Pediatrik Uyku Evrelemesi Ve Yetişkinle Karşılaştırması

Transkript

1 Pediatrik Uyku Evrelemesi Ve Yetişkinle Karşılaştırması Doç.Dr.Nalan Kayrak Nöroloji ve Klinik Nörofizyoloji İstanbul Cerrahi Hastanesi

2 Çocuklarda Uyku Yapısı Erişkinlerdekinden Farklıdır REM süresi daha uzundur, yenidoğanda REM, toplam uyku süresinin %50si REM daha erken başlar, yenidoğanda uykuya giriş REM le olur Daha sık REM uykusuna girerler Toplam uyku süreleri daha fazladır

3 Çocuklarda Uyku Yapısı Erişkinlerdekinden Farklıdır Doğum-1 yaş: Günün %50-75 i uykuda geçer, giderek azalır 6 aylıkken sirkadien ritm başlar, günde 2-3 kısa uyku NREM-REM siklusları kısalır Toplam uykunun %40-50 si REM Okul öncesi çağda çocuklar: saat uyku/24 saat Günde 1-2 kısa uyku Uykuyla ilgili davranış problemleri başlar

4 Çocuklarda Uyku Yapısı Erişkinlerdekinden Farklıdır Okul çağında çocuklar: 9-11 saat uyku/24 saat Gündüz uyumazlar 90 dakikalık NREM-REM siklusları Yavaş dalga uykusu artar

5 Yaş Sınırı Pediatrik uyku evreleme kuralları zamanında doğan iki aylık veya daha büyük çocukların uyku ve uyanıklıklarını evrelemek için kullanılabilir Kesin bir sınır olmamakla birlikte, üst sınırı 18 yaş kabul etmek gelenekselleşmiş durumda 12 yaşa dek pediatrik evreleme kullanılması şarttır, yaş arasında erişkin evrelemesi de kullanılabilir

6 Evreler Zamanında doğan iki aylık ve daha büyük çocuklarda uyku evrelemesi için yetişkinlerde olduğu gibi Evre W (uyanıklık), Evre N1 (NREM 1), Evre N2 (NREM 2), Evre N3 (NREM 3) ve Evre R (REM) kullanılır 6 aya kadar olan bebekler için Evre N (NREM) kategorisi eklenmiştir

7 Pediatrik Grupta Uykuyu Evrelemede Başlıca Farklılıklar Evre N Dominant posterior ritm

8 Evre N 2 ay-6 ay arası bebeklerde ve gelişimsel geriliği olan çocuklarda NREM uykusunda uyku iğleri, K kompleksleri bulunmayabilir Bu epoklar Evre N olarak skorlanır

9 Uyku iğlerinin gelişimi a.<46 hafta, taslak b.46. haftada asimetrik, asenkron c.52.haftada daha senkronize

10 5 günlük bebekte REM uykusu

11 3 aylık bebekte Evre N

12 Dominant Posterior Ritm (DPR) Çocuklarda uyanıklık evresini (Evre W) ve NREM uykusunu doğru skorlayabilmek amacıyla dominant posterior ritm (DPR) terimi, alfa ritmi nin yerini almıştır DPR frekansı alfa ritmine ulaşıncaya dek yavaş yavaş artar DPR hafifçe asimetri gösterebilir

13 DPR - Çocuklardaki alfa ritmi - Gözler kapalı olduğunda oksipital bölgelerdeki ritm 3 ay = 3 Hz 6 ay = 6 Hz 3 yaş = 8 Hz

14 Çocuklarda Normal EEG DPR ( alfa ) doğumdan itibaren var Uyku İğleri Delta dalgaları K-komplex 2-3 aylık 4-5 ay 4-6 ay 6 aylıktan itibaren EEG de NREM ile REM ayırdedilebilir

15 Çocuklarda EEG Gelişimi Uyku İğleri Delta dalgaları K-komplex 2-3 aylık 4-5 ay 4-6 ay Bebekler (0-1 yaş): -Uyku N ve R olarak evrelenmeli -Evrelemek için diğer parametreler kullanılır: göz hareketleri, çene kası, solunum ritmi, kalp ritmi gibi

16 15 aylık 15 aylık bebekte DPR DPR

17 Trase Alternans 0-3 aylık zamanında doğan bebeklerde NREM uykuda

18 DPR ile Karışmış Olarak Görülen Diğer Dalga Formları DPR tipik olarak daha yavaş EEG ritmleriyle karışık durumdadır Posterior slow waves of youth (PSW) Semi-ritmik oksipital yavaşlama: 3 saniyeden kısa süren <100 μv, Hz ritmi veya aritmik bir aktivitedir 1-15 yaş arasında normal bir EEG bulgusudur, özellikle 5-7 yaşta belirgindir Yaş büyüdükçe, araya karışan yavaşlama azalır, yavaş dalgaların frekansı artar

19 PSW

20 Posterior slow waves of youth

21 DPR ile karışık durumda PSW

22 Evre W Epokun %50 sinden fazlasında oksipital reaktif alfa veya yaşla uyumlu DPR varsa W olarak skorlanır Belirgin reaktif alfa veya yaşla uyumlu DPR yoksa aşağıdakilerden herhangi biri varsa evre W olarak skorlanır: Hz frekansıyla göz kırpma Okurken ortaya çıkan göz hareketleri Normal veya yüksek çene kası tonusuyla birlikte düzensiz konjuge hızlı göz hareketleri

23 Evre W Evre W de oluşan oksipital keskinleri Evre N2 deki K komplekslerinden ayırabilmek gerekir Oksipital keskinler, tipik olarak göz kırpma ya da göz hareketinden msan sonra oluşur Başlangıcı yüzey-pozitif, sonrası negatiftir

24 Evre W deki Göz Hareketleri Çocuklarda, özellikle bebeklerdeki spontan göz kapatma tipik olarak uyuklamaya işaret eder

25 Evre N1 DPR ın görüldüğü çocuklarda, eğer posterior ritm baskılanmışsa veya epokun %50 sinden fazlası düşük amplitüdlü karışık bir ritm gösteriyorsa N1 olarak evrelenmeli DPR ın olmadığı çocuklarda (sıklıkla psikoaktif ilaç kullanılanlarda), aşağıdakilerin biri görüldüğünde N1 olarak evrelenmelidir: zemin frekansının 4-7 Hz aktivitesi olarak yavaşlaması yavaş göz hareketleri vertex keskinleri veya ritmik anterior teta aktivitesi hipnagojik hipersenkroni 3-5 Hz diffuz veya ritmik ve oksipitalde belirgin yüksek amplitüdlü ritm

26 Evre W-N1 Arası Uyuklama 6-8 aya kadar olan bebeklerde uyuklama tipik olarak uyanıklıktaki zemin aktivitesinden 1-2 Hz daha yavaş olan, daha yüksek amplitüdlü ( μv ), yaygın, 3-5 Hz bir aktivitenin belirmesiyle anlaşılır 8 ay-3 yaş arası çocuklarda uyuklama, sıklıkla oksipital bölgelerde ortaya çıkan yaygın ya da burst ler halinde beliren ritmik veya yarı ritmik bisenkron μv 3-4 Hz aktivite ve/veya frontosantral veya santral bölgelerde belirgin yüksek amplitüdlü (>200 μv) 4-6 Hz teta aktivitesi ile anlaşılır

27 Evre W-N1 Arası Uyuklama 3 yaşından itibaren uykunun başlangıcı DPR frekansının 1-2 Hz yavaşlaması ve/veya DPR ritminin tüm bölgelere yayılması, sonra yavaşça görece daha düşük voltajlı, karışık frekanslı EEG aktivitesine dönüşmesiyle anlaşılır Çoğu çocukta uyku başlangıcı ilk epok N1 olur, 3 aydan küçük bebeklerde ise bu epok sıklıkla evre R olur Ritmik anterior teta aktivitesi ilk olarak 5 yaşında ortaya çıkar ve uyuklama halindeki ergenler ve genç erişkinlerde sıklıkla görülür

28 Evre N1 ile İlişkili Terimler Yavaş göz hareketleri: konjuge, kısmen düzenli, başlangıcındaki defleksiyonu genellikle >50 msan süren sinüzoidal göz hareketleri Vertex keskinleri: genellikle <0.5 san süren, santral bölgede belirgin, keskin sınırlı, burst ler ya da diziler halinde beliren, zemin aktivitesinden rahatlıkla ayırdedilebilen dalgalar Ritmik anterior teta aktivitesi: en çok frontal ve frontosantral bölgelerde ortaya çıkan 5-7 Hz ritmik teta aktivitesi dizileri

29 Verteks keskinleri

30 Evre N1 ile İlişkili Terimler Hipnagojik hipersenkroni: genellikle yaygın ama sıklıkla santral, frontal veya frontosantral bölgelerde ortaya çıkan, aniden başlayan yüksek amplitüdlü, sinüzoidal μv, Hz paroksismal burst ler veya diziler halinde beliren aktivite 4-5 yaşından sonra görülmesi seyrektir ve 12 yaşından sonra nadiren görülür

31 Hipnagojik hipersenkroni

32 Hipnagojik hipersenkroni

33 Evre N2 Erişkinlerle aynı kurallar geçerlidir Gelişim süreciyle ilgili notlar: Uyku iğleri genellikle ilk olarak 4-6 haftada ortaya çıkıp 8-9 haftada iyi gelişmiş hale gelir Uyku iğleri 13 yaşına kadar frontal bölgelerde daha belirgin olup, 13 yaşından sonra santral bölgelere yerleşir K komplexleri doğumdan sonraki 5-6 ayda gelişir ve erişkinlerde olduğu gibi prefrontal ve frontal bölgelerde daha belirgindir

34 Evre N3 Erişkinlerle aynı kurallar geçerlidir Gelişim süreciyle ilgili notlar: Yavaş dalga aktivitesi 2 ay civarında ilk olarak görülür, ayda daha belirginleşir Yavaş dalgaların amplitüdü tipik olarak μv olur Yaş büyüdükçe voltajın düşmesi kafa kemiğinin kalınlaşmasıyla ilgilidir

35 Evre R Erişkinlerle aynı kurallar geçerlidir Gelişim süreciyle ilgili notlar: Düşük voltajlı karışık frekanslı aktivite yaş büyüdükçe artar ve 5-10 yaş civarında erişkinlerdekine benzer

36 Teşekkür ederim