ZAMİRLER(ADILLAR) Zamir sözcük türlerinden biridir. Zamiri yapmak için cümleyi çok çok iyi anlamak gerekir

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ZAMİRLER(ADILLAR) Zamir sözcük türlerinden biridir. Zamiri yapmak için cümleyi çok çok iyi anlamak gerekir"

Engin Menderes
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ZAMİRLER(ADILLAR) Zamir sözcük türlerinden biridir. Zamiri yapmak için cümleyi çok çok iyi anlamak gerekir çünkü zamirler isimlerin yerine geçen sözcüklerdir sözcüğün neyin yerine, nasıl geçtiğini kavramak bize zamirin olup olmadığını gösterir. İşte bunun anlaşılması için cümledeki anlam önemlidir. A-) Sözcük Halindeki Zamirler B-) Ek Halindeki Zamirler 1-) Kişi Zamiri 1-) İlgi zamiri(ki) 2-) İşaret Zamiri 2-) İyelik zamiri 3-) Belgisiz Zamir 4-) Soru Zamiri ZAMİR: İsim olmadıkları hâlde isim gibi kullanılan, isimlerin yerini tutan kelimelere ve eklere denir. İsimlerin yerini de işaret, kişi, belgisiz ve soru ve ek yoluyla tutar. Zamirler sözcük ve ek durumunda olmak üzere ikiye ayrılır. A-) SÖZCÜK HÂLİNDEKİ ZAMİRLER 1-) KİŞİ ZAMİRİ: İnsan isimlerinin yerini şahıs yoluyla tutan kelimelerdir. Başlıca şahıs zamirleri ben, sen, o, biz, siz, onlar dır. Burada dikkat edilmesi gereken bu zamirlerden o ve onlar zamiri dışındakiler her zaman kişi zamiridir. Yani bir cümlede bu iki zamir dışındaki diğer kişi zamirlerini gördüğünüzde cümleyi hiç incelemeden, cümleyi hiç anlamadan dahi 1

2 kişi zamiri vardır denebilir ama o ve onlar zamiri kullanıldığı cümleye göre kişi zamiri görevi dışında da kullanılabileceği için cümlelerin anlamına dikkat etmek gerekir. Ben I. tekil kişi adılı Biz I. çoğul kişi adılı Sen II. tekil kişi adılı Siz II. çoğul kişi adılı O III. tekil kişi adılı Onlar III. çoğul kişi adılı İsrafil bu davaya yüreğini koymuştu. O, bu davaya yüreğini koymuştu.(gördüğünüz gibi o sözcüğü İsrafil denen bir kişinin yerine kullanılmış şahıs zamiridir.) Not 1: O, zamiri bir insanı anlatıyorsa kişi zamiri, insan dışındaki bir varlığı anlatıyorsa işaret zamiri veya işaret sıfatı olur. İşaret sıfatı olması olduğunda önündeki ismi belirtir. İşaret zamiri olduğunda işaret ettiği sözcüğün yerine direk geçer. Onlar sözcüğü ise insanın yerine geçerse kişi zamiri; insan dışındaki bir varlığı anlatırsa işaret zamiri olur. O, kalbimi çok kırdı.(kişi zamiri) O, buzdolabında duracak.(işaret zamiri) O para kime ait?(işaret sıfatı) Onlar Türkiye nin gururu oldular.(kişi zamiri) Onlar dolapta buz tutmuş.(işaret zamiri) Not 2: Kendi sözcüğü dönüşlülük zamiridir. Aynı zamanda kişi zamiridir. Temelde iki görevi vardır: 2

3 Bu evi kendim temizledim.(iyelik ekli görevde) Bu evi ben kendim temizledim.(pekiştirilmiş görevdedir şahıs zamiriyle birlikte kullanıldığı için) Not 3: Kendi sözcüğü ikileme oluşturduğu bazı durumlarda zarf olur. Kendi kendine konuşuyordu.(zarf) 2-)İŞARET (GÖSTERME) ZAMİRLERİ: İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir. Bu, şu, o,bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki, diğeri gibi sözcüklerle yapılır. Buradaki bazı zamirler aynı zamanda işaret sıfatı da olur. Eğer işaret bildiren sözcük önündeki ismi belirtirse işaret sıfatı; işaret bildiren sözcük tek başına cümlede bir ismin yerine geçerse işaret zamiri olur. Her şey cümleyi iyi anlamaktan geçmektedir. O, buranın en ünlü içeceğidir.(işaret zamiri) O ayran buranın en ünlü içeceğidir.(işaret sıfatı) O, sınıfın en güzeliydi.(kişi zamiri) Şu kitap kimin? (işaret sıfatı) Şu kimin?.(işaret zamiri) Not 1: İnsanlar da işaret yoluyla anlatılabilir o zaman da işaret zamiri olur her ne kadar kişi yerine kullanılmış olsa da işaret zamiri olur çünkü kişi zamiri olan sözcükler yedi tanedir onları da yukarıda anlattık. Tahtadaki yazıları bu yazdı.(kişi zamiri) Not 2: Böylesi, böyleleri, şöyleleri biçimindeki zamirlere tarz anlamlı zamirler de denir. Böyleleriyle bu kadar muhatap olmasan iyi olur. 3

4 3-) BELGİSİZ ZAMİR: Varlıkların adlarını kesin olarak değil de yaklaşık olarak (belirsiz biçimde) tutan adıllardır. Başlıca belgisiz adıllar: birçoğu, biri, kimi, bazıları, falan, hiçbiri, başkası, herkes, kimse, hiç kimse, hepsi, şey, öteberi, hepimiz. Burada da dikkat edeceğimiz nokta belgisiz zamir olan bazı sözcükler aynı zamanda belgisiz sıfat olabilmektedir. Eğer belirsizlik anlatan sözcük önündeki isimle birlikte kullanılırsa belgisiz sıfat; belirsizlik anlatan sözcük tek başına kullanılırsa belgisiz zamir olur. Koyu tonda yazan zamirler her zaman belgisiz zamirdir. O yüzden bu sözcükleri gördüğünüzde direk belgisiz zamir diyebilirisiniz. Diğerleri kullanıldığı cümleye göre farklı sözcük türü olabileceği için cümleyi iyi anlamak gerekir. Hiçbir derste bu kadar zorlanmadım.(belgisiz sıfat ) Hiçbirinde bu kadar zorlanmadım.(belgisiz zamir) Bazı öğretmenler çok acımasız oluyor.(belgisiz sıfat ) Bazıları çok acımasız oluyor.(belgisiz zamir) 4-)SORU ZAMİRİ: İsimlerin yerini soru yoluyla alan zamirlerdir. Ne, kim, nereye, kime, hangisi, kaçı gibi sözcüklerle yapılır. Burada da dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Buradaki bazı zamirler soru sıfatı ve soru zarfı da olabilmektedir. Eğer sözcüğün soru zamiri olmasını istiyorsan direk ismin yerine mi geçiyor diye bakmak gerekir. Soru sıfatı olduğunda önündeki ismi belirtir. O yüzden cümleyi çok çok iyi anlamak gerekir. Hangi şehirde yaşamak istersin?(soru sıfatı) Hangisinde yaşamak istersin?(soru zamiri) Seni sevmeyen kaç kişi var? (soru sıfatı) Kaçı seni sevmiyor? (soru zamiri) 4

5 Ne gün bize gelecek? (soru sıfatı) Annene ne dedin? (soru zamiri) Ona ne bakıyorsun?(niçin anlamında olduğu için soru zarfıdır) Not 1: Soru anlamının soru zamiriyle sağlandığı cümleler. Soru anlamının zamirle sağlanması demek soruya cevap verildiğinde sorunun yerine isim ya da zamirin geçmesi demektir. Yani soru zamiri kullanılması ayrı bir şey; soru anlamının zamirle sağlanması ayrı bir şeydir. Ne dediğini duydun mu? Evet, duydum. Ne sözcüğü her ne kadar soru zamiri olsa da cümledeki soru anlamını karşılamamıştır. Soru anlamının karşılanması durumunda cevapta zamir ya da isim olmalıdır çünkü. Yukarıdaki cümlenin cevabına baktığımızda isim de zamir de yoktur amaç duyup duymadığını öğrenmektir ne dediğini öğrenmek değildir. Burada soru anlamı mı soru edatıyla sağlanmıştır. Bu cümleyi verip soru zamiri var mı dese idi evet vardı ama soru anlamı zamirle sağlanmıştır derse cevap olmazdı çünkü soru anlamı mı edatıyla sağlanmıştır. Ne sözcüğü aşağıda cümlede soru anlamını karşılamak için kullanılmıştır. Yani ne sözcüğü aşağıda soru anlamını karşılamıştır. Bana Kahramanmaraş tan ne getireceksin?(soru anlamı ne soru zamiri ile karşılanmıştır.) (Sana Kahramanmaraş tan dondurma getireceğim.) 5

6 B-) EK DURUMUNDAKİ ZAMİRLER 1-)İLGİ ZAMİRİ(ki): İsim tamlamasında düşen tamlananın yerini tutan ve tamlayana bitişik olarak yazılan ki ekidir. İlgi zamiri olan ki dışında da ki eki vardır. Karıştırmamak için ki ekini cümleden çıkarıp onun yerine isim getirebilirsek o zaman ki ilgi zamiri demektir. Benimki ile seninki bir olmuş onunkini dövüyor. (benim çocuk, senin çocuk, onun çocuk ) Not: Ki eki bitişik yazılırsa ya sıfat yapan ki dir ya da ilgi zamiridir. Ayrı yazıldığında bağlaç olan ki olur. Tahtadaki yazı kime ait?.(sıfat yapan ki) Arkadakiler neden konuşuyorsunuz.(sıfat yapan ki dir çünkü ki eki çıkarılıp onun yerine isim gelememektedir) Ben ki o gri karmaşadan aldım yağmurlu yüzümü.(bağlaç olan ki) Not: Bitişik yazılan ama bağlaç olan istisna ki ekleri şunlardır: mademki, halbuki, meğerki Son söz: ki eki çıkarılıp onun yerine cümlenin anlamını bozmadan isim gelirse ilgi zamiri olur. 2-) İYELİK ZAMİRİ(İYELİK EKİ): İsimlere eklenerek onların neye veya kime ait olduğunu belirten eklerdir. İyelik ekleri olarak bilinir. Altı çeşit iyelik eki vardır. Dünya-m 1.tekil kişi iyelik eki Dünya-mız 1.çoğul kişi iyelik eki Dünya-n 2.tekil kişi iyelik eki Dünya-nız 2.çoğul kişi iyelik eki Dünya-s-ı 3.tekil kişi iyelik eki Dünya-ları 3.çoğul kişi iyelik eki 6

7 YAPILARINA GÖRE ZAMİRLER 1-)Basit Zamir: Yapım eki almamış zamirdir. Yani çekim eki alabilir. ben, sen, o 2-) Birleşik Zamir: İki kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan zamirlerdir. Hiçbiri düzgün not tutmuyor. Zamirle ilgili ekstra bilgiler Not: 1 Soruda kaç tane zamir vardır dediğinde yalnızca sözcük biçiminde zamirlere bakılır her ne kadar ilk başta zamirler ikiye ayrılır desek de sorularda bu şekil çıkmamaktadır. Yani ek biçiminde zamir vardır demediği sürece ek biçiminde zamirler aranmaz. Not 2: Zamirler yapım eki almazlar aldıklarında zamir olmaktan çıkarlar. Kimsesiz kaldı.(zarf) 7

Benzer belgeler

ZAMİR Varlıkların veya onların isimlerinin yerini geçici veya kalıcı olarak tutabilen, isim gibi kullanılabilen, isim soylu kelimelerle, bazı eklere zamir denir. Zamirlerin Özellikleri: İsim soyludur.