Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Amacı Nedir?

Transkript

1 Rehberlik Nedir? Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri; bireyin kendini tanıması, anlaması, sahip olduğu gizil güçleri keşfetmesi, geliştirmesi ve bulunduğu topluma aktif uyum sağlayarak kendini gerçekleştirmesi için sistematik olarak ve profesyonelce sürdürülen psikolojik yardım hizmetleridir. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Amacı Nedir? Türk Eğitim Sisteminin genel amaçlan çerçevesinde eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri temelde; öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine, eğitim sürecinden yetenek ve özelliklerine göre en üst düzeyde yararlanmalarına ve gizilgüçlerini en uygun şekilde kullanmalarına ve geliştirmelerine yöneliktir. Öğrencilere yönelik olarak düzenlenen her türlü rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bu amaçlar doğrultusunda bütünleştirilerek verilir. Eğitim süreci içinde rehberlik hizmetleri, öğrencinin gelişimine ve uyumuna yöneliktir. Rehberliğin temel ya da nihai amacı bireyin kendini gerçekleştirmesidir. Kendini gerçekleştirme, hümanisttik (insancıl) psikoloji ekolünün ortaya koyduğu bir kavramdır. Bu kavramla, kişide var olan tüm gizil güçlerin, yeteneklerin, kapasitelerin ortaya konması, uygulama alanına sokulması, kullanılması ve geliştirilmesi kastedilir. Yani bireyin her yönüyle gereksinimlerini karşılayabilmesi, kapasitelerini sonuna dek geliştirebilmesi, daha doyumlu ve mutlu bir düzeye ulaşabilmesidir. Ancak bireyin kendini gerçekleştirmesi uzun bir süreç içinde, aşama aşama sağlanabilecek bir oluşumdur. Bu amaca varabilmek için rehberlik hizmetleri, öncelikle alt amaçları gerçekleştirmekle işe başlar. Bu oluşumu, yani rehberliğin amacını şu şekilde şematize edebiliriz ( Yeşilyaprak 2006): BiREYY Kendini tanıma Kendini anlama ve kabul etme Ben kimim( Özelliklerim neler?, Güçlü ve zayıf yönlerim, yetenekierim, ilgilerim, ihtiyaç ve problemlerim neler? gibi sorularının yanıtları. Bulunduğu ortamı ve çevreyi tanıma Çevredeki eğitim ve iş olanakları neler?, Ailemin sınırlılıkları, toplumun gerçekleri, bana sağlanan fırsatlar neler? gibi sorularının yanıtları. Ben ne yapabilirim? Ne yapmalıyım?

2 Bulunduğum ortamlarda çevrede sahip olduğum yetenekleri nasıl geliştirebilirim?, Çevrenin bana sunduğu fırsatları en iyi nasıl değerlendirebilirim?, Sorunlarımı nasıl çözebilirim ve bulunduğum ortama nasıl uyum sağlayabilirim? Kendini Gerçekleştirme SONAL AMAÇ İşte rehberlik hizmetleri bu sonal amaca ulaşmada bireye ne kadar yardımcı olabilir ve ona kendini gerçekleştirme yolunda ihtiyaç duyduğu yardımı ne ölçüde sağlayabilirse o derece amacına ulaşmış olur. Başlıca Rehberlik Yaklaşımları Nelerdir? İşlevlerine bağlı olarak başlangıcından günümüze dek PDR hizmetlerinde farklı yaklaşımlar benimsenmiştir. Kriz Yönelimi ( Problem Odaklı) Rehberlik : Bir kriz ortaya çıktıktan sonra müdahale etmeye, probleme çözüm aramaya yönelik hizmetlerdir. Önleyici Rehberlik : Karşılaşılması olası problemleri önceden tahmin edip gerekli önlemleri almaya yönelik hizmetlerdir. İyileştirici Rehberlik: Olumsuz, istenmeyen durumları düzeltmeye, durumu iyileştirmeye yönelik hizmetlerdir. Gelişimsel Rehberlik : Bireye büyüme ve gelişme süreci içinde farklı gelişim alanlarındaki temel ihtiyaçlarını karşılaması ve bu alanlarda döneme özgü gelişim görevlerini yerine getirerek bütünsel gelişimi sağlamasını desteklemek için sunulan hizmetlerdir.

3 REHBERLİK ANLAYIŞINI OLUŞTURAN İLKELER 1-Rehberlikte insana ve onun kendine ilişkin konularda karar verme hakkına saygı esastır. 2-Rehberlik hizmetleri eğitim ayrılmaz ve tamamlayan bir parçasını oluşturur. 3-Etkili bir rehberlik, bireysel farkları dikkate alan bir eğitim sisteminde gerçekleşir. 4-Rehberlik tüm bireylere yöneliktir. 5-Rehberliğin amacı, bireylerin bir bütün olarak gelişmesine yardımdır. 6-Rehberlik hizmetlerinde süreklilik esastır. 7-Rehberlik hizmetlerinde gönüllük esastır. 8-Rehberlik uygulamaları okulun ihtiyaç duyduğu alanlarda yoğunlaştırılır. 9-Rehberlik, planlı, programlı, örgütlenmiş, profesyonel bir düzeyde uygulanmalıdır. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Temel Özellikleri Eğitsel Rehberlik Her öğrenciye, kendine özgü yetenek, ilgi, meslekî değer, başarı ve motivasyonu oranında eğitim-öğretim uygulamalarıyla uyum sağlaması, özelliklerine ve gelişimine uygun programlara yönelmesi için gerekli hizmetler verilir. Bu hizmetler; a) Öğrencileri okula, okuldaki alanlara, çeşitli etkinliklere, yeni durumlara alıştırma ve yönlendirme, b) Öğrencilerin etkili Öğrenme ve çalışma becerileri geliştirmelerine yardım etme, c) Öğrencilerin motivasyonlarını destekleme ve artırma, d) Özelliklerine uygun üst öğrenim kurumlarına yönlendirme olarak ele alınır. Meslekî Rehberlik Eğitim sürecinde her öğrenciye; meslekî tercih yapması, kendine uygun mesleğe yönelmesi, iş yaşamına ve mesleğe hazırlanması için gerekli rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri verilir.

4 Bu hizmetlerde aşağıdaki hususlar temel alınır: a) Hizmetler bir süreç olarak ele alınır, okul öncesi eğitim ve ilköğretimin başlaması ile birlikte bu hizmetler verilir. b) Hizmetlerde öğrencinin içinde bulunduğu gelişim dönemi ve bireysel özellikleri dikkate alınır. c) Öğrenciye ve velisine; öğrencinin özellikleri, iş dünyası, meslekler ve bunları edinme yollarına ilişkin güncel bilgiler sistemli olarak aktarılır. d) Öğrenci, bir meslek alam veya mesleği seçme baskısı altında bırakılmaz. Bireysel Rehberlik Öğrencinin bireysel ve sosyal gelişimini desteklemek, duygusal sorunlarında yardımcı olmak üzere gerekli rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri verilir. Bu hizmetlerde aşağıdaki hususlar temel alınır: a) Öğrencilerin davranış, duygu, düşünce ve tutumlarına karşı duyarlık gösterilerek gizlilik ilkesine Özellikle dikkat edilir. b) Bireysel rehberlik etkinliklerinde öğrencilerin kendilerine ilişkin farkındalık düzeyini yükseltmelerine yardım edilir. c) Öğrenci herhangi bir sorun ifade ettiğinde, bu alanda psikolojik danışmanın vereceği hizmet, öğrencinin sorununu onun adına çözmesi anlamına gelmez. d) Öğrenci, sorununu çözme sorumluluğunu üstlenmek durumundadır. Psikolojik danışman, öğrenciyi sorununu çözme çabasında, alanın bilimsel yöntemlerine göre destekler. e) Psikolojik danışma uygulamalarında, uygulamacının psikolojik danışma formasyonuna sahip olması esastır. f) Bireysel rehberlik; öğrencilerin sorunlarına yardımın yanı sıra, onların kişilik ve sosyal gelişimlerine ve olgunlaşmalarına destek olmayı ve bu amaca yönelik düzenlenmiş bireysel ve grup etkinliklerini de içerir.

5 PDR yönetmeliğine ve rehberlik ilke-amaçlarına göre Okul Rehber Öğretmeninin (Psikolojik Danışman) görevleri özetle şöyledir: 1) Bireysel psikolojik danışma yapar. Bu psikolojik danışmanın asli görevidir. Hiçbir şey yapmasa sadece bunu yapsa dahi okuldaki sorunlara yetişemez. 2) Grupla psikolojik danışma yapar. 3) Bireysel ve grupla rehberlik hizmetlerini alanın ilke ve standartlarına uygun biçimde yürütür. (Bilgilendirme çalışması, arkadaş ilişkileri, uyum sorunları, aile sorunları vs) 4) Rehberlik programının uygulanmasında sınıf öğretmenlerine müşavirlik hizmeti vermek. Ancak sınıf öğretmenleri bunu PDR servislerinden talep etmelidirler. 5) Okul türüne ve ihtiyacına göre rehberlik ve psikolojik danışma servisinin programını bilinçli yapmak 6) Meslekî rehberlik etkinliklerini gerçekleştirmek 7) Öğrenme problemleri ve verimli ders çalışma konusunda çalışmalar yapmak. 8- Meslekî ve bireysel rehberlik çalışmaları için öğrencilere yönelik olarak bireyi tanıma etkinliklerini yürütür. (Test, anket, envanter uygular ve değerlendirir) 9) Öğrencilerin problemlerini araştırmak ve tespit edilen problemlere yönelik çalışmalar alışma planlamak (Kendini yalnız hissediyor, kendine güvenmiyor, insanlar ile anlaşamıyor, derslerinde başarısız vs) 10) PDR servisinden istenen rehberlik ile ilgili raporları hazırlamak. 11) Okula yeni başlayan ve nakil gelen öğrenciler ile okula uyum çalışmaları yapmak. Eğer eğitim öğretim içinde bir öğrenci nakil geldiyse mutlaka onunla ön görüşme yapmak. 12) Aile ve öğrencilere, gerekirse öğretmen ve personele yönelik seminer konferans düzenlemek.(ergenlik, aile iletişimi, okula uyum, anne baba tutumu vs) 13) BEP planı gibi ilgili komisyonlarda görev almak. 14) Disiplin problemi çıkartan öğrenci ile görüşerek nedenlerinin anlaşılmasını sağlamak varsa çözüm üretmeye çalışmak.