Türkiye de Çocukların Terör Suçluluğu. Dr. Yusuf Solmaz BALO

Transkript

1 Türkiye de Çocukların Terör Suçluluğu Dr. Yusuf Solmaz BALO

2 Anlatım planı Terör gerçekliği Güvenlik ihtiyacı Bu ihtiyacın Ceza Hukuku alanında karşılanması Ceza Kanunları (TCK, TMK) Yeni suç tipleri Mevcut suçlar için öngörülen ceza miktarının arttırılması Ceza Muhakemesi Hukuku Özel soruşturma kuralları Özel kovuşturma kuralları İnfaz Hukuku Çatışma halinde olan iki hukuk alanı: Çocuk ve Terör hukuku Terör suçluluğunda yaş grubu küçüklerin durumu Ceza sorumluluğunun esasları Kusurluluğun belirlenmesi 2005 TCK nın sistemi Uygulama sorunları Sorumluluğun koşulu: Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama (Algılama yeteneği) ve Davranışlarını yönlendirme yeteneği (İrade yeteneği)

3 Terör ve terör nedeniyle güvenlik ihtiyacının dengelenmesi Terör Güvenlik ihtiyacı Hakların sınırlandırılması Sınırlandırmanın Çocuk Ceza Hukukuyla Uyumu

4 Güvenlik ihtiyacının ceza hukukunda karşılanması Bu ihtiyacın Ceza Hukuku alanında karşılanması Ceza Kanunları (TCK, TMK) Yeni suç tipleri TCK m. 302, 307, 309, 311, 314, 315 ve 320 Mevcut suçlar için öngörülen ceza miktarının arttırılması ½ oranında arttırım (TMK m. 5).

5 Güvenlik ihtiyacının ceza hukukunda karşılanması 2 Ceza Muhakemesi Hukuku Özel soruşturma kuralları Özel soruşturma makamı: Savcılık Koruma tedbirleri bakımından özel düzenlemeler Gözaltı süresi ve tutukluluk süresi bakımından özel düzenlemeler Gizli tanıklık Gözaltına alınanın yakınlarına haber vermede sınırlama Gözaltına alınan kimsenin müdafi ile görüşmesinın sınırlanabilmesi (24 saat) İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması (CMK m.135) Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi (CMK m.139) Teknik araçlarla izleme (CMK m.140) Özel kovuşturma kuralları Özel kovuşturma mahkemesi Adli tatilde görülebilme İnfaz Hukuku Özel ceza infaz kurumları Koşullu salıverme sürelerinin farklılığı

6 Çatışma halinde iki hukuk alanı: Çocuk hukuku - Terör hukuku Her iki hukuk alanı «olağan hukuk» kurullarından sapmayı savunur Olağan hukuk kurallarından sapma gerekçesi: Terör hukuku : Önce güvenlik tercihi Çocuk hukuku : Önce çocuk tercihi «Çocuğun yüksek yararı» Çocuk için hürriyeti kısıtlayıcı cezaya «EN SON» başvurulması Ola

7 Bu Çatışmada : Türk adalet sisteminin tercihleri Terör hukuku Göz altı süresi : 48 saat Tutukluluk süresi : 2 kat arttırılır Yakınlarına haber verme sınırı Müdafi ile görüşme sınırlaması CM koruma tedbirlerinden yararlanma Özel yetkili savcılık TMK da yer alan özel soruşturma kuralları Özel görevli ağır ceza mahkemesi TMK da yer alan özel kov. kuralları Koşullu salıverme Olağan hukuk : 2/3 infaz gerekli Terör hukuku : 3/4 infaz gerekli Çocuk hukuku Gözaltı süresi : 24 saat Çocuklar hakkında genel kural Çocuklar hakkında uygulanmaz Müdafi ile görüşme sınırlanamaz Çocuklar hakkında sınırlı olarak uygulanır Genel savcılık teşkilatı görevli TMK kuralları çocuklar hakkında uygulanmaz Genel ceza mahkemeleri görevli Çocuklar hakkında uygulanmaz Koşullu salıverme çocuklar olağan kurallara tabi (CİK m.107, 2010 yılı, 6008 sy. Kanun Değ.)

8 Çatışmanın sürekliliği Çocuk ceza hukuku ile terör hukuku arasındaki çatışma: Vardı Var ve Devam etmesi beklenmeli Çünkü : Önceliklerin farklılığı

9 Çatışma ortamından çıkarılmış konular Terör suçu işlemiş olan çocukların; Özel yetkili Savcılık ve Özel görevli mahkeme sistemi dışına Çıkartılması 15 yaşından küçüklerin CMK m. 250 mahkemelerinde yargılanma yasağı (Haziran 2006) 18 yaşından küçüklerin özel görevli bölge ağır ceza mahkemelerinde yargılanma yasağı (Temmuz 2012)

10 Çatışma ortamından çıkarılmış konular Cezanın belirlenmesi TMK ya göre, terör suçlarından mahkumiyet halinde kişinin cezası ½ oranında arttırılır Bu kural çocuklar tarafından işlenen suçlar dolayısıyla cezanın belirlenmesinde de Temmuz 2010 tarihine kadar uygulanmaktaydı (6008 sy. Kanun). Çelişki: TMK gereğince, TMK kapsamında yer alan suçlar dolayısıyla verilen cezalarda arttırım : ½ oranında TCK gereğince küçüklük nedeniyle, cezadan indirim: ½ oranında indirim 15 yaşından küçüklerin, hürriyetinin kısıtlandığı her gün, koşullu salıverme hükümlerinin tespitinde 2 gün olarak kabul edilmekte (CİK m.107).

11 Çatışma ortamından çıkarılmış konular Tutukluluk süresi sorunu Terör suçlarında azami tutukluluk süresi olağan azami tutukluluk süresinin 2 katı olarak uygulanmakta (TMK m.10) Terör suçunu işlemiş olan çocuklar bakımından bu özel kural değil, «olağan» tutukluluk süresi kuralı uygulanır (TMK m.10/son sy. Kanun/Temmuz 2012 değişikliği) Çocukların terör suçlarında

12 Mevcut çatışma alanları yaş grubu çocukların ceza sorumluluğunun belirlenmesi Sorumluluğun koşulları Gerçekleştirilen fiilin Hukuki anlam ve sonuçlarını algılama (Algılama yeteneği) VE Davranışlarını yönlendirme yeteneğinin (İrade yeteneği) Yeterince gelişmemiş olması.

13 Mevcut çatışma alanları yaş grubu : Kusur yeteneğinin tespiti Bir kişinin gerçekleştirmiş olduğu bir haksızlık dolayısıyla sorumlu tutulabilmesi için bu kişinin kusurlu olması gerekmektedir. Bu konuda bir yargıya varabilmek için, işlenen fiilin (haksızlığın) hangi şartlarda gerçekleştirildiğinin araştırılması gerekmektedir. Yeni TCK sisteminde kusurluluk; Gerçekleştirdiği haksızlıkla ilgili olarak faildeki iradenin oluşum şartlarının tespiti ve bu tespite binaen gerçekleştirdiği haksızlık dolayısıyla failin şahsen muaheze edilmesi gerekip gerekmediği hususundaki yargıyı ifade etmektedir. Kusur yeteneği üzerinde etkili olan nedenlerden birisi de yaş küçüklüğüdür. Çünkü, insanın bedeni, fiziki gelişimine paralel olarak, toplumda hakim olan değer telakkilerini, bu telakkilerin bağlantılı olduğu, kaynaklandığı davranış normlarının anlam muhtevasını idrak kabiliyeti, kişinin akletme kabiliyeti gelişmektedir. Bu olgunluğa bağlı olarak da, idrak kabiliyetinin yanı sıra, ayrıca kişinin davranış normlarının icapları doğrultusunda hareketlerini yönlendirebilme (irade) yeteneği de gelişmektedir. Çocuğun içinde bulunduğu ekonomik ve sosyal şartlar, gördüğü eğitim gibi hususların, işlediği fiile ilişkin kusurun belirlenmesinde etkilidir.

14 Mevcut çatışma alanları : yaş grubu 3 Kasten işlenen suçlarda kusurun, algılama yeteneği (idrak kabiliyeti) ve irade yeteneği şeklinde iki unsuru bulunmaktadır. Kişinin idrak ve/veya irade kabiliyetine sahip olup olmadığı, soyut bir şekilde değil; ancak gerçekleştirdiği somut haksızlık açısından tayin edilecektir. Bunun belirlenmesinde, çocuk tarafından gerçekleştirilmiş olan her somut olayın şartları gözönünde bulundurulacaktır.

15 Terör suçlarında kusurun tespiti:12-15 yaş grubu Kişi, işlemiş olduğu fiilin davranış normlarına aykırı olduğunu, bir haksızlık oluşturduğunu, fiilin hukuken tasvip edilmez bir fiil olduğunu bilmekte ve haksızlık teşkil ettiğini bilmesine rağmen, tercihini bu fiili işlemekten yana kullanmışsa, kişinin kusur yeteneğinin varlığından bahsetmekteyiz. Bunun için, kişinin ihlal etmiş olduğu davranış normunun veya gerçekleştirmiş olduğu haksızlığın anlam muhtevasının bilincinde olması gerekmektedir. Yani, anlam muhtevası idrak edilememiş bir norma aykırı davranışa ilişkin değer ifade eden bir iradeden bahsedilemez.

16 Terör suçlarında kusurun tespiti:12-15 yaş grubu Terör; cebir ve şiddet kullanarak, Cumhuriyetin niteliklerini, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmek, Devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele geçirmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek AMACIYLA gerçekleştirilen ve suç teşkil eden eylemlerdir (TMK m.1).

17 Terör suçlarında kusurun tespiti:12-15 yaş grubu yaş grubu bakımından zorluk: Kişinin ihlal etmiş olduğu davranış normunun veya gerçekleştirmiş olduğu haksızlığın anlam muhtevasının bilincinde olması gerekmekte ve Anlam muhtevası idrak edilememiş bir norma aykırı davranış durumunda kişinin ceza hukuku karşısında kusurunda bahsedilmeyecek ise; Terör örgütü, Terör örgütü üyeliği, Örgüt adına suç işleme, Terör örgütü propagandası yapma Suçlarında, yaş grubunda yer alan çocuk, ihlal ettiği normun, gerçekleştirmiş olduğu haksızlığın ne kadar bilincindedir?

18

19 Öneri yaş grubunda bulunan çocukların terör suçları karşısında kusur yeteneğinin varlığı durumunda bile, Çocuk hakkında, indirimli ceza değil de, hiç ceza uygulamama konusunda hakime takdir yetkisi verme 2001 yılında TBMM ne sunulan Hükümet Tasarısında da aynı yaklaşım bulunmakta.

20 Teşekkür ederim