İhale Sürecinde İnşaat Maliyeti ve Kar Marjını Etkileyen Risklerin Durum Değerlendirmesi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İhale Sürecinde İnşaat Maliyeti ve Kar Marjını Etkileyen Risklerin Durum Değerlendirmesi"

Yeter Okur
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 3. Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi 6 8 Kasım 2014 Akdeniz Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Antalya İhale Sürecinde İnşaat Maliyeti ve Kar Marjını Etkileyen Risklerin Durum Değerlendirmesi Pelin Karaçar Jülide Demirdöven

2 Giriş İnşaat sektöründe faaliyet gösteren firmalar varlıklarını, fırsatları değerlendirerek ve bu fırsatların avantajlarını ortaya çıkartarak sürdürmektedirler. Dolayısı ile projeler yeni ve farklı şeyler ortaya koymak için üstlenilmekte, bu durumda da risk faktörü projelerin kaçınılmaz bir parçası haline gelmektedir

3 İnşaat sektöründe risk konusunda yapılan çalışmaların yoğunlaştığı alan riskin, doğrudan proje hedefleri çevresinde özellikle maliyet ve kar marjı ile ilgili çalışmalar olarak karşımıza çıkmaktadır

4 Proje riski Girişim (proje) Sonuç (ürünler) Bilinmeyenler (belirsizlik) Istenen (fırsat) Istenmeyen (risk) Proje sonucu belirsizlikten riske, riskten fırsata dönüşebilir.

5 Risk ve Belirsizlik Risk Tüm mümkün sonuçlar ve onların ortaya çıkma olasılığı bilinemez. Sonuçlar konusunda uzmanlar birlikte olasılık dağılımları çıkartabilirler. İstatistiksel olan olaylar Belirsizlik Tüm mümkün sonuçlar ve onların ortaya çıkma olasılığı bilinebilir. Uzmanlar bu konuda anlaşmaya varamazlar. İstatistiksel olmayan olaylar 5

6 Proje riskleri Birçok projede Proje Riski'nin sorumluluğu oldukça önemli ve dikkat gerektiren bir sorumluluktur. Bütün risk olayları birbirinden bağımsız değildir. Bu konuda bir atasözü vardır: ''Yağmur damla damla yağar fakat sele sebep olabilir.'' Bu yüzden bir dizi risk olayı sık sık oluşurken, geleneksel işlevsel sorumluluk sınırlarını aşıp, koordinasyon ve hızlı önlem almada klasik zorluklarıyla, felaket sonuçlara yol açabilir.

7 İnşaat sektörü diğer sektörlerle kıyasladığında hesaplanan inşaat maliyetlerinin artması, kar marjının azalması projenin gecikmesi ve hatta projenin başarısızlığı gibi sonuçlar doğuran birçok riskten etkilenmektedir. İnşaat firmalarında proje üretim ve yönetim maliyetleri tahmine dayanmakta, öngörülen maliyet hedeflerinde sapmanın ortaya çıkması istenmedik sonuçlara yol açabilmektedir.

8 Belirsizlik Spektrumu

9 TOPLAM PROJE YAŞAM DÖNEMİ PROJE SAFHASI UYGULAMA SAFHASI FİKİR GELİŞTİRME YÜRÜTME BİTİRME Kavrama Geliştrme Yerine Getirme Sona Erme Fırsat ve Risk RİSK YÜKSEK RİSKLERİN BULUNDUĞU SAFHA Hisse Değeri YÜKSEK RİSK ETKİLERİ DEĞER ZAMAN Proje yaşam dönemi boyunca risk faktörlerinin değişimi

10 Riski nasıl yönetiriz? Belirleme Değerlendirme Cevap verme İzleme Identify Belirleme Respond Cevap verme Assess Değerlendirme Monitor Review İzleme Gözden Geçirme

11 Riskleri belirleme ÇIKTI Hedeflere ulaşmadaki risklerin belirlenmesi Risklerin açıkça tanımlanması ve anlaşılması Görünür sebep ve sonuçlar IDENTIFY BELİRLEME Assess Monitor & Review Respond

12 Tablo 1. Alan çalışması için hazırlanan Risk Çeşitleri ve Kategorileri SÖZLEŞME HÜKÜMLERİ RİSK ÇEŞİTLERİ RİSK KATEGORİLERİ TANIM İNŞAATIN MALİYETİ SİGORTA MALİYETİ KAR MARJI AVANS MİKTARI NAKİT AKIŞI CEZA HÜKÜMLERİ SÜRE -PROGRAM ŞARTNAMELER SÖZLEŞME TİPİ POLİTİK RİSK ÇEVRE SEL RİSK FİNANSAL RİSK İNŞAAT RİSKLERİ ÜLKE RİSKİ YASAL DUYARLILIK ETKİ KREDİ FAİZ TİCARİ RİSKLER FİZİKSEL UYGULAMA PROJE YÖNETİMSEL LOJİSTİK SAVAŞ HALK AYAKLANMASI / İSYAN/TERÖR AMBARGO VE SINIRLAMALAR JEOPOLİTİK KONUM EKONOMİK GÖSTERGELER İKTİDAR VE ANAYASA SİSTEMİ POLİTİK VE SİYASAL İSTİKRAR KANUN VE KARARNAMELERİN DEĞİŞMESİ STANDARTLARA UYMAMAK BÜROKRATİK ENGELLER PROJENİN YERİ İKLİM KOŞULLARI EKOLOJİK DEĞİŞİM BASKI GRUPLARI ETKİSİ DIŞ FAKTÖRLERİN ETKİSİ KREDİNİN KAYNAK VE TEMİNİ KREDİNİN VADESİ TEMİNAT ŞEKLİ ENFLASYON-ESKALASYON FAİZ ORANLARININ DEĞİŞİMİ SEKTÖRDEKİ REKABET KUR RİSKİ PAZAR KOŞULLARI DOĞAL OLAYLAR ZEMİN KOŞULLARI ŞANTİYE KOŞULLARI TEKNOLOJİ SEÇİMİ İNŞAAT TEKNİKLERİ ENDÜSTRİYEL İLİŞKİLER MÜŞTERİ ETKİSİ PROJENİN BÜYÜKLÜĞÜ VE KARMAŞIKLIĞI TASARIMA YÖNELİK SORUNLAR İŞLEMSEL DÜZEN SÖZLEŞME STRATEJİSİ KAYNAK TEMİN PROBLEMLERİ PERSONEL TEMİN PROBLEMLERİ

13 Riskleri değerlendirme Identify Monitor & Review ASSESS DEĞERLENDİRME Respond Alan çalışması kapsamında yüklenici firmaların şu an yüklenimleri altında bulunan işlerin parasal değerleri açısından büyüklükleri, hangi tip işlerde tecrübeli oldukları, organizasyon yapıları, risk yönetimi yaklaşımları, risk kategorileri ve çeşitleri ile ilgili olarak değerlendirmeleri açısından bilgi sahibi olmak amacı ile ekteki anket formları ile Tablo daki form hazırlanmıştır. Bu formun y ekseninde tanımlanan riskler, x ekseninde ise sözleşme içerisinde yer alan koşullar yer almaktadır. Bu formda anketi cevaplayan kişiden her bir sözleşme kısmı için y eksenindeki risklerin bunları nasıl etkilediğine dair görüşlerini aktarması beklenmiştir.

14 Riskleri değerlendirme Identify Monitor & Review ASSESS DEĞERLENDİRME Respond Firma seçimi yapılırken gerek yaptığı işlerin parasal büyüklüğü, gerekse istihdam ettiği personel açısından Türkiye den üç büyük firmaları ile görüşüldü. Bu seçimin yapılmasındaki en büyük etken büyük firmaların yaptığı işlerin çokluğu ve maddi büyüklüğü sonucu daha çok ve çeşitli riskler ile karşılaşma olasılıklarının olmasıdır. Ayrıca firmanın hem yurt içi hem de yurt dışında çeşitli projeleri yürütüyor olmasıda firma seçiminde belirleyici bir kriter olmuştur

15 Riskleri değerlendirme Identify Monitor & Review ASSESS DEĞERLENDİRME Respond Ankete katılan yetkililerden tabloda yer alan hücreleri listelenmiş risklerin hangisi İnşaat maliyeti ve Kar Marjı için ne derece önemlidir? sorusuna cevap olarak aşağıdaki şekilde not vermeleri istenmiştir. 0 Bu risk bu madde ile ilgili değildir / etkilemez, 1 Az önemli, 2 Orta derecede önemli, 3 Çok önemli

16 Tablo 2 İnşaat maliyeti açısından risk çeşitlerinin değerlendirmesi.

17 Tablo 3 Kar marjı açısından firmaların risk çeşitlerinin değerlendirilmesi.

18 Bulgular Elde edilen verilerde İnşaat maliyeti ve Kar marjı açısından risklerin genel toplam değerine bakıldığında inşaat maliyeti için toplam puan değeri 161 iken kar marjı için toplam puan değeri 223 olarak çıkmıştır. Tablo 2 de yer alan risk çeşitleri inşaat maliyeti açısından risk kategori ve tanım sayısına göre etki derecelerine bakıldığında; Politik risk sayısı 10 toplam puan 57 orantı olarak her bir riskin değeri 5.7 puan Çevresel risk sayısı 5 toplam puan 17 orantı olarak her bir riskin değeri 3.4 puan Finansal risk sayısı 8 toplam puan 37 orantı olarak her bir riskin değeri 4.6 puan İnşaat riskleri sayısı 13 toplam puan 49 orantı olarak her bir riskin değeri 3.7 puan almaktadır.

19 Bulgular Tablo 3 'te yer alan risk çeşitleri kar marjı açısından risk kategori ve tanım sayısına göre etki derecelerine bakıldığında; Politik risk sayısı 10 toplam puan 66 orantı olarak her bir riskin değeri 6.6 puan Çevresel risk sayısı 5 toplam puan 24 orantı olarak her bir riskin değeri 4.8 puan Finansal risk sayısı 8 toplam puan 51 orantı olarak her bir riskin değeri 6.3 puan İnşaat riskleri sayısı 13 toplam puan 79 orantı olarak her bir riskin değeri 6.0 puan almaktadır.

20 Bulgular Kar Marjı açısından risk çeşitlerinin önem derecesi; Politik Risk Finansal Risk İnşaat Riski Çevresel Risk İnşaat maliyeti açısından risk çeşitlerinin önem derecesi ; Politik Risk Finansal Risk İnşaat Riski Çevresel Risk

21 Bulgular Verilere göre inşaat maliyeti ve kar marjı açısından risk çeşitlerini karşılaştırdığımız zaman; Politik riskler inşaat maliyeti açısından 57 puan alırken kar marjı risk değeri 66 puan değerini almıştır. Çevresel riskler inşaat maliyeti açısından 17 puan alırken kar marjı risk değeri 24 puan değerini almıştır. Finansal riskler inşaat maliyeti açısından 37 puan alırken kar marjı risk değeri 51 puan değerini almıştır. İnşaat riskler inşaat maliyeti açısından 49 puan alırken kar marjı risk değeri 79 puan değerini almıştır. Yapılan bu alan çalışmasında risk çeşitlerinde yer alan risk kategorileri kar marjı açısından daha yüksek çıkmıştır.

22 Sonuç İnşaat sektöründe risk konusunda yapılan çalışmaların yoğunlaştığı alan riskin doğrudan proje hedefleri çevresinde özellikle inşaat maliyeti ve kar marjı bazında analizi ile ilgili çalışmalar olarak karşımıza çıkmaktadır. İnşaat maliyeti ve kar marjını etkileyecek risklerin doğru şekilde yönetilmesi gereklidir. Bunun için risk önleme stratejilerinin proje yöneticileri tarafından uygulanması önem taşımaktadır.

23 Sonuç Risk önleme stratejileri günümüz koşullarında incelendiginde; Mevcut kentsel dönüşüm projeleri Artan müteahhit sayısı Talepteki daralma Nakit ihtiyacının belli bir politik çevrede sıkışması Yurt dışındaki firmalar ile (birkaç Türk firması hariç müteahhitlerimizin büyük bir kısmının) teknolojik olarak rekabet güçlerinin hızlı bir biçimde azalmakta olduğu Türk sanayisindeki çöküş ve bunun inşaat sektörüne olası etkileri göz önüne alınmalıdır.

24 Teşekkürler

Benzer belgeler

İhale Sürecinde İnşaat Maliyeti ve Kar Marjını Etkileyen Risklerin Durum Değerlendirmesi

3. Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi, 6 8 Kasım 2014 Akdeniz Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Antalya İhale Sürecinde İnşaat Maliyeti ve Kar Marjını Etkileyen Risklerin Durum