel esası da evlilikte eş seçimidir. Evlilikte mutlu olmak için öncelikle Mutlu olacağım diye beynine bir konut vermesi lazım. Bununla ilgili de dersine çalışması lazım. Ben uzun yıllardır evlilik üzerine çalışma yapıyorum. Evvela kendimizi doğru tanımamızın, sonra da eşimizi doğru tanımanın bu konuda çok önem arz ettiğini düşünüyorum. Mesela bir erkek, Allahü Teala nın bir kadın olarak eşine verdiği özellikleri bilirse artık ona bazı şeyleri dayatmaz. Mesela kadınlar çok konuşur. Çünkü Allahü Teala onları konuşmaya yatkın olarak yaratmıştır. Kadının neden çok konuştuğu ile ilgili birçok araştırmalar var. Bunlara göre birincisi kadın konuşarak rahatlar. İkincisi anne olma özelliğinden dolayı Allahü Teala ona çok konuşma özelliği vermiştir. Niye? Çocuğunu susturacak, çocuğuna ninni söyleyecek, ona hikayeler anlatacak, bir şeyler öğretecek. Bir baba öyle değil ki Çocuk ağladığı zaman yavrum sus der birkaç sefer, sonra annesi ne yapıyorsan yap der ve ona bırakır. Kadın öyle değil, çocuğuna anlatır, çocuk tekrar sorar tekrar anlatır. İşte bunun için kadın çok konuşmaya meyilli bir şekilde yaratılmıştır? Nisan Bizim İslam kültüründe çocuk eğitimi eş seçimi ile başlıyor. İyi bir çocuk yetiştirmek için iyi bir anne ve iyi bir baba vasfına sahip kişilerin evlenmesi gerekiyor. Televizyondaki evlilik programlarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu tür izdivaç programları çok ilgi görüyor ve de katılım da çok oluyor bu programlara Bu izdivaç programlarını yapanlar ne için yapıyorlar. Evlilik kurumuna, aile müessesesine katkı sunmak için mi yapıyorlar. Hayır. İlgi uyandırsın, reyting alalım diye yapıyorlar. Yani ticari bir şey var burada. Bir şeyi değerlendirirken bir defa niyete bakarız. Bakıyorsunuz ki buradaki niyet sağlam bir niyet değil. İnsanları evlendirmek veya insanları mutlu etmek için bunu yapmıyorlar. Orada kadın erkek kendisini tanıtıyor ve takdim ediyor. Yani onlar kendilerini nasıl takdim ediyorlarsa ona göre karar veriyorlar. Kim ne derece doğru söylüyor bunu bilemiyor kimse Dolayısıyla orada yapılan şeyler sağlıklı değil. Bunlar eğlenceye yönelik, gönül eğlendiren programlardır. Evlilik ise ciddi bir iştir. Uzun yıllar aile üzerine çalışan bir araştırmacı olarak çocuk yetiştirme konusunda ne gibi tavsiyelerde bulunmak istersiniz? Modern eğitimciler çocuk eğitimini üç dört yaşlarından itibaren ele alıyorlar. Bizim İslam kültüründe çocuk eğitimi eş seçimi ile başlıyor. İyi bir çocuk yetiştirmek için iyi bir anne ve iyi bir baba vasfına sahip kişilerin evlenmesi gerekiyor. Çünkü olumlu ve olumsuz birçok yön, genetik yoluyla anne babadan çocuğa geçiyor. Çocuk eğitiminin ikinci safhası anne karnında başlıyor. Anne karnında iken dışarıda olup biten her şeyi duyuyor. Bu safhada annenin yiyip içtiğinin helal olması önem arz ediyor. Çocuk kişiliğinin yüzde otuzunu anne karnında iken kazanıyor. Çocuk doğduktan sonra da üçüncü safha başlıyor. Anne baba çocuğunun iyi bir insan, iyi bir Müslüman olması için ona göre terbiye veriyor. Daha sonraki safhada ise çocuk terbiyesini okuldan ve toplumdan alıyor. Fakat çocuk terbiyesinde okul, aile kadar etkili değildir. Bunun için ailelerin çocuk yetiştirmeyi bir sanat gibi görmeleri ve buna itina göstermeleri gerekiyor. 59

60 Aklın Temelinde Allah Korkusu Vardır Esra Erat İnsanda bulunan her güzelliğin kaynağı Allah korkusudur. Allah tan korkan bir insan, fedakardır, sevecendir, cesurdur, itidallidir, yalan söylemez, vefalıdır, sadıktır, helale harama dikkat eder, zekidir ve sadece Allah tan korkanlara has bir özellik olarak akıllıdır. Bir insanı insan yapan en önemli özellik olan akıl, sadece Allah tan çok korkan müminlere verilir. Bir insan çok zeki olabilir ama Allah korkusu yoksa akıllı değildir. Allah sadece Kendisi nden korkanlara akıl, anlayış ve feraset verdiğini Enfal Suresi nde şöyle bildirir: Ey iman edenler, Allah tan korkup-sakınırsanız, size doğruyu yanlıştan ayıran bir nur ve anlayış (furkan) verir, kötülüklerinizi örter ve sizi bağışlar. Allah büyük fazl sahibidir. (Enfal Suresi, 29) Yani bir insan, Allah tan gerektiği gibi korkup samimi iman ederse bu büyük nimete sahip olabilir. Çünkü sadece samimi iman sayesinde insan akıl sahibi olabilir. İmanın kazandırdığı bu güzellik insanın tüm hayatını da kapsar. Bu nimete sahip olan bir insan, sadece Allah ın vicdanına ilham ettiğine uygun yaşantısını sürdürür. Allah ın doğru ve akıllıca olan ilhamını yani vicdanını dinler. Allah ın ilhamına uygun hareket eder. Nefsinin hoşuna gidecek davranışlardan sakınır. Nefsine uyarsa, Allah ın gazabına uğrayacağını bilir ve bundan şiddetle sakınır, sadece Allah rızası için yaşar. Kendisine sadece Kur an ı Kerim i rehber edindiği için yanlış öğrendiği tüm bilgilerden arınarak açık bir şuur sahibi olur. Yaratılış amacının yalnızca Allah a kulluk etmek olduğunun bilincinde olarak, berrak bir akılla, bu amaca uygun yaşar. Dünya hayatının bir gün son bulacağını ve Rabbi nin huzuruna çıkarak hesap vereceğini hiç unutmadan, sonsuz hayatında, sonsuz mutluluğu yaşamak için çabalar. Bu nimetten yoksun olan insanlar ise, akılsız kimselerdir. Bu insanlar, sadece cahiliye toplumunun kurallarını benimserler. Bundan dolayı çok zor bir hayatları vardır. Allah rızası yerine insanların rızasını gözetirler. Ahiretteki sonsuz yurtlarını düşünmeden 60 Nisan

61 Ey iman edenler, Allah tan korkup-sakınırsanız, size doğruyu yanlıştan ayıran bir nur ve anlayış (furkan) verir, kötülüklerinizi örter ve sizi bağışlar. Allah büyük fazl sahibidir. (Enfal Suresi, 29) sadece dünya hayatı için çabalarlar. Para kazanmak, iyi bir okulda okumak, makam-mevki sahibi olmak o kişinin tek amacıdır. Ama bu isteklerinin ahiretine bir faydası olup olmayacağını hiç bir zaman düşünemez. Çünkü samimi iman edip, gerektiği gibi Allah tan korkmadığı için aklı kapanmıştır. Allah tan bir bela olarak, basireti, feraseti kapalıdır. Bencil, egoist, acımasız, sevgisiz, menfaatleriyle çatıştığında her türlü kötülüğü yapabilecek bir insan olarak yaşamını sürdürür. Çok zeki de olabilir fakat zekası ahireti için ona bir fayda sağlamamaktadır. Dünya hayatı yalnızca bir oyun ve bir oyalanmadan başkası değildir. Korkup-sakınmakta olanlar için ahiret yurdu gerçekten daha hayırlıdır. Yine de akıl erdirmeyecek misiniz? (Enam Suresi, 32) Size verilen herşey, yalnızca dünya hayatının metaı ve süsüdür. Allah Katında olan ise, daha hayırlı ve daha süreklidir. Yine de, akıllanmayacak mısınız? (Kasas Suresi, 60) Ayetlerde de açıkça belirtildiği gibi kimi insanlar, dünya hayatının bir oyun ve oyalanma yeri olduğunun farkında olmadan boş bir amaç için uğraşıp dururlar. Ve içinde bulundukları durumun farkında olmadan, kendileri gibi olan insanların akıllı olduğunu düşünürler. Yüce Rabbimiz ise bir başka ayetinde bu kişilerin durumundan şöyle bahsetmektedir; Gerçek şu ki, Allah Katında, yerde debelenenlerin en kötüsü, (bir türlü) akıl erdirmez olan sağırlar ve dilsizlerdir. (Enfal Suresi, 22) Yine bu kişiler, Allah tan bir bela olarak, Kur an ı Kerim i de okuyup kavrayamazlar. Çünkü Allah a karşı büyüklüğe kapılıp, Allah tan gerektiği gibi korkmadıkları için kalpleri ve anlayışları Allah tarafından mühürlüdür. Ayetlerde de bu Nisan kişilerin, kalplerinin, gözlerinin, kulaklarının mühürlü olduğu açıkça anlatılır. Onlardan seni dinleyenler vardır; oysa Biz, onu kavrayıp anlamalarına (bir engel olarak) kalpleri üzerine kat kat örtüler ve kulaklarında bir ağırlık kıldık. Onlar, hangi apaçık-belgeyi görseler, yine ona inanmazlar. Öyle ki, o inkar etmekte olanlar, sana geldiklerinde, seninle tartışmaya girerek: Bu, öncekilerin uydurma masallarından başka bir şey değildir derler. (Enam Suresi, 25...Biz gerçekten, kalpleri üzerine onu kavrayıp anlamalarını engelleyen bir perde (gerdik), kulaklarına bir ağırlık koyduk. Sen onları hidayete çağırsan bile, onlar sonsuza kadar asla hidayet bulamazlar. (Kehf Suresi, 57) Kur an okuduğun zaman seninle ahirete inanmayanlar arasında görünmez bir perde kıldık. Ve onların kalbleri üzerine, onu kavrayıp anlamalarını engelleyen kabuklar, kulaklarına da bir ağırlık koyduk. Sen Kuran da sadece Rabbini bir ve tek (İlah olarak) andığın zaman, nefretle kaçar vaziyette gerisin geriye giderler. (İsra Suresi, 45-46) Aklın tek sahibi Allah tır. Rabbimiz,sonsuz akıl sahibidir. Allah tan bir nimet olan bu güzelliğe de sadece derin Allah korkusu olanlar sahip olabilirler. Akıl sahibi bir insan, canlı ya da cansız yaratılan her şeyde Rabbimiz in aklını ve sanatını görüp, kendi acizliğinin farkına varır. Her şeyin tek sahibinin Allah olduğunu kavrayıp, Rabbi ne teslim olur. Sen Yücesin, bize öğrettiğinden başka bizim hiçbir bilgimiz yok. Gerçekten Sen, herşeyi bilen, hüküm ve hikmet sahibi olansın. (Bakara Suresi, 32) 61

62 Tarihten Günümüze İslamcılık Akımları II-Çağdaş Mutezile ve Modern İslamcılık Düşüncesi Yusuf KARAGÖZOĞLU Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: Sözlerin en doğrusu Allah ın Kitabıdır, yolların en hayırlısı Muhammed in yoludur. İşlerin en şerlisi muhdes olanlardır. Dine sonradan sokulan her şey bid attır, her bid at dalalettir ve her dalalet ateştedir. (Müslim/867, Nesai 3/188) Klasik mutezilenin en önemli iddiası Kur an mahluktur düşüncesidir. Abbasî halifesi Me mun, Halku l Kur an ı tartışırken Kur an ın mahluk olmadığını savunanları, Allah ın kelimesi olan İsa ya mahluk değildir diyen Hristiyanlara benzemekle suçlamış, Allah ın dışındaki herşeyin mahluk olduğundan hareketle Kur an ın mahluk olduğunu iddia etmiştir. (Ebu Cafer Muhammed b. Cerir Taberî, Tarihu t Taberî, thk. Muhammed Ebu l Fazl İbrahim, Daru Suveydan,Lübnan trs. VIII, 635.) Ayrıca ameli imanın bir cüz ü sayan Mutezileye göre büyük günah işlemesi mü mini imandan çıkarır, ama küfre de sokmaz. İman ile küfür arasında bırakır(el menzile-beyne l-menzileteyn), Peygamberden (A.S) rivayet edilen Kaderiye bu ümmetin mecûsisidir hadisine göre Kaderiye nin yani namı diğer mutezilenin Mecûsî sayılmasındandır. Hz. Peygamber, çağdaş mutezile oryantalist müsteşriklere gösterdiği müsamahayı Ehl-i Sünnete, Selef-i Salihin Alimlerine, Mezhep İmamlarına, Hadis İmamlarına göstermiyor, modern çağın mutezilesi Kuranın tarihselliğiyle Kuran-ı Kerim i Allah merkezli vahiy yerine insan merkezli tarihi metine 62 Nisan

63 dönüştürme çabalarını sürüdürüyor, Hz. Peygamberin (S.A.V) hüküm koyamayacağı, sünneti nakledenlerin güvensizliği, hadislerin kesin ilim değil, zan ifade ettiği gibi vehim ve kuruntularla sünnet ve hadis etrafında inkarcılık ve şüphecilik çıkarıyor. 19. yy daki Hind Alt kıtası Ehl i Kur an ekolü mensubu olan S.Ahmed Han ve arkadaşları tarafından Kur an ın tarihselliği ile ilgili düşüncelerin serdedildiği görülmektedir. (Abdulhamit Birışık, Hind Alt Kıtası Düşünce ve Tefsir Ekolleri, İnsan yayınları 2001, s.319.) Micheil Heobnik ise, Kur an a tarihselci yönelişin Taha Hüseyin ve Muhammed Halefullah tarafından ilk ciddi adımların atıldığı ve daha sonra Fazlurrahman, Hasan Hanefi, Muhammed Arkoun ve Nasr Hamid Ebu Zeyd tarafından bu çizginin günümüze kadar devam ettiğini belirtir.( Micheil Hoebnik, Thinking About Renewal In Islam, Towards A History of Islamic Ideas On Modernızatıon And Secularızatıon Arabica, sa:xlvi, Leiden, p.54.) Tarihselcilerin iddiası şu: Kuranın nazil olduğu hükümlerinin o günkü arap toplumunun has olduğu, şartların değiştiği günümüz modern toplumlarına uygulanamayacağı; bu yüzden yeni yorumlar ve hükümler ortaya konulması gerektiği şeklindedir.. Faiz, hırsızın elinin kesilmesi, kadının şahitliği, miras ve zina hakkındaki ayetlerin tarihsel olduğunu söylerler. Öncelikle faiz yasağı evrensel değil de tarihsel olup o günkü arap toplumuyla sınırlansaydı, bu cürmü işleyenin cezasının ebediyyen cehennem olacağı ve faizi terketmetmenin Allah ve Resulüne harp ilan etmekle bir olduğu ayette bildirilmezdi.(bakara / 275, 279) Bakara Suresi 282. ayette bir erkeğin yanında iki kadın şahit bulunmasının istenmesi ise erkeğin kadından üstün olduğu anlamına gelmez. Aksine bu hüküm fıtri olarak duygusal yaratılan kadının unutma, yanılma gibi huy ve karekteriyle birlikte adaletin yerini bulmasına yöneliktir. Nisa suresi 176. ayette mirasta kardeşlerden bir erkeğe iki kadın payı denilmesinin birçok nedeni olabilir. Eğer erkek kardeş bekarsa evin geçimi için ticaret vb maddiyat lazımdır, yok evliyse zevcesine ve varsa çocuklarının nafakasına bakmakla mükelleftir. Kız kardeş bekarsa bu pay tek başına yeter ona, evlense zaten mehir vb hediyeler alacaktır. Had cezalarından hırsızlık ve zina cezaları hakkında Peygamberimizin uygulamalarına bakalım. Önce hırsızlık ayeti ve Yaptıklarına bir karşılık ve Allah tan caydırıcı bir müeyyide olmak üzere hırsız erkek ile hırsız kadının ellerini kesin. Allah, mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir. ( Maide /38) Resulullah ın (S.A.V) erkeklerden elini kestiği ilk hırsız Haydar bin Adiy Bin Nevfel bin Abdi Menaf tır. Kadınlardan elini kestiği ilk hırsız ise Mürre binti Süfyan bin Abd el-esed idi (Buhârî, Enbiyâ 54, Hudûd 12; Müslim, Hudûd 8-9; Ebû Dâvud, Hudûd 4). Hz. Ebubekir (r.a.) de kendi zevcesi Esma binti Umeys ten gerdanlık çalan Yemenlinin elini kesmiştir. Bunun daha önce hırsızlık yaptığından dolayı sağ eli kesilmişti, Hz. Ebubekir(r.a) de bu defa sol elini kesmişti. Hz. Ömer/(r.a.) de Abdurrahman b. Semure nin kardeşinin elini kesmiştir. Nur suresi 2.ayette evli olmayan bekarlar için zina cezasının yüzer değnek olduğu hükmü veriliyor. Peygamberin (A.S) uygulamasında işvereninin eşiyle zina eden bekâr işçiye yüz değnek ve bir yıl sürgün cezası, kadına ise recm uyguladığı rivayet edilmiştir. Ebû Hureyre ile Zeyd b. Halid el-cühenî (r.anhumâ) dan nakledildiğine göre, zina eden kadının kocası ile, zina eden işçinin babası Resulullah (s.a.s) e başvurarak bu konuda Allah ın kitabı ile hüküm vermesini istemişlerdir. Işçinin babası şöyle dedi: Benim oğlum bu adamın yanında işçi idi. Onun hanımı ile zina etti. Bana, oğlum için recm gerektiği haber verildi. Ancak ben onun adına yüz koyunla bir cariye fidye verdim. Bu arada bilenlere danıştım, (oğlum bekâr olduğu için) ona yüz değnekle bir yıl sürgün cezası, bunun karısına ise recm cezası gerektiğini haber verdiler. Had cezalarından hırsızlık ve zina cezaları hakkında Peygamberimizin uygulamalarına bakalım. Önce hırsızlık ayeti ve Yaptıklarına bir karşılık ve Allah tan caydırıcı bir müeyyide olmak üzere hırsız erkek ile hırsız kadının ellerini kesin. Allah, mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir. ( Maide /38) Nisan 63

64 Bunun üzerine, Hz. Peygamber şöyle buyurdu: Nefsim kudret elinde olan Allah a yemin ederim ki, aranızda Allah ın kitabı ile hükmedeceğim. Cariye ve koyunlar geri verilecek. Oğluna yüz değnekle bir yıl sürgün gerek. Ey Üneys, sen de bu adamın karısına git. Eğer zinasını itiraf ederse, onu recmet. Üneys kadına gitmiş ve kadın suçunu itiraf etmiş, Hz. Peygamber in emri üzerine de recmedilmiştir (Müslim, Hudûd, 25; Buhârî, Hudûd III, 38, 46, Vekâlet,13). Hariciler ve mutezile dışında tüm mezheb imamları recm cezasının meşruiyetinde birleşmişlerdir. Modernist tarihselciler de recm cezasının islama ait devamlı bir had olmadığı devletin değiştirebileceği tazir nevinden bir ceza olduğu görüşündedirler. Peygamberin bizzat kendisi evli olarak zina edenlere recmi uygulamıştır. Zinasını dört defa ikrar eden Mâiz b. Mâlik (r.a) in recmedilmesi ve Gâmidiyeli evli kadının zinadan dolayı recmedilmesi O nun recm konusundaki uygulamalarına örnektir. ( Tarihsel Addedilen Ayetlerin Evrenselliği, Syf;116 / Rağbet Yayınları / Zeki Keskin ) Tarihselci görüş parçacı-lafızcı metodu önemsiz bulup bütüncül-tarihi metodu kullanarak hükmün nesnel anlamı üzerinde ısrarla durur. Beşeri metinler için uygulanan tarihsellik yöntemi evrensel ilahi bir metin olan kuranın anlaşılması ve ondan hüküm çıkarılmasında başvurulan bir yöntem olamaz, Kur an ın evrensel olması demek tarihselcilerin aksine ondaki hükümlerin insanlara, zaman ve mekana göre değişmemesi, hitabının ve hükümlerinin kıyamete kadar geçerliliğini muhafaza etmesidir. Kuran-ı Kerim in evrensel oluşu onun Allah tarafından korunmasının yanısıra onun insanlar arasında belli bir milleti veya ırkı menfaatlerini savunmamasıdır. Ve Allah katından gönderildiği gibi değiştirmeden günümüze kadar gelegelmiş ve bizzat onun tarafından korunmuş olması gibi sebeplere bağlıdır. (M. Fatih Kesler, Kuran-ı Kerimin Evrenselliği, Esra Yayınları, Konya,1996) Kuran-ı kerimi her önüne gelen tefsir edemez, onu tefsir edecek ilmi liyakat ve dirayet olması gerekir. Ulemaya göre tefsir yapmak için öncelikle Ulumu l Kur an yani Kur an ilimlerinin bilinmesi şarttır. Kur an ı tefsir edecek kimsede bulunması gereken ilimler hakkında İmam Celaleddin Es-Suyuti, El-İtkan Fî Ulûmi l Kur an adlı eserinde şunları söyler: Herkes Kur anı tefsir edebilir mi? Buna verilen cevap şudur: Bir kimse âlim veya edip olsa fıkıh, nahiv, tarih ve rivayetler hakkında geniş bilgiye sahip olsa Rasulullah tan rivayet edilen hadislere dayanmadıkça Kur anı tefsir edemez. Bu soruya verilen bir başka cevap da şudur: Müfessirin muhtaç olduğu ilimleri bilen kimsenin, Kur anı tefsir etmesi caizdir. Bu ilimler de aşağıda zikredilen 15 ilimdir. 1.Lügat ilmi, 2.3. Sarf ve Nahiv ilmi, 4. İştikak ilmi, 5,6,7. Maâni, Beyan ve Bedi ilimleri, 8. Kıraat ilmi, 9. Kelam ilmi, 10. Usulu Fıkıh İlmi, 11. Sebeb-i nüzul ilmi,12. Nâsih ve mensuh ilmi, 13. Fıkıh ilmi, 14. Hadis ilmi, 15. İlmi mevhibe. Resulullah ın (S.A.V) erkeklerden elini kestiği ilk hırsız Haydar bin Adiy Bin Nevfel bin Abdi Menaf tır. Kadınlardan elini kestiği ilk hırsız ise Mürre binti Süfyan bin Abd el- Esed idi (Buhârî, Enbiyâ 54, Hudûd 12; Müslim, Hudûd 8-9; Ebû Dâvud, Hudûd 4). 64 Nisan

65 Yazıyı bitirirken neo mutezili akımın öncülerinden Reşit Rıza ve Muammed Abduh un içtimai tefsir sayılan Menar tefsirinde israilliyatı reddetmesine rağmen sahih addedilen Deccal, kıyamet ve Hz. İsa nın nüzulüyle ilgili rivayetleri İsrâiliyyât kategorisinde değerlendirmesi eleştiri konusu olmuştur. (Mesela bkz. Hasîb es-sâmerraî. Reşit Rızâ el-müfessir. Bağdat s ) Tefsirinde yer yer akılla bağdaştırılamayan ifadeler yerine temsili ve mecazi yorumlar kullanmıştır. Âdem in cennetteki yaşamı, yasak ağaca yaklaşması ve cennetten kovulmasını ise insan hayatındaki çocukluk, gençlik ve olgunluk çağlarına işaret sayarak ilgili kıssaları mitolojiden arındırır. (Abduh-Rıza, Tefsiru l-menâr. I ) Nüzul-ü İsa, kabir azabı, mirac, ruyetullah gibi akaidi konularda aynen kalsik mutezile çizgisin takip etmiştir. Muhammed Abduh mucizeye inanmadığı için sahih nakli bir taraf atıp pozitivist bilimin perspektifinde akılcı davranarak Fil Suresi nin tefsirinde Ebabil Kuşları nı önce sinek ardından mikrop, taşları da sineklerin ayaklarına bulaşan toz zerreleri olarak tevil etmiştir. (Ayrıntı için bkz. Muhammed Abduh, Tefsîr-u Cuz i Amme, Matbaatu ş-şa b, Mısır, ty., s.118 vd.) Abduh ve Reşit Rıza, Kur an da miadı dolmuş hiçbir buyruk yoktur. Bilakis her ayetin her zaman ve zeminde söyleyecek bir sözü vardır. ifadeleri Kur an ı okuyan Müslümanın onu bağlamından koparıp kendi tarihselliği içinde okumasına kapı aralıyor vaziyette. Son olarak anlattıklarımızla alakalı olarak sanki onların bir özetiymiş gibi bize sunan Türkiyenin mümtaz fikir adamı ve entellektüellerinden Yazar Yusuf Kaplana kulak verelim. Yazara göre İslam dünyasını bekleyen 3 tehlike: 1- İslam ın terorizmle eşdeğer hale getirilmesi. Müslümanların kafa kesen, saldırgan insanlar olarak gösterilmesi. 2- İslam ın protestanlaştırılması. İslam ın içinin boşaltılıp hayattan uzaklaştırılması... Kur an ın evrensel olması demek tarihselcilerin aksine ondaki hükümlerin insanlara, zaman ve mekana göre değişmemesi, hitabının ve hükümlerinin kıyamete kadar geçerliliğini muhafaza etmesidir. 3- Alem-i İslam ı kültürde, siyasette, sanatta diri tutan Ehli Sünnet omurganın çökertilmesi.. Şiilik, selefilik gibi akımların öne çıkartılması... Allah bizleri Kuran ve Sünnetti en iyi anlayıp ve Onları hayatına en güzel şekilde tatbik eden Sahabe-i Kiram, Tabiun ve Tebauttabiun yolundan ayrımasın. Rabbim bizleri çağdaş ılımlı İslamcıların dini yumuşatan, dinde aslı astarı olmayan diyalog ve hoşgörü tuzaklarından, çağdaş tekfirci - harici düşüncesindeki radikal İslamcıların dini şiddet, kavga ve isyan olarak gösterme fitnesinden ve çağdaş modern İslamcıların dini şartlara uydurarak dini yozlaştırma ve dinde reform yapma bidatlerinden korusun. Tüm bidat ve hurafeleri ortadan kaldırıp sünnetleri ikame etmeye çalışan Ehl-i Sünnet yolunun neferleri kılsın. Amin Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: Nisan Sözlerin en doğrusu Allah ın Kitabıdır, yolların en hayırlısı Muhammed in yoludur. İşlerin en şerlisi muhdes olanlardır. Dine sonradan sokulan her şey bid attır, her bid at dalalettir ve her dalalet ateştedir. (Müslim/ 867, Nesai 3/188) 65

66 Efsane bir hoca; Mahmut Bayram Hoca Aydın BAŞAR Sabahın yedisinde yollara düşen, gecenin bir vaktine kadar koşturan bir adam düşünün. İmamlık yapıyor, öğretmenlik yapıyor, ayrıca çeşitli semtlerde medrese usulü dersler okutuyor Bir bakıyorsunuz Üsküdar da, bir bakıyorsunuz Beykoz da, bir bakıyorsunuz Beşiktaş ta Mahmut Bayram Hoca: Ben okuduğum Kur an a inanmış bir insanım, bir değil bin tane karar olsa da ben Kur an ı yeni harflerle okutmam Öğrencilerine karşı babacan bir tavrı var. Onların harçlıklarını, elbiselerini bir şekilde temin etmek için canhıraş bir şekilde koşuşturuyor. Kıt imkânlara sahip olmasına rağmen gerektiği zaman onlar için evindeki ekmeğinden kesiyor. Herkese yetişmek istiyor, belki bin parçaya bölünüyor Ama duyarsız kalmıyor. Derslerine zamanında giriyor ve derslerin bir dakikasını bile boş geçirmemek için aceleci davranıyor. Öyle ki birçok öğrencisinin naklettiğine göre silgiyi bulmak için bile vakit kaybetmeyip kara tahtayı boydan boya ceketinin kolluya siliyor. Derse gelmediği hiç görülmüyor. Öğrencilerine; Derse gelmediysem cenazeme gelin diyor. 66 Nisan