4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI

Transkript

1 4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI Resul KURT* I. G R fi Ülkemizde 4447 say l Kanunla, emeklilikte köklü reformlar yap lm fl, ancak 4447 say l yasan n emeklilikte kademeli geçifle iliflkin, SSK ile ilgili olan 17, Tar m SSK ile ilgili 22, TC Emekli Sand ile ilgili 26, Ba -Kur ile ilgili 39 ve Tar m Ba -Kur ile ilgili 44. maddeleri Anayasa Mahkemesi taraf ndan iptal edilmifl ve hükümete de yeni bir düzenleme yapabilmesi için, gerekçeli karar n Resmi Gazete' de yay mlanaca tarihten itibaren alt ayl k süre verilmiflti. Anayasa Mahkemesinin gerekçeli karar, tarihli Resmi Gazetede yay nlanm fl ve Anayasa Mahkemesinin iptal karar 6 ay sonra, yani de yürürlü e girmiflti. Daha önce 4447 say l Kanunla tarihi emeklilikte milat olarak belirlenmiflti. Ancak, 4759 say l Kanunla, milat olarak, 5754 say l Kanunla da tarihi olarak belirlenmifltir tarihinde yürürlü e giren 5510 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu ile yap lan de ifliklikler çerçevesinde 4/A (SSK) sigortal lar n n yafll l k ayl na hak kazanma koflullar aç klanm flt r. * SGK E. Baflmüfettifli 251

2 II. 4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI 4/A (SSK) sigortal lar n n yafll l k ayl na hak kazanmalar nda üç önemli kriter vard r; sigortal l k süresi, prim gün say s ve yafl. Her üç koflulunda tamamlanmas gerekmektedir. Sigortal l k süresi, sigortal n n malüllük, yafll l k ve ölüm sigortalar na ba l olarak ilk defa çal flmaya bafllad tarih ile tahsis yap lmas için yaz l istekte bulundu u tarih, ölen sigortal lar için de ölüm tarihi aras nda geçen süre olarak dikkate al nmaktad r. Bu sürenin tamamen çal fl larak ya da prim ödenerek geçirilmifl olmas koflul olmad gibi, bu sürenin bafllang ç ve sonu aras nda sigortal n n aral kl ya da birden çok sigortal l k haline tabi çal flmas n n, sigortal l k süresinin belirlenmesinde bir önemi bulunmamaktad r. Sosyal Güvenlik Reformunun yürürlü e girmesinden önce sigortal olanlar n emeklili i hak etme koflulu de ifltirilmemifltir. Eskiden SSK, Ba - Kur ve Emekli Sand mevzuat uygulanan sigortal lar için yeni dönemde ayn statülerden kaynaklanan farkl l klar devam edecek say l Kanunun yürürlü e girdi i tarihten önce yürürlükte olan kanunlara göre bir kifli hangi yaflta emekli olacaksa o yaflta emekli olabilecektir. Bununla ilgili emeklilik hesaplama tablolar afla da verilmifltir. Emeklilik yafl 2036 dan sonra kademeli olarak artmaktad r. A. 4/A l (SSK) Erkek Sigortal lar n Emeklilik fiartlar Yürürlükteki uygulamalara göre SSK dan iki tür emeklilik koflulu var. Birincisi normal emeklilik di eri ise yafll l ktan emeklilik tir. Sigortal lar tarihinden önce sigortal olmas halinde emeklilikte kademeli geçiflten yararlanabilecek, ancak tarihinden sonra sigortal olanlar emeklilikte kademeli geçiflten yararlanamayacakt r. 252

3 1. lk Defa Tarihinden Önce Sigortal Olan Erkeklerin Emeklili i lk defa tarihinden önce sigortal olanlar, kademeli bir geçifl sistemine tabi tutulmufllard r tarihinden önce yürürlükte bulunan hükümlere göre yafll l k ayl ba lanmas na hak kazanm fl olanlar ile sigortal l k süresi 18 y l ve daha fazla olan kad nlar ve sigortal l k süresi 23 y l ve daha fazla olan erkekler hakk nda, bu tarihten önce uygulanan hükümlere göre ifllem yap lmaktad r. Buna göre, tarihinde 18 y l ve daha fazla sigortal l k süresi bulunan kad nlar 5000 gün malüllük, yafll l k, ölüm sigortalar primi ödemifl olmak flart ile 20 y l tamamlad klar nda, tarihinde 23 y l ve daha fazla sigortal l k süresine sahip olan erkek sigortal lar ise 25 y l ve 5000 günü tamamlad klar tarihte emekli olabilmektedir. Afla daki tabloda, ifle girifl tarihlerine göre Erkek sigortal lar n emeklilik koflullar aç klanm flt r. 253

4 SSK na Göre Normal fiartlarla Emekli Olacak ERKEKLER çin Hesaplama Tablosu Erkek Sigortal lar n Tamamlamas Gereken Yafl, Sigortal l k Süresi ve Prim Gün Say s fle Bafllama Tarihi Tamamlamas Tamamlamas Tamamlamas gereken sigortal l k gereken yafl gereken prim süresi ödeme süresi ve öncesi 25 Yok aras nda 7200 günün tamamlanmas halinde 2. lk Defa Tarihleri Aras nda Sigortal Olan Erkeklerin Emeklili i lk defa tarihleri Aras nda ifle giren erkek sigortal lara Sosyal Sigortalar Kanununa göre afla daki flartlarla yafll l k ayl ba lanacakt r. aa) Erkek ise 60 yafl n doldurmufl olmas ve en az 7000 gün, 254

5 ab) Erkek ise 60 yafl n doldurmufl olmas, 25 y ldan beri sigortal bulunmas ve en az 4500 gün, emeklilik primi ödemifl olmalar flart ile emekli ayl na hak kazanacaklard r. Yani, tarihinden sonra sigortal olanlar kademeli emeklilikten yararlanamayacaklard r. 3. lk Defa Tarihinden Sonra Sigortal Olan Erkeklerin Emeklili i lk defa Tarihinden sonra sigortal olacaklar erkekler için emeklilik yafl 2036 y l na kadar 60, 2036 y l ndan itibaren ise kademeli olarak artacak ve 2044 y l nda 65 e ulaflacakt r. Y llar itibar yla erkek sigortal - lar için emeklilik yafllar afla daki tabloda gösterildi i gibi artacakt r. YILLAR YAfi De iflmiyor ten itibaren 65 B. SSK l Kad n Sigortal lar n Emeklilik fiartlar 1. lk Defa Tarihinden Önce Sigortal Olan Kad nlar n Emeklili i den önce sigortal olmufl olan kad nlar eski düzenlemelere göre 5000 günü ve 20 y ll k sigortal l k süresini tamamlay nca YAfi a tabi olmadan emekli olabileceklerdir. lk defa tarihinden önce sigortal olan kad nlar, kademeli bir geçifl sistemine tabi tutulmufllard r. 255

6 Afla daki tabloda, ifle girifl tarihlerine göre kad n sigortal lar n emeklilik koflullar aç klanm flt r. 4/a (SSK) na Göre Normal fiartlarla Emekli Olacak KADINLAR çin Hesaplama Tablosu fle Bafllama Tarihi Tamamlamas Tamamlamas Tamamlamas gereken sigortal l k gereken yafl gereken prim süresi ödeme süresi öncesi 20 Yok aras nda 7200 günün tamamlanmas halinde

7 2. lk Defa (dahil) Tarihleri Aras nda Sigortal Olan Kad nlar n Emeklili i lk defa (dahil) tarihleri aras nda ifle giren kad n sigortal lara Sosyal Sigortalar Kanuna göre afla daki flartlarla yafll l k ayl ba lanacakt r. a) Kad n ise 58 yafl n doldurmufl olmas ve en az 7000 gün, b) Kad n ise 58 yafl n doldurmufl olmas, 25 y ldan beri sigortal bulunmas ve en az 4500 gün, Malullük, yafll l k ve ölüm sigortalar primi ödemifl olmalar flart ile yafll l k (emekli) ayl na hak kazanacaklard r. Yani, tarihinden sonra sigortal olan kad nlar kademeli emeklilikten yararlanamayacaklard r. 3. lk Defa Tarihinden Sonra Sigortal Olan kad nlar n Emeklili i lk defa reformdan itibaren sigortal olacak kad nlar için emeklilik yafl 2036 y l na kadar 58, 2036 y l ndan itibaren ise kademeli olarak artacak ve 2048 y l nda 65 e ulaflacakt r. Y llar itibar yla kad n sigortal lar için emeklilik yafllar afla daki tabloda gösterildi i gibi artacakt r. YILLAR YAfi 2035 e Kadar De iflmiyor den itibaren

8 lk Defa Tarihinden sonra Sigortal Olanlar n K smi Yafll l k Ayl ndan Yararlanmalar Yeterli prim ödeme süresini tamamlayamayanlar için 5400 gün (15 tam y l) ile de yafll l k ayl alma haklar olacakt r. Kad n ise 58, erkek ise 60 yafl n doldurmufl olanlardan hizmet akdi ile çal flanlar için en az 7200 gün malullük, yafll l k ve ölüm sigortalar prim gün say s flart n n dolduruldu u tarihte geçerli olan yafl hadlerinin esas al nmas suretiyle belirtilen yafl hadlerine 65 yafl geçmemek üzere, üç y l eklenmesi ve adlar na en az 5400 gün malûllük, yafll l k ve ölüm sigortalar primi bildirilmifl olmas flart yla yafll l k ayl ba lan r. Ancak, 5400 prim gün say s, ilk defa 30/4/2008 (hariç) ile 31/12/2008 tarihleri aras nda sigortal olanlar için 4600 gün, takip eden y llarda da 5400 günü geçmemek üzere 100 er gün art r lmak suretiyle uygulan r. Kanunun 28. maddesinin ikinci ve üçüncü f kralar d fl ndaki di er f kralarda yer alan, ilk defa sigortal oldu u tarihten önce malul olan, çal flma gücü kayb % 40 ila % 59 aras nda olan, maden iflyerlerinin yer alt ifllerinde çal flanlar ile erken yafllanan sigortal lar n ayl a hak kazanma koflullar, Kanunun 4. maddesinin birinci f kras n n; a) (b) bendi kapsam ndaki sigortal lardan tarihinden sonra tahsis talebinde bulunanlara bu tarihten sonra, b) (a) bendi kapsam ndaki sigortal lardan Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortal olanlardan ilk defa sigortal oldu u tarihten önce malul olan, çal flma gücü kayb % 40 ila % 59 aras nda olan ve maden iflyerlerinin yer alt ifllerinde çal flanlar için Kanunun geçici madde hükümleri, ilk defa Kanuna göre sigortal olanlar için ise, sigortal l k bafllang ç tarihlerine göre Kanunun geçici 6. maddesinde öngörülen gün say lar da dikkate al nmak suretiyle uygulan r. c) Kanunun 28. maddesinin sekizinci f kras nda belirtilen ve Kurum Sa l k Kurulunca Çal flma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kayb Oran 258

9 Tespit fllemleri Yönetmeli ine göre baflka birinin sürekli bak m na muhtaç derecede malul oldu una karar verilen çocu u bulunan kad n sigortal lar n, Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçen prim gün say lar n n 1/4 oran, sigortal n n prim ödeme gün say s na ilave edilir ve emeklilik yafl hadlerinden indirilir. III. SONUÇ 4/A (SSK) sigortal lar n n yafll l k ayl na hak kazanmalar nda üç önemli kriter vard r; sigortal l k süresi, prim gün say s ve yafl. Her üç koflulunda tamamlanmas gerekmektedir. Sigortal lar tarihinden önce sigortal olmas halinde emeklilikte kademeli geçiflten yararlanabilecek, ancak tarihinden sonra sigortal olanlar emeklilikte kademeli geçiflten yararlanamayacakt r. Sosyal Güvenlik Reformunun yürürlü e girmesinden önce sigortal olanlar n emeklili i hak etme koflulu de ifltirilmemifltir. Ancak, ilk defa tarihinden sonra sigortal olan 4/a (SSK) sigortal lar n n emeklilik yafl, 7200 gün say s n doldurduklar tarihe göre 2036 y l ndan itibaren kademeli olarak artacak ve 2048 y l nda 65 e ulaflacakt r. KAYNAKÇA T.C.Yasalar ( ) say l Sosyal Sigortalar ve Genal Sa l k Sigortas Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (26200 say l ) T.C.Yasalar ( ) say l flsizlik Sigortas Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (23810 say l ) 259

10 260