A- askeri Alanda : B- Hükümet ve Yönetim Alanında : II.MAHMUT DÖNEMİ ( )

Transkript

1 II.MAHMUT DÖNEMİ ( ) A- askeri Alanda : Alemdar Mustafa Paşa tarafından " Sekban-ı Cedit" adında askeri ocak kuruldu.ancak yeniçerilerin isyanı sonucu bu askeri ocak kaldırıldı. Yeniçerilerden seçilerek "Eşkinci" adıyla yeni bir askeri ocak kuruldu. Ancak bir süre sonra yeniçeriler biz talim istemiyoruz diyerek, bu ocağın yapılanmasına karşı çıktılar.* Bunun üzerine sarayda büyük bir divan kurulmuş, Yeniçeri Ocağının kaldırılmasına karar verilmiştir. Halk,Esnaf,Medrese öğrencileri kaldırılmasını desteklediler. Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. " Vaka-i Hayriye " ( Hayırlı Olay ) ( 1826 ) Böylece, yeniliklerin önündeki en önemli engellerden birisi kaldırılmış oldu. "Asakir-i Mansure-i Muhammedi ye" ( Muhammed'in askerleri) adıyla yeni bir askeri ocak kuruldu. Askeri Bando kuruldu. ( Mızıka-i Hümayun ) B- Hükümet ve Yönetim Alanında : Divan Örgütü kaldırılarak, yerine bakanlıklar kuruldu. Sadrazam "Başvekil" unvanını aldı. ( Başbakan ) Devlet memurları, Dahiliye ( İç) ve Hariciye (Dış) olarak iki bölüme ayrıldı. 1 / 6

2 Memurlar için Rütbe ve Nişan kabul olundu. Memurlara kıyafet zorunluluğu getirildi. Tüzük ve yönetmelikleri hazırlamak amacıyla çeşitli komisyonlar kuruldu. Memurların yargılanma işlerine bakmak üzere "Dar-üş-Şura-yı Bab-ı Ali" kuruldu. Bir fermanla, devletin bazı memur ve bazı halka uyguladığı Müsadere usulüne son verdi. Mülkiyet hakkı tanıdı. Müsadere : Devletin,memurun veya bazı halkın elindeki mallara el koyması demektir. Fermanı : " Bundan böyle saltanatın, millet için bir dehşet ve korku kaynağı değil, fakat bir destek olmasını istiyorum. Bunun için kişinin malına devletçe el konulması ( Müsadere) geleneğini kaldırıyorum" Memurlara maaş usulü getirildi. Osmanlı uyruğunda olan herkese tam bir din ve mezhep özgürlüğü tanıdı. Fermanı : " Tebaamdan Müslümanları ancak Camide, Hıristiyanları Kilisede, Musevileri de Havra'da tanımak isterim" Ayanlıklar kaldırıldı. Büyük eyaletler illere bölündü. İllerin merkeze bağlanmasıyla güçlü bir merkeziyetçi yapı oluşturuldu. Devlet görevlilerinin hediye ve rüşvet alması yasaklandı. Resmini yaptırarak, devlet dairelerine astırdı. ( Sonradan gelenekselleşti ) İlk defa Posta ve Karantina teşkilatlarını kurdu. İlk defa askeri amaçlı nüfus sayımı yaptırdı. ( 2,5 Milyon Anadolu'da - 1,5 Milyon Rumeli'de erkek nüfus) Ülke içi gezi ve teftiş yöntemleriyle, yönetimi iyileştirmeye çalıştı. C- Kültür Alanında : Medreselerin yanında yeni okullar açıldı. İlköğretim İstanbul'da zorunlu hale getirildi. Rüştiye ( Ortaokul ) ve Mekteb-i Ulum-u Edebiye adlı,yüksek öğretime öğrenci yetiştirme amaçlı okullar açıldı. İlk kez Avrupa'ya öğrenci gönderildi. Devlet memuru yetiştirmek amacıyla, "Mekteb-i Maarif-i Adliye" kuruldu. Mekteb-i Harbiye ( Harp Okulu ), Mekteb-i Tıbbiye ( Tıp Fakültesi ), Mızıka-yı Hümayun ( Bando Okulu ) gibi yüksek okullar açıldı. Takvim-i Vekayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı. Yol yapımlarına önem verildi. 2 / 6

3 Devlet memurları ve askerlerin yerli kumaş kullanması zorunluluğu getirildi. Çuha fabrikası kurulmasına çalışıldı ( Kumaş ) Tüccar ve Esnafa, Avrupa mallarıyla rekebet edebilmesi için, gümrük kolaylıkları sağlandı. İngiltere ile yapılan 1838 Balta Limanı ticaret antlaşması, Osmanlı Devletinin zararına gelişmiş, dışa bağımlılığı artırmıştır. II.MAHMUT DÖNEMİ ISLAHATLARI ( ) A-)ALENDAR MUSTAFA PAŞA OLAYI(1808) II.Mahmut kendine Alendar Mustafa Paşa yı sadrazam seçti.alendar yönetime egemen oldu ve şu işleri yaptı: 1-)Nizam-ı Cedid taraflarını işbaşına getirerek yenilik hareketlarini başlattı. 2-)III.Selimin ölümünde etkili olan kişileri cezalandırdı. 3-)İstanbul da asayişi sağladı. 4-)Alendar,Niazam-ı Cedid yerine Sekban-ı Cedid adında bir ocak kurdu. 5-)Ulufe alımı ve satımı yasaklandı. 6-)Ayanlar(Valiler) ile Sened-i İttifak yaptı. SENED-İ İTTİFAK: XIX.yy ın başında Anadolu ve Rumeli de ayanlar türemişti(derebeylik).alendar,sarsılan düzeni yeniden kurmak amacı ile bütün ayanları İstanbul da topladı.yapılan görüşmeler sonunda hükümet ile ayanlar arsında Sened-i İttifak imzalandı(1808). Buna göre; 1-)Devlet ayanların varlığını kabul etti. 2-)Ayanlar devlet otoritesini kabul edecek,verilen emirlere uyacaklardı. 3-)Ayanlar yapılan ıslahatlara bağlı kalacaklardı 4-)Ayanlar kendi bölgelerindeki halka adaletli davranacaklardı 5-)İstanbul da isyan çıkarsa İstanbul a gelip isyanı bastıracaklardı. ÖNEMİ: 1-)Bu belge Osmanlı nın ayanlara söz geçiremeyecek kadar zayıf duruma geldiğini gösterir. 2-)Osmanlı tarihinde padişahın yetkileri ilk defa sınırlandırılmıştır.(padişah kendi otoritesi dışında bir güç olarak ayanları kabul etmiştir.) 3 / 6

4 1-)Bu yönü ile İngilizler in 1215 deki Magna Carta ya benzemektedir.ancak Magna Carta krala zorla imzalatılmasına karşın ittifakta böyle bir zorlama yoktur,padişahın iradesiyle imzalanmıştır. 2-)Yeniçerilerin isyan etmesi üzerine II. Mahmut Sekban-ı Cedidi kaldırdı,isyan sona erdi. B-)YÖNETİM ALANINDAKİ YENİLİKLER II. Mahmut Osmanlı buyruğunda olan herkese tam bir din ve vicdan özgürlüğü vermiştir.bunu şu sözleri ile belirtmiştir: Tekbandan(halk),müslümanları camide,hristiyanları kilisede,musevileri havrada görmek isterim. Şu yenilikleri yapmıştır: 1-)Divan teşkilat kaldırıldı,nazırlık(bakanlık) kuruldu. 2-)Tımar sistemi kaldırıldı,devlet memurları maaşa bağlandı. 3-)Müsadere üsulu kaldırıldı.(devletin ölen şahısların malına el koymasıdır.) 4-)Devlet memuru yetiştirmek için (mekteb-i maarif) eğitim okulları açıldı. 5-)İlk defa genel anlamda nüfus sayımı yapıldı.sayım askeri amaçlı olduğu için sadece erkekler sayıldı. 6-)Askeri işleri düzenlemek amacı ile askeri şura oluşturuldu. 7-)Pasta teşkilatı kuruldu. 8)Polis teşkilatının temelleri atıldı. 9-)Reyaül-ü Kütlap kaldırıldı.dış işleri nezareti kuruldu. 10-)İlk kez karantina teşkilatı kuruldu. 11-)Dar-üş Şura yı Bab-ı Ali kuruldu.(devlet memurlarının terfi ve yargı işleridir) Bu mahkeme bugünkü danıştayın ilk örgütlenmesidir. 12-)İlk yönetim değiştirildi.(merkezi otoriteyi sağlamak için iller merkeze bağlandı) C-)KÜLTÜREL ALANDAKİ YENİLİKLER 1-)Medreselerin yanı sıra pek çok Avrupa tarzı okul açıldı. Böylece eğitim alanında ikilik ortaya çıktı.kültür çatışmaları oluştu. 4 / 6

5 2-)İlk öğretim mecbur hale getirildi. 3-)Avrupa yı yakından tanımak amacı ile ilk defa Avrupa ya öğrenci gönderildi. 4-)Avrupa tarzında müzik serbest bırakıldı. 5-)Takvim-i Vakayı adında ilk gazete çıkarıldı. 6-)Kılık kıyafette ilk değişikliğe gidildi.ii.mahmut devlet dairelerine resmini astırdı. 7-)Yurt dışına çıkışta pasaport uygulaması başlatıldı. 8)Enderun kaldırıldı,yerine devlet memurları yetiştirilen okullar kuruldu. D-)ASKERİ ALANDAKİ GELİŞMELER 1-)Sekban-ı Cedid ocağı kuruldu. 2-)1825 te Eşkinci ocağı kuruldu.(yeniçeri ocağına bağlı olarak) 3-)Yeniçeri ocağı kaldırıldı.(vaka-i Hayriye.1826) SONUÇLARI: a-)islahat süreci hızlandı. b-)padişahlar yeniden yönetime egemen oldu. c-)yeniçeri ocağının yerine Asakiri Mansure-i Muhammediye adı verilen Avrupa tarzında yeni bir ordu kuruldu. EKONOMİK ALANDAKİ YENİLİKLER: 1-)Yerli malların kullanılmasına teşvik edildi. 2-)Osmanlı tüccarlarının Avrupa mallarıyla rekabet edebilmesini sağlamak amacı ile gümrük kolaylıkları getirildi. 3-)1838 te İngiltere Baha Limanı antlaşması ile çok geniş yetkiler kazandı. a-)ii. Mahmut un yapmış olduğu yenilikler Atatürk ün yapmış olduğu yenilikler arasında büyük benzerlik vardır. b-)çeşitli baskılardan dolayı başarılı olunamamıştır. 5 / 6

6 6 / 6