İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU DERS NOTU 3.DERS

Transkript

1 İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU DERS NOTU 3.DERS

2 BİREYSEL İŞ HUKUKU İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI I-Kişi Bakımından Uygulama Alanı İş Kanunu, işçi, işveren ve işveren vekillerine uygulanır. İstisnalar; 1- Çırak ve Stajyerler: Çıraklar işçi olarak kabul edilmezler ve işyerinde çalışan işçi sayısına eklenmezler. Çırakların hukuki statüleri Meslek Eğitim Kanunu ile düzenlenmiştir. Stajyer, bir meslek konusunda aldığı teorik bilgiyi uygulama ile tamamlamak amacıyla bir işverenin işyerinde bulunur. Çırak ve stajyerler işçi olarak kabul edilmezler. İş Kanununun sadece İş Sağlığı ve Güvenliği başlığını taşıyan 5.bölümdeki hükümleri çırak ve stajyerlere de uygulanır.

3 2- Sporcular; Profesyonel sporcular, yaptıkları işin niteliği göz önüne tutularak İş Kanununun uygulama alanı dışında bırakılmıştır. Bu sporcular hakkında Borçlar Kanunu ve ilgili spor dalının federasyon kuralları uygulanır. 3- Rehabilite Edilenler; Rehabilite edilenler kişiler hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanmaz. 4- Diğer İş Kanunlarının Kapsamına Girenler; Deniz İş Kanununun ve Basın İş Kanununu uygulama alanı içerisine giren kişiler hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanmaz, ilgili kanun hükümleri uygulanır. İş Kanunu, Basın İş Kanunu ve Deniz İş Kanununun kapsamı dışında kalan işçiler hakkında Borçlar Kanununu hükümleri uygulanır.

4 II. İŞ TÜRÜ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI İş Kanunu, bu kanunun uygulama alanı içerisinde yer alan kişiler ve yerler hakkında iş konusuna bakılmaksızın uygulanır. Tüm iş konuları bazı istisnalar dışında İş Kanununun kapsamına girer. İstisnalar; 1- İş Kanununun Tamamen Kapsamı Dışında Kalan İşler a) Tarım İşleri; Elliden az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde İş Kanunu hükümleri uygulanmaz.

5 b) Hava Taşıma İşleri; Hava taşıma işlerinde uçan personel (pilot, hostes, makinist, telsizci gibi) İş Kanununun kapsamı dışında kalırken, havaalanında veya depoda tamir ve bakım işlerinde çalışanlar hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanır. İş Kanunu kapsamına girmeyen işlerde çalışanlar için Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır. c) Deniz Taşıma İşleri; Deniz taşıma işleri İş Kanununun uygulama alanı dışında kalır ve bu işlere genellikle Deniz İş Kanunu hükümleri uygulanır. Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri ile Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ilgili işlerde İş kanunu hükümleri uygulanır.

6 d) El Sanatı İşleri; Bir ailenin üyeleri veya üçüncü dereceye kadar (3.derece dahil) hısımlar arasında ve dışarıdan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde İş kanunu hükümleri uygulanmaz. Bu işler; halıcılık, dokumacılık, kunduracılık gibi el emeğine dayanan faaliyetlerdir. e) Ev İşleri; Ev işlerinde İş Kanunu hükümleri uygulanmaz. Ev işi, bir evin günlük ihtiyaçlarını karşılamak üzere yapılan faaliyetlerdir. Dolayısıyla, yemek, temizlik, çocuk bakımı gibi işler İş Kanununun kapsamı dışında kalır.

7 2- İş Kanununun Kısmen Kapsamı Dışında Bulunan İşler Süreksiz işlere İş Kanunu hükümleri uygulanmaz. Süreksiz iş, nitelikleri bakımından en çok 30 işgünü süren işlere denir. Bir işin süreksiz iş olup olmadığının tespiti, işin kaç işgünü sürdüğüne göre değil; objektif ölçülere göre işin kaç işgününde bitebilecek nitelikte olduğuna bakılarak yapılır. Süreksiz işlerde, Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.

8 III. YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI İş Kanunu, istisnalar dışında kalan bütün işyerlerinde uygulanır. Ancak, üç kişinin çalıştığı esnaf ve küçük sanatkâr işyerleri İş Kanununun kapsamı dışında bırakılmıştır. IV. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI İş sözleşmesinin yapılması ile birlikte, sözleşmenin taraflarından biri işçi, diğer işveren niteliğine sahip olur ve İş Kanununun bu hukuki ilişkiyi düzenleyen kuralları uygulama alanı bulur. İşveren vekilleri hakkında ise, işverenin bu kişi ile iş sözleşmesi yapması ve ona temsil yetkisi vermesi ile birlikte İş Kanununun işveren vekillerine ilişkin hükümleri uygulanır. Kaynak: H.Hadi SÜMER, İş Hukuku, Konya 2010.