ARA DÖNEM FAALIYET RAPORLARI BEKLENTİLER VE SORUNLAR. Uğur Saçmacıoğlu SPK Uzmanı -

Transkript

1 ARA DÖNEM FAALIYET RAPORLARI BEKLENTİLER VE SORUNLAR Uğur Saçmacıoğlu SPK Uzmanı -

2 Ara dönem faaliyet raporlarının masaya yatırılması Soru işaretleri: Ara dönem faaliyet raporu neden gerekli? Bu gereklilikler başka yollarla karşılanabilir mi? Karşılanamazsa, hazırlayıcılardan beklentiler nelerdir?

3 SERİ:XI, No:29 TEBLİĞİ Finansal Raporlar Finansal Tablolar Finansal Durum Tablosu (Bilanço) Kapsamlı Gelir Tablosu (Gelir Tablosu) Nakit Akım Tablosu Özkaynak Değişim Tablosu Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu Sorumluluk Beyanı Yıllık ve 3 er aylık dönemler 3/29

4 Ara dönem faaliyet raporları Şirket yönetiminin, Yıllık raporlarda olması gereken hususlardan, ara dönemi ilgilendiren önemli olaylara bunların finansal tablolara etkilerine ve hesap döneminin geri kalan kısmı için bu hususlardaki önemli risk ve belirsizliklere yer veren bir raporudur.

5 Yıllık raporlarda olması gereken hususlar Dolayısıyla ara dönem faaliyet raporunu anlamak için yıllık raporun ne olduğuna, neden gerekli olduğuna bakmak lazım. Zira yıllık faaliyet raporunda sunulan bilgiler gerçekten önemliyse; Bu bilgileri sunmak için bir yıl hesap dönemi sonunun beklenmemesi, Yıllık raporlarda yer alan bilgilerin, daha önceden tahminine imkan verecek durum ve gelişmelerin varlığı halinde, bunların yatırımcıyla paylaşılması, Önceki yıllık raporlarda yer verilen bilgilerde meydana gelen önemli değişikliklerin yatırımcıyla paylaşılması daha doğru olacaktır.

6 Yıllık faaliyet raporlarında sunulan bilginin önemi Hangi bilgi yatırımcı/ortaklar için önemlidir? Şirket hisse senetlerinin fiyatını etkileyebilecek önemdeki, kullanışlı ve gerçeğe uygun bilgi. Hisse senedi fiyatını ne belirler? Şirketin gelecekte elde edeceği karların bugünkü değeri (borçların bugünkü değerinin üstünde kalan kısım) Dolayısıyla, yatırımcılar şirket senetlerinin değerini tahmin etmek (senetler, piyasada bu değerden ucuza işlem görüyorsa almak, tersi durumda satmak isterler) için, şirketin, Satışları, Maliyetleri, Yönetim ve satış giderleri, Yatırımları ve bu yatırımlardan beklenen getirileri, Yönetim becerileri, Faaliyette bulunulan ekonomik çevre Rekabet ortamı, vs hakkında tahminlerde bulunurlar. Şirkette veya çevresinde meydana gelen her türlü değişiklik, söz konusu tahminleri etkilediği ölçüde (dolayısıyla, şirketin beklenen karlılık rakamlarını etkilediği ölçüde) önem kazanmaktadır.

7 Fiyatı etkileyebilecek bilginin kaynakları (faaliyet raporu hariç) Finansal tablolar, Özel durum açıklamaları, Şirketin faaliyet gösterdiği sosyoekonomik ortamda meydana gelen gelişmeler Ekonomik/finansal göstergeler Sektördeki gelişmeler Girdi fiyatları Ürün ve hizmet fiyatları Rekabet ortamı vs Diğer bilgi kaynakları bu üç kaynağın doğrudan kullanılması veya analize tabi tutulması suretiyle bilgi sunmaktadır.

8 Bilgi kaynaklarının yetersiz kaldığı durumlara örnekler Finansal tablo kaynaklı bir bilgi: satışların maliyeti düşmüştür. Bu gelişme hisse senedi fiyatını artırıcı nitelikte bir gelişme midir? Verimlilik artışı mı? Girdi fiyatlarında bir düşüş mü? Geçici mi, kalıcı mı? Ne kadarı yönetimin başarısı Finansal tablo kaynaklı bir başka bilgi: hasılat artmıştır. Fiyat artışı kaynaklı mı? (geçici mi, kalıcı mı?) Yeni pazar, ürün? Artış hedeflendiği kadar mı? Sektör kaynaklı bir bilgi: önemli bir girdinin fiyatı yükselmiştir. Girdi temini fiyat artışı yaşanmamış başka bir ülkeden mi yapılmaktadır? Ucuz olan başka bir ülkeden temin imkanı ve planı var mı? Sektör kaynaklı bir bilgi: pazara yeni firmalar giriş yapmıştır. Bu girişlerin, şirket ürünlerine etkisi ne kadardır? Şirketin bu girişler karşısındaki planları?

9 Faaliyet raporlarının bilgi kaynağı olarak rolü Şirketin faaliyetlerinde (satışlar, giderler, vs) ve sosyoekonomik çevresinde meydana gelen gelişmeler, Şirketin hususi yapısı, iş yapma yöntemi, tedarikçileri, organizasyonu, vs gibi şirkete has unsurlara, Şirket yönetiminin bu gelişmeler karşısında takınacağı tavra bağlı olarak şirket değerini etkileyecektir. Şirket değerinin bağlı olduğu bu şirkete has bilgiler, en iyi şirket yönetimince bilinmektedir. Dolayısıyla, faaliyet raporları; bahsi geçen 3 bilgi kaynağından elde edilen bilgileri, -yönetimin daha iyi bileceği- şirkete has bilgilerle ve şirket yönetiminin öngörüleriyle (dolayısıyla şirket gerçeğiyle) buluşturan, karşılaştıran ve yorumlayan bir başka bilgi kaynağıdır. Faaliyet raporları, gerektiğinde, üç kaynakta dağınık olarak yer alan bilgiyi toplayıp düzenleyerek sunar; gerekli yerleri vurgular

10 AB düzenlemelerinde yıllık faaliyet raporu Article 46 of Directive 78/660/EEC: Faaliyet raporlarında, asgari olarak; işletmenin işlerinin/faaliyetlerinin gelişimi ve durumu makul bir şekilde gözden geçirilmelidir. Rapor aynı zamanda, hesap döneminin sonundan itibaren meydana gelen önemli olaylara işletmenin gelecek dönemlerdeki olası gelişimine araştırma ve geliştirme alanındaki faaliyetlere kendi hisse senetlerini alımlarıyla ilgili bilgilere yer vermelidir.

11 İngiltere otoritesi FSA nın konuya yaklaşımı AB düzenlemesinde geçen gözden geçirme de, İşin büyüklüğü ve karmaşıklığına uygun olarak, İşletme faaliyetinin hesap dönemi boyunca gelişim ve performansı ve İşletme faaliyetinin hesap dönemi sonundaki durumu dengeli ve kapsamlı bir şekilde analiz edilmeli, İşletme faaliyetinin gelişiminin, performansının ve durumunun anlaşılmasına imkan verecek ölçüde, anahtar performans göstergeleri (ör: finansal oranlar) kullanılarak yapılan analizler, uygunsa, çevre ve çalışanlarla ilgili bilgileri de içerecek şekilde, diğer anahtar performans göstergeleri kullanılarak yapılan analizler bulunmalı; Uygunsa, işletmenin finansal tablolarında yer alan tutarlara yapılan referanslara ve bu tutarlarla ilgili ek açıklamalara yer verilmelidir.

12 İngiltere otoritesi FSA nın konuya yaklaşımı FSA, AB düzenlemesindeki şartlara ek olarak aşağıdaki bilgileri de istemekdir: işletmenin karşı karşıya olduğu temel risk ve belirsizliklerin tarif edilmesini/açıklanmasını, İşletmenin bağlı ortaklık ve iştiraklerinin varlıkları UMS 27 ve 28 göre yapılan finansal tablo dipnot açıklamaları bu bilgiyi karşılamaktadır Finansal araçlarla ilgili olarak; İşletmenin finansal risk yönetimi amaçları ve politikaları (hedge uygulamaları dahil) Fiyat, kredi, likidite ve nakit akım risklerine maruz olma derecesi (bu bilgiler de UFRS 7 kapsamında finansal tablolarda yer almaktadır)

13 Tebliğ e göre asgari içerik İşletmeyi ve yöneticileri tanıtıcı bilgiler (yönetimde yıl içinde yapılan değişiklikler dahil), İşletmenin performansını etkileyen ana etmenler, işletmenin faaliyette bulunduğu çevrede meydana gelen önemli değişiklikler, işletmenin bu değişikliklere karşı uyguladığı politikalar, işletmenin performansını güçlendirmek için uyguladığı yatırım ve temettü politikası, İşletmenin finansman kaynakları ve risk yönetim politikaları, Hesap döneminin kapanmasından ilgili finansal tabloların görüşüleceği genel kurul toplantı tarihine kadar geçen sürede meydana gelen önemli olaylar, 13/49

14 Tebliğ e göre asgari içerik İşletmenin gelişimi hakkında yapılan öngörüler, Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporu, Yapılan araştırma ve geliştirme faaliyetleri, Dönem içinde esas sözleşmede yapılan değişiklikler ve nedenleri, Varsa, çıkarılmış bulunan sermaye piyasası araçlarının niteliği ve tutarı, İşletmenin faaliyet gösterdiği sektör ve bu sektör içerisindeki yeri hakkında bilgi, Yatırımlardaki gelişmeler, teşviklerden yararlanma durumu, yararlanılmışsa ne ölçüde gerçekleştirildiği, 14/49

15 Tebliğ e göre asgari içerik İşletmenin üretim birimlerinin nitelikleri, kapasite kullanım oranları ve bunlardaki gelişmeler, genel kapasite kullanım oranı, faaliyet konusu mal ve hizmet üretimindeki gelişmeler, miktar, kalite, sürüm ve fiyatların geçmiş dönem rakamlarıyla karşılaştırmalarını içeren açıklamalar, Faaliyet konusu mal ve hizmetlerin fiyatları, satış hasılatları, satış koşulları ve bunlarda yıl içinde görülen gelişmeler, randıman ve prodüktivite katsayılarındaki gelişmeler, geçmiş yıllara göre bunlardaki önemli değişikliklerin nedenleri, Finansal durum, kârlılık ve borç ödeme durumlarına ilişkin temel rasyolar, 15/49

16 Tebliğ e göre asgari içerik İşletmenin finansal yapısını iyileştirmek için alınması düşünülen önlemler, Personel ve işçi hareketleri, toplu sözleşme uygulamaları, personel ve işçiye sağlanan hak ve menfaatler, Yıl içinde yapılan bağışlar hakkında bilgiler, Finansal tablolarda yer almayan ancak kullanıcılar için faydalı olacak diğer hususlar, 16/49

17 Tebliğ e göre asgari içerik Konsolide finansal tablo düzenleyen işletmeler, ek olarak; a) Konsolidasyona tabi işletmelerin ana ortaklık sermayesindeki payları hakkında bilgilerle (karşılıklı iştirak), b) Konsolide finansal tabloların hazırlanma süreciyle ilgili olarak; grubun iç denetim ve risk yönetim sistemlerinin ana unsurlarına ilişkin açıklamalara yer verirler. 17/49

18 Ara dönem raporlardan örnek bölümler Finansal tablolarda olmayan bilgilere örnekler: İşletmeyi ilgilendiren ekonomik çevre Üretim miktarı Satış miktarı Önemli girdi fiyatlarındaki değişiklikler Pazardaki konum ve rekabet durumu Stratejiler Gelecek planları Yönetimde değişiklikler Finansal analiz Sözleşmeye bağlı yükümlülükler ve taahhütler (finansal araç olmayanlar) Riskler (finansal araçlardan kaynaklanmayan) ve risklere karşı alınan önlemler

19 İşletmeyi ilgilendiren ekonomik çevre

20 Üretim miktarı

21 Sözleşmeye bağlı yükümlülükler

22 Ürün fiyatları

23 Stratejik amaçlar